ġirketlerin Yönetsel Özellikleri

Aile Ģirketlerine genel olarak baktığımızda Türkiye ekonomisinde büyük bir paya sahip olduğunu görmekteyiz. Anacak, çalıĢma koĢullarının ve ekonomik Ģartların değiĢmesiyle Ģirketler ayakta kalmakta zorlanmaktadır. Türkiye‟de kurulan aile Ģirketlerinin büyük çoğunluğunun yaĢam süresine bakıldığında yaĢam süresi genellikle kurucunun yaĢam süresiyle sınırlı kalmaktadır. ġirketin kurucusu Ģirketi, ikinci nesile yani oğullarına ve kızlarına bıraktığında firmanın yaĢam süresi genellikle dolmaktadır. Fakat araĢtırmada görüĢülen aile Ģirketlerinin ikisi de üçüncü nesle ulaĢmıĢtır. GörüĢme yapılan iki aile Ģirketinin de Türkiye‟deki ekonomik payına bakıldığında bu Ģirketlerin ekonomik katkılarının büyük olduğu görülmektedir. Yani rekabet koĢullarına dayanamayan diğer aile Ģirketlerine oranla Kırcılar ve Ġskender Ģirketi yıllarca ayakta kalmayı baĢarabilmiĢtir.

AraĢtırmaya konu olan aile Ģirketlerinin ikisinin de ilk önce giriĢimci tarafından yürütülen bir aile Ģirketi olarak kurulduğunu görebiliriz. Ġkinci nesle geçildiğinde konu olan aile Ģirketleri yürütülen kiĢi bakımından ayrılmıĢtır. Kırcılar aile Ģirketi, kardeĢ ortaklığıyla ikinci nesil tarafından yürütülmektedir.

Ġskender babadan oğla geçen bir varis sistemiyle yürütülmeye devam etmiĢtir. Üçüncü nesle gelindiğinde, Kırcılar Ģirketi kuzen ortaklığıyla yürütülmeye baĢlamıĢ, Ġskender ise aynı yolda devam ederek giriĢimcinin kurmuĢ olduğu aile Ģirketini babadan oğla devam ettirme tarzını benimsemiĢlerdir.

GörüĢülen aile Ģirketlerinin özelliklerine bakacak olursak, Kırcılar, ailenin geçimini sağlamak amacıyla kurulmuĢ olan bir aile Ģirketidir. Ali Kırcı tarafından kurulan bu Ģirket oğullarının da iĢe katılmasıyla beraber iki jenerasyonun istihdam edildiği bir Ģirket modeline dönüĢmüĢtür.

116

Ġskender‟i incelediğimizde ise, Ġskender Efendi‟yle giriĢimci tarafından kurulan bir aile Ģirketi olduğunu görebilmekteyiz. Ġskender Efendi‟nin çocuklarıyla birlikte çalıĢtığı yıllarda bu aile Ģirketi iki jenerasyonun istihdam edildiği Ģirket modelini alırken, Yavuz Ġskenderoğlu‟nun kendi adıyla kurmuĢ olduğu Ģirket giriĢimci tarafından kurulmuĢ ve babadan oğla geçmiĢ bir sistem Ģeklinde iĢlediği görülmektedir.

AraĢtırmaya katılan aile Ģirketlerinin kim tarafından yönetildiğine gelince, Kırcılar aile Ģirketinin Yönetim Kurulu BaĢkanı görevini üstlenen Mustafa Kırcı ve onun yardımcılığını üstlenenin ise Hasan Kırcı olduğunu görmekteyiz. GörüĢme yapılan yetkili kiĢi Berna AĢıroğlu da Yönetim Kurulu Üyeliğini üstlenmekle beraber Genel Müdür ünvanını da taĢımaktadır. Kebapçı Ġskender‟de ise Yönetim Kurulu BaĢkanı Yavuz Ġskenderoğlu‟dur. Yavuz Ġskenderoğlu‟nun eĢi Türkan Ġskenderoğlu ve oğulları Oğuzhan Ġskenderoğlu ve Kayhan Ġskenderoğlu da Yönetim Kurulu Üyelerindendir. Daha önceki bölümlerde varis, gelecekte giriĢimcinin yerini alarak Ģirketin yönetiminde etkin rol oynayacak kiĢi olarak belirtilmiĢtir. GörüĢme yapılan aile Ģirketlerinde varisin kim olacağı konusu araĢtırılmaya çalıĢılmıĢ, görüĢme yapılan yetkiliye bununla ilgili sorular yöneltilmiĢtir. Kırcılar Ģirketinde 2002 yılından beri görev alan Berna AĢıroğlu Ģirketin varisidir. Kadın varislerin erkek varislere oranla daha az yönetime geldiği Türk aile Ģirketlerindeki yapı ile ilgili kendisinin nasıl varis olduğu yönündeki sorumuza Berna Hanım hiç erkek kardeĢi olmaması sebebiyle varis olduğu cevabını vermiĢtir. Ġskender aile Ģirketinde ise Yavuz Ġskenderoğlu‟nun iki oğlu olması sebebiyle varis statüsünde onların bulunduğu bir gerçektir. Yönetim Kurulu üyeliğine sahip olan kardeĢler, edinilen bilgilere göre okul dıĢındaki zamanlarında Ģirket içinde çalıĢarak varis eğitimi görmektedirler.

Bilindiği gibi aile anayasası aileye ve ailenin Ģirketle iliĢkisine ait yazılı ve yazısız temel kuralları barındırır. Aile Ģirketlerinin sürekliliğini etkileyebilen temel konuların yazıya dökülmesidir. GörüĢülen aile Ģirketlerinin aile anayasası kavramına nasıl baktığı ve aile anayasasının var olup olmadığı sonucu görüĢmelerden elde edilmiĢtir. Kırcılar Ģirketine bakıldığında bir aile anayasasının olmadığını görüyoruz. Kebapçı Ġskender‟de yapılan görüĢmede aile anayasasının “iskender kebabın” kendisi olduğunu belirtmiĢtir4

. Çünkü

4 Verilen bilgiye göre her Ģey malzeme tedarikinde baĢlıyor. Ve kullanılan her malzemenin A‟dan Z‟ye özel malzeme oluĢu bu lezzetin derinlerde yatan asıl nedeni. Çünkü Ġskender Kebap, sadece Uludağ‟da,

117

yapılan kebabın her malzemesi Ģirketin kendi ürettiği mamullerdir. Bu da ailenin gizli tarifini, değerini ve normlarını ortaya koymaktadır.

AraĢtırılan iki Ģirketin kalite çalıĢmalarına da yer verilmiĢtir. Bilindiği üzere kurumsallaĢma açısından Ģirketlerin belli standartlara sahip olması gerekmektedir. Bu standartlar da Ģirketlerin bağlı olduğu sektöre göre değiĢmektedir. Kalite güvence sistemi ya da kalite yönetim sistemi olarak adlandırılan bu standartlara kurumsallaĢma sürecinde sahip olmak Ģirketin hem rekabet koĢullarına ayak uydurması hem de Ģirkete müĢterilerin güvenmesi açısından önemlidir. Kırcılar aile Ģirketinde yapılan görüĢmede kalite güvence sistemine sahip olmadığı anlaĢılmıĢtır. Yapılan görüĢmede Berna AĢıroğlu en büyük kalite güvence sisteminin müĢteri memnuniyeti olduğunu belirtmiĢtir. Ayrıca Ģirketteki hammaddelerin doğal olduğu ve en büyük kalite sisteminin insan emeği olduğunu vurgulamıĢtır. Kırcılar Ģirketinde satılan ürünlerin garanti kapsamında olması ve satıĢ sonrası hizmet verilmesi de yapılan görüĢme sonucu elde edilen bilgiler arasındadır.

Kebapçı Ġskender ile yapılan görüĢme sonrasında var olan kalite çalıĢmalarının ISO 9001 belgesi; hem TURKAK akreditasyonlu TSE‟den ve hem de UKAS akreditasyonlu Quality Assurance Technic‟den alındığı elde edilmiĢtir. ISO 22000 belgesini de yine hem TSE‟den ve hem de DAR akreditasyonlu Quality Assurance Technic‟den kendi segmentinde Türkiye‟de ilk olarak almıĢ olan Ģirket Yavuz Ġskenderoğlu-Ġskender Ģirketidir. Ayrıca Kebapçı Ġskender markası T.C. Patent Enstitüsü tarafından emtia ve hizmet markası olarak tescil edilmiĢ olup, Ģirket logosunun sol üst köĢesinde belirtildiği gibi CTM Community Trade Mark (Avrupa Birliği Markası) olarak tescil edilmiĢtir. Bu kalite ve güvence sistemlerinden baĢka Ģirket, ISO 9000 ve HACCP sistemlerine de sahiptir. Bunun yanı sıra lezzet sırlarının yanında markanın kalitesini korumak için günün üç ayrı bölümünde örnekler alındığını ve üç gün saklanarak, laboratuarda takip

Seyitgazi‟e kekikle beslenen hayvanların etlerinden yapılıyor. Ancak et ile de iĢ bitmiyor. Ġskender‟in piĢtiği kömürün de çok önemli olduğunun altını çizen Yavuz Ġskenderoğlu, “Kömür Uludağ ormanlarında meĢe ağacının güneĢi gören cephesinden elde edilen odunların kömürüdür. Bu nedir biliyor musunuz? Bu o kömürün daha aheste küllenip; ateĢi, külü, yüksek ısıyı birdenbire çıkarmayan, eti yakmadan ve mikrobik değerlerini artırmadan piĢirebilmesidir. Bunu sağlayabilen kömürle yapılabilir” açıklamasında bulunuyor. Ancak lezzetin sırrı bununla da bitmiyor. Çünkü diğer tarafta da kebabın üzerine dökülen yoğurt ve tereyağının bile bir püf noktası bulunuyor. Yoğurt, yağıĢ mevsiminde bütün Antalya yöresinden keçi sütünden alınan kremalardan yapılıyor. Yavuz Ġskenderoğlu, bu kremaları büyük bütçeler yatırarak ve bir senelik stok yaparak kalitesini koruduklarını belirtiyor. Özel malzemelerden bir diğeri de organik domatesler.

118

edilen sistem oluĢturulmuĢtur. Bu sistem Ģirket içinde Ģahit numune olarak bilinmektedir. PiĢirilecek olan her etten ve her Ģubeden örnek alınarak oluĢturulan bu sistemde numune alınan etler incelenerek rapor oluĢturulmaktadır.