Çocuk Oyunları ve Liderlik Kavramı

Yaş özellikleri bakımından ele alınırsa çocuk üç yaşına kadar ben merkezcidir ve oyunlarının özellikleri de bu yöndedir. Dört yaşından itibaren genel olarak çocuklar daha sosyal oyunlar kurmaya başlar.

Oyunla sosyal roller edinirler (Akgül, 2011, 3-28.). Bir kişiden fazla yapılan her etkinlikte bir yönlendiriciye ihtiyaç vardır. Çocuk oyunlarına bu bağlamda bakıldığında, sosyal oyun dönemi çocuğun liderliğe ilk adımı olarak değerlendirebiliriz. Çocuk bu dönemde oyunda bir yaptırım gücü olduğunu fark etmektedir, güç kontrolünü yine bu dönemde oyunla öğrenmektedir (Sevinç, 2004).

Oyun kavramı çocuğu toplumsallaştırdığı gibi oyun içerisinde oluşturduğu çevreye karşı sorumlu olmasını da sağlar. Küresel farkındalık, öz düzenleme, akranlarıyla etkili iletişime geçme, ilgi çekici, ilginç oyunlar üretme, yönlendirici olabilme şefkatli ve toplum yanlısı davranışlar gibi liderlik özelliklerini erken çocukluk döneminde

bazı çocuklarda daha belirgin şekilde görüldüğü tespit edilmiştir (Recchia, 2011: 39-58.). Yine erken dönemde bu özelliklerin farkına varılıp çocuğun olumlu yönde destelenmesi çocuğun liderlik vasfında pozitif yönde anlamlı bir değişim olacağı varsayımlar arasındadır.

Liderlik konusu doğuştan mı yoksa sonradan kazanılan bir şey midir sorusu halen tam olarak cevap bulunmasa da yapılan son araştırmalar liderlik vasfının sonradan kazanılabileceğini ispatlamaktadır. Yapılan bir başka araştırma liderlik için etkilemek gerektiğini, etkilemek için de etkili bir iletişim kurmanın gerekli olduğu yönündedir (Acuner, 2002:

113). Etkili iletişimin temel taşlarından biri de empati duygusudur.

Empati duygusu insanın içinde var olan fakat gelişime muhtaç bir kabiliyettir. Çocukların, oyunlara göre empati ve saldırganlık düzeylerinin incelenmesi üzerine yapılan bir çalışmada açık hava ve kolektif oyunların çocukların empati düzeylerinde artış sağlarken saldırganlık davranışlarında azalma olduğu kaydedilmiştir (Çankaya ve Ergin, 2015: 13-14).

Alan yazınına bakıldığında liderlik özelliklerinden bir diğeri ise sorumluluk alabilme yetkinliği olduğu görülmektedir. Bozkurt ve Sözer’in (2018) yaptığı bir çalışmada mendil kapmaca oyununun çocukların sorumluluk değerinin öğretilmesi noktasında etkin bir araç olduğunu göstermişlerdir. Bu tarz oyunlar çocukların liderlik vasfına da olumlu yönde bir anlam katmaktadır. Burhanoğlu’na göre “bilişsel esneklik, belirli durumlara uyum sağlamak, bir düşünceden diğerine geçme becerisi ya da değişik problemlere çok yönlü stratejilerle bakma kapasitesi olarak değerlendirilir.” Yapılan araştırmalar sekiz, on

yaşlarındaki çocukların nörokognitif esnekliğinin yetişkinlerin düzeylerinde olduğu tespit edilmiştir. Bu durumda nörokognitif esnekliğin bu yaşlara kadar kazanılması gerektiğini anlamamızı sağlamaktadır. Çocuk oyunları, değişen durumlar ve sürekli gelen çeşitli performans gereksinimlerinden ötürü bilişsel esnekliği kazanmada önemli rol oynadığı anlaşılmaktadır.

SONUÇ

Sonuç olarak çocuk oyunları bilişsel, devinişsel anlamda çocuklara pozitif yönde etki eden bir etkendir. Çocuk oyun fıtratı üzerine doğar ve oyunla insanlaşır. İnsan içinde birçok yeti mevcuttur. Bunların açığa çıkması için uygun ortam, uygun zaman ve yeterli bir hazırbulunuşluk düzeyi gerekmektedir. Liderlik vasfı da bu birçok insanın içinde olan gelişime açık bir yetenektir. Oyun çocuk için liderlik provalarının yapıldığı bir arka bahçedir. Oyunla kendini keşfeden çocuk yine etrafına kendini oyunlar aracılığıyla tanıtır bu sebeple etkili liderlerin yetişmesini istiyorsak bırakalım çocuklar gönüllerince oynasınlar.

KAYNAKÇA

Acuner, T. (2002). Liderlik Vasıfları Açısından Empati. Iktisat Isletme ve Finans, 17(197), 109-114.

Akandere, M. Eğitici Okul Oyunları. (1. Baskı). Ankara, Nobel Yayın Dağıtım, 2003.

Akgül, E. (2011). Bırakın kendi kendine oynasın. İnternet Erişimi:

http://www. Psikoloji. com. tr, 12, 3-28.

Akın, U. (2019). N. Cemaloğlu ve M. Özdemir (Ed.), Eğitim yönetimi (ss.

131-158). Ankara: Pegem Akademi.

Aksoy, H. (2014). The Functions of children's games: Sarikecili Nomads' children's games.

Bekmezci, H., ve Özkan, H. (2015). Oyun ve oyuncağın çocuk sağlığına etkisi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları Dergisi, 5(2), 81-87.

Bodrova,E., & Leong,D.,J. (2010). Zihin Araçları: Erken Çocukluk eğitiminde Vygotsky yaklaşımı. (Çev. Ed. Haktanır, G.). Ankara: Anı Yayıncılık.

(Özgün Çalışma, 2007)

Bozkurt, E., & Sözer, M. A. (2018). Mendil Kapmaca Oyunu İle Sorumluluk Değerinin Öğretiminin Vıgnette Tekniği İle İncelenmesi. Electronic Turkish Studies, 13(27)

Burhanoğlu, S. (2019). Bilişsel esneklik nedir, ne işe yarar? İnternet Erişimi:

https://www.sabriburhanoglu.com/bilissel-esneklik-nedir-ne ise-yarar.

Çalışandemir, F., (2016)., Yaşamın ilk yıllarında oyun oyuna çok yönlü bakış.

(Ed. Gülay Ogelman, H.,) Ankara: Pegem Yayıncılık.

Çiftçi, H. (2018). Akran İlişkileri Düzeylerinin Karşılaştırılması: Lise Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. Itobiad: Journal of the Human &

Social Science Researches, 7(3).

Duran, A. (2019). Erken çocukluk dönemi Liderlik ölçeğinin geliştirilmesi Ve çocukların Liderlik özellikleri Ile Dil Becerileri arasındaki ilişkinin Incelenmesi (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey).

Esen, M. A. (2008). Geleneksel çocuk oyunlarının eğitimsel değeri ve unutulmaya yüz tutmuş Ahıska oyunları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 357-367.

Fırat, H. (2013). Çocuk oyunları-eğitim ilişkisi: bezirgân başı örneği.

International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish . 8(13)

Gökşen, C. (2014). Oyunların çocukların gelişimine katkıları ve Gaziantep çocuk oyunları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (52), 229-259.

Gürüz, D., ve Gürel, E. (2006). Yönetim ve organizasyon: Bireyden örgüte, fikirden eyleme. Ankara: Nobel Akademi.

Mintzberg, H. (1973). The nature of managerial work. New York: Harper &

Row.

Murphy, S. E. (2011). Providing a foundation for leadership development. In S. E. Murphy, & R. J. Reichard (Eds.), Early development and leadership: Building the next generation of leaders, New York:

Psychology Press/Routledge, 3–37.

Murphy, S. E., & Johnson, S. K. (2011). The benefits of a long-lens approach to leader development: Understanding the seeds of leadership. The Leadership Quarterly, 22(3), 459-470.

Özer, A., Gürkan, A. C., Ramazanoğlu, M. O., (2006). Oyunun çocuk gelişimi üzerine etkileri. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 54-57.

Recchia, S. (2011). Preschool leaders in the early childhood classroom. Early development and leadership: Building the next generation of leaders, 39-58.

Sevinç, M. (2004). Erken Çocukluk Gelişimi ve Eğitiminde Oyun. İstanbul:

Yaylacık Matbaası.

Ünal, M. (2009). The Place and Importance of Playgrounds in Child Development. Inonu University Journal of the Faculty of Education (INUJFE), 10(2).

Yavuzer, H. (2007). Ana baba çocuk (19. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.

Yavuzer, H. (2012). Çocuk Psikolojisi, (35.Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.

BÖLÜM 9

ÇOCUKLARIN EĞİTİM SÜRECİNDE VE ETKİLİ İLETİŞİM