-1 لﺎﻗ ،ّﻲﺑأ ﻦﻋ ،ّرِز ﻦﻋ ،ﻢﺻﺎﻋ ﻦﻋ ،ةﺪﺋاز ﻦﻋ ،ﺔﻣﺎﺳأ ﻮﺑأو ،ﻲﻠﻋ ﻦﺑ ﻦﯿﺴﺣ ﺎﻨﺛﺪﺣ لﺎﻗ ﺐﯾﺮﻛ ﻮﺑأ ﺎﻨﺛﺪﺣ : ﻲﻘﻟ ﷲا ﻰﻠﺻ ﷲا لﻮﺳر لﺎﻘﻓ ِءاَﺮِﻤﻟا رﺎﺠﺣأ ﺪﻨﻋ ﻞﯾﺮﺒﺟ ﻢﻠﺳو ﮫﯿﻠﻋ : ﺦﯿﺸﻟاو ُمدﺎﺨﻟاو ُمﻼﻐﻟا ﻢﮭﻨﻣ ،ﻦﯿﱢﯿﱢﻣأ ﺔﻣأ ﻰﻟإ ُﺖﺜﻌُﺑ ﻲﻧإ ﻞﯾﺮﺒﺟ لﺎﻘﻓ ،زﻮﺠﻌﻟاو ﻲِﺳﺎﻌﻟا : فﺮﺣأ ﺔﻌﺒﺳ ﻰﻠﻋ نآﺮﻘﻟا اوأﺮﻘﯿﻠﻓ . ﺔﻣﺎﺳأ ﻲﺑﻷ ﺚﯾﺪﺤﻟا ﻆﻔﻟو .
Ebu Kürayb275 > Husyen b. Ali > Ebu Usâme > Zâide > Âsım > Zirr > Übeyy’den şöyle rivayet etmiştir:
“Rasûlüllah (a.s.) Ehcârü’l-Mirâ yanında, Cebrail (a.s.) ile karşılaştı ve ona şöyle dedi: -Ben ümmî (okuma-yazma bilmeyen) bir topluluğa gönderilmişim. Bunlar arasında köle, hizmetçi, yaşlı erkekler ve kocamış kadınlar da vardır. Cebrail (a.s.) (Peygamber’e:
-O zaman Kur’an’ı yedi harf üzere okusunlar, dedi. Hadisin lafzı Ebu Üsame’ye
aittir”.276
Hadiste Geçen Ravilerin Kısaca Hayatları Hüseyn b. Ali
Hüseyn b. Ali b. Velîd el-Cü‘fî, Ebu Abdillah el-Kufî el-Mukrî 277 dokuzuncu tabakadan
olup Etba’u’t-Tâbiîn’in küçüklerindendir. H. 203 yılında vefat etmiştir. Zâide b. Kudâme es- Sekafî’nin öğrencilerindendir ve ondan hadis rivayet etmiştir. Senedde geçen Ebu Kürayb öğrencilerindendir ve kendisinden hadis rivayet etmiştir. Ayrıca kendisinden nakledilen
rivayetler, Buhârî, Müslim, Ebu Dâvûd, Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce’nin eserlerinde de yer
almaktadır. Güvenilir ve abid bir ravidir.278
Ebu Üsâme
Hammâd b. Üsâme b. Zeyd el-Kuraşî, Ebu Üsâme el-Kufî, dokuzuncu tabakdan olup
Etba’u’t-Tâbiîn’in küçüklerindendir. H. 201 tarihinde Kufe’de vefat etmiştir. Zâide b. Kudâme es-Sekafî’nin öğrencilerindendir ve ondan hadis rivayet etmiştir. Senedde geçen Ebu Kürayb öğrencilerindendir ve kendisinden hadis rivayet etmiştir 279 Ayrıca kendisinden nakledilen
275
Ebu Kürayb’in hayatı birinci bölümün birinci rivayetinde ele alındı.
276
Taberî, Câmiu’l-Beyân, I, 16.
277
İbn Hacer, Tehzîbu’t-Tehzîb, II, 357-359.
278
Mizzî, Tehzîbu’l-Kemâl, VI, 449- 454.
279
70
rivayetler, Buhârî, Müslim, Ebu Dâvûd, Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce’nin eserlerinde de yer almaktadır. Güvenilir bir ravidir fakat bazen tedlise280 başvurmuştur ve son zamanlarında başkaların kitaplarından da hadis rivayet etmiştir. Hafız hüccet ve rivayet âlimi diyenler de vardır.281
Zâide b. Kudâme
Zâide b. Kudâme es-Sekafî, Ebu-s-Salt el-Kufî, yedinci tabakadan olup Etba’u’t- Tâbiîn’in büyüklerindendir. H. 160 ve ya 161 yılında vefat etmiştir. Âsım b. Behdele’nin öğrencisidir ve ondan hadis rivayet etmiştir.282 Kendisinden nakledilen rivayetler, Buhârî, Müslim, Ebu Dâvûd, Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce’nin eserlerinde yer almaktadır. İbn Kudâme güvenilir sağlam, huccet, hafız ve sünnet sahibi283 bir ravidir.284
Âsım b. Behdele
Âsım b. Behdele b. İbn Ebî en-Nacud, el Kufî, Ebu Bekir el-Mukrî, altıncı tabakadan olup küçük Tâbiîn’lerin çağdaşıdır. H. 128 yılında vefat etmiştir. Zirr b. Hübeyş’in öğrencisidir ve ondan hadis rivayet etmiştir.285 Kendisinden nakledilen rivayetler, Buhârî, Müslim, Ebu Dâvûd, Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce’nin eserlerinde yer almaktadır. Kendisinde vehim bulunan sadûk ve kıraatte huccet olan biridir. Güvenilir ve hakkında kayda değer bir tankid yoktur diyenler de vardır.286
Zirr b. Hübeyş
Zirr b. Hübeyş b. Hubâşe b. Evs b. Bilâl, ikinci tabakadan olup Tâbiîn’in büyüklerindendir. H. 81 ya 82 veya 83’de vefat etmiş ve cahiliye dönemini de idrak etmiştir. Kendisinden nakledilen rivayetler, Buhârî, Müslim, Ebu Dâvûd, Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce’nin eserlerinde yer almaktadır. Übeyy b. Ka’b’dan hadis rivayet etmiş, Güvenilir ve celil bir ravidir.287
280
Tedlis: Ravînin hadisi, bir gizli yönü, kusuru olduğu halde böyle bir yönü, kusuru olmadığını vehmettirecek (düşünürtecek) şekilde rivayet etmesidir. Aydınlı, Hadis Istılahları Sözlüğü, s. 152.
281
İbn Hacer, Tehzîbu’t-Tehzîb, III, 2-4.
282
Mizzî, Tehzîbu’l-Kemâl, IX, 273-278.
283
Sahibu’s-Sünne: Bütün iş ve görüşlerinde şerî bir delile dayalı şey mansına sunnete uymaya özen gösteren kimse. Aydınlı, Hadis Istılahları Sözlüğü, s. 134.
284
İbn Hacer, Tehzîbu’t-Tehzîb, III, 306-307.
285
Mizzî, Tehzîbu’l-Kemâl, XIII, 473-480.
286
İbn Hacer, Tehzîbu’t-Tehzîb, V, 38-40.
287
71 -2 ﻢﺻﺎﻋ ﻦﻋ نﺎﺒﯿﺷ ﺎﻨﺛﺪﺣ ﻰﺳﻮﻣ ﻦﺑ ﻦﺴﺤﻟا ﺎﻨﺛﺪﺣ ﻊﯿﻨﻣ ﻦﺑ ﺪﻤﺣأ ﺎﻨﺛﺪﺣ لﺎﻗ ﺐﻌﻛ ﻦﺑ ﻲﺑأ ﻦﻋ ﺶﯿﺒﺣ ﻦﺑ رز ﻦﻋ : ﺒﺟ ﻢﻠﺳ و ﮫﯿﻠﻋ ﷲا ﻰﻠﺻ ﷲا لﻮﺳر ﻲﻘﻟ مﻼﻐﻟاو ﺮﯿﺒﻜﻟا ﺦﯿﺸﻟاو زﻮﺠﻌﻟا ﻢﮭﻨﻣ ﻦﯿﯿﻣأ ﺔﻣأ ﻰﻟإ ﺖﺜﻌﺑ ﻲﻧإ ﻞﯾﺮﺒﺟ ﺎﯾ لﺎﻘﻓ ﻞﯾﺮ فﺮﺣأ ﺔﻌﺒﺳ ﻰﻠﻋ لﺰﻧأ نآﺮﻘﻟا نإ ﺪﻤﺤﻣ ﺎﯾ لﺎﻗ ﻂﻗ ﺎﺑﺎﺘﻛ أﺮﻘﯾ ﻢﻟ يﺬﻟا ﻞﺟﺮﻟاو ﺔﯾرﺎﺠﻟاو .
Ahmed b. Menî‘ > Hasan b. Musa > Şeybân b. Abdirrahman > Âsım288 > Ebu Zirr > Übeyy’den şöyle rivayet etmiştir:
“Rasûlüllah (a.s.v.) Cebrail (a.s.) ile karşılaştı ve ona şöyle dedi:
-Ben okuma-yazma bilmeyen bir topluluğa gönderilmişim; onların arasında kocamış kadınlar, yaşlı erkekler, köle, câriye ve hayatında hiçbir kitabı okumayan kimseler de vardır. Cebrail (a.s.):
-Ey Muhammed! Muhakkak ki Kur’an yedi harf üzere indirilmiştir, dedi”.289 Hadiste Geçen Ravilerin Kısaca Hayatları
Ahmed b. Menî‘
Ahmed b. Menî‘ Abdirrahman el-Bağavî; Ebu Ca‘fer el-Asamm, onuncu tabakadan olup Etba’u’t-Tâbiîn’in büyük öğrencilerindendir. H. 160 yılında dünyaya gelmiş ve 244 yılında vefat etmiştir. Hasan b. Musa’nın öğrencilerindendir ve ondan hadis rivayet etmiştir.290 Kendisinden Müslim, Ebu Dâvûd, Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce hadis rivayet etmişlerdir. Ayrıca Buhârî’de geçen raviler arasında yer almaktadır. Güvenilir, hafız ve Müsned sahibi bir ravidir.291
Hasan b. Musa
Hasan b. Musa el-Eşyeb Ebu Ali el-Bağdâdî (Taberistan, Musil ve Hims’in kadısı) dokuzuncu tabakadan olup Etba’u’t-Tâbiîn’in küçük öğrencilerindendir. H. 209 ya 210 yılında
vefat etmiştir.292 Şeybân b. Abdirrahman’ın öğrencilerindendir ve ondan hadis rivayet etmiştir.
Kendisinden nakledilen rivayetler, Buhârî, Müslim, Ebu Dâvûd, Tirmizî, Nesâî ve İbn
Mâce’nin eserlerinde yer almaktadır. Güvenilir bir ravidir.293
Şeybân b. Abdirrahman
Şeybân b. Abdirrahman et-Temimî en-Nehvî Ebu Muâviye el-Basrî yedinci tabakadan olup Etba’u’t-Tâbiîn’in büyüklerindendir. Şeybân bir müddet Kufe’de yaşamış sonra Bağdad’a
intikal etmiş ve h. 164 yılında vefat etmiştir.294 Senedde geçen Asım b. Behdele’nin
öğrencilerindendir ve ondan hadis rivayet etmiştir. Kendisinden nakledilen rivayetler, Buhârî,
288
Âsım b. Behdele’nın hayatı bu kategorinin birinci rivayetinde ele alındı.
289 Tirmizî, “Fadâilü’l-Kur’an”, 11 290 Mizzî, Tehzîbu’l-Kemâl, I, 495-497 291 İbn Hacer, Tehzîbu’t-Tehzîb, I, 84. 292
İbn Hacer, Tehzîbu’t-Tehzîb, II, 323.
293
Mizzî, Tehzîbu’l-Kemâl, VI, 328- 333.
294
72
Müslim, Ebu Dâvûd, Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce’nin eserlerinde yer almaktadır. Güvenilir, hüccet ve kitap sahibi bir ravidir.295