6. ARAġTIRMA BULGULARI
6.4 Tarımsal Desteklemeler
6.4.2 Ġncelenen iĢletmelerde kullanılan hayvancılık destekleri
Ġncelenen iĢletmelerin kullandığı hayvancılık destekleri yem bitkileri üretim desteği ve hayvancılık destekleri Ģeklinde iki grupta incelenmiĢtir. Yem bitkileri üretim desteğinden faydalanma durumu Çizelge 6.78‟de verilmiĢtir. Üye olan iĢletmelerin
%74‟ü, üye olmayan iĢletmelerin %59,26‟sı yem bitkileri üretim desteğinden faydalanmıĢlardır. Her iki iĢletme grubunda da fiğ için kullanılan destekler toplam kullanılan yem bitkisi desteklerinin %90‟dan fazlasını oluĢturmaktadır. ĠĢletme arazilerinin büyük kısmının sulanamayan arazi olmasından dolayı (Bkz. Çizelge 6.10) yem bitkisi olarak fiğ ekilmektedir.
157
Çizelge 6.78 Ġncelenen iĢletmelerde yem bitkileri üretim desteğinden faydalanma durumu
Üye olan Üye olmayan
Faydalanan Faydalanan
Sayı % Sayı %
Yonca 2 3,33 2 4,17
Fiğ 55 91,67 46 95,83
Ġkisi birden 3 5,00 - -
Toplam 60 100,00 48 100,00
Üye olan iĢletmelerde dekara düĢen yem bitkisi desteği 4,96 TL, üye olmayan iĢletmeler de ise 3,35 TL‟dir. Üye olan iĢletmeler üye olmayan iĢletmelere oranla %48 fazla yem bitkisi desteği kullanmıĢlardır. (Çizelge 6.79).
Çizelge 6.79 Ġncelenen iĢletmelerin aldığı yem bitkileri üretim desteği
Üye olan iĢletmeler Üye olmayan iĢletmeler
TL/iĢletme % TL/da TL/iĢletme % TL/da
Yonca 51 6,49 0,32 7 2,92 0,10
Fiğ 735 93,51 4,64 233 97,08 3,25
Toplam* 786 100,00 4,96 240 100,00 3,35
* Mann-Whitney U testine göre p 0,01 için anlamlıdır.
ĠĢletmecilerin, yem bitkisi desteklerini kullandıkları yerler Çizelge 6.80‟de değerlendirilmiĢtir. Üye olan iĢletmecilerin %73,33‟ü, üye olmayan iĢletmecilerin
%75‟i aldıkları yem bitkisi desteklerini yine yem bitkisi üretimi için kullandıklarını belirtmiĢlerdir.
158
Çizelge 6.80 Yem bitkisi üretim desteklerinin kullanıldığı yerler
Üye Olan ĠĢletmeler Üye Olmayan ĠĢletmeler
Sayı % Sayı %
Yem bitkisi üretimi 44 73,33 36 75,00
Süt sığırcılığı 7 11,67 4 8,33
Bitkisel üretim 4 6,67 2 4,17
Gübre alımı 2 3,33 0 0,00
KiĢisel ihtiyaçlar 3 5,00 6 12,50
Toplam 60 100,00 48 100,00
2008 yılında verilen hayvancılık desteklerinden faydalanan iĢletmelerin sayıları, iĢletme baĢına ve BBHB baĢına kullandıkları destek miktarları Çizelge 6.81‟de verilmiĢtir. Üye olan iĢletmeler toplamda iĢletme baĢına 1.462 TL, BBHB baĢına 114 TL, üye olmayan iĢletmeler 413 TL, BBHB baĢına 61 TL hayvancılık desteği kullanmıĢlardır.
Hayvancılık desteklerinden iĢletmelerin en çok faydalandığı destek kalemi Süt TeĢvik Primidir. Zira süt teĢvik primi uygulamasının en önemli amaçlarından birisi süt üretimi yapan üreticilerin gelir düzeyinin yükseltilmesidir. Üye olan iĢletmelerin tamamı süt teĢvik priminden faydalandığını belirtirken, üye olmayan iĢletmelerde bu oran
%81,72‟dir. Üye olan iĢletmelerde BBHB baĢına düĢen süt teĢvik primi yaklaĢık 95 TL, üye olmayan iĢletmelerde 49 TL‟dir. Aradaki farkın nedeni; süt teĢvik priminin DSYB‟ne üye olan iĢletmelere 5,5 krĢ/lt, üye olmayan iĢletmelere ise 3 krĢ/lt verilmesidir. Buna göre, DSYB‟ne üye olan iĢletmeler Ģayet üye olmasalardı BBHB baĢına 95 TL yerine 52 TL, üye olmayan iĢletmeler ise, DSYB‟ne üye olsalardı BBHB baĢına 49TL yerine 90 TL süt teĢvik primi kullanacaklardı.
ĠĢletmelerin ikinci olarak en fazla faydalandığı hayvancılık desteği Suni Tohumlamadan Doğan Buzağı Desteğidir. Üye olan iĢletmelerin %28,39‟u, üye olmayan iĢletmelerin
%22,58‟i bu destekten faydalandıklarını belirtmiĢlerdir. BBHB baĢına düĢen suni tohumlamadan doğan buzağı desteği yaklaĢık üye olan iĢletmelerde 8 TL, üye olmayan iĢletmelerde 7 TL‟dir. Suni Tohumlama Desteği‟nden faydalanan üye olan iĢletmelerin oranı %14,81, üye olmayan iĢletmelerin oranı %21,50‟dir. BBHB baĢına düĢen suni
159
tohumlama desteği üye olan iĢletmelerde 6 TL, üye olmayan iĢletmelerde 5 TL‟dir.
Damızlık ve Saf Irk Gebe Düve desteğinden üye olan iĢletmelerin %9,88‟i faydalanmıĢ ve BBHB baĢına yaklaĢık 5 TL destek almıĢlardır. Üye olmayan iĢletmeler bu destekten faydalanmamıĢtır. AĢı desteğinden üye olan iĢletmelerin %7,41‟i, üye olmayan iĢletmelerin %3,23‟ü faydalanmıĢtır. Hastalıklardan Ari ĠĢletme desteğinden üye olan iĢletmelerin %2,47‟si faydalanırken, üye olmayan iĢletmeler faydalanmamıĢtır.
Çizelge 6.81 Ġncelenen iĢletmelerin kullandığı hayvancılık destekleri
Üye Olan ĠĢletmeler Üye Olmayan ĠĢletmeler Sayı TL/iĢletme TL/BBHB Sayı TL/iĢletme TL/BBHB Damızlık ve Saf Irk Gebe
Düve 8 60 4,69 - - -
Suni Tohumlama * 12 78 6,10 20 34 5,06
Süt TeĢvik Primi ** 81 1.211 94,68 76 329 48,96
Suni Tohumlamadan Doğan
Buzağı * 23 99 7,74 21 45 6,70
Hastalıklardan Ari ĠĢletme 2 5 0,39 - - -
AĢı Desteği * 6 9 0,70 3 5 0,74
Toplam* 1.462 114,31 413 61,46
* t testi sonucuna göre iki grup ortalamaları p 0,10 için anlamlı değildir.
**Mann-Whitney U testine göre p 0,01 için anlamlıdır.
ĠĢletmelerin hayvancılık desteklerini kullandıkları yerler Çizelge 6.82‟de verilmiĢtir.
ĠĢletmeciler hayvancılık desteklerini süt sığırcılığı, bitkisel üretim ve kiĢisel ihtiyaçlar için kullandıklarını belirtmiĢlerdir. Hayvancılık desteklerinin süt sığırcılığı, genellikle de yem alımı için kullanıldığı üye olan iĢletmelerde bu oran %92,60, üye olmayan iĢletmelerde ise %82,80‟dir. Destekleri kiĢisel ihtiyaçlarında kullandığını söyleyen iĢletmecilerin oranı üye olan iĢletmelerde %3,70, üye olmayan iĢletmelerde %12,90‟dır.
Hayvancılık desteklerinin bitkisel üretimde kullanılma oranı ise üye olan iĢletmelerde
%3,70, üye olmayan iĢletmelerde %4,30‟dur.
160
Çizelge 6.82 Hayvancılık desteklerinin kullanıldığı yerler
Üye Olan ĠĢletmeler Üye Olmayan ĠĢletmeler
Sayı % Sayı %
Süt sığırcılığı 75 92,60 77 82,80
Bitkisel üretim 3 3,70 4 4,30
KiĢisel ihtiyaçlar 3 3,70 12 12,90
Toplam 81 100,00 93 100,00
Hayvancılık desteklerinin iĢletmecilerin üretime yönelik planlarını değiĢtirme durumu Çizelge 6.83‟de verilmiĢtir. Üye olan iĢletmelerde iĢletmecilerin %46,91‟i, üye olmayan iĢletmelerde ise %27,96‟sı desteklerin üretime yönelik planlarını değiĢtirdiğini belirtmiĢlerdir.
Çizelge 6.83 Hayvancılık desteklerinin iĢletmecilerin üretime yönelik planlarını değiĢtirme durumu
Üye Olan ĠĢletmeler Üye Olmayan ĠĢletmeler
Sayı % Sayı %
DeğiĢtirdi 38 46,91 26 27,96
DeğiĢtirmedi 43 53,09 67 72,04
Toplam* 81 100,00 93 100,00
* Mann-Whitney U testine göre p 0,01 için anlamlıdır.
Üretime yönelik planlarının değiĢtiğini belirten iĢletmelerdeki iĢletmecilere ne Ģekilde değiĢtiği sorulduğunda üye olanların %60,53‟ü üretim kapasitesini arttırdığını,
%39,47‟si yem bitkileri ekim alanını arttırdığını belirtmiĢlerdir. Üye olmayanların ise
%15,38‟i üretim kapasitesini, %84,62‟si yem bitkileri ekim alanını arttırdığını belirtmiĢlerdir (Çizelge 6.84.).
161
Çizelge 6.84 ĠĢletmecilerin üretime yönelik planlarının değiĢme Ģekli
Üye Olan ĠĢletmeler Üye Olmayan ĠĢletmeler
Sayı % Sayı %
Üretim kapasitesi arttı 23 60,53 4 15,38
Yem bitkileri ekim alanı arttı 15 39,47 22 84,62
Toplam 38 100,00 26 100,00
Yem bitkileri desteğinin verildiği 2000 yılından bu yana üye olan iĢletmelerdeki iĢletmecilerin %65,43‟ü, üye olmayanların ise %56,99‟u yem bitkileri ekim alanlarının arttığını belirtmiĢlerdir (Çizelge 6.85).
Çizelge 6.85 Yem bitkileri ekim alanlarının 2000 yılından bu yana artma durumu Üye Olan ĠĢletmeler Üye Olmayan ĠĢletmeler
Sayı % Sayı %
Evet, arttı 53 65,43 53 56,99
Hayır, artmadı 28 34,57 40 43,01
Toplam* 81 100,00 93 100,00
* Mann-Whitney U testine göre ortalamalar arasında fark yoktur.
Ekim alanlarının arttığını belirten iĢletmecilere yem bitkileri ekim alanlarının yem bitkileri desteğinin verildiği 2000 yılından bu yana yüzde olarak ne kadar arttığı sorulduğunda üye olan iĢletmelerin %41,51‟inde 1–20 da, %32,08‟inde 21–40 da,
%22,64‟ünde 41–60 da, %3,77‟sinde ise 81–100 da arası yüzde artıĢ olduğu belirtilmiĢtir. Üye olmayan iĢletmelerde ise iĢletmelerin yem bitkileri ekim alanlarında en büyük artıĢ 1–20 da arasında gerçekleĢmiĢ olup bu iĢletmelerin %45,28‟ine karĢılık gelmektedir. ĠĢletmelerin %39,62‟sinin ekim alanlarında 21–40 da, %15,10‟unun ise 41–60 da arasında yüzde artıĢ gerçekleĢmiĢtir (Çizelge 6.86).
162
Çizelge 6.86 Yem bitkileri ekim alanlarında 2000 yılından beri görülen artıĢ oranları
Dekar (da) Üye Olan ĠĢletmeler Üye Olmayan ĠĢletmeler
Sayı % Sayı %
* Mann-Whitney U testine göre ortalamalar arasında fark yoktur.
ĠĢletmecilere destek ödemelerinde, baĢvuruda vs. karĢılaĢtıkları sorunların neler olduğu sorulmuĢ alınan cevaplar Çizelge 6.87‟de değerlendirilmiĢtir. Üye olan iĢletmelerdeki iĢletmecilerin en çok yaĢadıklarını belirttikleri sorun destek ödemelerinin zamanında yapılmayıĢıdır. Ġkinci olarak büyük ölçüde yaĢadıklarını belirttikleri sorun ise desteklere baĢvuru aĢamasının çok ayrıntılı ve zaman alıcı olması, üçüncü olarak ise bankaların borç, kefillik vs.den dolayı ödemelere el koymasıdır.
Çizelge 6.87 ĠĢletmecilerin destek ödemelerinde, baĢvuruda vs. karĢılaĢtığı sorunlar
Üye Olan ĠĢletmeler Üye Olmayan ĠĢletmeler Ortalama Standart
Sapma
Ortalama Standart Sapma
Ödemelerin zamanında yapılmayıĢı* 4,59 1,00 4,55 1,06
BaĢvuru aĢamasının çok ayrıntılı ve
1)Hiç katılmıyorum 2)Büyük ölçüde katılmıyorum 3)Kararsızım 4)Büyük ölçüde katılıyorum 5)Tamamen katılıyorum
* Mann-Whitney U testine göre ortalamalar arasında fark yoktur.
Üye olmayan iĢletmelerde ise iĢletmeciler baĢvuru aĢamasının çok ayrıntılı ve zaman alıcı olmasını yaĢadıkları en önemli sorun olarak tanımlamıĢlardır. Daha sonra destek
163
ödemelerinin zamanında yapılmayıĢı ve bankaların borç, kefillik vs.den dolayı ödemelere el koyması gelmektedir.
Hayvancılık desteklerinin daha etkin olması için iĢletmecilerin önerileri alınmıĢ ve Çizelge 6.88‟de belirtilmiĢtir. Tüm iĢletmelerdeki iĢletmecilerin ilk sıradaki önerisi süt desteklerinin kalite, hijyen ve miktar odaklı olmasıdır. ĠĢletmecilerin daha sonraki önerileri üye olan iĢletmelerde sırasıyla, destek miktarının artırılması, desteklerin zamanında ödenmesi, desteklerin buzağı baĢına ödenmesi olup sütün mevsimsel olarak desteklenmesi önerisi konusunda kararsız kalmıĢlardır. Üye olmayan iĢletmelerde ise ikinci sıradaki öneri desteklerin zamanında ödenmesi, üçüncü sıradaki öneriler destek miktarının artırılması ve desteklerin buzağı baĢına ödenmesi olup bu iĢletmecilerde sütün mevsimsel olarak desteklenmesi önerisi konusunda kararsız kalmıĢlardır.
Çizelge 6.88 ĠĢletmecilerin hayvancılık desteklerinin daha etkin olması için önerileri
Üye Olan ĠĢletmeler Üye Olmayan ĠĢletmeler
Destekler zamanında ödenmeli** 4,51 1,09 4,72 0,52
Destekler buzağı baĢına olmalı** 4,32 1,16 4,59 0,82
Destek miktarı artırılmalı* 4,84 0,40 4,59 0,82
1)Hiç katılmıyorum 2)Büyük ölçüde katılmıyorum 3)Kararsızım 4)Büyük ölçüde katılıyorum 5)Tamamen katılıyorum
* Mann-Whitney U testine göre p 0,10 için anlamlıdır.
** Mann-Whitney U testine göre ortalamalar arasında fark yoktur.
AraĢtırma bulgularına göre, üye olan iĢletmelerin tamamında, üye olmayan iĢletmelerin
%97,85‟inde suni tohumlama sonucu doğan sığır mevcuttur (Çizelge 6.89)
164
Çizelge 6.89 Suni tohumlama sonucu doğan hayvan varlığı
Üye Olan ĠĢletmeler Üye Olmayan ĠĢletmeler
Sayı % Sayı %
Var 81 100,00 91 97,85
Yok - - 2 2,15
TOPLAM* 81 100,00 93 100,00
* Mann-Whitney U testine göre ortalamalar arasında fark yoktur.
ĠĢletmecilere suni tohumlama sonucu doğan hayvanlarında süt verim artıĢı olup olmadığı sorulduğunda üye olan iĢletmelerdeki iĢletmecilerin %97,53‟ü, üye olmayan iĢletmelerdeki iĢletmecilerin ise %97,80‟i verim artıĢı olduğu yanıtını vermiĢtir (Çizelge 6.90).
Çizelge 6.90 Suni tohumlama sonucu doğan hayvanlarda süt veriminde artıĢ olma durumu
Üye Olan ĠĢletmeler Üye Olmayan ĠĢletmeler
Sayı % Sayı %
ArtıĢ oldu 79 97,53 89 97,80
ArtıĢ olmadı 2 2,47 2 2,20
TOPLAM 81 100,00 91 100,00
Üye olan iĢletmelerdeki iĢletmecilerin tamamı, üye olmayanların ise %91,40‟ı Suni Tohumlama Desteği” olmasaydı yine de hayvanlarına suni tohumlama yaptıracaklarını belirtmiĢlerdir. Bu sonuç, iĢletmecilerin suni tohumlamanın öneminin farkında olduklarını göstermekte olup ayrıca yapılan Mann-Whitney U istatistiki testine göre p 0,05 için anlamlı bulunmuĢtur.
Süt fiyatlarının değiĢiminin iĢletmecilerin üretim seviyesini etkileyip etkilemediği sorulduğunda, üye olan iĢletmelerdeki iĢletmecilerin %83,95‟i, üye olmayan iĢletmelerin ise %73,12‟si etkileyeceğini belirtmiĢlerdir. Kısmen etkilediğini düĢünen iĢletmecilerin oranı üye olanlarda %3,70, üye olmayanlarda ise %15,05‟tir (Çizelge 6.91).
165
Çizelge 6.91 Süt fiyatları değiĢiminin iĢletmelerde üretim seviyesini etkileme durumu Üye Olan ĠĢletmeler Üye Olmayan ĠĢletmeler
Sayı % Sayı %
Etkiler 68 83,95 68 73,12
Etkilemez 10 12,35 11 11,83
Kısmen etkiler 3 3,70 14 15,05
Toplam* 81 100,00 93 100,00
* Mann-Whitney U testine göre p 0,10 için anlamlıdır.