Fā‘ilātün fā‘ilātün fā‘ilātün fā‘ilün
1 Hecr-i vaṣluñla getürmekden ḫayālüñ yādıma Geldi her vech ile ‘ālemde ḥalel mu‘tādıma 2 Hecrüñ ey meh-rū beni şöyle perīşān itdi kim
Naḳż-ı küllī irdi isti‘dād-ı māder-zādıma 3 Sende yoḳ inṣāf ü şefḳat yoḫsa ey nā-mihribān
Kāfir olsa merḥamet eyler benim feryādıma 4 Sīne-i pür-dāġıma baḳduḳça ġayri şey’ dimem
La‘net olsun semt-i ‘aşḳa sevḳ iden üstādıma 5 Dilde pür-teb var Nesībā itseler taḳsīm eger
Ḫaşre dek eyler vefā evlādıma aḫfādıma
40 Müfred
Fe‘ilātün fe‘ilātün fe‘ilātün fe‘ilün
Baña raḥm it baña kim bu dil-i dāniş-perver Luṭf u iḥsāna maḥal merḥamete lāyıḳdur
39 Nesīb Divanı Tıpkıbasım, s.23 4b semt-i „aĢḳa : semt-i „aĢḳı M.
71
41 Ġazel-i Rāġıb
Fā‘ilātün fā‘ilātün fā‘ilātün fā‘ilün
1 Mest-i cām-ı vuṣlatuñ hecr ile maḫmūr olmasun Gördiginden kimseler ‘ālemde mehcūr olmasun 2 İnkisārından olur ne günbet-i mīnā şikest
Ḳalb-i ‘āşıḳ el-amān destinde meksūr olmasun 3 Kendi de maġmūm olur dil-şādī-i a‘dāsına
Düşmenüm maḥzūnī-i düşmenümle mesrūr olmasun 4 Sāzkār-ı kār-ı ‘ālem ḳuvvet-i iḳbālde
Baḫt-ı fīrūz isterüz pāzū-yı pür-zūr olmasun 5 İ‘tirāz-ı cürm ile aġyāre ḫoşterdür cezā
Kimse Rāġıb ġadr-i nādān ile maġdūr olmasun
42 Müfred
Mef‘ūlü mefā‘īlü mefā‘īlü fe‘ūlün
Bu ‘ārıża-i ‘aşḳ u cünūnuñ arasında Ey ‘aḳl yüri sen de baña olma mu‘ārıż
41Koca Rāgıb PaĢa Divanı Tıpkıbasım, s.55
3a maġmūm olur : maġmūm olup D.
4a sāzkār-ı kār-ı „ālem : kār-sāz-ı kār-ı „ālem D. 5a i„tirāz-ı cürmle aġyāre : i„tirāf-ı cürmle nādāna D.
72
52 a
43
Taḫmīs-i Pertev Ġazel
Mef‘ūlü mefā‘īlü mefā‘īlü fe‘ūlün
I
1 “ ‘Aşḳuñla senüñ āteşe yandum ḫaberüñ yoḳ” Bīmār-ı ġam-ı fürḳatüñ oldum kederüñ yoḳ 3 ‘Ayb itmem efendim seni dāġ-ı cigerüñ yoḳ
N’olduysa baña oldı senüñ bir ẓararuñ yoḳ 5 “ Āh u şerer-i nālelerümden ḥaẕerüñ yoḳ”
II
1 “Ḥayfā ki dil ḫaste-i bī-tāb yatursın” Ḥüzn ü elem-i hecr ile bī-ḫvāb yatursın 3 Ġam-ḫānede bā-dīde-i pür-āb yatursın
Bu āteş-i ḥasret ile pür-tāb yatursın
5 “Bir çāre ider derdüñe hiç kimselerüñ yoḳ” III
1 “Gāhīce teġāfül gehī bī-gāne nigāhuñ” Ḳaṭ‘ oldı mı hep naẓra-ı luṭf-ı geh ü gāhuñ 3 Alma yetişür bende-i efkendenüñ āhuñ
‘Afv itmemeden başḳaca nā-kerde günāhuñ 5 “Üftādeñe ey gözleri āhū nelerüñ yoḳ”
IV
1 “Bir kerre nigāh eylemedüñ bende-i zāra” Ey ġonce-lebüm hem-dem olup gül gibi ḫāra 3 Gūş urmaduñ aṣlā ne diyor ṣavt-ı hezāra
Bilmem nic’olur derd-i derūnlar vara vara 5 “Üftādelerüñ ḥāline ey meh naẓaruñ yoḳ”
43 Muvakkıtzade Muhammed Pertev Divanı, s.322
Taḥmīs-i Pertev Ġazel : Diger Taḥmīs-i Muṭarraf Be-Ġazel-i Ḥasan Yāver Beg D. I-5 ḥaẕerüñ : ḫaberüñ D.
II-1 dil : göñül D.
II-5 Bir çāre ider derdüñe hiç kimselerüñ yoḳ : Derd-i dil-i rencūruña bir çāregerüñ yoḳ D. III-5 Üftādeñe ey gözleri āhū nelerüñ yoḳ : Üftādelerüñ ḥāline ey meh naẓaruñ yoḳ D. IV-1 : IV-2 D.
73
V
1 “Yāver ne ‘aceb sen daḫi pek nāz ideyorsun” Pertev gibi eflāke mi pervāz ideyorsın 3 Ol şūḫa istiġnāya mı āġāz ideyorsın
Rü’yet hevesin dilde niçün az ideyorsın 5 “Çoḳdan beridür semtine yārüñ seferüñ yoḳ”
52 b
44
Müseddes-i Li-muḥarririhi Rā’if
Fe‘ilātün fe‘ilātün fe‘ilātün fe‘ilün
I
1 Dili ümmīd-i viṣālüñle tebāh itmeyeyüm Bir daḫi ye’s ü ġam-ı hecr ile āh itmeyeyüm 3 ‘Ālemi dūd-ı āhumla siyāh itmeyeyüm
Şerer-i sūz-ı dilüm meş‘al-i rāh itmeyeyüm 5 “Tevbeler sen gibi bī-raḥma nigāh itmeyeyüm
Ba‘de-zīn dünyāda bir böyle günāh itmeyeyüm” II
1 Giceler ṣubḥa ḳadar āh u fiġān eyledigüm Girye-i ḥasretle çeşmümi ḳan eyledigüm 3 Sīnemi nāvek-i hicrāna nişān eyledigüm
Yetişür ġayrı fedā-yı dil ü cān eyledigüm 5 “Tevbeler sen gibi bī-raḥma nigāh itmeyeyüm
74
III
1 Dil yañılup merām eylese çeşm-i siyehüñ Ṭutalum olmasa bu luṭfa māni‘ nigehüñ 3 İtseñ āvīze-i āz ile zīr-i külehüñ
Eyleseñ ṣaḫn-ı ḫayāl-i dilümi cilve-gehüñ 5 “Tevbeler sen gibi bī-raḥma nigāh itmeyeyüm
Ba‘de-zīn dünyāda bir böyle günāh itmeyeyüm” IV
1 Fitne-i sāz-ı nigeh-i çeşmüni bīdār itdüñ Ġamzeñi ḫūn-ı dil-i ‘āşıḳa mu‘tād itdüñ 3 Āh kim ḫāṭırımı cevr ile nā-şād itdüñ
Ḥāṣılı mülk-i dili ẓulm ile ber-bād itdüñ 5 “Tevbeler sen gibi bī-raḥma nigāh itmeyeyüm
Ba‘de-zīn dünyāda bir böyle günāh itmeyeyüm” V
1 Yaḳdı ey şūḫ [dilümi] tābiş-i mihr-i sitemüñ Cigerüm yareleri deşti āzār-ı ġamuñ
3 Cānuma geçdi senüñ ḥāṣılı tīr-i elemüñ Bu-y-imiş kān-ı ‘aṭā Rā’ife luṭf u keremüñ 5 “Tevbeler sen gibi bī-raḥma nigāh itmeyeyüm
75
53 a
45
Müseddes-i Cinānī
Fā‘ilātün fā‘ilātün fā‘ilātün fā‘ilün
I
1 Ḫalḳ-ı ‘ālem ġamdan āzād olduġından baña ne Yā esīr-i ḳayd-ı bī-dād olduġından baña ne 3 Herkesüñ mesrūr u dilşād olduġından baña ne
Kā inātuñ luṭfa mu‘tād olduġından baña ne 5 Ben yıḳıldum ġayruñ ābād olduġından baña ne
Ġam beni öldürdi il şād olduġından baña ne
II
1 Virmeyüp ben ḫasteye hergiz amānı ey felek Ḳaṣd idersin almaġa cevrüñle cānı ey felek 3 Luṭfuñla ābād idüp her ḫāndānı ey felek
Gerçi kim yapduñ dil-i ḫalḳ-ı cihānı ey felek 5 Ben yıḳıldum ġayruñ ābād olduġından baña ne
Ġam beni öldürdi il şād olduġından baña ne
III
1 ‘Aḳlumı alduñ ġubār-ı ġamla ḫayrān eyledüñ Künc-i ġamdan mübtelā-yı bend-i hicrān eyledüñ 3 Yire çalduñ ḳadrümi ḫāk ile yeksān eyledüñ
Ḫāne-i ḳalbüm yıḳup ẓulm ile vīrān eyledüñ 5 Ben yıḳıldum ġayruñ ābād olduġından baña ne
Ġam beni öldürdi il şād olduġından baña ne
45Cinānī Hayātı, Eserleri, Divānının Tenkidli Metni, s.338
Müseddes-i Cinānī :Tesdīs-i Merḥūm Cinānī Raḥ. Ta„ālā „Aleyh Ser-BendeĢ Lā-Edrī Ḳāilehu D. Mecmuada nakarat beyit ilk bendde yazılmıĢ diğer bendlerde beytin belirli kelimeleri yazılarak geçilmiĢtir. ġayruñ : ġayrı. D.
76
IV
1 Ġayrılar kesb-i ṣafā ḳılmaḳda dā im māh u sāl Ben ḳalup hecr ile oldum pūte-i miḥnetde ḳāl 3 Seyr idüp āyīne-i ḫāṭırda jengār-i melāl
Ey niçün maḫzūn olursın sen diyü eyler su’āl 5 Ben yıḳıldum ġayruñ ābād olduġından baña ne
Ġam beni öldürdi il şād olduġından baña ne V
1 İlleri ḫandān ider devr-i felek giryān iken Ḳalbümi ammā benüm maḫzūn ider şādān iken 3 Pāymāl oldum Cinānīveş refī‘ü’ş-şān iken
Āh kim ḳaṣr-ı beden ma‘mūr u ābādān iken 5 Ben yıḳıldum ġayruñ ābād olduġından baña ne
Ġam beni öldürdi il şād olduġından baña ne
53 b
46 Ġazel-i Fā’iżī
Mefā‘īlün mefā‘īlün mefā‘īlün mefā‘īlün
1 Yıḳıldı ḫāṭırum şimden girü ‘ālem ḫarāb olsun Şikest irişdi çünkim cāma mülk-i Cem ḫarāb olsun 2 Ne lāzım ḳaṣr-ı zer-ṭāḳ-ı sipihrüñ minnetin çekmek
Miẟāl-i külbe-i aḥzān-ı ehl-i ġam ḫarāb olsun 3 Ḥużūr-ı ḳalb ile mümkin degül elbetde āsāyiş
Yıḳılsun ḫāke düşsün bu kühen ṭārem ḫarāb olsun
IV-4 sen : -M. Eyler: iden D.
V-4 ma„mūr u ābād : ma„mūr u ābādan D.
46Kafzāde Fā‟izî –Hayatı Eserleri Sanatı- Tenkitli Divan Metni, s.225
77
4 Dökülsün naḳş-ı encüm ḳubbesinden ḫāke eflāküñ Bināsın āb-ı eşküm eylesün pür-nem ḫarāb olsun 5 Ġam-ı ‘aşḳuñla yā Rab Fā’iżīyi mest ü rüsvā ḳıl
Görüp reşkinden anuñ her dil-i ḫurrem ḫarāb olsun
47