Öğrenci GörüĢmelerinden Elde Edilen Bulgular ve Yorum

Gözlemler bittikten sonra hazırlanan yarı yapılandırılmıĢ görüĢme formları kullanılarak sınıflarında gözlem yapılan öğrencilerle gönüllülük esasına dayalı olarak görüĢmeler yapılmıĢtır. AraĢtırma kapsamında yaĢam kalitesi düzeyi düĢük liseden 5, lise yaĢam kalitesi orta liseden 5 ve lise yaĢam kalitesi yüksek düzeydeki liseden 2 olmak üzere toplam 12 öğrenci ile görüĢmeler yapılmıĢtır.

Lise yaĢam kalitesi düĢük sınıfın mevcudu 28 kiĢi, lise yaĢam kalitesi orta lisedeki sınıfın mevcudu 28 kiĢi ve lise yaĢam kalitesi yüksek lisedeki sınıfın mevcudu 15 kiĢidir. GörüĢme yapılacak öğrencilerin sayılarının belirlenmesinde uzman görüĢüne baĢvurulmuĢ ve sınıfta var olan kiĢi sayısı dikkate alınmıĢtır. Ayrıca bu kiĢilerin seçimindeki öğrencilerin niteliklerine de dikkat edilmiĢtir. AraĢtırmacının sınıf içerisindeki gözlemleri de bu seçimde dikkate alınmıĢtır. Örneğin seçimde çalıĢkan, sessiz, devamsızlık yapan vb. özelliklerdeki karma öğrencilerle görüĢmeler yapılmıĢtır. Bu seçimin nedeni tek tipteki bakıĢ açısını önlemek ve farklı özellikteki öğrencilerin de temsil edilmesi gerektiği düĢüncesidir.

GörüĢmelerde öğrencilere kendileriyle öğretmenleri arasındaki iletiĢimin niteliğine iliĢkin sorular yöneltilmiĢtir. Bu sorular alanyazın taraması, sınıf içi gözlemler ve uzman görüĢüne baĢvurularak hazırlanmıĢtır. GörüĢmelerden elde edilen ham veriler üzerinde yapılan betimsel analizler sonucunda, öğretmenlerin iletiĢiminde görüĢmelerden elde edilen davranıĢları alanyazında yer alan kavramlar da kullanılarak Tablo 4.10‘da gösterildiği Ģekilde belirlenmiĢtir.

Tablo 4.10: Öğrencilerin GörüĢlerine Göre Öğretmenlerin Örtük DavranıĢlarına ĠliĢkin Örnekler

DavranıĢ Kategorileri

DavranıĢ Tipleri Olumlu Olumsuz

Sözlü Öğretmenlerin arkadaĢlar diye hitap etmesi

Öğretmenlerin ses tonu sınıfa yetmiyor

Sözsüz Öğretmenin tek bir bakıĢla sınıfı susturması Öğretmenlerin sözsüz iletiĢimleri yetersiz Öğrenci DavranıĢları Öğretmen ve öğrenciler arasında sevgiye ve saygıya dayalı bir iliĢkinin olması

Güvene dayalı bir iliĢki olmaması

Öğretmen DavranıĢları

Tablo 4.10: (Devam)

Zevkli Ders ĠĢleme

Derste öğretmenin espri yapması

Derste öğretmenin hep düz anlatım yapması

Ödül Notla ve güzel sözlerle ödüllendirme

Herhangi bir ödül vermeme Ceza --- Öğrenciyi müdürün yanına

yollama Öğrenci Ġsimleri Ġsimle hitap edilmenin

öğrencilerin hoĢuna gitmesi

Ġsimle hitap edilmediğinde öğretmenden soğuma oluyor. Söz Hakkı verme Farklı öğrencileri derse katma Hep aynı öğrencilere söz hakkı

verme Argo konuĢma Öğretmenlerin argo kelimeler

kullanmaması

Ulen, eĢek herif gibi kelimelerin kullanılması Türkçe‘yi

kullanma

Öğretmenlerin Türkçeyi güzel kullanmaları

Öğretmenlerin derste Ģiveli konuĢmaları

Karma Oturma Herkes kendisini yakın bulduğu arkadaĢıyla oturuyor.

Öğrencilerin karma oturduklarında

öğretmenlerinin bunlar özel arkadaĢ olarak çıkıyor mu Ģeklinde yorumlaması endiĢesi Değerler Öğretmenlerin ayrımcılığın

kötü olduğunu anlatması

Öğretmenin kendi siyasi düĢüncesini empoze etmeye çalıĢması

EleĢtirel BakıĢ Öğrencinin görüĢlerine değer verilmesi

Öğrencinin görüĢlerine değer verilmemesi

Derse Girme- Çıkma

Derse zamanında girip zamanın da çıkma

Öğrencilerin teneffüsünden çalma

Para Toplama --- Sınav, aidat ve katkı payının toplanması

Sorunları Anlama Öğrencilerin arasındaki tartıĢmalarda öğretmenin tarafsız davranması

Öğrencilerin kiĢisel sorunlarını öğretmenlerin anlamaması Ayrımcılık Herkesi eĢit görme Kız ve erkek öğrenciler

arasında ayrım yapılması Model Olma Öğretmen olmak isteme Öğretmenlerin ders

Tablo 4.11: Öğrencilerin GörüĢlerine Göre Öğretmenlerin Örtük DavranıĢlarının Sıklığı DavranıĢ

Kategorileri

Lise YaĢam Kalitesi

DüĢük (5 öğrenci)* Orta (5 öğrenci)* Yüksek (2 öğrenci)* Olumlu Olumsuz Olumlu Olumsuz Olumlu Olumsuz

Sözlü 5 1 5 5 1 1 Sözsüz 4 5 9 2 2 - Öğrenci DavranıĢları 4 7 16 6 2 - Öğretmen DavranıĢları 9 4 9 2 2 - Zevkli Ders ĠĢleme 5 2 7 1 2 - Ödül 4 1 3 3 1 2 Ceza --- 9 --- 10 ---- 2 Öğrenci Ġsimleri 6 6 6 5 2 2 Söz Hakkı verme 3 2 3 5 2 - Argo konuĢma 1 4 4 5 2 - Türkçe‘yi kullanma 3 2 4 1 2 - Karma Oturma 3 4 8 2 1 2 Değerler 14 1 18 2 6 - EleĢtirel BakıĢ 4 1 5 - 2 - Derse Girme- Çıkma 5 - 6 3 1 2 Para Toplama - 5 - 5 - 2 Sorunları Anlama 5 2 5 4 2 - Ayrımcılık 5 7 7 7 --- 1 Model Olma 7 5 6 5 2 2 Toplam 87 (%17) 68(%14) 121(%24) 75(%15) 33(%17) 16 (%8)

*GörüĢme yapılan öğrencilerin sayıları her sınıfta eĢit olmadığı için sonuçlar doğru orantı

hesaplamasıyla toplamlardaki yüzdelikler üzerinden değerlendirilmiĢtir (100X87/5öğrenci=%17). Tablo 4.10‘da belirtilen davranıĢlar doğrultusunda yapılan veri analizleri sonucunda öğretmenlerin sınıf içi iletiĢimde kullandıkları davranıĢlarına iliĢkin öğrenci görüĢmelerinden elde edilen olumlu ve olumsuz davranıĢların sıklığı Tablo 4.11‘de gösterilmiĢtir

Tablo 4.11: toplam yüzdeler üzerinden incelendiğinde olumlu davranıĢ yüzdesinin % 24 ile lise yaĢam kalitesi orta olan sınıfta olduğu, ikinci sırayı ise %17 ile lise yaĢam kalitesi yüksek olan sınıfla lise yaĢam kalitesi düĢük olan sınıfın

paylaĢtığı öğrenci görüĢme verilerinden elde edilmiĢtir. Olumsuz davranıĢlarda ise yine birinci sırayı %15 ile lise yaĢam kalitesi orta olan sınıfın aldığı görülmektedir. Olumsuz davranıĢlarda ikinciliği %14 ile lise yaĢam kalitesi düĢük olan sınıf, üçüncülüğü ise %8 ile lise yaĢam kalitesi yüksek olan sınıfın aldığı bulgularla elde edilmiĢtir.

Öğrenci görüĢmelerinden elde edilen bulgular olumlu davranıĢın olumsuz davranıĢtan farklılığı açısından değerlendirildiğinde en yüksek oranda farklılığın %9 fark ile hem lise yaĢam kalitesi yüksek olan sınıfta hem de lise yaĢam kalitesi orta olan sınıfta olduğu bulgularla elde edilmiĢtir. Lise yaĢam kalitesi düĢük olan sınıfta ise bu farklılık %3 tür.

Öğrenci görüĢmelerinden elde edilen bulgular genel olarak değerlendirildiğinde öğretmenlerin sınıf içi iletiĢimde kullandıkları örtük programın lise yaĢam kalitesi yüksek düzeyde ve orta düzeyde olan sınıfta daha olumlu özellikler gösterdiği Ģeklinde yorumlanabilir. Lise yaĢam kalitesi düĢük olan sınıfta ise olumlu davranıĢlarla olumsuz davranıĢlar arasındaki yüzdelik oranı oldukça düĢüktür. Bu durum diğer iki sınıfa göre en olumsuz iletiĢimin lise yaĢam kalitesi düĢük olan sınıfta yürütüldüğü Ģeklinde yorumlanabilir.

Elde edilen bulgulara dayanılarak liselerdeki hem resmi programın, hem de örtük programın değiĢtirilmeye ihtiyacı olduğu sonucu çıkarılabilir. Seaton (2002), örtük programın tarihinin çok az değiĢimlere sahip olduğunu hatırlatır ve Woodrow Wilson‘ın bir cümlesini nakleder. Wilson ―Bir mezarlığın yerini değiĢtirmek, okul programını değiĢtirmekten daha kolaydır.‖ derken menfaat gruplarının, devletteki tabuların ne kadar zor bir Ģekilde değiĢime uğrayabileceğinden bahseder. Maalesef, değiĢim hemen olabilecek kadar kolay birĢey değildir. Bazı değiĢim istekleri göze çarpsa da, hala buna direnenler çoğunluktadır. Bu sonuçlar liselerin yaĢam kaliteleri düĢtükçe öğretmen davranıĢlarındaki olumsuzlukların artmakta olduğu Ģeklinde de yorumlanabilir. Öğrenci görüĢmelerinden elde edilen sonuçlara göre öğretmenlerin daha çok olumlu davranıĢlar geliĢtirmeye gereksinim vardır.

Öğretmenleri tarafından olumsuz davranıĢ sergilenen bir öğrenci iletisim korkuları yaĢayabilir. Olumsuz davranıĢlar öğrencilerin okul yasam kalitesini etkileyen önemli bir etken olabilir ve öğrencilerin fiziksel ve ruh sağlıkları üzerinde çok ciddi sonuçlar doğurabilir. Sarı vd.‘ne göre (2007: 298–312), lise öğrencilerinin

içerisinde bulunduğu ergenlik döneminin en önemli gelisimsel görevi, kimliğin kazanılmasıdır. Kimlik kavramı sadece kisisel ve bireysel değil, aynı zamanda toplumsal yönlere sahiptir. Kendilerini kabul edebilen, olumlu kimlik geliĢtirebilen gençler, kendilerini sevmeyen, olumsuz kimlik gelistiren gençlere göre ruhsal açıdan daha sağlıklı olmaktadırlar. Bütün bu görevlerin ergen tarafından baĢarıyla yerine getirilmesinde, aile içerisinde sağlıklı bir ortamda bulunması kadar, ergenin okulda da kabul gördüğü, değer verildiği, kendini mutlu ve güvende hissettiği bir ortamda bulunması büyük önem taĢımaktadır. Ancak ergenlik döneminin tipik özelliklerinden biri olan özerk olma isteği, ergenin zaman zaman kendisine aktarılmaya çalıĢılan bu toplumsal değerlere baĢkaldırmasına ve aile ve okulda çevresinde bulunan yetiĢkinlerle çatıĢmalar yaĢamasına yol açmaktadır. Bu çatısmaların sağlıklı bir Ģekilde atlatılabilmesi ergenin bulunduğu psikolojik ortamların onun geliĢim görevlerini destekleyici nitelikte olmasına bağlıdır. Okullar, öğrencilerin akademik geliĢimlerinden sorumlu oldukları kadar sosyal ve kiĢisel geliĢimlerinden de sorumlu olan kurumlardır (Marks, 1998).

4.5.8. Öğrencilerin GörüĢlerine Göre Öğretmenlerin Örtük DavranıĢlarına