iletişim kurabilmeleri ve karşılaştıkları sorunları giderme aşamasında gerekli bilgi birikimini sağlamak amacıyla dile getirilen tüm liderlik stillerinin birlikte kullanımının gerekliliği aktarılabilir.
• Öğretmen adaylarının farklı liderlik stillerindeki davranışları gerekli durumlarda gösterebilmelerinin sağlanabilmesi adına, erken eğitim kademelerinde de farklı liderlik stillerine yönelik öğretim içerikleri sunulmalıdır.
• Karşılaşılan çeşitli problemlerin çözümü sürecinde duygular kadar politik tutumların ve sembolik yapıların kullanımının da üretilen çözümlerin etkinliğini arttırabileceği bilinci öğretmen adaylarına kazandırılmalıdır.
• Öğretmen adaylarının eğitim fakültesi öncesinde ortaöğretimlerini sağlayan liselerde farklı türdeki liderlik davranışlarını kazanabilecekleri öğrenim yaşantıları mevcut eğitim programlarına entegre edilebilir.
• Hizmet öncesi eğitim dönemlerinde çeşitli akademik başarı düzeylerinde bulunan öğretmen adaylarının dört farklı liderlik stilleri kapsamında yer alan davranış türlerini birlikte kullanabilmenin problem çözme açısından önemini benimsetecek eğitim aktivitelerine katılımları sağlanmalıdır.
KAYNAKLAR
Bartol, K. M. ve Martin, D. C. (1991). Management. New York: McGraw Hill.
Bilir, F. P. (2005). Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün örgüt iklimi ve çalışanların katılımla ilgili
algılamaları. Yayınlanmamış doktora tezi. Çukurova Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Bolman, L. G. ve Deal, T. G. (1991). Reframing organizations. Artistry, choice and leadership. San Francisco: Jossey-Bass.
Bresctick, E. (1999). Yönetim düşüncesinin evriminde liderliğin gelişimi ve dönüşümcü liderlik ve bir
uygulama örneği. Yayınlanmış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Bursalıoğlu, Z. (2008). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: PegemA Yayıncılık. Can, H. (2002). Organizasyon ve yönetim. Ankara: Siyasal Yayınevi.
Çelik, V. (2007). Eğitimsel liderlik. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Dereli, M. (2003). A survey research of leadership styles of elementary school principles. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ankara.
Drucker, P. F. (1996). 21. yüzyıl için yönetim tartışmaları (Çev: T. Bahçıvangil ve G. Gorbon). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.Ankara.
Erçetin, Ş. (2000). Lider sarmalında vizyon. İstanbul: Nobel Yayınevi.
Karasar, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi (17. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
Kılınç, K. (2009). Dershane ve ilköğretim öğretmenlerinin algılarına göre yöneticilerinin liderlik
stilleri: İstanbul ili Anadolu yakası örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal
168
Mcardle, M. K. (2008). Leadership orientations of community college presidents and the administrators
who report to them: a frame analysis. Unpublished doctoral dissertation, University of Central Florida, College
of Education, Florida.
Meyerson, H. (2002). Today’s teens-tomorrow’s leaders: Instructors manual. Dallas-Texas: The Confidence Center.
Özer, B. (1998). Öğrenmeyi Öğretme, Eğitim Bilimlerinde Yenilikler, H. Ayhan (Ed.) İlköğretim
Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı (ss. 146-164). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim
Fakültesi Yayınları.
Semiz, H. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinde sporun liderlik üzerine etkisi: Hendek örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Somar, A. (2009). Ortaöğretimde matematik öğretmenlerinin liderlik stillerinin öğrencilerin matematik
dersindeki başarı ve tutumu üzerine etkileri. Yayınlamamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Thomas, K. (2002). Perceptions regarding leadership orientations of local school board chairpersons
in the Commonwealth of Virginia. Unpublished doctoral dissertation, State University, Faculty of Virginia
Polytechnic Institute, Virginia.
Tüysüz, B. (2007). Öğrenci liderliği programının 6. sınıf öğrencilerinin liderlik rolleri ve
davranışlarına etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul.
Vandenberghe, R. (1995). Creative management of a school: A matter of vision and daily interventions.
169
OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN PERFORMANSLARININ YAŞLARINA, MEZUN OLDUKLARI OKUL TÜRÜNE VE MESLEKTEKİ HİZMET SÜRELERİNE GÖRE 360 DERECE
GERİ BİLDİRİM YOLUYLA DEĞERLENDİRİLMESİ
aDr. Asude B. DAĞAL bProf. Dr. Rengin ZEMBAT
Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Okul Öncesi Öğretmenliği Bölümü, İSTANBUL
aasudebd@marmara.edu.tr brzembat@marmara.edu.tr
ÖZET
Evans (1996) ve Weikard (1993) okul öncesi eğitimin çocuğun gelişimi üzerinde uzun vadeli etkileri olduğunu ve bu dönemde verilen eğitimin niteliğinin önemli olduğunu söylemektedir (Yavuzer, 2003, s. 61). Aynı zamanda araştırmalarda görülmektedir ki, erken yaşlarda verilen kaliteli eğitim çocukların özgüvenleri, motivasyonları ve sosyal davranışları üzerinde olumlu etkilere sahiptir (Boyd, Barnett, Bodrowa, Leong, & Gomby, 2005, s. 6). Öğretme-öğrenme sürecinde, öğrenci ile öğretmen etkileşimi can alıcı bir yere ve öneme sahiptir (Özçelik, 1982, s. 85). Okul öncesi öğretmeni, gruplardaki çocukların en yakınıdır, okulun eğitiminden ve öğretiminden sorumludur (Zembat, 2005, s. 31). Bu durumda okul öncesi eğitim kurumlarının kaliteli olmasının sağlanması öğretmenin kişisel nitelikleri, yeterlilikleri, mesleğine karşı olan ilgisi, bilgisi ve deneyimi ile de ilişkilidir (Oktay & Polat, 2008, s. 6). Öğretmenlere yönelik yapılan değerlendirmeler öğretmen performansını ortaya çıkartmaktadır. Nitekim bir araştırmada devlet okullarının ve özel okulların işlevlerini tam olarak yerine getirip getirememesinin, bu kurumlarda görev yapan ögretmenlerin performansına bağlı olduğu ifade edilmiştir (Tamam, 2005, s. 24).
Bu sonuçlardan hareketle, okul öncesi öğretmenlerinin toplam performans puanlarının ve alt grup performans puanlarının, yönetici-veli ve çocuk açısından değerlendirilerek, öğretmenlerin yaşlarına, mezun oldukları okul türüne ve hizmet sürelerine göre farklılıklarının incelenmesi bu çalışmanın problemini oluşturmaktadır.
Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmış ve 142 öğretmen için değerlendirme yapılmıştır. Araştırmada araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu, Öğretmen Performansını Değerlendirme Ölçeği Yönetici -Veli - Çocuk Formu kullanılmıştır.
Veriler SPSS 13 programı ile yapılan Mann Whitney U ve Kruskal Wallis-H testleri ile analiz edilmiştir. Yapılan analiz sonuçlarına göre öğretmenlerin yaşlarına göre toplam performans puanlarında ve alt grup performans puanlarında herhangi bir farklılık görülmemiş ancak mezun oldukları okul türüne ve öğretmenlikteki hizmet süresine göre bazı alt gruplarda farklılıklara rastlanmıştır.
Anahtar Kelimeler:Okul Öncesi, Performans Değerlendirme, Eğitimde Performans Değerlendirme,
360 Derece, Okul öncesi Öğretmen Performans Değerlendirmesi
ABSTRACT
Evans(1996) and Weikard (1993) say that preschool education has long term effects on children and the quality of the education is important in this period. Also other researches show that the quality of education at an early age has a positive impact on children’s social behavior, self confidence and motivation (Boyd, Barnett, Bodrowa, Leong, & Gomby, 2005, s. 6). In teaching-learning process, teacher and student intaraction have a crucial place and significance (Özçelik, 1982, s. 85). The preschool teacher is the closest person to the students and he/she is responsible for teaching and education in the school (Zembat, 2005, s.31). Accordingly, assurance
170
of the quality of pre-school education institutions is associated with the teachers’ personal qualities, qualifications, their knowledge, experience and interest in the profession (Oktay&Polat, 2008, s.6). The evaluations for teachers reveal the performance of the teachers. In another research, it was stated that fulfillment of the functions of public and private schools was dependent upon teachers’ performance (Tamam, 2005, s.24).
The differentiation of preschool teachers’ performances according to various demographic variables were examined by taking these results into account.
A relational scanning model was used in the research and 142 teachers were evaluated. A “Personal Information Form” and “Teachers’ Performance Evaluation Scale” for principals, parents and children were used in the research, which were all prepared by the researcher.
The collected data were analysed by Mann Whitney U and Kruskal Wallis-H tests using the SPSS 13 software. The results of the tests revealed no significant differences in the overall and sub scale performance grades of teachers except for the “type of school graduated” and “experience in teaching” sub scales.
Keywords: Preschool, Performance Evaluation, Performance Evaluation in Education, 360 degrees,
Preschool Teacher Performance Evaluation
1.
GİRİŞİnsanlığın varlığını gelişerek sürdürme ihtiyacı ile birlikte gelişen teknolojiye paralel olarak değişen toplum ve aile yapısı, hızla değişen kültürel yapı, giderek daha çok annenin iş hayatında yer almaya başlaması gibi faktörler çocuklardan beklentileri de değiştirmiş, bu nedenle yeni okul sistemlerine ve yapılarına ihtiyaç artmış ve yeni okul modelleri oluşturulmaya başlanmıştır. Ancak tüm yeni oluşturulan modellere rağmen okulun temel işlevi topluma uyum sağlayabilecek, mutlu, uyumlu, sorumluluk sahibi bireyler yetiştirmek olarak her zaman aynı kalmıştır.
Okullar, çağlar boyunca genç kuşakların sistemli eğitiminde, bilgi ve kültürün aktarılmasında son derece önemli rol oynayan, bugün de bu rollerini önemli ölçüde sürdürmekte olan kurumlardır (Oktay, 1999, s. 202). Çocuklar günlerinin önemli bir bölümünü okulda geçirmektedirler. Bu durum, okul ortamını, çok sayıdaki çocuğa hizmetin sağlanması ve müdahalede bulunulması konusunda ortak bir giriş noktası oluşturmaktadır (Pahl & Barrett, 2007, s. 6).
Bloom çocukların zihinsel yeteneklerinin gelişiminde ilk beş yılın çok önemli olduğunu söylemiştir. Zigler ise yaşamın ilk yıllarını bilişsel psikolojinin “altın çağı” olarak adlandırmıştır (akt.Palmaffy, 2011, s.11). Bu dönem, çocuğun yaşamının temelidir. 0-6 yaş bu gelişimin en hızlı olduğu, kişiliğin temellerinin atıldığı ve çocuğun yakın çevresinden çok etkilendiği, her türlü öğrenmeye açık olduğu bir dönemdir (Zembat & Unutkan, 2001, s. 7). Yaşamın ilk yıllarının önemi, eski çağlardan beri üzerinde durulmuş olan bir konu olmakla birlikte, belirli uygarlık düzeyine ulaşmış toplumlarda bu denli yaygın bir konuma gelmiş olması 20. yüzyıla özgü bir niteliktir (Oktay, 1999, s. 185). Evli kadınların çalışmaya başlaması veya bekar (evlenmemiş) ailelerin oluşmasıyla birlikte okul öncesi eğitim ihtiyacı bir gereklilik olarak ortaya çıkmasının yanı sıra ailelerin çocuklarının erken yaşta eğitim almalarınının okul yaşantılarında bir avantaj sağlayacağını hissediyor olmaları okul öncesi kurumlara gösterilen ilgiyi arttırmaktadır (Philips, 2008, s. 1).
Okul öncesi eğitim nitelikli olduğu ölçüde çocukların gelişimine yeterli ölçüde katkı sağlayabilecektir. Nitekim Evans (1996) ve Weikard (1993) okul öncesi eğitimin çocuğun gelişimi üzerinde uzun vadeli etkileri