Basım ĠĢletmelerindeki ilk Yardım ve Acil Müdahaleye Yönelik Hipotezler Tez çalışması kapsamında oluşturulan “Çalışanlar, basım işletmelerindeki ilk yardım ve

acil müdahele ile ilgili süreçlerin farkındadır.” hipotezini değerlendirmek üzere anket

katılımcılarına likert tipi üç soru sorulmuştur.

Anket katılımcılarına işletmelerindeki ilk yardım olanaklarının yeterli olup olmadığına ilişkin görüşleri sorulmuştur. Alınan cevaplara ilişkin veriler Tablo 28‟de yer almaktadır.

Tablo 28. Çalışanların Deneyim Süresine Göre İşletmenin İlkyardım Olanaklarının Yeterliliğinin Sorgulanması 1 2 3 4 5 T Deneyim Süresi N % N % N % N % N % N % Bir Yıldan Az 0 0 0 0 0 0 0 0 4 100 4 100 1 – 6 Yıl Arası 7 46,7 1 6,7 5 33,3 1 6,7 1 6,7 15 100 7 – 12 Yıl Arası 7 12,3 14 24,6 11 19,3 11 19,3 14 24,6 57 100 13 – 18 Yıl Arası 15 42,9 2 5,7 8 22,9 3 8,6 7 20,0 35 100 18 Yıl Üstü 26 31,7 8 9,8 18 22,0 12 14,6 18 22,0 82 100 Toplam 55 28,5 25 13,0 42 21,8 27 14,0 44 22,8 193 100

Tablo 28 incelendiğinde; 1-6 yıl arası deneyimi olan çalışanlar %53,4 ile 13-18 yıl arası deneyimi olan çalışanlar %48,6 çalıştıkları işletmelerde ilkyardım olanaklarının yetersiz olduklarını belirtmişlerdir. Verilen cevaplara bakıldığında 1-6 yıl arası deneyimli çalışanların %33,3 karasız kalırken; 7-12 yıl arası deneyimli çalışanlar ise %43,9 ile ilk yardım olanaklarının yeterli olduğu görüşündedir.

Anket kapsamında çalışanların işletmelerindeki ilkyardım olanaklarının yeterlilik durumunun işletme büyüklüğüne göre durumunu gösterir veriler Tablo 29‟da yer almaktadır.

Tablo 29. İşletmelerin Büyüklüğüne Göre Çalışanların, İşletmenin İlkyardım Olanaklarının Yeterliliğinin Sorgulanması

1 2 3 4 5 T ĠĢletme Büyüklüğü N ^{% N % N % N % N % N %} 50 kiĢi altı 21 36,8 8 14,0 13 22,8 8 14,0 7 12,3 57 100 51 – 200 KiĢi 18 19,1 16 17,0 26 27,7 11 11,7 23 24,5 94 100 201 – 400 KiĢi 11 39,3 1 3,6 3 10,7 0 0 13 46,4 28 100 401 kiĢi ve üstü 5 35,7 0 0 0 0 8 57,1 1 7,1 14 100 Toplam 55 28,5 25 13,0 42 21,8 27 14,0 44 22,8 193 100

Tablo 29 incelendiğinde; en yüksek oranda (%50,8) ilkyardım olanaklarının yetersiz olduğunu düşünen grup 51-200 arası çalışanların bulunduğu işletmelerdeki çalışanlar olmuştur. İlkyardım olanaklarının yetersiz olduğun söyleyen en yüksek ikinci grup ise %42,9 ile 201-400 arası çalışana sahip işletmelerdir. 401 üstü çalışana sahip işletmelerde çalışanların büyük bir oranı (%64,2) oranı ise ilkyardım olanaklarının yeterli olduğunu söylemiştir. Genel itibarı ile işletmelerde ilkyardım olanaklarının yeterliliği sorgulandığında ankete katılanların %41,5‟i ilkyardım olanaklarını yetersiz bulurken %36,8 yeterli olduğunu söylemiştir. Öte yandan soruya verilen cevaplar incelendiğinde kararsız kalanların orası ise %21,8 olmuştur.

Çalışanlara işyelerindeki acil durum (yangın, ilkyardım vb.) ekiplerindeki görevlileri bilme durumları sorulmuştur. Çalışanların soruya verdikleri cevaplar Tablo 30‟da yer

Tablo 30. Çalışanların Deneyim Süresine Göre İşletmenin Acil Durum Ekipleri Hakkında Bilgilerinin Sorgulanması

1 2 3 4 5 T Deneyim Süresi N % N % N % N % N % N % Bir Yıldan Az 1 25,0 0 0 0 0 0 0 3 75,0 4 100 1 – 6 Yıl Arası 3 20,0 0 0 10 66,7 0 0 2 13,3 15 100 7 – 12 Yıl Arası 5 8,8 6 10,5 18 31,6 19 33,3 9 15,8 57 100 13 – 18 Yıl Arası 3 8,6 1 2,9 8 22,9 10 28,6 13 37,1 35 100 18 Yıl Üstü 24 29,3 6 7,3 10 12,2 7 8,5 35 42,7 82 100 Toplam 36 18,7 13 6,7 46 23,8 36 18,7 62 32,1 193 100

Tablo 30 incelendiğinde; bir yıl altında çalışanların büyük bir oranı (%75) acil durum ekiplerinden haberdar olduklarını söylemişlerdir. Acil durum ekiplerini bildiğini söyleyen ikinci en yüksek oran (%65,6) 13 – 18 yıl arası tecrübesi olan çalışanlar olmuştur. Üçüncü sırada ise %49, 1 ile 1-12 yıl arası tecrübesi olan çalışanlar gelmektedir. Acil durum ekiplerini bilmediklerini söyleyenlerin dağılımı bakıldığında, en yüksek oranın (%36,6) 18 yıl üstü çalışanlar olduğu tespit edilmiştir. Verilen cevaplar incelendiğinde 1-6 yıl tecrübesi bulunan çalışanların dikkat çekeci oranda büyük bir kısmı (%66,7) acil müdahale ekiplerini bilip bilmedikleri konusunda kararsız kalmışlardır.

Çalışanların acil durum ekiplerini bilme durumlarının çalıştıkları işletme büyüklüklerine göre verilen cevapların dağılımları Tablo 31‟de yer almaktadır.

Tablo 31. İşletmelerin Büyüklüğüne Göre Çalışanların, İşletmenin Acil Durum Ekipleri Hakkında Bilgilerinin Sorgulanması

1 2 3 4 5 T ĠĢletme Büyüklüğü N % N % N % N % N % N % 50 kiĢi altı 18 31,6 8 14,0 6 10,5 9 15,8 16 28,1 57 100 51 – 200 KiĢi 12 12,8 5 5,3 30 31,9 9 9,6 38 40,4 94 100 201 – 400 KiĢi 6 21,4 0 0 5 17,9 11 39,3 6 21,4 28 100 401 kiĢi ve üstü 0 0 0 0 5 35,7 7 50,0 2 14,3 14 100 Toplam 36 18,7 13 6,7 46 23,8 36 18,7 62 32,1 193 100

Tablo 31 incelendiğinde; işletme büyüklüğü artıkça sırasıyla 50 kişi altı çalışanı bulunan işletmelerin %43,9‟u, 51-200 çalışanlı işletmelerin %50‟si, 201-400 çalışanı bulunan işletmelerin %60,7‟si, 400 üstü çalışana sahip işletmelerin ise %64,3‟ü acil durum ekiplerinin varlığından haberdar olduğunu belirtmişlerdir. Acil durum ekipleri hakkında bilgi sahibi olmadıklarını söyleyenlerin dağılımına bakıldığında en yüksek oranın, %45,6 ile 50 altı çalışanı bulunan işletmelerde olduğu saptanmıştır. Öte yandan katılımcıların içindeki en yüksek kararsızlık oranına %35,7 ile 401 üstü çalışanı bulunan işletmelerdeki çalışanlar oluşturmaktadır.

Tez çalışması kapsamında çalışmaya katılanlara, yangın tatbikatlarına katılma durumlarına ilişkin görüşleri sorulmuştur. Katılımcıların vermiş oldukları cevaplar Tablo 32‟de yer almaktadır.

Tablo 32. Çalışanların Deneyim Süresine Göre İşletmede Yapılması Zorunlu Olan Yangın Tatbikatının Sorgulanması

1 2 3 4 5 T Deneyim Süresi N ^{% N % N % N % N % N %} Bir Yıldan Az 1 25,0 0 0 3 75,0 0 0 0 0 4 100 1 – 6 Yıl Arası 10 66,7 0 0 0 0 4 26,7 1 6,7 15 100 7 – 12 Yıl Arası 13 22,8 4 7,0 14 24,6 24 42,1 2 3,5 57 100 13 – 18 Yıl Arası 7 20,0 8 22,9 2 5,7 10 28,6 8 22,9 35 100 18 Yıl Üstü 36 43,9 2 2,4 9 11,0 16 19,5 19 23,2 82 100 Toplam 67 34,7 14 7,3 28 14,5 54 28,0 30 15,5 193 100

Tablo 32 incelendiğinde; 1-6 yıl arası deneyim sahibi olan çalışanların %66,7‟ı yangın tatbikatına katılmadıklarını söylerken; aynı konuda 18 yıl üstü deneyime sahip olan çalışanların %46,3‟ü yangın tatbikatına katılmadıklarını söylemişlerdir. Soruya 7-12 yıl arası çalışanların verdikleri cevaplar incelendiğinde, çalışanların %47,5‟i yangın tatbikatlarına katıldıklarını söylerken, %29,8‟i yangın tatbikatlarına katılmadıklarını beyan etmiştir. Öte yandan 13-18 yıl deneyimi olan çalışanların cevaplarına bakıldığında, çalışanların %51,5 gibi büyük bir çoğunluğu yangın tatbikatına katıldıklarını söylerken, aynı soruya 18 yıl üstü çalışanların %46,3 gibi oldukça yüksek

bir çoğunluk tatbikatlara katılmadıklarını belirtmişlerdir.

Tez çalışması kapsamında gerçekleştirilen anket ile ilgili çalışanların zorunlu olan yagın tatbikatlarına katılma durumlarının işletme büyüklüklerine göre dağılımını gösteren veriler Tablo 33‟de yer almaktadır.

Tablo 33. İşletmelerin Büyüklüğüne Göre İşletmede Yapılması Zorunlu Olan Yangın Tatbikatının Sorgulanması 1 2 3 4 5 T ĠĢletme Büyüklüğü N ^{% N % N % N % N % N %} 50 kiĢi altı 29 50,9 3 5,3 7 12,3 13 22,8 5 8,8 57 100 51 – 200 KiĢi 32 34,0 6 6,4 9 9,6 27 28,7 20 21,3 94 100 201 – 400 KiĢi 6 21,4 5 17,9 7 25,0 7 25,0 3 10,7 28 100 401 kiĢi ve üstü 0 0 0 0 5 35,7 7 50,0 2 14,3 14 100 Toplam 67 34,7 14 7,3 28 14,5 54 28,0 30 15,5 193 100

Tablo 33 incelendiğinde; 401 üstü çalışanı olan işletmelerin çalışanlarının %64,3‟ü zorunlu yangın tatbikatlarına katıldıklarını söylerken, aynı soruya 51-200 çalışanı bulunan işletmelerdeki çalışanların %50‟si katıldıklarını belirtmişlerdir. 50 altı çalışanı bulunan işletmeler ise %56,2‟si yangın tatbikatına katılmadıklarını belirtmişlerdir. Genel toplama bakıldığında zorunlu yangın tatbikatına çalışanların %42‟si katılmazken, %43,5 ise tatbikatlara katıldıklarını belirtimşlerdir.

“Çalışanlar, basım işletmelerindeki ilk yardım ve acil müdahele ile ilgili süreçlerin farkındadır.” Hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak değerlendirildiğinde, elde

edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir. Buna göre, basım işletmelerinde ilkyardım ve acil müdahele ile ilgili süreçlerin çalışanlar farkındadır. 3.5.6. Basım ĠĢletmelerindeki ÇalıĢmaktan Kaçınma Hakkı Hipotezleri

Tez çalışması kapsamında oluşturulan “Basım işletmelerinde çalışanlar, kanunun

kendilerine vermiş olduğu çalışmaktan kaçınma hakkının farkındadır.” hipotezini

Anket katılımcılarına işletmedeki tehlike arz eden bir durum oluşması halinde iş güvenliği kuruluna haber verme durumları sorgulanmıştır. Katılımcıların vermiş oldukları cevaplara ilişkin veriler Tablo 34‟de yer almaktadır.

Tablo 34. Çalışanların Deneyim Süresine Göre İşletmede Tehlike Arz Eden Durumu İşveren veya İş Güvenliği Kuruluna Bildiriminin Sorgulanması

1 2 3 4 5 T Deneyim Süresi N % N % N % N % N % N % Bir Yıldan Az 0 0 0 0 0 0 0 0 4 100 4 100 1 – 6 Yıl Arası 2 13,3 0 0 1 6,7 4 26,7 8 53,3 15 100 7 – 12 Yıl Arası 4 7,0 0 0 18 31,6 14 24,6 21 36,8 57 100 13 – 18 Yıl Arası 0 0 0 0 3 8,6 6 17,1 26 74,3 35 100 18 Yıl Üstü 12 14,6 3 3,7 0 0 10 12,2 57 69,5 82 100 Toplam 18 9,3 3 1,6 22 11,4 34 17,6 116 60,1 193 100

Tablo 34‟e göre; 1 yıldan az deneyim sahibi olan çalışanların tamamı iş yapım süreçlerinde ortaya çıkan tehlikeli durumları iş güvenliği kuruluna ya da işverene bildireceğini söylemiştir. Soruya,1-6 yıl arası tecrübesi olan çalışanların verdiği cevap göre ise; çalışanların %80‟i tehlikeli durumu hemen haber vereceklerini söylerken; bu oran 13-81 yıl arası çalışanlarda %91, 18 yıl üstü çalışanlarda ise %81,7 düzeyindedir. Anket kapsamında çalışanların tehlikeli durumu işverene haber vermesi ile ilgili işletme büyüklüklerine göre katılımcıların görüşleri Tablo 35‟te yer almaktadır.

Tablo 35. İşletmelerin Büyüklüğüne Göre Çalışanların İşletmede Tehlike Arz Eden Durumu İşveren veya İş Güvenliği Kuruluna Bildiriminin Sorgulanması

1 2 3 4 5 T ĠĢletme Büyüklüğü N % N % N % N % N % N % 50 kiĢi altı 8 14,0 0 0 4 7,0 13 22,8 32 56,1 57 100 51 – 200 KiĢi 5 5,3 3 3,2 13 13,8 13 13,8 60 63,8 94 100 201 – 400 KiĢi 5 17,9 0 0 0 0 1 3,6 22 78,6 28 100 401 kiĢi ve üstü 0 0 0 0 5 35,7 7 50,0 2 14,3 14 100 Toplam 18 9,2 3 1,6 22 11,4 34 17,6 116 60,1 193 100

Tablo 35 incelendiğinde; 201-400 çalışanı olan işletmelerdeki çalışanların %82,2‟si tehlikeli durumu haber vereceklerini söylerken bu oran 50 altı çalışanı olan işletmelerde %78,9 düzeyindedir. Soruyu cevaplandıran 51-200 çalışanı olan işletmelerdeki çalışanların %77,6‟sı tehlikeli durumu haber vereceklerini söylemişlerdir. Genel olarak bakıldığında çalışanların %10,8‟i tehlikeli durumu haber vermeyeceklerini, %77,7‟si haber vereceklerini, %11,4 ise tehlikeli durumu haber verme konusunda kararsız kaldıklarını söylemişlerdir.

Çalışma kapsamında çalışanların tehlikeli bir durumu yöneticilerine haber vermesi ile ilgili cevaplarının işletme büyüklüğüne göre dağılımını gösterir veriler Tablo 36‟da yer almaktadır.

Tablo 36. Çalışanların Deneyim Süresine Göre İşletmede Hayati Tehlike İçeren Durumla Karşılaştığında Çalışmaktan Kaçınma Hakkını Kullanabileceğini

Sorgulanması 1 2 3 4 5 T Deneyim Süresi N ^{% N % N % N % N % N %} Bir Yıldan Az 0 0 0 0 3 75,0 0 0 1 25,0 4 100 1 – 6 Yıl Arası 2 13,3 0 0 4 26,7 6 40,0 3 20,0 15 100 7 – 12 Yıl Arası 5 8,8 6 10,5 17 29,8 14 24,6 15 26,3 57 100 13 – 18 Yıl Arası 11 31,4 1 2,9 5 14,3 3 8,6 15 42,9 35 100 18 Yıl Üstü 17 20,7 4 4,9 2 2,4 1 1,2 58 70,7 82 100 Toplam 35 18,1 11 5,7 31 16,1 24 12,4 92 47,7 193 100

Tablo 36 incelendiğinde; 18 yıl üstü çalışanlarının oldukça büyük bir kısmı (%71,9) çalışmaktan kaçınma hakkının olduğunun farkındadır. Çalışmaktan kaçınma haklarının olduğunun farkında olan ikinci en yüksek oran %60 ile 1-6 yıl arası deneyim süresi olan çalışanlar gelmektedir. Öte yandan bir yıldan az deneyim süresine sahip olanların %75‟i kararsız kalmış olmaları dikkat çekicidir.

İşletme büyüklüklerine göre, çalışanların çalışmaktan kaçınma haklarını bilme durumunu gösterir cevaplar Tablo 37‟de yer almaktadır.

Tablo 37. İşletmelerin Büyüklüğüne Göre Çalışanların Hayati Tehlike İçeren Durumla Karşılaştığında Çalışmaktan Kaçınma Hakkını Kullanabileceğini Sorgulanması

1 2 3 4 5 T ĠĢletme Büyüklüğü N ^{% N % N % N % N % N %} 50 kiĢi altı 20 35,1 0 0 6 10,5 0 0 21 54,4 57 100 51 – 200 KiĢi 9 9,5 10 10,6 14 14,9 10 10,6 51 54,3 94 100 201 – 400 KiĢi 6 21,4 1 3,6 6 21,4 7 25,0 8 28,6 28 100 401 kiĢi ve üstü 0 0 0 0 5 35,7 7 50,0 2 14,3 14 100 Toplam 35 18,1 11 5,7 31 16,1 24 12,4 92 47,7 193 100

Tablo 37 incelendiğinde; sektörün büyüklüğü dikkate alındığında 50 altı çalışana sahip işletmelerde çalışanların %54,4‟ü haklarının farkında olduklarını söylerken; 51-200 arası işletmelerde çalışanların ise %64,9‟u haklarının farkında olduklarını söylemişlerdir. 401 ve üstü işletmelerdeki çalışanların ise %64,3‟ü çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabileceğini belirtmişlerdir. Bütünü incelediğimizde katılımcıların %23,8‟ü haklarının farkında olmadıklarını söylerken %60,1‟i haklarının farkında olduklarını belirtmişlerdir. Soruyu cevaplandıran katılımcıların %16,1‟i se kararsız kalmışlardır.

“Basım işletmelerinde çalışanlar, kanunun kendilerine vermiş olduğu çalışmaktan kaçınma hakkının farkındadır.” Hipotezi ile ilgili sorulan sorular genel olarak

değerlendirildiğinde, elde edilen sonuçlara göre, hipotezin doğrulandığı görülmektedir. Buna göre, basım işletmesi çalışanları İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatının kendisine vermiş olduğu yasal hakların farkındadır.