Öğretmenlerin Eğitim Programı Tasarım Tercihleri ile Öğretim

TartıĢma

AraĢtırmada öğretmenlerin eğitim programı tasarım yaklaĢımı tercihlerinin öğretim programına bağlılıkla iliĢkisi olup olmadığı incelenmiĢtir. Öğretmenlerin “Eğitim Programı Tasarım Tercihleri Ölçeği” ile “Öğretim Programına Bağlılık Ölçeği”

119

kullanılarak elde edilen veriler dikkate alınarak iki kavram arasındaki iliĢkiyi ortaya koymak için Pearson momentler çarpımı korelasyon analizi ile yol analizi yapılmıĢtır. Yapılan analizler sonucunda Öğrenci Merkezli Tasarım ve Konu Merkezli Tasarımlar ile Öğretim Programına Bağlılık arasındaki iliĢkinin pozitif yönde, anlamlı ve orta düzeyde olduğu belirlenmiĢtir. Sorun Merkezli Tasarım ile Öğretim Programına Bağlılığın geneli arasındaki iliĢkinin ise diğer tasarım yaklaĢımlarına göre düĢük düzeyde olduğu görülmüĢtür. Öğrenci merkezli tasarım ile öğretim programına bağlılık arasındaki iliĢkinin diğer program tasarım yaklaĢımlarına göre daha yüksek bir düzeyde olduğu belirlenmiĢtir. Ayrıca öğrenci merkezli tasarım ile öğretim programına bağlılığın alt boyutları olan süre, katılımcıların tepkileri, öğretmen eğitimi boyutlarıyla da diğer tasarım yaklaĢımlarına göre yüksek düzeyde bir iliĢki içerisinde olduğu gözlenmiĢtir. Sonuç olarak öğretmenlerin öğretim programına bağlılık düzeyleri, eğitim programı tasarım yaklaĢımının alt boyutlarından olan öğrenci merkezli tasarımla daha iliĢkili bir yapı sergilediği belirlenmiĢtir.

Türkiye‟de öğretim programlarının içerik ve yapısal açıdan 2005 yılından itibaren yenilendiği ve bu yeniliklerin günümüzde de devam ettiği söylenebilir. Birçok çalıĢmada da öğretim programlarının 2005 yılından itibaren yapılandırmacı yaklaĢımı benimsediği, öğrenci merkezli bir eğitim anlayıĢının hakim olduğu belirtilmektedir (Çiftçi vd., 2013; Dinç ve Doğan, 2010; Gömleksiz, 2007). Bu çalıĢmada öğrenci merkezli tasarım ile öğretim programına bağlılığın orta düzeyde bir iliĢki sergilemesi önem arz etmektedir. Yenilenen öğretim programları doğrultusunda öğretmenlerden eğitim-öğretim sürecinde öğrenci merkezli uygulamaları dikkate alan bir yaklaĢım sergilemeleri beklenmektedir. Ayrıca öğrencilerin sürece katılımı, öz değerlendirme yapmaları, hazırbulunuĢluklarının dikkate alınması gibi öğrenci özelliklerinin ve öğrencilere yönelik uygulamaların da göz önünde bulundurulmasının istenildiği söylenebilir. Bu açıdan araĢtırmada elde edilen programa bağlılık ile öğrenci merkezli tasarım arasındaki iliĢkinin diğer tasarım yaklaĢımlarından yüksek düzeyde çıkması öğretmenlerin yenilenen öğretim programlarının yapısını oluĢturan yaklaĢıma uygun olan bir uygulama içerisinde olduklarını göstermektedir.

GeçmiĢ dönemlerde öğretim programlarında baskın olan konu merkezli tasarımla öğretim programına bağlılık arasındaki iliĢkinin de orta düzeyde olması dikkate çekicidir. Ayrıca öğretim programına bağlılıkla konu merkezli tasarım arasındaki iliĢki düzeyi de öğrenci merkezli tasarımdan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Bu açıdan bakıldığında öğretmenlerin yeni programların öğrenci

120

merkezli uygulama ve etkinliklerini dikkate almalarına rağmen konu merkezli uygulamalara da bağlılık gösterdikleri söylenebilir. Öğretmenlerin programlardaki yeni yaklaĢımları ve öğrenci merkezli tasarım özelliklerini benimsemelerine rağmen konu merkezli program tasarımının da süreçte etkisinin devam ettiği görülmektedir. Öğretmenlerin öğrenci merkezli tasarım yanında konu merkezli tasarıma da bağlılık göstermeleri öğretmenlerin programa bağlı kalmalarında bazı sorunların yaĢandığını ortaya koymaktadır. Yapılan birçok çalıĢmada da programların öğrenci merkezli özelliklerine bağlı kalınamamasında çeĢitli faktörlerin (süre, materyal eksikliği, programa iliĢkin bilgi eksikliği vb.) rol oynadığı görülmektedir (GüneĢ ve Baki, 2011; Karacaoğlu ve Acar, 2010; Ocak ve Çimenci-AteĢ, 2015). Programların uygulanmasını etkileyen bu tür sorunların en asgari düzeye indirilmesi ve programa bağlılık kavramıyla ilgili öğretmenlere yönelik eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi ile öğretmenlerin öğretim programlarına bağlılık düzeylerinin arttırılabileceği söylenebilir.

BaĢ ve ġentürk (2017) tarafından gerçekleĢtirilen çalıĢmada öğretmenlerin öğretme-öğrenme anlayıĢları ile öğretim programına bağlılıkları arasındaki iliĢkiyi ele aldıkları görülmektedir. Bu araĢtırmanın bulgularıyla BaĢ ve ġentürk‟ün araĢtırmalarının ilk bulgusu olan yapılandırmacı öğretme-öğrenme anlayıĢı (öğrenci merkezli yaklaĢım) ile öğretim programına bağlılık düzeyleri arasında pozitif yönde anlamlı bir iliĢki olduğu sonucu benzerlik göstermektedir. Ancak araĢtırmanın diğer bir bulgusu olan geleneksel öğretme-öğrenme anlayıĢı (konu merkezli yaklaĢım) ile öğretim programına bağlılık arasında anlamlı bir iliĢkinin olmadığı sonucuyla örtüĢmemektedir. Sonuç olarak eğitim program tasarımı ile öğretim programına bağlılık arasındaki iliĢkinin daha net ortaya konulabilmesi için farklı nitelikteki bilimsel çalıĢmaların yapılmasına ihtiyaç olduğu söylenebilir.

AraĢtırmada gerçekleĢtirilen Yol analizi sonuçlarına göre Öğrenci Merkezli Program Tasarım Tercihi ile Konu Merkezli Program Tasarım Tercihi arasında iliĢki katsayısının düĢük ama negatif, Öğrenci Merkezli ile Sorun Merkezli Program Tasarım Tercihi arasında pozitif ve güçlü, Sorun Merkezli ile Konu Merkezli Program Tasarım Tercihi arasında düĢük ama pozitif iliĢki katsayısı belirlenmiĢtir. Sorun merkezli program tasarımında da bir ölçüde de olsa öğrencinin özelliklerinin dikkate alındığı buna karĢın bazı sorun merkezli program tasarılarında da (CORE tasarımı gibi) tamamen konu merkezliliğe doğru kayması (Demirel, 2005) araĢtırmanın sonuçlarına açıklık getirmektedir. Öğrenen merkezli program tasarımları ile konu merkezli program tasarımları arasında öğrenci özelliklerinin dikkate alınması,

121

temelde yatan felsefi yaklaĢımlar bakımından ayrılmaları iki farklı tasarı tercihlerindeki farklılaĢmayı açıklar gözükmektedir. Yol analizi sonucunda ayrıca öğrenci merkezli ve konu merkezli tasarımların bağlılığı orta düzeyde, sorun merkezli tasarımın ise düĢük düzeyde etkilediği belirlenmiĢtir. Eğitim program tasarım yaklaĢımları arasından ise öğrenci merkezli tasarımın öğretim programına bağlılığı diğer tasarım yaklaĢımlarına göre daha çok etkilediği gözlenmiĢtir. Sonuç olarak öğretim programına bağlılığı en güçlü yordayan değiĢkenin öğrenci merkezli program tasarımı olduğu belirlenmiĢtir. Bu durumda yenilenen programlardaki yaklaĢım ile uygulama sürecindeki yaklaĢımın uyumluluk gösterdiği Ģeklinde yorumlanabilir.

5.2. Öneriler

Bu bölümde araĢtırmanın sonuçları doğrultusunda yapılan öneriler iki kısımda sunulmuĢtur. Birinci kısımda araĢtırmanın sonuçlarına dayalı olarak geliĢtirilen öneriler verilirken, ikinci kısımda ise yapılabilecek çalıĢmalara yönelik öneriler ele alınmıĢtır.