GEREÇ VE YÖNTEMLER
ÖNERİLER
1. En düşük eylem değerinin aşıldığı Sterilizasyon Birimi’nde, daha az gürültü çıkaran fan kullanılmalı, periyodik ölçümler yapılmalı, gürültü ile ilgili gerekli eğitimler verilmeli, kişisel koruyucular hazır bulundurulmalıdır.
2. Yetersiz aydınlatmanın olduğu birimlerdeki aydınlatma düzeneği, uygun olanıyla değiştirilmelidir.
3. Lokal vibrasyon kaynağı olan vorteks cihazları, titreşimi ekstremiteye daha az yansıtan modellerle değiştirilmeli, yapılamıyorsa sürekli aynı işlemi aynı kişilerin yapması engellenmeli (rotasyonlu çalışma) ve titreşimi engelleyici kişisel koruyucu donanım (eldiven) temin edilmelidir.
4. Termal konforu sağlamak için, kuvvetli hava akımları oluşması engellenmeli, klimalar direkt kişilere yöneltilmemeli ve filtreleri düzenli aralıklarla temizlenmeli veya değiştirilmelidir.
5. Flöresan mikroskobu kullanılırken, UV ışınlarından korunmak için uygun koruyucu ekipmanın kullanılması sağlanmalıdır.
118
6. Zeminde eşik farkı, çukur, eğim ve engeller düzeltilmeli, koridoru ve çalışma ortamını daraltan malzemeler bulundurulmamalıdır. Zemin; kaymaz, kuru, düz, kolay temizlenebilen özelliklerde olmalıdır.
7. Açıkta kalan kablolar, kablolarda dolaşma, hasarlı fiş ve prizler ivedilikle giderilmelidir.
8. Çalışılan kimyasallarla ilgili MGBF’leri temin edilmeli ve ilgili personellere kimyasal depolama ve kullanma öğretilmelidir.
9. Bek ocaklarına ait tesisat, yanıcı hidrokarbon gazlara uyumluluğu açısından gözden geçirilmeli, beklerin bulunduğu tüm birimlerde, acil kapama vanaları konulmalı, gaz dedektörleri aktif hale getirilerilmelidir.
10. Gaz deposu gözden geçirilerek mevzuatta belirtilen şartlara uygun hale getirilmelidir.
11. Yangın sensörlerinin tamiri yapılıp, aktif duruma getirilmeli, olası yangın durumunda, tüm sistemin gazını kesecek acil butonu yapılmalıdır.
12. Yangın çıkış koridorunu daraltan malzemeler kaldırılmalı, çıkış koridoru ışıklandırılıp işaretlenmeli, yangın çıkış kapısı mevzuata uygun hale getirilmelidir. 13. Personele yönelik, yangın eğitimi ve tatbikatları yapılmalıdır.
14. Kimyasal Depo; uygun şartları taşıyan (yanmaz, aşınmaz vb.) rafların, gruplandırılarak (alfabetik değil) depolanmanın, uygun sıcaklık ve havalandırmanın sağlandığı, stok ve mevcudun anlık izlenebildiği, tüm kimyasallara ait MGBF hazırda olacak şekilde düzenlenmelidir. Kimyasal deposunun sorumluluğu, tam zamanlı çalışan ve tek görev yerinin depo olduğu bir kimyagere verilmeli ve başka kimse depodan malzeme alamamalıdır. Kimyasallar İSGÜM’ün önerdiği şekilde depolanmalıdır.
15. Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları laboratuarlarında; tek kullanımlık lateks eldivenlerin kullanımı, ofis malzemelerinin ekim tezgahlarından uzaklaştırılması, sağlanmalıdır.
16. Hastaların balgam örneği verebilecekleri, havalandırması uygun şartlarda olan örnek verme odası oluşturulmalıdır.
17. Kan Alma Birimi’ne; kendiliğinden kapanan enjektör ucu temini sürekli olmalı, birim personelinin delici kesici alet yaralanmasını bildirimi yapmaya teşvik edilmelidir.
119
19. Kan Ayırma Birimi’ne pnömatik tüplerle gönderilen materyallerde, enjektör ucunun çıkarılmış olmasına, materyalin sızdırmaz kaplarda ve özel torbalarda gönderilmesine dikkati çekmek üzere tüm servislere malzeme temin edilerek tüm çalışanlar (intörn ve stajyerler dahil) eğitilmelidir. Pnömatik sistem tüpleri içindeki tüp taşıyıcı süngerlerin kullanıma sokulması sağlanmalıdır.
20. Pnömatik sistemin periyodik aralıklarla temizlik ve dezenfeksiyonu yaptırılmalıdır. 21. Çalışma ortamı ve ergonomisine ilişkin düzenlemeleri yapmak için laboratuvarın kısa vadede ofis malzemelerinin ve çalışma tezgahlarının ergonomisi düzenlenmeli ve orta vadede de yeni, daha geniş ve teknik donanımı uygun mekan ihtiyacı bulunmaktadır.
22. Laboratuvar çalışanlarının büyük bir kısmı birimlerinde tek başına çalışmakta ve gün içerisindeki ihtiyaçlarını karşılamakta güçlük çekmekte, bir kısmı yıllık izin kullanamamakta ya da iki birim bir çalışana düşecek şekilde izin alabilmekteydiler. Çalışan sayısında artışa gidilmelidir.
23. Laboratuvara giren hasta/hasta yakınları enfeksiyon riski, kaza riski ve psikososyal riskler (sözel, fiziksel şiddet) içerdiğinden, laboratuvar girişine uygun karşılama birimi kurularak kişilerin içeri girişi engellenmelidir. Örneklerin veriliş şeklini anlatan sağlık personeli ve örnek verilebilecek uygun fiziksel mekan sağlanmalıdır.
24. Çalışanlar çalışma ortamı tehlike ve riskleri açısından eğitilmeli, bilgi ve farkındalıkları arttırılmalıdır.
120
ÖZET
Sağlık hizmetleri sektörü; emek yoğun süreçleri içeren, birçok riskle karşılaşılabilinen, gün boyu kesintisiz sunulması gerekli hizmetler bütünüdür. Hastane merkez laboratuvarları da “Çok Tehlikeli” iş yeri sınıfındadır.
Araştırmamızın amacı; mesleki risk ve tehlikelerin farkındalığını arttırmak, mevcut riskleri değerlendirerek sınıflandırmak, öncelikli sorunlara yönelik çözüm önerileri üreterek, risk değerlendirmesinin sağlık hizmetleri sektöründeki yerine vurgu yapıp akademik platformda tartışma imkanı sağlamaktır.
Araştırma 15.12.2013 – 15.05.2014 tarihlerinde Trakya Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Merkez Laboratuvarı birimleri ve çalışanlarında yapıldı. Araştırmanın evreni olan 28 birim ve 66 çalışanın tamamı araştırmaya dahil edildi.
Çalışanlara özellik, bilgi ve farkındalıklarını sorgulayan anket uygulanmıştır. Riskleri değerlendirirken kontrol listesi kullanılmış ve gözlem yapılmıştır. Ayrıca ortamda ışık, gürültü, sıcaklık ve nem ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlarla, olasılık ve şiddetleri belirlenen riskler 5x5 L Tipi Matris yöntemiyle değerlendirildi.
En sık karşılaşılan iş kazası delici kesici alet yaralanması (24 kez), çalışma ortamı kaynaklı en sık sağlık sorunu varis (7 kez)’tir. Çalışanların % 55,3’ü laboratuarın “Çok Tehlikeli” iş yeri sınıfına girdiğini bilmemektedir.
Çalışanların çalışma ortamı tehlike ve risklerine karşı bilgi ve farkındalıkları düşüktür. Merkez laboratuvarda çeşitli birimlerde gürültü sonucu işitme kaybı ve kaza geçirme riski, yetersiz aydınlatma sonucu kaza riski, lokal vibrasyon sonucu hastalık riski, düşük termal konfor kaynaklı hastalık riski, takılıp düşme ve yaralanma riski, ergonomik eksikliklerin
121
neden olduğu risk, öfke stres gelişimi ve şiddet riski “Orta Risk”tir. Bazı birimlerde iyonize edici olmayan radyasyona bağlı risk, elektrik çarpması riski, patlama ve yangın riski, kimyasaldan toksik etkilenim riski, cilt teması ve havayoluyla enfeksiyon riski ve delici kesici alet yaralanması riski “Yüksek Risk”tir.
122