Örgütsel Bağlılık Tanımları ve Örgütsel Bağlılığın Önemi

Literatürde örgütsel bağlılık kavramına iliĢkin yapılmıĢ olan çok çeĢitli çalıĢmaya ve tanımlamaya rastlamak mümkündür. Örgütsel bağlılık, genellikle psikolojik bağlanma olarak anlaĢılmıĢ ve bu yönde tanımlamalarda bulunulmuĢtur. Bu tanımlara göre örgütsel bağlılık; örgütün amaç ve değerlerini kabul etme, bu amaç ve değerler doğrultusunda hareket etme, örgütün baĢarısı için güçlü bir çalıĢma arzusu ile örgüt üyeliğini devam ettirme isteğidir (Ertan, 2008: 5). ÇeĢitli araĢtırmacılar örgütsel bağlılığı farklı yaklaĢımlar kapsamında tanımlamıĢtır. Örgütsel bağlılık, örgütsel davranıĢ, örgüt psikolojisi, sosyal psikoloji gibi farklı çalıĢma alanlarına sahip araĢtırmacılar tarafından tanımlanmıĢtır ve dolayısıyla kavram ile ilgili literatürde kabul gören tek bir tanımlama yoktur.

Örgütsel bağlılığa iliĢkin yapılan ilk tanımlamalardan bir tanesine göre örgütsel bağlılık; bireyin sosyal bir yapı olarak tanımlanan örgüte katılarak tutarlı kabul edilebilecek davranıĢlarda bulunması ve bu davranıĢlarını örgütsel çıkarlar ile iliĢkilendirmesidir (Becker, 1960: 32). Yapılan bu tanımlamanın temelinde davranıĢsal bir takım etkilerin olduğunu söylemek mümkündür. Psikolojik bakıĢ açısı ile tanımlandığında ise örgütsel bağlılık; bireyleri örgütlerine bağlayan psikolojik bir durum olarak ele alınmaktadır (Allen ve Meyer, 1990:14). Bireyin örgütüne psikolojik olarak bağlı olmasının yanı sıra, örgütsel bağlılık aynı zamanda bireylerin örgütlerinde kalması, örgütleri için çaba gösterme arzusu içerisinde olması ve de örgüt tarafından belirlenmiĢ amaç ve değerleri benimsemiĢ olması

Literatürde, örgütsel bağlılık kavramını sahip olduğu unsurlar kapsamında tanımlayan araĢtırmacılar bulunmaktadır. Bu araĢtırmacılara göre örgütsel bağlılığın üç unsuru vardır. Güçlü bir güven duygusu, örgütsel değerlerin kabul edilmesi ve örgütte devamlılığı sürdürebilme arzusu olmak üzere üç unsura (Çetin, 2004: 90) dayanan örgütsel bağlılık bu unsurları nedeni ile bireylerin içerisinde bulundukları örgütlerin amaç ve hedefleri için fedakârlık yapmasını sağlar.

Örgütsel bağlılık bireylerin kendilerini çalıĢtıkları örgüt ile özdeĢleĢtirmesidir. Diğer bir deyiĢle bireylerin çalıĢtıkları örgütün farklı unsurlarını kabul etmesi, bu unsurlarla; örgütün müĢterilerini, yönetsel düzeylerini, çalıĢanlarını kısacası örgüt ile ilgili tüm paydaĢ grupları ile özdeĢleĢmesi süreci örgütsel bağlılık olarak tanımlanmaktadır (Reichers, 1985: 465).

Tablo 2.1. Örgütsel Bağlılık Tanımları ve Ortak Kriterler

Örgütsel Bağlılık Tanımındaki Kriterler Örgütsel Bağlılık Tanımlamaları

Yan Bahisler Becker (1960) Grusky (1966) Sheldon (1971) Farrell ve Rusbult (1981) tarafından yapılan tanımlamalar yan bahis kriterine dayanmaktadır. Bu tanımlamalara göre örgütsel bağlılık örgüt üyeliğine bağlıdır ve ödül ile maliyetlerin bir fonksiyonudur.

Atıflar Kiesler ve Sakumura (1966), Salancik (1977) tarafından yapılan tanımlamaların temel kriteri atıflardır. Bu kapsamda yapılan tanımlamalara göre örgütsel bağlılık; örgüt çalıĢanın iradesi ile gerçekleĢen ve çalıĢanın davranıĢsal eylemlerine bağlı olan bir güçtür.

Bireysel-Örgütsel Hedef Uyumu Porter, Crampon ve Smith (1976), Steers (1977), Stumpf ve Hartman (1984) gibi birçok araĢtırmacının yaptığı tanımlamaların temel kriteri bireysel-örgütsel hedef uyumudur. Bu kapsamda yapılan tanımlamalara göre örgütsel bağlılık; çalıĢanların örgütsel hedefler ve değerler ile özdeĢleĢmesi ve bu hedef ve değerler için çaba sarf etmesine dayanmaktadır.

Kaynak: Reichers, 1985: 468‟den tablo haline getirilmiĢtir.

ÇalıĢmanın bu noktasına kadar yapılan örgütsel bağlılık tanımlamaları incelendiğinde örgütsel bağlılığa iliĢkin tek bir tanım olmadığı ancak yapılan tanımlamaların bazı ortak noktalarının bulunduğunu söylemek mümkündür. Diğer bir ifade ile örgütsel bağlılık tanımlamaları kapsamında değiĢik yaklaĢımlara göre bazı ortak kıstasların varlığından söz etmek mümkündür. Tablo 2.1‟de farklı bakıĢ açılarından ve farklı disiplinlerden gelen araĢtırmacılar tarafından yapılan örgütsel bağlılık tanımlamalarına iliĢkin ortak kıstaslar yer almaktadır.

Bilindiği gibi örgütler yaĢayan canlı organizmalar olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla, örgüt literatürünün ve örgüte iliĢkin kavramların zaman içerisinde değiĢmesi ve geliĢmesi kaçınılmazdır. Örgüt literatüründe yer alan önemli kavramlardan biri olan örgütsel bağlılık kavramı da tarihsel süreçte değiĢmiĢ, farklılaĢmıĢ, geliĢen ve yenilenen iĢ dünyası kriterlerine uyum sağlamıĢtır. Yağcı (2007)‟ya göre örgütsel bağlılık kavramının tarihsel süreçteki satır baĢlarını aĢağıdaki gibi özetlemek mümkündür.

Tablo 2.2. Örgütsel Bağlılık Kavramının Tarihsel GeliĢimi

AraĢtırmacı Yıl Örgütsel Bağlılık ile Ġlgili Önerme Becker 1960 Örgütsel bağlılık ile ilgili yan faydalar

Grusky 1966 Ödül kavramı

Kanter 1968 Örgütsel bağlılığın devam bağlılığı, uyum bağlılığı ve kontrol bağlılığı olarak ayrıĢtırılması

Sheldon 1971 SosyalleĢme ve yatırım kavramlarının örgütsel bağlılık ile iliĢkisi Porter et.al. 1974 Duygusal bağlılık, devam bağlılığı

Winer, Gechman 1977 SosyalleĢme

Salanick, Staw 1977 Tutumsal ve davranıĢsal bağlılık Mathieu, Zajac 1990 Tutumsal ve hesapçı bağlılık Allen, Meyer

1990- 1991-1997

Duygusal bağlılık, devam bağlılığı, zorunlu bağlılık

Kaynak: Yağcı, 2007: 117

Örgütsel bağlılığa iliĢkin yürütülmüĢ araĢtırmalardan kavramın örgüt literatüründe ne denli önemli bir kavram olduğu göstermektedir. Örgütsel bağlılığın örgütler için özellikle son yıllarda önem kazanan bir kavram olmasının temel nedeni küreselleĢme olgusu ile birlikte iĢ dünyasının değiĢen rekabet koĢullarıdır. Rekabet koĢulları gün geçtikçe artan piyasalarda sürdürülebilirliklerini ve pazar paylarını koruma çabasında olan örgütler için tüm kaynaklarını doğru ve etkin bir Ģekilde kullanmak son derece önemlidir. Bu noktada, örgütler için en önemli kaynaklardan bir tanesinin insan kaynakları yani çalıĢanlarının olduğunun altını çizmek gerekmektedir. ÇalıĢanlar, örgüt tarafından önceden belirlenmiĢ amaç ve hedeflere ulaĢılması hususunda son derece önemlidir. Dolayısıyla, örgütlerin çalıĢanlarının bağlılık güdülerini arttırıcı stratejiler izlemeleri örgütlerin amaç ve hedeflerine ulaĢma sürecindeki etkinliğini ve verimliliğini arttırarak, örgütlere rekabet avantajı sağlamıĢ olur.

Örgütsel bağlılığın önem kazanmasındaki temel nedenlerden bir tanesi, günümüz örgütlerinin, çalıĢanların verimlilik ve örgütsel baĢarı üzerinde önemli etkisi olan bir kaynak olduğunun bilincine varmasıdır. Dolayısıyla örgütsel bağlılığa sahip çalıĢanların örgütler

örgüt için önemini ya da diğer bir ifade ile örgütsel bağlılığın önemini aĢağıdaki gibi özetlemek mümkündür (Bayram, 2005: 126-127);

 Örgütsel bağlılık düzeyleri yüksek olan çalıĢanların iĢe iliĢkin performansları örgütsel bağlılık düzeyleri düĢük olan çalıĢanlara göre yüksektir,

 Örgütsel etkililik hususunda örgütsel bağlılık önemli bir değiĢkendir,

 Örgütsel bağlılık; devamsızlık, iĢgücü devir hızı, iĢ baĢarısı, yönetici – ast iliĢkisi gibi örgüt yaĢamı için önem arz eden konularda olumlu etkisi olan bir değiĢkendir (Ġnce ve Gül, 2005: 15),

 Örgütsel bağlılık; iĢgücü devir hızından kaynaklanan maliyetleri minimize eder (Meyer ve Allen, 2004: 2).

Örgütsel bağlılığın önemine iliĢkin olarak altının çizilmesi gereken nokta bu kavramın zorla gerçekleĢtirilecek bir kavram olmayıĢıdır. Diğer bir ifade ile her ne kadar örgütler için önem arz eden bir kavramda olsa, örgütsel bağlılık çalıĢanların belirli bir örgütsel sürece katılmalarıyla artan ve ortaya çıkan bir kavramdır.