ĠSG Eğitimlerinin Sürelerinin Mevzuata Uygunluğu Hipotezleri

Tez çalışması kapsamında oluşturulan “Basım işletmelerinde verilmesi zorunlu iş

sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin süreleri mevzuata uygundur.” hipotezini

değerlendirmek üzere ankete katılan basım işletmesi çalışanlarına bir soru yöneltilmiştir. Verilen cevaplar Tablo 11‟de yer almaktadır.

Tablo 11. Çalışanların, İşletmelerinde Bir Yıl İçinde Aldıkları İSG Eğitim Saatleri

N % 1 Saat altı 69 35.8 1 – 4 Saat arası 53 27.5 5 – 8 Saat arası 34 17.6 9 – 12 Saat arası 9 4.7 13 – 16 Saat arası 7 3.6 16 Saat üstü 21 10.9 Toplam 193 100.0

Tablo 11 incelendiğinde, ankete katılan çalışanların işletmelerindeki İSG ile ilgili zorunlu eğitimler %35,8 gibi büyük bir oranla 1 saat altında verildiği görülmektedir. İkinci sırada %27,5 ile 1 – 4 saat arası eğitim süresi yer alırken, üçüncü sırada ise %17,6 ile 5 – 8 saat arası eğitim süresi yer almaktadır. İSG ile ilgili zorunlu eğitimlerin 16 saat üstü verilen işletmelerin ise oranı %10,9‟dur.

“Basım işletmelerinde verilmesi zorunlu iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin süreleri mevzuata uygundur.” Hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel değerlendirildiğinde, elde

edilen sonuçlara göre, hipotezin reddedildiği/doğrulanmadığı görülmektedir. Basım işletmelerinde kanunca zorunlu tutulan iş sağlığı ve güvenliği eğitim süreleri mevzuatta belirtilen saat aralıklarında verilmemektedir. Basım sektörü işletmeleri tehlikeli veya çok tehlikeli işler statüsünde olduğu için çalışanların tehlikeli statüde bulunan işletmede çalışmaları durumunda iki yılda bir en az 12 saat, çok tehlikeli statüde bulunan işletmelerde çalışmaları durumunda her yıl 16 saat eğitim almaları gerekmektedir. 3.5.2. ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerine ĠliĢkin Hipotezler

Tez çalışması kapsamında oluşturulan “Basım işletme sahipleri, çalışanların iş

ortamında rahat çalışabilmeleri için İSG kapsamında gerekli tedbirleri alır.” hipotezini

değerlendirmek üzere anket katılımcılarına likert tipi üç soru sorulmuştur.

Yapılan tez çalışması kapsamında, çalışanlara kendilerini iş yerlerinde güvende hissetme durumlarına ilişkin soru yöneltilmiştir. Soru, likert tipinde olup; ankete katılanların sektördeki deneyim süreleri ve çalıştıkları işletmelerin büyüklüklerine göre değerlendirilmiştir. Deneyim sürelerine göre çalışanların kendilerini güvende hissetme durumlarına ilişkin veriler Tablo 12„de verilmiştir.

Tablo 12. Çalışanların Deneyim Süresine Göre Kendilerini Güvende Hissetme Durumları 1 2 3 4 5 T Deneyim Süresi N ^{% N % N % N % N % N %} Bir Yıldan Az 0 0,0 0 0.0 3 75 0 0 1 25,0 4 100 1 – 6 Yıl Arası 1 6,7 1 6,7 5 33,3 2 13,3 6 40,0 15 100 7 – 12 Yıl Arası 7 12,3 0 0 25 43,9 18 31,6 7 12,3 57 100 13 – 18 Yıl Arası 6 17,1 1 2,9 10 28,6 9 27,7 9 25,7 35 100 18 Yıl Üstü 25 30,5 6 7,3 22 13,4 21 25,6 19 23,2 82 100 Toplam 39 20,2 8 4,1 54 28,0 50 25,9 42 21,8 193 100 Tablo 12 incelendiğinde; ankete katılan basım işletmesi çalışanlarının deneyim sürelerine göre; kendilerini çalıştıkları işletmede güvende hissetme durumları deneyim

kendini güvende hissetme durumları %43,9 düzeyinde iken, bu oran 13-18 Yıl arası tecrübesi olan çalışanlarda %53,4, 18 yıl üstü çalışanlarda ise %48,8 düzeyine yükselmektedir. Öte yandan basım sektöründe yeni istihdam edilen çalışanların ise kendilerini güvende hissetmek konusunda kararsız (%75) oldukları görülmektedir. Çalışanların kendilerini çalıştıkları işletmede güvende hissetme oranlarına genel olarak bakıldığında, çalışanların %47,7‟si kendini güvende hissederken, %24,3‟ü ise kendini güvende hissetmemektedir. Kararsızların oranı ise %28 düzeyindedir.

Anket katılımcılarının işletme büyüklüklerine göre çalıştıkları ortamda kendilerini güvende hissetmeleri durumunu gösterir veriler Tablo 13‟de yer almaktadır.

Tablo 13. İşletmelerin Büyüklüğüne Göre Çalışanların Kendilerini Güvende Hissetme Durumları 1 2 3 4 5 T ĠĢletme Büyüklüğü N ^{% N % N % N % N % N %} 50 kiĢi altı 23 40,4 1 1,8 9 15,8 18 31,6 6 10,5 57 100 51 – 200 KiĢi 6 6,4 6 6,4 35 37,2 16 17,0 31 33,0 94 100 201 – 400 KiĢi 5 17,9 1 3,6 3 10,7 15 53,6 4 14,3 28 100 401 kiĢi ve üstü 5 35,7 0 0 7 50,0 1 7,1 1 7,1 14 100 Toplam 39 20,2 8 4,1 54 28,0 50 25,9 42 21,8 193 100

Çalışanların kendini güvende hissetmlerinin, çalıştıkları işletmenin büyüklüğüne göre durumunu gösteren Tablo 13 incelendiğinde, 50 kişi altı çalışanın bulunduğu işletmelerdeki çalışanlar (%42,2) kendilerin, çalıştıkları işletmede daha güvensiz hissettikleri görülmektedir. Çalıştıkları işletmelerde kendisini en çok güvende hissedenler ise %33 ile 51-200 kişi arası çalışanı bulunan işletmede çalışanlar oldukları tespit edilmiştir. Öte yandan 400 kişi ve üstü kişinin çalıştığı işletmedeki anket katılımcıları ise %50 gibi büyük bir oranla kendilerini güvende hissetme konusunda kararsız olduklarını söylemişlerdir.

Anket kapsamında, çalışanlara, işletmenin çalışırken güvenlik kurallarına uyma konusunda teşvik edici olma durumu sorulmuştur. Deneyim sürelerine göre işletmenin

çalışanları güvenlik kurallarına uyma konusunda teşvik edici olma durumuna ilişkin veriler Tablo 14„de yer almaktadır.

Tablo 14. Çalışanların Deneyim Süresine Göre İşletmenin Güvenlik Kurallarına Uymaya Teşvik Etmesine Bakışları

1 2 3 4 5 T Deneyim Süresi N ^{% N % N % N % N % N %} Bir Yıldan Az 0 0 0 0 3 75,0 0 0 1 25,0 4 100 1 – 6 Yıl Arası 1 6,7 8 53,3 1 6,7 3 20,0 2 13,3 15 100 7 – 12 Yıl Arası 2 3,5 12 21,1 24 42,1 11 19,3 8 14,0 57 100 13 – 18 Yıl Arası 6 17,1 3 8,6 15 42,9 3 8,6 8 22,9 35 100 18 Yıl Üstü 23 28,0 6 7,3 10 12,2 11 13,4 32 39,0 82 100 Toplam 32 16,6 29 15,0 53 27,5 28 14,5 51 26,4 193 100 İşletmelerin, çalışanları, çalışma esnasında güvenlik kurllarına uyması konusunda teşvik etmesine ilişkin Tablo 14 incelendiğinde; 18 yıl üstü çalışanların %52,4 gibi büyük bir oranı, işverenlerce güvenlik kurllarına uyulması konusunda teşvik edildiklerini söylemiştir. 1-6 yıl arası iş deneyimi olan çalışanların büyük bir çoğunluğu (%60) ise çalıştıkları işletme sahiplerinin kendilerini güvenlik kurallarına uymak konusunda teşvik etmediklerini söylemiştir. Verilen cevaplara genel olarak bakıldığında ise çalışanların %40,9‟u işverenleri güvenlik kurallarına uyum konusunda teşvik edici bulurken, %31,6‟sı ise teşvik edici bulmamıştır. Ankete sorusunu cevaplayan katılımcıların %27,5‟i ise kararsız kalmışlardır.

Tablo 15. İşletmelerin Büyüklüğüne Göre Çalışanların İşletmece Güvenlik Kurallarına Uymayı Teşvik Etmeye Bakış Açıları

1 2 3 4 5 T ĠĢletme Büyüklüğü N ^{% N % N % N % N % N %} 50 kiĢi altı 19 33,3 8 14,0 6 10,5 7 12,3 17 29,8 57 100 51 – 200 KiĢi 8 8,5 19 20,2 27 28,7 11 11,7 29 30,9 94 100 201 – 400 KiĢi 5 17,9 2 7,1 8 28,6 10 35,7 3 10,7 28 100 401 kiĢi ve üstü 0 0 0 0 12 85,7 0 0 2 14,3 14 100 Toplam 32 16,6 29 15,0 53 27,5 28 14,5 51 26,4 193 100 İşletmelerin güvenlik kurallarına uyma konusunda teşvik etme durumunu, işletme büyüklüklerine göre değerlendirdiğimizde ise, 401 üstü çalışan bulunan işletme çalışanları güvenlik kurallarına uymaya teşvik edilmeleri konusunda kararsız (%85,7) kalırken, 50 kişi altında çalışanı bulunan işletmede çalışanların, işverenlerce daha çok teşvik edildiklerini (%42,1) söylemiştir.

Anket kapsamında, basım sektörü çalışanlarına, işletmenin üretim esnasında güvenlikle ilgili ekipmanları kullanımını sağlaması konusundaki görüşleri sorulmuştur. Soruya verilen cevaplar Tablo 16‟da yer almaktadır.

Tablo 16. Çalışanların Deneyim Süresine Göre İşletmenin Güvenlikle İlgili Ekipmanları Kullanmayı Sağlamasına Bakış Açıları

1 2 3 4 5 T Deneyim Süresi N ^{% N % N % N % N % N %} Bir Yıldan Az 1 25,0 0 0 3 75,0 0 0 0 0 4 100 1 – 6 Yıl Arası 6 40,0 3 20,0 1 6,7 3 20,0 2 13,3 15 100 7 – 12 Yıl Arası 3 5,3 8 14,0 24 42,1 14 24,6 8 14,0 57 100 13 – 18 Yıl Arası 8 22,9 5 14,3 10 28,6 1 2,9 11 31,4 35 100 18 Yıl Üstü 24 29,3 2 2,4 17 20,7 9 11,0 30 36,6 82 100 Toplam 42 21,8 18 9,3 55 28,5 27 14,0 51 26,4 193 100

Tablo 16 incelendiğinde; 1-6 yıl arasında deneyimi olan çalışanların büyük çoğunluğu (%60), işverenlerinin, üretim sırasında güvenlikle ilgili gerekli ekipmanları kullanmayı sağlamadığını söylerken, 18 yıl üstü deneyimi olan çalışanların ise büyük çoğunluğunun (%47,6) üretim süreçlerinde, ilgili güvenlik ekipmanlarının kullanımı işverenlerince sağlandığını söylemiştir. Öte yandan, soruya verilen cevaplara genel olarak bakıldığında, ankete katılanların %40,4‟ü güvenlikle ilgili ekipman kullanımının sağlandığını söylerken, %31,1‟i ise güvenlikle ilgili ekipmanların kullanımının sağlanmadığını söylemiştir. Kararsızların oranı ise %28,5 düzeyinde olmuştur.

İşletmenin üretim süreçlerinde, çalışanlarca kullanılmak üzere ilgili güvenlik ekipmanların kullanımını sağlamasına ilişkin, işletme büyüklerine göre cevaplar Tablo 17‟de yer almaktadır.

Tablo 17. İşletmelerin Büyüklüğüne Göre Çalışanların İşletmenin, Güvenlile İlgili Ekipmanları Kullanmayı Sağlamasına Bakış Açıları

1 2 3 4 5 T ĠĢletme Büyüklüğü N ^{% N % N % N % N % N %} 50 kiĢi altı 22 38,6 2 3,5 13 22,8 4 7,0 16 28,1 57 100 51 – 200 KiĢi 15 16,0 14 14,9 22 23,4 13 13,8 30 31,9 94 100 201 – 400 KiĢi 5 17,9 2 7,1 8 28,6 10 35,7 3 10,7 28 100 401 kiĢi ve üstü 0 0 0 0 12 85,7 0 0 2 14,3 14 100 Toplam 42 21,8 18 9,3 55 28,5 27 14,0 51 26,4 193 100

İşletme büyüklüklerine göre, çalışanların güvenlikle ilgili ekipmanları kullanımını sağlanmasına ilişkin cevaplara bakıldığında; 50 kişi altında çalışan işletmelerde güvenlikle ilgili ekipman kullanımının oldukça düşük (%42,1) düzeyde olduğu görülmektedir. Öte yandan 51–200 kişi arası çalışanların bulunduğu işletmelerde ise oranın tersine döndüğü ve büyük bir oranda (%45,7) üretim sırasında gerekli güvenlik ekipmanlarının kullanımının işverence sağlandığı görülmektedir. Benzer oranlar 201-400 arası çalışanı bulunan işletmeler için de söz konusudur (%46,7). 401 üstü çalışanı bulunan işletmelerin ise güvenlik ekipmanlarının kullanımının sağlanması konusunda büyük oranda (%85,7) kararsız oldukları görülmektedir.

“Basım işletme sahipleri, çalışanların iş ortamında rahat çalışabilmeleri için İSG kapsamında gerekli tedbirleri alır.” Hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel

değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir. Basım işletmeleri, çalışanların iş ortamında rahat etmeleri ile ilgili gerekli tedbirleri almak konusunda gerekli çalışmaları yürütmektedir.