Öğretim Süreçler

becerisinin basamaklarını uygular.

Öğretim ünitesinin amaçlar bölümünde son başlık öğretim amaçlarıdır. Örneğin, ilk kısa dönemli amaç olan “anne, davranışın prova edilmesi aşamasından sonra, çocuğuna tuvalet kontrolünü kazandırma becerisinin basamaklarını uygular” amacı için öğretim amaçlarından birkaçı aşağıdaki şekildedir:

Öğretim Amacı 1: Anne, davranışın prova edilmesi aşamasından sonra, çocuk kendisi tuvalete gitmek istediğinde, tuvalete götürürken çocuğa “eğer çişini tuvalete yaparsan ….. kazanacaksın” diyerek üç denemeden ikisinde ödülü söyler.

Öğretim Amacı 2: Anne, davranışın prova edilmesi aşamasından sonra, çocuğu tuvalette/lazımlıkta 5 dakika boyunca üç denemeden ikisinde oturtur.

Öğretim Amacı 3: Anne, davranışın prova edilmesi aşamasından sonra, boşaltım gerçekleşirse “aferin sen çişini lazımlığa/ tuvalete yaptın o yüzden şimdi çıkınca …. vereceğim sana” diyerek çocuğu önceden belirlediği pekiştireçle üç denemeden ikisinde ödüllendirir.

3.4.4.2. Öğretim Süreçleri

“Gündüz Tuvalet Kontrolü Kazandırma Becerisi Öğretim Ünitesi”nin amaçlarını anneye kazandırmak üzere, ünitede yer alan öğretim süreçleri uygulanmaktadır. Öğretim süreçleri giriş, anlatım, model olma, davranışın prova edilmesi ve bağımsız uygulama aşamalarından oluşmaktadır.

3.4.4.2.1. Giriş

Uygulayıcı bu aşamada ilk önce anneye çocuğun kuruluk süresini söyler ve ilk öğretim amacını anneye ifade eder. Çocuktan beklenen davranışın, belirlenen sürelerde tuvalete götürüldüğünde tuvaletini yapması, diğer zamanlarda da pantolonun kuru kalması olduğunu söyler. Bundan sonra, çocuğun uyanık kaldığı saatlerde altını bağlamaması gerektiğini söyler. Zaman kaybetmemek ve daha rahat öğretim yapabilmesi için çocuğa lastikli pantolon ya da mevsime göre lastikli şort giydirmesini söyler. Çocuğun en rahat kullanabileceği tuvalet tipinin ne olduğunu sorar. Eğer evde alaturka bir tuvalet varsa ve çocuk lazımlığı daha rahat kullanabilecekse, lazımlıkta çalışması gerektiği söylenir. Alafranga tuvalet kullanılacaksa, çocuklar için satılan çocuk aparatı kullanılır. Çocuk için etkili pekiştireç yiyecek ise yiyeceği küçük parçalara bölmesini ve bir tabağa koymasını ister. Yiyecek pekiştirecinin tuvaletten çıkınca verileceğini söyler.

3.4.4.2.2. Anlatım

Uygulayıcı anneye kullanacağı ilerleme formunu tanıtır. Daha önce kuruluk süresi kaydı tutma sırasında kullanılan formla benzer olduğunu belirtir. Öğretim amaçlarını, sırasıyla sözel olarak sunar: “Şimdi ilk öğretim amacından başlayarak, çocuğunuzla nasıl çalışacağınızı konuşacağız. Önce çocuğunuzu ne zaman tuvalete götüreceğinizi nasıl belirleyeceksiniz? Çocuğunuzun yaptığı son boşaltım saatine, kuruluk süresini ekleyeceksiniz. Örneğin bu sabah uyandı ve çişini yaptırdınız yada kazayla altına yaptı diyelim. Çişini yaptığı saat 10:10 olsun. Çocuğunuzun kuruluk süresi 45 dakika olduğuna göre, son çiş saatine bu süreyi ekleyelim. Saat 10:55 oldu. İlerleme formuna çocuğu tuvalete götüreceğiniz saati yazmanız gerekiyor. Son çiş saatinden sonra, tekrar götüreceğiniz saati hesaplayıp yazacaksınız”

“Çocuğunuzu, tuvalete götürme saatinden 4 dakika önce (çocuğun tuvalete kadar götürülmesi ve üzerinin çıkarılıp tuvalete oturtulması için geçen süre) tuvalete götüreceksiniz. Yani 10:51’de. Saati sürekli kontrol edin ve tuvalete götürme zamanına 4 dakika kala çocuğa, “hadi bakalım tuvalete gitme zamanı” deyin ve onu tuvalete götürün. Tuvalete götürürken de, eğer çişini tuvalete yaparsan, seninle ….. yapacağız diyerek ödülünü açıklayın” diyerek tüm basamakları bu şekilde sözel olarak açıklar.

3.4.4.2.3. Model Olma

Uygulayıcı bu aşamada anneye, çocuk rolünü üstlenmesini söyler. Uygulayıcı anne rolünde olur. Becerinin tüm basamaklarını anneyle çalışarak gösterir.

“Çocuğunuzun en son çiş saati, diyelim ki 12:20 idi. Bu süreye 45 dakika ekledik ve saat kaç oldu? 13:05. Çocuğu tuvalete, bu saatten 4 dakika önce götürmeliyim. Saate bakıyorum 13:01. Tuvalete götürme saati gelmiş. Tuvalete götürme saatine 4 dakika kala çocuğa, “hadi bakalım tuvalete gitme zamanı” demem ve sonra çocuğu tuvalete götürmem gerekiyor” der. Ardından anneye, “hadi bakalım …… tuvalet zamanı” der ve anneyi tuvalete götürür.

Uygulayıcı bu şekilde becerinin tüm basamaklarını kendisi yapar ve yaparken de ne yaptığını açıklayarak anneye model olur.

3.4.4.2.4. Davranışın Prova Edilmesi

Uygulayıcı bu aşamada, çocuk rolünü üstlenir. Anne uygulayıcı üzerinde becerinin basamaklarını gerçekleştirir. Uygulayıcı bu aşamada anneye hatırlatıcı

sorular sorarak, becerinin tüm basamaklarında anneyi yönlendirir. Çocuğun tuvalete götürülme saati geldiği söylenir. Anne tuvalet saati geldiğinde, çocuğunu (uygulayıcıyı) tuvalete götürmeye hazırlanırsa, basamağı doğru hatırladığı için pekiştirilir. Eğer anne, tuvalet saatinde çocuğu (uygulayıcıyı) götürmek için hazırlanmazsa, uygulayıcı anneye tuvalet zamanı geldiğini hatırlatır. Anne çocuğu (uygulayıcıyı) alıp tuvalete götürürken, uygulayıcı “tuvalete götürürken ne demeniz gerekiyor? diye sorar. Anne çocuğa “hadi bakalım, şimdi tuvalet zamanı, eğer çişini tuvalete yaparsan sana …. vereceğim” derse, “evet doğru, çok güzel, hadi o zaman söyleyin der. Demezse, söylemesi gereken cümleyi bütün olarak söyler: “ hadi bakalım, şimdi tuvalet zamanı, eğer çişini tuvalete yaparsan, sana …. vereceğim deyin” der. Uygulayıcı, bu şekilde becerinin tüm basamaklarına yönelik olarak, anneye hatırlatıcı sorular sorarak davranışın prova edilmesi aşamasını sunar.

3.4.4.2.5. Bağımsız Uygulama

Uygulayıcı, sonraki tuvalete götürme saatine kadar evde kalır. Herhangi bir kaza olması yada çocuğun kendisinin tuvalete gitmek istemesine göre yapması gerekenleri, annenin bağımsız olarak yapıp yapmadığını gözler. Annenin yanlış yada eksik yaptığı basamakta, ne yapması gerektiğini hatırlatıcı sorularla hatırlatır. Doğru yaptığı basamakları betimler. Anne, bağımsız olarak süreci uygulayana kadar, öğretime devam edilir.