5. TARTIŞMA VE YORUM
5.4. Öğretmenlerin Beslenme Bilgi Düzeylerinin Demografik Özeliklere Göre
Öğretmenlerin beslenme hakkındaki bilgi düzeyleri ile cinsiyetleri arasındaki (p = 0,043; p < 0,05) ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu anlaşılmaktadır ve bayan öğretmenlerin (15,7024±3,83) erkek öğretmenlere (12,6±2,4) göre daha yüksek ortalama puana sahip oldukları görülmektedir. Puanlar incelendiğinde erkek öğretmenler zayıf düzeyde beslenme bilgisine sahipken bayan öğretmenler orta düzeyde beslenme bilgisine sahiptir.
Toplumumuzda, diğer ev işlerinde olduğu gibi mutfak işlerinde de bayanlara büyük sorumluluklar düşmektedir. Alışverişten yemeğe kadar işlerin çoğunluğu bayanlar tarafından yapılmakta ve bu da bayanların bu konuda uzmanlaşmasını
sağlamaktadır. Bayanların beslenme bilgi düzeylerinin erkeklerden fazla olmasında bu etken önemli yer tutmaktadır.
Erten (2006) tarafından gerçekleştirilen çalışmada kız öğrencilerin beslenme bilgi puanları (26,95) erkek öğrencilerin beslenme bilgi puanından (23,78) daha yüksektir. Vançelik vd. (2007) tarafından, beslenme bilgisi puan ortalamasının kızlarda istatistiksel olarak daha yüksek olduğu saptanmıştır. Astarlı (2008), kızların toplam genel beslenme bilgi puanının erkeklerden anlamlı derecede yüksek olduğunu belirtmiştir. Yapılan diğer çalışmalar da bizim çalışmamızı desteklemekte ve bayanların daha yüksek beslenme bilgisine sahip olduğunu göstermektedir.
Öğretmenlerin beslenme hakkındaki bilgi düzeyleri ile yaşları arasındaki (p=0,049; p < 0,05) ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu anlaşılmaktadır ve ileri yaştaki öğretmenlerin gençlere göre daha yüksek ortalama puana sahip oldukları görülmektedir. Buradan beslenme bilgi düzeyinin yaşa bağlı olarak arttığı sonucuna varılabilir. Puanlardan bütün yaş gruplarındaki öğretmenlerin orta düzeyde beslenme bilgi puanına sahip olduğu anlaşılmaktadır. Öğretmenler; hayat tecrübelerinden, seminer, kurs vb. eğitim etkinliklerinden ya da başka sebeplerden yaşları ile doğru orantılı olarak bilgi düzeylerini geliştirmişlerdir. Yeni mezun olan öğretmenlerin beslenme bilgi düzeylerinin en düşük olması üniversitede verilen eğitimin yetersiz olduğu söylenebilir ve bununla ilgili çalışmalar yapılmalıdır ya da öğrenciler üniversitede bu konulara fazla ilgi duymamaktadırlar.
Sabbağ (2003) araştırmasında 30–39 yaş aralığındaki öğretmenlerin beslenme bilgi düzeylerinin en iyi olduğunu belirtmiştir. Bu sonuç bizim çalışmamızı desteklemektedir.
Öğretmenlerin beslenme hakkındaki bilgi düzeyleri ile BKI arasındaki (p=0,003; p < 0,05) ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu anlaşılmaktadır ve kilolu öğretmenlerin daha zayıf olanlara göre daha yüksek ortalama puana sahip oldukları anlaşılmaktadır. Buradan beslenme bilgi düzeyinin kiloya bağlı olarak arttığı sonucuna varılmıştır.
Zayıf öğretmenler zayıf düzeyde beslenme bilgi puanına, şişman öğretmenler iyi düzeyde beslenme bilgi puanına sahipken normal kilolu, hafif şişman ve aşırı şişman öğretmenler orta düzeyde beslenme bilgi puanına sahiptirler.
Şişman olan okulöncesi öğretmenlerinin beslenme bilgi düzeyinin en yüksek oranda çıkması, şişman öğretmenlerin beslenme bilgilerini uygulamaya dönüştürememeleri, sağlık sorunları ya da şişmanlıklarında başka faktörlerin olduğu tahminini yaptırmaktadır.
Öğretmenlerin beslenme hakkındaki bilgi düzeyleri ile medeni durum arasındaki (p=0,047; p < 0,05) ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu anlaşılmaktadır ve evlilerin bekârlara göre daha yüksek ortalama puana sahip oldukları görülmektedir Evli ve bekâr öğretmenlerin her ikisi de orta düzeyde beslenme bilgi puanına sahiptirler.
Evli öğretmenler bekârlara göre evlerinde daha çok sorumluluk almaktadırlar. Sorumlu olduğu kişi veya kişiler vardır. Bu ihtiyaçlardan bir tanesi de beslenme durumudur. Evli olan öğretmenler bu ve değişik nedenlerden dolayı beslenme bilgisi yönünden bekârlardan daha iyi durumdadırlar.
Sabbağ (2003) tarafından yapılan çalışmaya göre evli öğretmenlerin %26,65’inin iyi düzeyde beslenme bilgisine sahip olduğu tespit edilirken; bekâr öğretmenlerin %12,77’sinin iyi düzeyde beslenme bilgisine sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgu bizim araştırmamızı desteklemektedir.
Öğretmenlerin beslenme hakkındaki bilgi düzeyleri ile mesleki deneyimleri arasındaki (p=0,098; p > 0,05) ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı anlaşılmaktadır. Bu bulgudan hareketle mesleki deneyimin beslenme hakkındaki bilgi düzeyini etkilemediği sonucuna varılmıştır.
Öğretmenlerin beslenme hakkındaki bilgi düzeyleri ile eğitim durumları arasındaki (p=0,041; p < 0,05) ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu anlaşılmaktadır ve lisans mezunu öğretmenlerin diğerlerine oranla daha yüksek ortalama puana sahip oldukları anlaşılmaktadır. Buradan lisans mezunu öğretmenlerin beslenme bilgi düzeyinin diğerlerinden daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda bütün eğitim düzeyindeki öğretmenlerin orta düzeyde beslenme bilgi puanına sahip oldukları anlaşılmaktadır.
6. SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu araştırma, Adana ilinde görev yapan okulöncesi öğretmenlerinin beslenme bilgi düzeyleri ve alışkanlıkları saptamak amacıyla 252 bayan ve 5 erkek olmak üzere toplam 257 okulöncesi öğretmeni üzerinde yürütülmüştür. Araştırmaya katılan okulöncesi öğretmenlerden 30 yaş ve altı öğretmenlerin
toplam oranı %66,6 olarak bulunmuştur.
Beden kitle endeksine göre okulöncesi öğretmenlerinin %69,29’unun normal kilolu olduğu, %23,1’inin hafif şişman, %4,7’sinin şişman ve %2,89’unun zayıf olduğu bulunmuştur.
Okulöncesi öğretmenlerinin %75,5’i evli %24,5’i bekârdır.
Okulöncesi öğretmenlerinin %29,6’sı 13 ve üzeri mesleki deneyime sahipken %70,4’ü 12 ve altı mesleki deneyime sahiptir.
Okulöncesi öğretmenlerinin mezuniyet bilgilerine göre ilk sırayı %72 ile lisans mezunları almaktadır. Yüksek lisans mezunları %3,1 iken doktora mezunu öğretmene hiç rastlanmamıştır. En az %1,9 ile lise mezunu öğretmen görev yapmaktadır.
Araştırma sonuçlarına göre okulöncesi öğretmenlerinin %17,1’inin sürekli sigara kullandığı, %1,6’sının sürekli alkol kullandıkları bulunmuştur.
Araştırma sonuçlarına göre okulöncesi öğretmenlerinin %96,1’inin beslenme ile ilgili ders aldıkları bulunmuştur.
Öğretmenlerin beslenme konularıyla ilgili kitle iletişim araçlarını takip etme durumlarında %81,7 oran ile televizyon ilk sırada yer almaktadır. En az ise %20,6 oran ile radyo yer almaktadır.
Okulöncesi öğretmenlerinin %70,4’ü beslenme konularıyla ilgilenirken %1,2’si ilgilenmemektedir.
Okulöncesi öğretmenlerinin %50,2 beslenme etkinliklerine katılmıştır. Okulöncesi öğretmenlerinin %86’sı beslenme etkinlikleri düzenlense katılmak istediklerini belirtmişlerdir.
Okulöncesi öğretmenlerinin %46,3’ü okulöncesi eğitim programındaki beslenme ile ilgili kazanımları yeterli bulurken %45,1’i yeterli bulmamıştır.
Okulöncesi öğretmenlerinin %58’inin öğrencilerinin çoğunluğu beslenme saatini severken %35’inin öğrencilerinin hepsi beslenme saatini sever cevabını vermişlerdir.
Beslenme saati için yiyecek seçiminde okulöncesi öğretmenlerinin %45,1’i kendileri liste hazırlamaktadırlar.
Okulöncesi öğretmenlerinin %90,3’ü reklamların çocukların beslenme tercihleri üzerinde etkili olduğunu söylemişlerdir.
Okulöncesi öğretmenlerinin %70,4’ü bazen ya da her zaman beslenme etkinliğinde çocuklara yemeleri için baskı yapmaktadır.
Okulöncesi öğretmenlerinin %40,9’u sağlıklı bir şekilde beslenmediklerini belirtmişlerdir.
Okulöncesi öğretmenlerinin %87,5’i en önemli öğünün sabah kahvaltısı olduğunu söylemişlerdir.
Okulöncesi öğretmenlerinin %78,2’si sabah kahvaltısını, %65,4’ü öğle yemeğini, %74,7’si akşam yemeğini her zaman yemektedirler. Okulöncesi öğretmenlerinin %47,3’ü canı istemediği için, %38,2’si vakti olmadığı için sabah ve öğle yemeği yememektedir. Okulöncesi öğretmenlerinin %42,9’u canı istemediği için, %36,5’i diyet yaptığı için akşam yemeği yememektedir. Okulöncesi öğretmenlerinin %60,7’si her zaman ya da bazen besin tercihinde
reklamlardan etkilenmektedirler.
Okulöncesi öğretmenlerinin %95,7’si satın aldıkları ürünlerde üretim tarihine ve son kullanım tarihine, %69,3’ü kalite güvencesine, %64,6’sı katkı maddelerine, %63,4’ü firma ismine, %54,1’i besin değerine, %50,2’si fiyat bilgisine dikkat etmektedirler.
Okulöncesi öğretmenlerinin %56,8’i evde %40,5’i okulda kahvaltı yaparken, %52,9’u evde %42’si okulda öğle yemeklerini yemektedirler. Okulöncesi öğretmenlerinin %95,7’si akşam yemeğini evde yemektedirler.
Okulöncesi öğretmenlerinin %69,3’ü normal hızda yemek yemektedirler. Okulöncesi öğretmenleri tarafından sürekli kullanılan light, kalorisiz vb. ifade
edilen ürünlerin kullanım oranları çoktan aza doğru; az yağlı beyaz peynir, kepekli ekmek, az yağlı yoğurt, az yağlı süt şeklinde sıralanmaktadır.
Okulöncesi öğretmenlerinin %4,7’si her gün fastfood ürün olarak simit/poğaça yemektedirler. Okulöncesi öğretmenlerinin %89,1’i ise fastfood ürün olarak kokoreç’i hiç yememektedirler.
Okulöncesi öğretmenlerinin % 14,4’ü yemek seçerken %44’ü bazen, %41,6’sı ise hiç yemek seçmemektedirler.
Okulöncesi öğretmenlerinin %36,6’sı yemeklerde öncelikle lezzetine önem verirken % 23,3’ü tazeliğine ve besin değerine dikkat etmektedirler.
Okulöncesi öğretmenlerinin %49’u yemeklerde zeytinyağı kullanırken %37’si ayçiçeği yağı kullanmaktadırlar.
Okulöncesi öğretmenlerinin %73,5’i açıkta satılan ürünleri almazlarken % 26,5’i bazen almaktadırlar.
Okulöncesi öğretmenlerinin %24,5’i sınıf içerisinde yiyecek/içecek tüketmektedir.
Okulöncesi öğretmenlerinin %27,6’sı her zaman öğün aralarında sebze/meyve yerken % 24,1’i öğün aralarında her zaman çay içmektedirler. Öğretmenlerimizin %45,6’sı öğün aralarında hiç süt içmemektedir.
Okulöncesi öğretmenlerinin en çok doğru cevapladığı soru kan yapımında büyük bir role sahip olan mineralin hangisi olduğu ile ilgili sorudur. Bu soruyu öğretmenlerden 239’u (%92,99) doğru cevaplamışlardır. Öğretmenlerin en az doğru cevapladığı soru diyet posasının hangi yiyecekte daha çok olduğu ile ilgili sorudur. Bu soruyu öğretmenlerden 40’ı (%15,56) doğru cevaplamışlardır.
Okulöncesi öğretmenlerinin %0,78’i çok zayıf beslenme bilgisine sahip, %20,23’ü zayıf beslenme bilgisine sahip, %46,3’ü orta düzeyde beslenme bilgisine sahip, %27,62’si iyi düzeyde beslenme bilgisine sahip iken %5,06’sı çok iyi düzeyde beslenme bilgisine sahiptir. Öğretmenlerin beslenme bilgisi puan ortalaması 15,64 ±3,83 puandır ve bu puan öğretmenlerin orta düzeyde beslenme bilgisine sahip olduklarını göstermektedir.
Okulöncesi bayan öğretmenlerinin beslenme konularındaki bilgi düzeyinin erkelerden daha fazla olduğu sonucuna varılmıştır(p = 0,043; p < 0,05).
Okulöncesi öğretmenlerinin beslenme bilgi düzeyinin yaşa bağlı olarak arttığı sonucuna varılmıştır (p = 0,049; p < 0,05).
Okulöncesi öğretmenlerinin beslenme bilgi düzeyinin kiloya bağlı olarak arttığı sonucuna varılmıştır (p = 0,003; p < 0,05).
Okulöncesi öğretmenlerden evlilerin beslenme konularındaki bilgi düzeyinin bekârlardan daha fazla olduğu sonucuna varılmıştır (p = 0,047; p < 0,05). Okulöncesi öğretmenlerinin mesleki deneyimlerinin beslenme hakkındaki
bilgi düzeyini etkilemediği sonucuna varılmıştır (p = 0,098; p > 0,05).
Okulöncesi öğretmenlerinden lisans mezunu öğretmenlerin diğerlerine oranla daha yüksek ortalama puana sahip oldukları anlaşılmaktadır
6. 2. Öneriler
Bu araştırmanın sonucunda; okulöncesi öğretmenlerinin beslenme bilgilerini ve alışkanlıklarını geliştirmeye yönelik aşağıdaki öneriler getirilmiştir;
Öncelikli olarak eğitim ve öğretim yükünü omuzlayan öğretmenlerin beslenme konularındaki mevcut durumu tespit edilebilir ve öğretmenlerin beslenme bilgisi düzeylerini arttırmak için gerekli eğitim şartları (seminer, kurs gibi ) oluşturulabilir.
Ailelere ve öğrencilere beslenme eğitimi; sürekli, etkili ve verimli bir şekilde verilebilir.
Öğretmen yetiştiren okulların müfredatlarına beslenme ve sağlık konularında uygulamalı dersler eklenebilir.
Her yaş grubundan insanın reklamlardan etkilendiği gerçeğinden hareketle sağlıksız besin ürünlerinin reklamlarının yasaklanması sağlanabilir, sağlıklı ve besleyici gıda reklamları teşvik edilebilir
Baskı yapılarak alınan sonuçlar kalıcı olmamaktadır ve uzun süreli fayda sağlamamaktadır. Bunun yerine beslenme eğitimi daha etkin bir şekilde verilebilir.
Ulusal düzeyde, belirlenen aralıklarla beslenme ve sağlık araştırmaları yapılabilir ve bulunan sonuçlara göre gerekli tedbirler alınabilir.
Beslenme ile ilgili gazete, dergi gibi görsel medya sayesinde kişilerin eğitmeleri sağlanabilir.
İnternet sitelerinde beslenme eğitimi ile ilgili yayınlar konularak kişilerin bu bilgilere ulaşması sağlanabilir.
Beslenme ile ilgili düzenli olarak konferans, söyleşi vb. faaliyetler yürütülerek konu hakkında bilgili kişilerden yararlanılabilir.
Beslenme ile ilgili olarak sağlık bakanlığı vasıtasıyla yaygın eğitim kursları açılabilir.
Ak, Şerife, Çelen, Ümit, Özen, Yelda, Tabak, Ruhi S. ve Piyal, Birgül (2006). Ankara Merkez İlçeler İlköğretim Okulları Çalışanlarının Sağlık Davranışları. TSK
Koruyucu Hekimlik Bülteni, 5 (2), 83–93. http://www.korhek.org/khb/khb_005_02-83.pdf, Erişim Tarihi: 02.02.2009.
Aksoy, Meral (2000). Beslenme Biyokimyası. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
Akyıldız, Naciye (2001). Çocuk Beslenmesi 1 (2. Baskı). İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
Alphan, Emel (2005). Sağlıklı Beslenme Sağlıklı Lezzetler (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
Altuğ, Rüçhan (2004). Bebeklerde ve Çocuklarda Beslenme (4. Basım). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
Arlı, Mine, Şanlıer, Nevin, Küçükkömürler, Saime ve Yaman, Melek (2002). Anne
ve Çocuk Beslenmesi (1. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Astarlı, Özgecan (2008). Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi 1. ve 5. Sınıf Öğrencilerinde Beslenme Bilgi Düzeylerinin ve Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul.
Azabağaoğlu, M. Ömer, Gaytancıoğlu, Okan, İnan, İ. Hakkı ve Unakıtan, Gökhan (2003). Tüketicilerin Bitkisel Sıvıyağ ve Margarin Satın Alma Davranışlarının Analizi. Türkiye I. Yağlı Tohumlar, Bitkisel Yağlar ve Teknolojileri Sempozyumu
Bildirileri. 22–23 Mayıs. İstanbul: 103–113.
Baltacı, Gül, Ersoy, Gülgün, Karaağaoğlu, Nilgün, Derman, Orhan ve Kanbur, Nuray (2008). Ergenlerde Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Yaşam. http://www.eskisehir.gov.tr/sarici/saglik/fiziksel-aktivite-serisi/E3-
ERGENLERDE-SAGLIKLI-BESLENME-VE-HAREKETLI-YASAM.pdf, Erişim Tarihi:12.03.2009.
Baş, Murat (2002a). Ekonomik ve Besleyici… Yumurta. Çoluk Çocuk Dergisi, 13, 58–59.
Baş, Murat (2002b). Süt ve Süt Ürünleri. Çoluk Çocuk Dergisi, 15, 58–59.
Baş, Murat (2002c). Şeker ve Şekerli Besinler. Çoluk Çocuk Dergisi, 19, 58–59.
Baysal, Ayşe (2002). Beslenme (9.Baskı). Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
Baysal, Ayşe (2003). Sosyal Eşitsizliklerin Beslenmeye Etkisi. C. Ü. Tıp Fakültesi
Dergisi, 25 (4) 2003 Özel Eki, 66–72.
Baysal, Ayşe ve Küçükaslan, Nazife (2003). Beslenme İlkeleri ve Menü Planlaması. İstanbul: Ekin Kitabevi.
Baysal, Ayşe, Merdol Kutluay, Türkan, Bozkurt, Nazan, Pekcan, Gülden, Aksoy, Meral, Keçecioğlu, Sevim ve Mercanlıgil, Seyit M. (2002). Diyet El Kitabı (4. Baskı). Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
Bhargava, Alok ve Fox-Kean, Melanie (2003). The Effects of Maternal Education versus Cognitive Test Scores on Child Nutrition in Kenya. Economics and Human
Biology, Volume: 1, Number: 3, 309-319.
Birch, L. Leann ve Fisher, Jennifer O. (1998). Development of Eating Behaviors Among Children and Adolescents, Pediatrics, 101, 539–549.
Budak, Nurten, Özer, Elif, Kovalı, Sezen ve İnceiş, Nilüfer (2005). Kahvaltının Öğrencilerin Beslenmesine Katkısı ve Akademik Başarıya Etkisi. Beslenme ve
Bulduk, Sıdıka (2002). Beslenme İlkeleri ve Menü Planlama (1. Baskı). Ankara: Detay Yayınları.
Ceviz, Deniz (2008). Kamuda Çalışan Erkek ve Kadınların Fiziksel Uygunluk,
Beslenme ve Spor Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi (Elazığ İli Örneği). Yüksek
Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
Çalış, Cemile (2005). Milas İlçesi ve Köylerinde Ailelerin Beslenme Alışkanlıkları. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Çelik, Erkan (2006). Sakarya Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği
Bölümünde Okuyan 1. ve 4. Sınıf Öğrencilerinin Beslenme Bilgi ve Tutumlarının Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Sakarya.
Çongar, Oğuzhan ve Özdemir, Levent (2004). Sivas İl Merkezinde Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Genel Beslenme ve Sporcu Beslenmesi ile İlgili Bilgi Düzeyleri.
C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 26 (3), 113–118.
Demircioğlu, Yasemin ve Yabancı, Nurcan (2003). Beslenmenin Bilişsel Gelişim ve Fonksiyonları ile İlişkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 170–179.
Doğan, Gülşen (2004). İlköğretim 4 ve 5. Sınıfa Devam Eden Öğrencilere Farklı
Yöntemlerle Verilen Beslenme Eğitiminin Etkinliğinin Araştırılması. Yüksek
Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dölek, Füsun (2004). Annelerin Beslenme Konusundaki Yeterliklerinin ve Eğitim
Gereksinimlerinin Saptanması (Amasya Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Ankara
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı). (2003). Ulusal Gıda ve Beslenme Stratejisi
Çalışma Grubu Raporu (Rapor No: 2670). Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
www.dpt.gov.tr/DocObjects/Download/3142/beslenme.pdf, Erişim Tarihi: 06.06.2008.
Erdoğan, Samiye (2005). Beslenme ve Besin Teknolojisi (1. Baskı). Ankara: Detay Yayınları.
Erten, Murat (2006). Adıyaman İlinde Eğitim Gören Üniversite Öğrencilerinin
Beslenme Bilgilerinin ve Alışkanlıklarının Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Gazi
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Finch, Cristin ve Daniel, Eileen (2005). Food Safety Knowledge and Behavior of Emergency Food Relief Organization Workers: Effects of Food Safety Training Intervention. Journal of Environmental Health, Volume: 67, Number: 9, 30–34.
Futrell, Tamara Kay (2006). Texas Elementary Teachers’ Nutrition Awareness and
Attitudes Towards Nutrition Education. Submitted In Partial Fulfillment Of The
Requirements For The Degree Of Master Of Science In Nutrition In The Graduate School Of The Texas Woman’s University, College Of Health Sciences: Denton, Texas. http://library.selcuk.edu.tr/mymavis.php, Erişim Tarihi: 24.12.2008.
Güler, Birgül ve Özçelik, Ayşe Özfer (2002). Çalışan ve Çalışmayan Kadınların Yiyecek Satın Alma-Hazırlama Davranışları Üzerinde Bir Araştırma, Ankara
Üniversitesi Ev Ekonomisi Mezunları Derneği Yayınları Bilim Serisi: 3, Ankara.
http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/008.pdf, Erişim Tarihi: 20.02.2009
Gürel, F. Serdar, Gemalmaz, Ayfer ve Dişçigil, Güzel (2004). Bir Grup İlk Öğretim Öğretmeninin Beslenme Hakkındaki Bilgi Düzeyleri, Bilgi Kaynakları ve Fizik Aktivite Durumları. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 5 (3), 21–26.
Hasbay, Aylin ve Ersoy, Gülgün (2005). Sporcu Beslenmesi. www.saglik.gov.tr/extras/birimler/temel/sporcu_beslenmesi.doc, Erişim Tarihi: 17.03.2008.
Hasipek, Seniha ve Sürücüoğlu, M. Saip (1994). Ülkemizde Okul Öncesi Çocuklarda Görülen Beslenme Sorunları ve Beslenmenin Önemi. 10. Ya-Pa Okul Öncesi
Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri. 22–25 Mayıs. Ankara: Ya-Pa Yayınları.
Heşeminia, Torkan, Çalışkan, Deniz ve Işık, Aysel (2002). Ankara’da Yüksek Öğretim Öğrenci Yurtlarında Kalan Öğrencilerin Beslenme Sorunları, İbni Sina
Tıp Dergisi, 7, 155–166.
İlter, Nihal (2008). Çalışan Kadınlarda Besin Tüketimi, Beslenme Alışkanlıkları ve
Beden Kitle İndekslerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Karaca, Yusuf, Pekyaman, Asuman ve Güney, Hatice (2007). Ebeveynlerin Televizyon Reklam İçeriklerinin Çocuklar Üzerindeki Etkilerini Etik Açıdan Algılamalarına Yönelik Bir Araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 233–250.
Karasar, Niyazi (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi (14. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Karasu, Ömer (2006). Yatılı Olan ve Yatılı Olmayan Lise Öğrencilerinin Beslenme
Bilgisi ve Durumlarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kavas, Aysel (2000). Sağlıklı Yaşam İçin Doğru Beslenme (3. Basım). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
Köksal, Orhan (2001). Gıda ve Beslenme. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Matbaası.
Mazıcıoğlu, M. Mümtaz ve Öztürk, Ahmet (2003). Üniversitesi 3 ve 4. Sınıf Öğrencilerinde Beslenme Alışkanlıkları ve Bunu Etkileyen Faktörler. Erciyes Tıp
Dergisi, 25 (4), 172–178.
Mecitoğlu, Vasfi ve Mecitoğlu, Leman (2003). Diyet Beslenme. Ankara: İnkılâp Kitabevi.
Memiş, Emel (2004). Üniversite Öğrencilerinde Şişmanlık (Obezite) Durumu ve
Diyet Ürünleri Kullanmaları Üzerinde Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Merdol Kutluay, Türkan (1999). Okul Öncesi Eğitimi Veren Kişi ve Kurumlar İçin
Beslenme Eğitim Rehberi (1. Baskı). İstanbul: Özgür Yayınları.
Merdol Kutluay, Türkan vd. (2004). Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi. Ankara. http://www.saglik.gov.tr/extras/birimler/temel/beslenme_rehberi.pdf, Erişim Tarihi: 23.02.2008.
Müftüoğlu, Osman (2003). Yaşasın Hayat (6. Baskı). İstanbul: Doğan Kitap.
Norton, Phılıppa A. , Falcıglıa, Grace A. ve Wagner, Meg (1997). Status of Nutrition Education in Ohio Elementary Schools. Journal of Nutrition Education, Volume: 29, Number: 2, 92–97.
Olson, Cathe (2005). Slow Food in Schools. http://www.mothering.com/green- living/slow-food-schools, Erişim Tarihi: 12.01.2009.
Onur, Fatih (2007). Farklı Sosyo-Ekonomik Düzeydeki Ailelerin Beslenme Bilgi
Düzeyleri ile Sebze-Meyve Tüketim Alışkanlıkları Üzerinde Bir Araştırma. Yüksek
Önder, F. Oğuz, Kurdoğlu, Mertihan, Oğuz, Gülben, Özben, Beste, Atilla, Sema ve N. Oral, Sevinç (2000). Gülveren Lisesi Son Sınıf Öğrencilerinin Bazı Beslenme
Alışkanlıklarının Saptanması ve Bunun Malnütrisyon Prevalansı İle Olan İlişkisi.
http://www.thb.hacettepe.edu.tr/arsiv/2000/sayi_1/baslik1.pdf, Erişim Tarihi: 08.05.2008.
Orak, Sıtkı, Akgün, Seniha ve Orhan, Hikmet (2006). Süleyman Demirel Üniversitesi Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıklarının Araştırılması. S.D.Ü. Tıp
Fakültesi Dergisi, 13 (2), 5–11.
Oşar, Zeynep ve Erkan, Tülay (2004). Sağlıkta ve Hastalıkta Beslenme. İstanbul: Kaya Basım.
Özçelik, A. Özfer ve Sürücüoğlu, M. Saip (2000). Tıp Doktorlarının Beslenme Bilgi Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma. Beslenme ve Diyet Dergisi, 29 (1), 11–16.
Rossıter, Melissa, Glanvılle, Theresa, Taylor, Jennifer ve Blum, Ilya (2007). School Food Practices of Prospective Teachers. The Journal of School Health, 77 (10), 694-700.
Sabbağ, Çiğdem (2003). İlköğretim Okullarında Görevli Öğretmenlerin Beslenme
Alışkanlıkları ve Beslenme Bilgi Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Samur, Gülhan (2008). Vitaminler Mineraller ve Sağlığımız. www.eskisehir.gov.tr/sarici/saglik/beslenme-bilgi-serisi-2/B2-VITAMINLER MINERALLER-VE-SAGLIGIMIZ.pdf, Erişim Tarihi: 12.01.2009.
Schwenk, Gaby Hauber ve Schwenk, Michael (2006). Beslenme Atlası. (Çeviren: Gizem Alav). Ankara. ODTÜ Yayıncılık.
Sencer, Ergin ve Orhan, Yusuf (2005). Beslenme (1. Baskı). İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık.
Sümbüloğlu, Kadir ve Sümbüloğlu, Vildan (2002). Biyoistatistik (10. Baskı). Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
Şanlıer, Nevin ve Yabancı, Nurcan (2005). Okul Çağında Beslenme (1.Baskı). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Şanlıer, Nevin ve Ersoy, Yasemin (2005). Anne ve Çocuk İçin Beslenme Prensipleri. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Şenel, Ferda (2005). İnsan ve Sağlık, Bilim Teknik Dergisi, Cilt 38, Sayı 451, 99.
Tayar, Mustafa ve Haşıl Korkmaz, Nimet (2007). Beslenme (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayın.
Tokuç, Burcu ve Berberoğlu, Ufuk (2007). Edirne Merkez İlçe İlköğretim Okullarında Çalışan Öğretmenlerde Sağlığı Geliştirici Davranışlar. TSK Koruyucu
Hekimlik Bülteni, 6 (6), 421–426. http://www.korhek.org/khb/khb_006_06-
421.pdf, Erişim Tarihi: 02.02.2009.
Toprak, İsmail vd. (2002). Toplumun Beslenmede Bilinçlendirilmesi. Ankara. http://www.beslenme.saglik.gov.tr/docs/a5f_serisi/toplumun_beslenmede.pdf, Erişim Tarihi: 23.08.2009.
Topuzoğlu, Ahmet, Hıdıroğlu, Seyhan, Ay, Pınar, Önsüz, Fatih ve İkiışık, Hatice (2007). Tüketicilerin Gıda Ürünleri İle İlgili Bilgi Düzeyleri ve Sağlık Risklerine