Çin-Venezuela İlişkileri

2004 yılına kadar Venezuela-Çin arasında sınırlı düzeyde ticaret gerçekleştirilmekteydi. Chavez, 2004 yılında Çin’e yaptığı ziyaret sırasında, iki ülkenin ticaret hacminin genişletilmesinin her iki ülkeye de yarar sağlayacağını belirtmiştir.

Ticaret hacminin genişlemesi ile birlikte Venezuela, ABD’ye olan bağımlılığından kurtulmak istemektedir, diğer taraftan Çin, dünyanın en büyük ikinci enerji ithalatçısı sıfatıyla Venezuela petrol ve doğalgazına ihtiyaç duymaktadır. Chavez’in ziyaretinden bir yıl sonra, Çin Devlet Başkan Yardımcısı Zeng Qinghong ve beraberindeki 125 iş insanının Venezuela’ya yaptığı ziyaret neticesinde petrol, tarım ve teknoloji başlıklarından oluşan 19 adet anlaşma imzalanmıştır (Venezuelanalysis, 2005). Söz konusu anlaşmalar kapsamında, 23 Ağustos 2005 tarihinde Venezuela petrol şirketi PDVSA Çin’de bir şube açmıştır. Yine söz konusu anlaşmalar çerçevesinde, 2006 yılında, China National Petroleum Corporation (CNPC), Venezüela petrol şirketi PDVSA ile ülkenin Orinoco Belt bölgesinde de kuyu geliştirmek için bir anlaşma imzalamıştır. 2007 yılında her iki ülkedeki çeşitli kalkınma projelerine yatırım yapmak ve aralarındaki işbirliğine dayalı ilişkiyi kurmak için toplam 6 milyar dolarlık ortak bir kalkınma fonu

109

oluşturmak için anlaşma imzalanmıştır. Anlaşma kapsamında 6 milyar dolarlık fonunun 4 milyar doları Çin tarafından 2 Milyar doları Venezuela tarafından karşılanacaktır (Venezuelanalysis, 2007). Tarım, altyapı, iletişim, eğitim, sanayi ve kültür alanlarındaki gelişmeyi finanse etmek amacıyla kurulan fon, Chavez’in 2008 yılında Çin’e yapmış olduğu ziyaretinde imzalanan anlaşma ile 12 Milyar Dolara çıkarılmıştır. 18 Şubat 2009 tarihinde, Çin Devlet Başkan Yardımcısı Xi Jinping’in Venezuela’ya gerçekleştirmiş olduğu ziyaret kapsamında yapılan anlaşma ile söz konusu fona Çin’in 8 Milyar dolar, Venezuela’nın ise 4 Milyar dolar daha eklemesi kararlaştırılmıştır.

Çin ile Venezuela hükümetleri arasındaki ekonomik ilişkiler kapsamında 2010 yılında kalkınma fonuna yatırılan paraların tarım, altyapı, iletişim, eğitim, sanayi ve kültür gibi alanlarda kullanılmasını ve petrol ile doğalgaz ihracatını öngörüyordu. 18 Nisan 2010 tarihinde, Çinli hükümet yetkilileri Venezuela’ya 20 milyar dolarlık kredi açacaklarını ve söz konusu parayı belirli periyotlar ile Venezuela hükümetine vereceklerini taahhüt etmişler ve 3 Ağustos 2010 tarihinde paranın 5 Milyar dolarını tarım, sivil havacılık ve çelik endüstrisinde kullanılmak üzere kullandırmışlardır (Venezuelanalysis, 2010). 20 milyar dolarlık kredi, Çin Ulusal Petrol Şirketi (CNPC) ile PDVSA arasında oluşturulacak ortaklık aracılığı ile ağır ham petrol olarak geri ödenecektir.

Ham petrol fiyatlarının 119,20 Dolar olduğu 2012 yılının Şubat ayında, Çin’li çeşitli banka ve şirketler ile Venezuela hükümeti arasında Venezuela’da yapılan toplantılar neticesinde, ülkedeki çeşitli projelerde kullanılmak üzere 40 Milyar Dolarlık anlaşma imzalanmıştır. Çin mali şirketi CITIC Group ile PDVSA arasında imzalanan anlaşma, yeni petrol platformlarının inşasını da kapsayan bir dizi petrol, maden, konut ve diğer stratejik alanları kapsamaktaydı. Söz konusu anlaşma çerçevesinde Venezuela, 2015 yılına kadar, Çin'e günde 1 milyon varil petrol ihraç etmeyi taahhüt etmiştir. 2013-2014 yılları arasında Venezuela Dışişleri bakanlığı yapan Elias Jaua, 2013 yılında Çin’e

110

yaptığı ziyaret sırasında yaptığı açıklamada, o tarihe kadar Çin’den 40 Milyar dolarlık bir finansman sağladıklarını ve bunun yarıdan fazlasının ödemesinin yapıldığını belirtmiştir.

Yine 2013 yılına kadar Çin ile Venezuela arasında 458 işbirliği anlaşması imzalanmış ve 268 ortak proje yürütülmüştür (Venezuelanalysis, 2013).

2014 yılının sonlarına doğru petrol fiyatlarının 70 Dolar seviyelerine kadar düşmesinin ekonomi üzerindeki olumsuz yansımalarının da etkisi ile ülke içerisinde politik karışıklıklar boy göstermeye başlamıştır. GYMH içerisinde petrol gelirlerinin ağırlığının yüksek olması nedeniyle petrol fiyatlarındaki oynamalar Venezuela ekonomisinde ve politik hayatında çok etkili bir araç olagelmiştir. Petrol fiyatlarının azalması ile birlikte ekonomik sıkıntılar çekmeye başlayan Venezuela hükümeti, bir kez daha Çin’den kredi talebinde bulunmuş ve Maduro 19 Kasım 2014 tarihinde katıldığı televizyon programında 4 Milyar Doların ülkenin uluslararası rezervlerine ekleneceğini belirtmiştir (Venezuelanalysis, 2014). 2015 yılında petrol fiyatlarının 54 Dolar seviyelerine düşmesi ile birlikte Venezuela hükümeti bir kez daha Çin ile kredi anlaşması imzalamış ve 5 Milyar Dolar kredi almıştır. Eylül 2018 yılına gelindiğinde Venezuela hükümetinin Çin’den almış olduğu toplam kredi miktarı 60 Milyar dolarken bunun 20 Milyar Dolarlık kısmı henüz ödenmemiştir (Venezuelanalysis, 2018a).

Grafik-9’da, IMF verilerine göre, Venezuela-Çin arasında 2000-2017 yılları arasında gerçekleştirilen ithalat-ihracat miktarları dolar cinsinden gösterilmektedir.

Grafikten de anlaşılabileceği, Chavez’in iktidara geldiği 1998 yılına kadar iki ülke arasında herhangi bir ithalat-ihracat bulunmaktadır. 2004 yılına kadar sınırlı düzeyde gerçekleştirilen ticaret hacmi, Chavez’in Çin’e yaptığı ziyaretin ardından artma eğilimine girmiş ve 2012 yılına gelindiğinde 13 Milyar Dolar civarında ihracat, 10 Milyar Dolar civarında da ithalat gerçekleştirilmiştir. 2014 yılından itibaren petrol fiyatlarının düşmesinin de etkisi ile ticaret hacmi daralmaya başlamış ve 2016 yılında 3,8 Milyar Dolar seviyelerine gerilemiştir. Bununla birlikte ticaret hacminin 2017 yılı itibariyle

111

tekrar artma eğiliminde olduğu görülmektedir. Rusya ile yapılan ticaret hacminden farklı olarak Çin ile yapılan ticarette ihracat miktarının ithalat miktarında fazla olduğu görülmektedir. Bu durum Venezuela’nın petrol ihracatçısı ve Çin’in de petrol ithalatçısı konumunda ülkeler olması ile açıklanabilir.

Grafik 9 Venezuela-Çin İthalat-İhracat Miktarları Karşılaştırması (000.000$)

Kaynak : https://www.imf.org/en/Data