ġehir Altyapısı Ġle Ġlgili Söylemler

Yerel seçimlerin ve özellikle çarpık kentleĢmenin yoğun olduğu Türkiye‟deki kentlerin doğası gereği bu dönemindeki söylemlerde en çok ön plana çıkan konulardan biri de Ģehir altyapısı olmuĢtur. AKP reklamlarında kentsel dönüĢüm ve Ģehir planlaması konuları detaylı bir Ģekilde ele alınırken CHP bu konulara fazla değinmemiĢtir. AKP Ģehir altyapısına konusuna özel söylemleri reklamlarının %14,8‟ini oluĢturan 19 reklamda kullanmıĢtır. CHP ise birden fazla konuyu ele alan 3 reklamın içinde Ģehir altyapısına yönelik söylemler kullanmıĢtır.

AKP Ģehir altyapısına yönelik reklamlarında “HĠZMET VAR!” ana sloganı altında “Planlı büyüyen marka kent”, “Doğalgaz abone sayısını 1.150.000‟e çıkardık”, “Kentsel dönüĢüm projeleriyle dünyaya örnek olduk”, “Ankara‟nın 20 yıllık su ihtiyacını karĢıladık”, “Ankara‟ya 5 dev rekreasyon alanı kazandırdık”, “20 yılda yapılmayanı 5 yılda yaptık” gibi alt sloganlarla Ģehir altyapısına yönelik icraatlar ve yine AKP‟li belediye baĢkan adayının seçilmesi durumunda gerçekleĢtirilecek olan çalıĢmalar sıralanmıĢtır.

SONUÇ VE DEĞERLENDĠRME

Günümüzün kitle iletiĢim araçlarının bize sunduğu imkanların ve bu geliĢmelerin insanlık üzerindeki etkilerini görenler onun bu avantajından en iyi Ģekilde yararlanmanın yolunu aramaktadırlar. Kitle iletiĢiminin geliĢmesinin büyük bir ivme kazandırdığı siyasal iletiĢimin önemli yönlerinden birini de siyasi aktörlere mesajlarını geniĢ kitlelere duyurmak için yeni imkanlar kazandırması oluĢturmaktadır. Günümüzde değiĢen seçmen özelliklerinin ve artan siyasal parti sayısının siyasal kampanyaları farklı ve dikkat çekici bir Ģekilde gerçekleĢtirmeyi zorunluluk haline getirdiği yadsınamaz bir gerçektir. ĠletiĢim teknolojileri, kamuoyu oluĢturmak, hedef kitlelerin düĢüncelerini etkilemek ve Ģekillendirmek konusundaki baĢarısı sebebi ile siyasal aktörlerin de dikkatini çekmektedir.

Siyasal reklam sadece bir partinin hedeflerini en uygun Ģekilde kitlelere anlatmada değil aynı zamanda kendisine haklı veya haksız yöneltilen her türlü eleĢtiri ve suçlamalardan kurtulması, siyasal ürünün tanıtılıp, seçmenlerin zihninde istenilen Ģekilde imajının oluĢturulmasında çok etkili bir konumdadır. 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ve 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların KuruluĢ ve Yayınları Hakkında Kanun‟da; seçim dönemlerinde siyasal parti reklamlarının propaganda aracı olarak kullanılmasına iliĢkin bir düzenlemeye yer verilmemiĢtir. Yüksek Seçim Kurulunun yerleĢik uygulamaları da propaganda aracı olarak siyasi parti ve adayların seçim döneminde radyo ve televizyon yayınlarında siyasi içerikli reklam yapamayacakları yönündedir. Bu uygulamalar seçim kampanyaları boyunca, yazılı basının özellikle günlük gazetelerin önemini arttırmıĢtır. Gazetelerde seçim dönemlerinde yayınlanan siyasal reklamlar, bir partiye olan desteği pekiĢtirme görevinin yanında, seçmenlerin partiye karĢı olan tutumlarını olumlu yönde etkileyerek, sebep olduğu bu olumlu davranıĢı sağlamlaĢtırmaktadır. Yerel seçimler söz konusu olduğunda da, özellikle adayların halka kabul ettirilmesinde, yazılı basında çıkan siyasi reklamların etkisi inkar edilemez.

Adalet ve Kalkınma Partisi‟nin 2009 Yerel Seçimleri‟nde gazetelerde yayımladığı siyasal reklamları incelediğimizde, siyasal iletiĢimin vazgeçilmez unsurlarından biri olan reklamlarla özellikle de basına verdiği reklamlarla seçmen

kitlesine ulaĢmaya çalıĢtığı söylenebilir. Daha fazla seçmen sayısına ulaĢabilmek için AKP‟nin gazete siyasal reklamlarına ağırlık verdiği gözlenmiĢtir. Yayımladığı reklamlardaki söylemlerini hedef odaklı, toplumun her kesiminin anlayabileceği bir Ģekilde ve yoğun olarak kullanmıĢtır.

Bilindiği gibi, belirli bir çizgide siyaset yapan partiler, benzer Ģekilde kendi çizgileri olan gazeteler ile yakınlaĢabilir veya mesafeli olabilirler. AKP ve CHP gazete siyasal reklamları üzerine yapılan incelemede; partinin siyasal reklamlarını yayımlatmak için hedeflediği seçmene göre farklı gazeteleri seçtiği görülmüĢtür. Ġncelenen gazeteler arasında en fazla AKP reklamı Star Gazetesi‟nde yayımlanmıĢtır. Ġkinci sırada tercih edilen gazete Zaman‟dır. Toplam yayımlanan AKP reklamının sayısı 128‟dir. CHP ise en çok reklamı Sabah Gazetesi‟nde yayımlamıĢtır. Ġkinci tercih edilen gazete ise Cumhuriyet Gazetesi‟dir.

Ġncelenen siyasal reklamlarda, iktidar partisi olan Adalet ve Kalkınma Partisi‟nin, çoğunlukla kendi icraatlarını övdüğü pozitif siyasal reklam türünü tercih ettiği görülmektedir. AKP ekonomik ve siyasal alanın dümeninde olmasının getirdiği avantajlı durumu yerel seçimdeki söylemlerine de taĢımıĢ ve gazetelerde yayımlanan siyasal reklamların hepsini pozitif siyasal reklam olarak kullanmıĢtır. AKP, ortak bir tema etrafında neredeyse her gün farklı reklam sloganları yayınlamıĢtır ancak bu sloganlarla yeni proje üretmekten ziyade var olan parti imajını kısa cümleler ile slogan haline getirip reklamlarında kullanmıĢtır.

Reklamlarında altyapı, Ģehir kalkınması, iyi hizmet gibi olgulara vurgu yaparak sloganlarını belediyecilik etrafında hazırlayan AKP‟nin aksine CHP reklamlarında daha çok kendini AKP karĢısındaki bir odak güç olarak tanımlamıĢtır. Muhalefet partisi olması nedeniyle CHP pozitif reklamlara ek olarak negatif reklamlar kullanarak AKP‟nin karĢısında negatif reklamın gücünü de kullanmak istemiĢtir.

Gazetelere verilen siyasal reklamların yayımlandığı haftalar analiz edildiğinde her iki parti için de reklamların seçimden önceki hafta yoğun olarak kullanıldığı gözlenmektedir. Bu yolla, oy verme eyleminin gerçekleĢeceği dönemde kararsız seçmenlerin etkilenmesi ve parti lehine bir karar alması amaçlanmıĢtır.

Siyasal reklam mesaj stratejisi olarak imaj reklamlarına ağırlık verilmiĢtir. Gazete siyasal reklamlarının neredeyse % 70‟inde imaj reklamı kullanılmıĢtır. CHP imaj reklamlarına AKP‟den bir miktar daha fazla yer ayırmıĢtır.

Sonuç olarak; 2009 yılı yerel seçimlerinin siyasal iletiĢim uygulamaları açısından önemli bir yenilik ve geliĢme ortaya koyamadığı görülmektedir. Siyasi partilerin hazırladıkları seçim reklamlarında, seçmeni ikna etmeye yönelik stratejilerin yeterli düzeyde mevcut olmadığı, genellikle söylemlerin yerel seçmenin sorunlarının dıĢında daha çok parti imajlarını kuvvetlendirmeye yönelik olduğu söylenebilir.

Denilebilir ki; halka kendisini doğru anlatabilen, derdini dinleyebilen, çözüm önerileri sunabilen siyasetçiler, partiler baĢarılı olabilirler. Siyasal aktörlerin, bu noktada siyasal reklamın gücünü - her ne kadar sınırlı da olsa- daha etkin kullanabilmek için çeĢitli yollar bulmaya çalıĢması gerekmektedir. Partiler; siyasal pazarlama araçlarından tutundurmanın bir parçası olan siyasal reklam çalıĢmalarını sadece seçim dönemlerinde değil, iĢleyiĢ süreçlerinde yapması gereken önemli bir görev olarak düĢünmelidirler. Böylece seçmenlere daha fazla ulaĢılma olasılığı yaratılabilir.

KAYNAKÇA

AKARCALI, Sezer. (2003) II. Dünya Savaşında İletişim ve Propaganda. Ankara: Ġmaj Yayınevi

AKTAġ, Hasret. (2005). Bir siyasal iletişim aracı olarak internet. Konya: Tablet Kitabevi.

AKYOL, AyĢe ve Zuhal KERESTECĠ. (2007). Politik Pazarlama ve Partilerden Politik Pazarlama Uygulamaları. Pazarlama ve ĠletiĢim Kültürü Dergisi. Mediacat Yayınları. Sayı 21,

ALKAN, Türker (1980) Siyaset Psikolojisi, Siyasal Toplumsallaşma ve Yabancılaşma. 1.Basım. Ankara: Turan Yayınevi

ATABEK, G. ġendur ve Atabek, Ü. (2007). Medya metinlerini çözümlemek. Ankara: Siyasal Kitabevi.

AYDOĞAN, Beyza (2007) “Politik Pazarlama Ve Politik Pazarlama

Uygulamalarına Yönelik Eğilimler: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama, YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

AYSEL, Aziz. (2007). Siyasal iletişim. Ankara: Nobel Yayınları.

BAINES, Paul R. – Phil Harris – Barbara R. Lewis, (2002) The Political Marketing Planning Process: Improving image and message in strategic target areas, Marketing Intelligence & Planning, London:Sage, 20/1, ss. 6-14

BALCI, ġükrü (2000) “Seçmenleri etkileme sürecinde siyasal reklamcılık olgusu - 1999 genel seçimleri”. YayınlanmamıĢ Lisansüstü Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

BALCI, ġükrü. (2007). Negatif siyasal reklamlarda ikna edici mesaj stratejisi olarak korku çekiciliği kullanımı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi sayı 17, s: 73-106.

BALCI, ġükrü. (1999) Seçmenleri Etkileme Sürecinde Siyasal Reklamcılık Olgusu – 1999 Genel Seçimleri Örneği”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 16, ss. 139-157

BALCI, ġükrü. (2006). Negatif Siyasal Reklamlarda İkna Edici Mesaj Stratejisi Olarak Korku Çekiciliği Kullanımı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Konya.

BARUT, Basri, (2005) The Process of Formation of Political Attitudes in Particular Political Advertisement, F.Ü. SB Dergisi, cilt 15, Sayı:2, ss. 295-317

BATMAZ, Veysel (1999) Türkiye'de Siyasal İletişim, ĠletiĢim Dergisi, Gazi Üniversitesi ĠletiĢim Fakültesi Yayınları, Sayı 3, Ankara

BAYRAKTAROĞLU, Gül - Nilüfer Karacasulu Göksel. (2006) “Content Analysis of Political Advertisements: April 1999 Turkish Parlimentary Elections”, Dokuz Eylül Ünv. SBE Dergisi, cilt 8, Sayı:1, ss. 45-70

BEKTAġ, Arsev. (2002) , Siyasal Propaganda, Ġstanbul: Bağlam Yayınları

BERELSON, B. (1984). Content Analysis in Communications Research, New York: Hafner Press.

BĠNGÖL, Abdul Kuddüs. “İletişim Bağlamında Mantık ve Dil”, Ġstanbul Üniversitesi ĠletiĢim Fakültesi Dergisi, Sayı 9, 1999. (Ebin, Alev. Reklamda Dil AnlayıĢı, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi I. Cilt, Ġstanbul Üniversitesi SBE, 1992)

BROWN, James, A.C. (1992). Siyasal Propaganda. Çev. Yusuf Yazar, Ġstanbul: Ağaç Yayıncılık)

BRYCE, James. (1921) Modern Democracies, Vol. II, New York: The Macmillan Co.

CHOMSKY, Noam. (1993). Medya denetimi-immediatist bildirgesi, çev. ġen Süer, Ġstanbul: Tümzamanlar Yayıncılık.

ÇANKAYA, Erol. (2008). İktidar bu kapağın altındadır, gösteri demokrasisinde siyasal reklamcılık, Ġstanbul: Boyut Yayıncılık.

DEMĠR, Vedat. Türkiye’de medya siyaset ilişkisi. Ġstanbul: Beta Yayınlar.

DEVRAN, Yusuf. (2004). Mesaj, Strateji ve Taktikler Siyasal Kampanya Yönetimi, 2. Baskı, Ġstanbul: Odak ĠletiĢim

DOMENACH, Jean – Marie. (2003) Politika ve Propaganda. Ġstanbul: Varlık Yayınları.

DOOB, Leonard W. (1968) (çev. Ünsal Oskay), Goebbels'in Propaganda İlkeleri", A.Ü.S.B.F. Dergisi, Cilt: 23 Sayı: 3, , s. 337-366

DOOB, Leonard W.(1966). Public Opinion and Propaganda, Shoe String Pr Inc Yayınları; 2. Baskı

EYÜBOĞLU, Ercan. (1999) İletişim, Siyaset, İktidar, Medya. Der. Korkmaz Alemdar, Medya Gücü ve Demokratik Kurumlar, Ġstanbul: Tüses ve Afa Yayınları,

GARRAMORE G. M. (1984). Voter Responses to Negative Political Ads”, Journalism Quarterly, 61, 250-259.

GARTH, S.Jowett – Victoria O‟Donnell. (1992). Propaganda & Presuasion, Sage Pub, California

GÖRGÜN A. (2002). Çamurda Dans -Negatif Politik Reklam, Ġstanbul: Bas-HaĢ Yayınları.

GRABER, Dorris. (1993). Media Power in Politics,CQ Press, Washington

GÜRBÜZ, Esen - Emin Ġnal - Cihat Polat (2004). Hedef Seçmen Siyasal Pazarlama Yaklaşımı. Nobel Yayınları.

GÜRGEN, Haluk. (1990) Propagand”, Kurgu Dergisi, Sayı 6, s.135-157

ĠNCEOĞLU, Metin (1985) Güdüleme Yöntemleri. Ankara: A.Ü. BYYO Yayınları ĠSLAMOĞLU, A. Hamdi. (2002) Siyaset Pazarlaması: Toplam Kalite Yaklaşımı,

ĠġSEVENLER, O Vahdet – Arzu Tek, (2009) 29 Mart 2009 Yerel Seçimlerinde Siyasal İletişim Uygulamaları”, Tasam Siyasal ĠletiĢim Raporu, 2009 JOHNSON-CARTEE, KAREN S. ve COPELAND, Gary A (1997), Inside

PoliticalCampaigns Theory and Practice, Praeger Series in Political Communication, London.

JOHNSON-CARTEE, KAREN S. ve COPELAND, Gary A. (1991), Negative Political Advertising Coming of Age. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.

KALENDER, Ahmet. (2003). Seçmenin karar verme sürecinde iletişim araç ve yöntemlerinin önemi üzerine bir araştırma, Selçuk ĠletiĢim, Cilt.2, sayı.4, 30- 41.

KALENDER, Ahmet. (2005). “Siyasal İletişim - Seçme ve İkna Stratejileri, Konya: Çizgi Kitabevi.

KILIÇASLAN, Emine Çakmak. (2008). Siyasal İletişim - İdeoloji ve Medya İlişkisi. Ġstanbul: Kriter Yayınları.

KIġLALI, A. Taner (2005). Siyaset Bilimi, Ankara: Ġmge Yayınları.

KĠPÖZ, ġölen. (1995) Propaganda’nın Tanımı. Ege Üniversitesi DüĢünceler Dergisi, ġubat, s.1-15

KNEĠTEL,T. (1982). Secrets Of Propaganda Broadcasting, Popular Communication: The Monitoring Magazine, Aralık, ss. 15-16.

KÖKER, Eser – Beybin KEJANLIOĞLU. (2004). 2002 Seçim Kampanyalarında Ulusal Basın, ĠletiĢim AraĢtırmaları, 2/1, ss. 39-70

KÖKER, Eser. (2007) Politikanın İletişimi İletişimin Politikası, Ankara: Ġmge Kitabevi

NEDĠMOĞLU, M. O. (1990) Siyasal İletişimde Dönüşümler; Yeni Bir Olgu: Siyasal Reklamlar, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ankara: A.Ü. Sos. Bil. Enst.,

OKTAY, Mahmut. (2002). Politikada Halkla İlişkiler. Ġstanbul: Derin Yayınları.

OSKAY, Ünsal (1997). İletişimin ABC'si. İstanbul: Der Yayınları.

ÖZERKAN, ġengül ve Yasemin ĠNCEOĞLU. (1997) İletişimde Etkileme Süreci. 1. Basım, Ġstanbul: Pan Yayıncılık

ÖZERKAN, ġengül. Kamuoyu Araştırmalarının Karar Verme Sürecine Etkisi, Marmara ĠletiĢim Dergisi, sayı:1, Ġstanbul, 1992

ÖZKAN, Abdullah. (2004). Siyasal İletişim – Partiler, Seçimler, Stratejiler. Ġstanbul: Nesil Yayınları.

ÖZKAN, Abdullah. (2007) Siyasal İletişim Stratejileri. İstanbul: Tasam Yayınları

ÖZKÖK, Tuğrul. (1985). İletişim Kuramları Açısından Kitlelerin Çözülüşü, Ankara: Tan DüĢünme, I.Baskı

ÖZSOY, Osman. (2002). Türkiye’de Seçmen Davranışları ve Etkin Propaganda. Ġstanbul: Alfa Yayınları.

PĠRTĠNĠ, Serdar. “Seçim Kampanyalarında Siyasal Pazarlama Yaklaşımı Açısından İlişki Pazarlaması Boyutu ve Bütünleşik Pazarlama İletişimi”, Ġ.Ü. ĠletiĢim Fakültesi Dergisi, Sayı: 18, ss. 327-336

QUALTER, Terence H. (1962) Propaganda and Psychological Warfare, New York: Random House.

QUALTER, Terrence H. (1980). Propaganda and Psychological Worfare'den çev. Ünsal Oskay), “Propaganda Teorisi ve Propaganda’nın Gelişimi”, A.Ü. SBF Dergisi, Ocak-Aralık 1980, Cilt 35, No: 1-4, p.255.

ġEN, Mustafa, “Siyasal İletişim”, http://www.siyasaliletiĢim.org/index.php/haber- ve-yorum-arsivi/137- makale/328-syasal-letm-sosyolojs-.html, 26 Haziran 2008

TAN, Ahmet. (2002), İlke ve Uygulamalarıyla Politik Pazarlama, Papatya Yayınları, Ġstanbul

TARHAN, Nevzat. (2003). Psikolojik Savaş-Gri Propaganda, Ġstanbul: TimaĢ Yayınları

TAġ ve ġAHIM. (1996) Reklamcılık ve Siyasal Reklamcılık / Dünyada ve Türkiye’de Siyasal Reklam. 1. Basım. Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları.

TEKĠNALP, ġermin, UZUN, Ruhdan. (2006). İletişim Araştırmaları ve Kuramları, Ġstanbul: Beta Yayınları

TERKAN, Banu. (2005). Gündem Belirleme. Konya: Tablet Yayınları.

TOKGÖZ, Oya. Ulusal Siyasal Kampanyalar. Ankara Ünv. Basın Yayın Yüksekokulu Yayınları, Sayı: 11, Kamuoyu AraĢtırmaları Birinci Uluslararası Sempozyumu, ss. 69-73

TOKGÖZ, Oya. (1979). Siyasal Haberleşme ve Kadın. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını. No.429, s.15

TOKGÖZ, Oya. (1986). Siyasal İletişim. Türkiye‟de Sosyal Bilim AraĢtırmalarının GeliĢimi, Türk Sosyal Bilimler Derneği, Ankara: Olgaç Matbaası,

TOKGÖZ, Oya. (1991) Türkiye'de 1983 ve 1987 Genel Seçimlerinde Kullanılan Siyasal Reklamlar” Amme Ġdaresi Dergisi, 24 /1, , ss. 13-28

TOKGÖZ, Oya. (2008) Siyasal İletişimi Anlamak. Ankara: İmge Kitabevi Yay.

TOPUZ, Hıfzı, (1991) Siyasal reklamcılık: dünyadan ve Türkiye'den örneklerle TOPUZ, Hıfzı, (1991). Seçimlerde iletişim politikaları

TRAVERSE-HEALY, Tim. (1998). Halkla İlişkiler ve Propaganda: Karşılaştırmalı Değerler; Çeviren: Nur Nirven, Ahmet Ünver, Ġstanbul: Rota Yayınları, Altın Kitap Sayı: 6

TURAN, Ali EĢref. (2004). Türkiye'de seçmen davranışı : önceki kırılmalar ve 2002 seçimi.

TURAN, Ali EĢref. (2008) Türkiye'de Yerel Seçimler. Ġstanbul: Ġstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

USLU KARAHAN, Z. (1996). Siyasal iletişim ve 24 Aralık 1995 Genel Seçimleri, Ankara: Yeni Türkiye Medya Özel Sayısı, Sayı: ll, Eylül- Ekim,

UZTUĞ, F. (1998). Koalisyon İktidarları Döneminde İktidar ve Muhalefet Konumunun Siyasal Kampanya Stratejisi Geliştirmeye Olan Etkisi: 1995 Aralık Seçimleri Siyasal Reklam Analizi, Kurgu Dergisi, S.15, syf: 212-233. UZTUĞ, Ferruh, (2004) Yönetici Siyasal İletişim. Ġstanbul: MediaCat Yay.

UZTUĞ, Ferruh, “Temmuz 2007 Seçimleri Kampanya Karnesi: Langırtlasan Siyaset Ortamında İletişim Etkisi”, http://www.siyasaliletiĢim.org/index.php/dr- bahadr-kaleaas/doc-dr-ferruh-uztu/217-temmuz-2007-secimleri-kampanya- karnesi-langrtlaan-siyaset-ortamnda-letiim-etkisi.html [20.10.2009]

UZTUĞ, Ferruh. (1999). Siyasal Marka Seçim Kampanyaları ve Aday İmajı,1. Basım, Mediacat Yayınları, Ankara.

UZTUĞ, Ferruh. (2003) Siyasal Marka Konumlandırma ve Siyasal Mesaj

Stratejileri İlişkisi: 1991-1995-1999 Seçimleri Türkiye Siyasal Reklam Mesaj Türleri Analizi. Selçuk ĠletiĢim Dergisi, Cilt3, s.4-19

UZTUĞ, Ferruh. (2004) Siyasal İletişim Yönetimi. İstanbul: Mediacat Yayınları.

UZTUĞ, Ferruh. (2004). Kurumsal Marka Olarak Siyasi Parti ve Kurumsal İletişim Yönetimi. 1. Basım. Ġstanbul: Mediacat Yayınları.

VAN DIJK, TEUN AÇ. (1994) Söylem Yapıları ve İktidarın Yapıları, Medya, İktidar ve İdeoloji, der. Mehmet Küçük, Ankara: Ark Yayınları

VAROL, Muharrem, “Yerel Siyasal Kampanyalar”, Ankara Ünv. Basın Yayın Yüksekokulu Yayınları, Sayı: 11, Kamuoyu AraĢtırmaları Birinci Uluslararası Sempozyumu, ss. 75-81.

VAROL, Muharrem. (1994) Siyaset ve Halkla İlişkiler. Ankara: Ġmaj Yayınevi.

VIRILIO, Paul. 2003, Art and Fear, London: Continuum Publishing

WEBER, Max. (1986) "Sosyoloji Yazıları", Çev: Taha Parla. Ġstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.

WYMER, Walter W. & LEES-MARSHMENT, Jennifer. (2006) Current Issues In Political Marketing. Routledge.

YILDIZ, Nuran. (1994). Bir Halka İlişkiler Yöntemi Olarak Siyasal Reklam, A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ankara. YILDIZ, Nuran. (2002). Türkiye‟de Siyasetin Yeni Biçimi: Liderler İmajlar Medya