Afganistan’da Sosyal Durum

Afganistan’n yeniden yaplandrlmas için batl devletlerce salanan ekonomik yardmlar, ihtiyaç kalemlerinin çok çeitli ve büyük oranlarda olmas nedeniyle fakirlerin faydasna olacak ekilde kullanlamad gibi fakirlerle zenginler arasndaki ekonomik farkn daha da açlmasna yol açmaktadr.

Batl devletlerce salanan ekonomik destein, Afganistan’ gelitirme ve yaplandrma amacyla kullanmyla ilgili olarak NGO (Non-govermental Organisation: Hükümet D Organizasyonlar, Sivil Toplum Örgütleri) ciddi çalmalar sürdürmektedir. Bunlar hem uzman görüü sunmakta hem de bir miktar

ekonomik destek vermektedirler. Afganistan’da 750 yerel, 260 yabanc NGO mevcuttur ancak bunlardan 350 tanesi hükümet onayldr. NGO’lar, balca Amerika,
ngiltere, Almanya ve Japonya gibi ülkelerle ve elçilikleriyle sadece diplomatik faaliyetler düzenlemekle kalmayp bu ülkelerin finansal kaynak salamalar için de çalmaktadrlar.

NGO her ne kadar kendilerini bamsz kurulular olarak tantsalar da finansal kaynaklar olmadan hareket edemeyecekleri için bu açdan baç ülkelere baml kurululardr. Finansal kaynak salayan ülkelerde bu NGO’larn faaliyetlerini etkilemekte, yönlendirmektedirler. NGO ile ilgili bir dier önemli bilgi de; NGO tarafndan yaptrlan okul, hastane gibi projelerin tamamlanmasn takip eden birkaç yl içerisinde bu binalarn kötü kaliteli, ucuz inaat yap malzemesi kullanlmasndan dolay harap hale geliyor olmalardr.

Afganistan, Taliban dönemi sonrasnda yabanclar için önemli bir pazar haline gelmitir. Gelimilik ve modernlik adna Bat bir sembol olarak gösterilmekte, ülkede yaayan veya i amaçl bulunan yabanclar bu kültürel dönüüme ön ayak olmaktadrlar. Alveri yerlerinde korsan Hollywood ve Hint Bollywood DVD’leri, Pakistan’da ielenmi ‘’PureLife’’ markal ie sular satlmaktadr. 10-15 US$’na be yldzl lokantalarda yemek bulmak, 20 US$’na Thai masaj yaptrmak, Kabil’in birkaç kilometre dndaki Amerikan Pazarndan Batl kyafetleri ve ya bir baka lüks ürünleri satn almak, oyun bana 10 US$ ödeyerek Kabil Golf Kulübünde golf oynamak mümkündür. Kabil caddelerinde son model, spor, çok amaçl araçlar, jipler görmek mümkündür. Batl modann sembolü son model kyafetlerin bulunduu alveri merkezleri, her türlü konuyla ilgili hizmeti veren güzellik merkezleri mevcuttur. Ancak ülkede yaayanlarn büyük çounluunun bu lüks tüketimine sahip olmas mümkün deildir. Hem ehirde hem de krsal kesimde yaayan kadnlarn çou hala ‘’bulka’’ denilen, kadnlar balarndan ayak topuklar hizasna kadar kapatan, nereye gittiklerini görebilsinler diye sadece gözlerin hizasnda kafes örgü eklinde delikli açklk bulunan yerel kyafet giymektedirler. Pakistan ve
ran’dan dönen mülteciler ise hala krsal arazide, kn souktan, yazn scak ve tozdan korunmak amacyla plastik eritlerle izolasyon yaplmaya çallm kamp çadrlarnda yaamaktadrlar ve saylar giderek artmaktadr (Emadi, 2006, http://www.highbeam.com/doc/1G1-161545060.html, Eriim Tarihi: 18.04.2009).

Afganistan’da nüfusun %57’si 18 yan altndadr. Ortalama hane halk says 7 kiidir. Erkeklerin sava, hastalk, yallk gibi nedenlerle ölmü olmalar veya i için ehir deitirmi olmalarndan dolay ailelerin %3.3’ünün aile reisliini kadnlar yapmaktadr

(http://gis.emro.who.int/HealthSystemObservatory/PDF/Afghanistan/Health%20statu s%20and%20demographics.pdf Eriim Tarihi: 25. 05.2009).

Ülkede istikrar salandkça daha önce komu ülkelere snm olan mültecilerin Afganistan’a geri dönüleri hz kazanmtr. Örnein 2002 ylnn ilk üç çeyreinde 3 milyon çocuk okula balamtr. Mültecilerin bu hzl geri dönüü, gda güvensizlii ve yetersizlii, ehir ve krsal kesimde barnma problemleri, sosyal ve ekonomik problemler gibi pek çok sorunu da beraberinde getirmitir. Bu nedenle Birlemi Milletler ve ortaklarnn, doal afetlerle mücadele, salgnlar ve çocuk felci hastal ile mücadele, patlamam mühimmat arama çalmalar, hijyen faaliyetleri gibi çalmalar ivme kazanmtr.

Afganistan ekonomisinin büyük ksm yardm paralaryla desteklenmektedir. Ayrca haha tarmyla devam eden önemli bir uyuturucu ve ilaç trafii ciddi düzeyde fakir olan halkn i güvencesidir. Kii bana düen ortalama yllk gelir 200 US$’n geçmemektedir.

Milyonlarca dolar seviyesinde gelen yardm paralarna ramen Kabil’in çehresi çok az deiebilmitir. ehre çok az miktarda ve bölge bölge elektrik verilebilmektedir. Halkn büyük çounluunun temiz içme suyu imkan yoktur. Kabil’de tahrip olmu caddelerde ciddi trafik karmaasnn mevcudiyeti ve ülkede tam güvenliin salanmam olmas nedeniyle özellikle hükümete ait bakanlk, önemli kurumlar ve elçiliklerin bulunduu bölge bariyerlerle kapatlarak kontrollü trafik ak salanmaktadr. Kötü, bozuk yollar ve güvenlik sebebiyle uygulanan engellemeler özellikle bir salk merkezine acil transferi salanmas gereken hastalarn ciddi sorunlarla kar karya kalmasna neden olmaktadr.

Klinik, salk ocaklar ve hastanelerde yeterli eitime sahip olmayan salk personeli çalmakta, tbbi malzeme ve ilaçlar yetersiz düzeydedir. Hastanede yatarak tedavi görmesi gereken hastalar hastaneye kabul edilmek için günlerce beklemek zorunda kalmakta ve tbbi tedavi alabilmek için ilgili görevlilere rüvet

vermek zorunda kalmaktadrlar.
nsanlar, ailelerini besleyebilmek için afak vaktinden akam karanlna kadar çalmaktadrlar. Ailelerini veya ailenin büyük erkeklerini kaybetmi olan çocuklar, okul da olmak yerine pazar yerlerinde, fabrikalarda çalmakta veya yol kenarlarnda küçük malzemeler satmaktadrlar. Bu yolla günlük ancak 10-20 Afgan paras -ki bu 25 US sentine denk gelmektedir- kazanmaktadrlar (Emadi, 2006, http://www.highbeam.com/doc/1G1- 161545060.html, Eriim Tarihi: 18.04.2009).