İnsan tabiatında, gereksinimlerini karşılamak için topluluklar halinde yaşama eğilimi vardır ve bir gereksinim olarak öğrenme diğer gereksinimler gibi insanların bir araya gelerek etkileşime girmelerini gerektirmektedir. Bu nedenle eğitim yalnızca insanların yeni bilgi, beceri ve tutumları kazanmaları olarak değil, aynı zamanda bilgi ve becerilerin sunulduğu, tartışıldığı ve yapılandırıldığı toplumsal bir etkinlik olarak da ele alınmaktadır. Öğrenmeyi toplumsal bir etkinlik biçiminde tanımlama eğilimi, özellikle toplumsal öğrenme yaklaşımlarının da katkısı ile öğrenme toplulukları anlayışının ve uygulamasının gelişmesine neden olmuştur. Öğrenme topluluğu, tüm üyelerinin incelenen olguyu ya da nesneyi anlamak için bütünleşik bir çaba gösterdiği bir yapıdır ve yeni iletişim teknolojileri, özellikle internet, insanların bir araya gelmelerine olanak sağlayarak farklı gereksinimlerini gidermelerine yardımcı olduğundan, öğrenme toplulukları da bu iletişim olanağından yararlanarak, çevrimiçi öğrenme ortamlarında, çevrimiçi öğrenme toplulukları adını almışlardır (Aydın, 2002).
Tu ve Corry (2002) öğrenme topluluğunun, insanların ortak bir yerde, grup etkinlikleri ile onları etkileyen sorunları tanımlaması, çözümü elde etmek için çalışması ve çözümü üzerinde karar vermesi olarak tanımlandığını, bireylerin bu süreçte yeni bilgi ve yetenekler kazandığını ve tüm bu etkinliklerin ve etkileşimlerin çevrimiçi ortamda olması durumunda da çevrimiçi öğrenme topluluğu olarak adlandırıldığını belirtmiştir. Ayrıca çevrimiçi öğrenme topluluğunun teknoloji temelli öğrenme süreçlerinde en önemli öğrenme kavramlarından biri olarak nitelendiğini de belirtmişlerdir.
Hiltz (1998) tüm çevrimiçi öğretimlerin temel öncülünün öğrenme topluluğu oluşturmak ve topluluktaki üyeler arasında fikirlerin, bilgilerin ve hislerin paylaşılmasından yararlanmak olduğunu belirtmiştir. Conrad’a (2002) göre de başarılı bir çevrimiçi öğrenme ortamı yaratmak için çevrimiçi topluluk oluşturulması anahtar rol üstlenmektedir. Palloff ve Pratt (1999) da çevrimiçi öğrenme topluluklarının, çevrimiçi öğrenmenin gerçekleşmesinde temel koşul olduğunu ve çevrimiçi eğitimi veren ya da tasarlayanların bu toplulukları oluşturmak ve devamlılığını sağlamakla yükümlü olduklarını vurgulamaktadır (Akt: Aydın, 2002).
Öğrencilerin çevrimiçi öğrenme ortamlarındaki memnuniyetleri diğer öğrencilerle aktif olarak etkileşime girmeleri ile güçlü bir şekilde ilişkilidir ve olumlu sosyal ilişkiler yoluyla güvenli bir öğrenme ortamı oluşturma, bu etkileşimleri destekleyerek topluluk gelişimine katkıda bulunur (Jung ve diğerleri, 2002; Shin, 2003; Lee ve diğerleri, 2004). Çünkü öğrenme yalnızca aktif değil aynı zamanda interaktiftir ve işbirlikli öğrenim stratejileri topluluk hissinin sürdürülmesine ve öğrenciler için çok önemli olan olumlu öğrenme çıktılarının oluşmasına yardım eder (Hiltz, 1998; Wang, Sierra ve Folger, 2003).
Rovai (2002a); Bruffee (1993), Dede (1996) ve Wellman(1999) tarafından yapılan çalışmalardan yararlanarak, topluluğa ait olma duygusunun gücünün, kurslara devamı artırabileceği gibi öğrenciler arasındaki bilgi akışını, destek durumunu, grup amaçlarına karşı inancı, üyeler arasındaki işbirliğini ve grup çalışması sonuçlarına ilişkin memnuniyeti
de artırabileceğini belirtmiştir. Benzer şekilde Brown (2001), toplulukların katılımcılar istemedikçe oluşmayacağını ve oluşmasında öğretmenlerin öğrencilere model olması, onları öğrenme ortamına katılıma cesaretlendirmesi, öğrencilerin diyaloglara katılması ile birbirlerine güven ve saygı duymalarının önemli rol oynadığını belirtmiştir. Valasek’e (2001) göre de çevrimiçi kurslarda öğrencilerin kursa devamını sağlamada ve başarıda çevrimiçi sınıf tartışmalarına aktif katılımın önemli bir yeri vardır. Ayrıca Rovai (2002a) de öğrenciler arasındaki etkileşimin öğrenme sürecini destekleyeceğini ve topluluk hissi geliştirmede öğrenci etkileşiminin temel eleman olduğunu belirtmiştir.
Çevrimiçi öğrenme topluluklarının gelişimi, çevrimiçi eğitim alan öğrencilerin öğrenmelerini geliştirmek için önemli bir yaklaşımdır; çünkü bir topluluk etkin iletişim ve sosyal etkileşim ile oluşturulur (Tu ve Corry, 2001). Vygotsky’e göre de sosyal ortam öğrencilerin öğrenme ve düşünceleri üzerinde etkilidir ve tam bilişsel gelişim için sosyal öğrenmedeki anahtar bileşenlerden biri olan sosyal etkileşim gereklidir (Tu, 2000a). Ayrıca Vygotsky her çocuğun yardım ile kendi yapabileceklerinden daha fazlasını yapabileceğini savunmuş ve bunu yakınsal gelişim alanı kavramı ile açıklamıştır. O’na göre çocuğun bağımsız ve kendi gücü ile yapabileceği problem çözme becerisi ile bir yetişkin yardımıyla yapabileceği potansiyel gelişim düzeyi arasındaki fark, çocuğun yakınsal gelişim alanıdır. Yani bir beceri yetişkin kılavuzluğunda veya gruplar halinde çalışma ile geliştirilebilir. Buna göre gelişme sosyal etkileşime bağlıdır ve sosyal öğrenme bilişsel gelişmeyi yönlendirir. Sosyal ortamın iyi veya kötü düzenlenmiş olması da, çocuğun bilişsel gelişimini hızlandırabilir veya yavaşlatabilir (Ergün ve Özsüer, 2006).
Bibeau’a (2001) göre de etkileşimin web temelli öğretimde kritik öneme sahip olmasının sebebi sosyal yakınlık yaratarak uzaktan öğrenen öğrencilerin yalıtılmışlık hissini azaltmasıdır (Akt: Waltonen-Moore ve diğerleri, 2006). BOİ’de sosyal etkileşim, çevrimiçi ortamda öğrenci deneyimleri sonucu oluşan topluluk olma duygusunun ölçüsü olarak tanımlanan sosyal bulunuşluk algısından etkilenmektedir. Öğrenciler diğer öğrencilerin varlığını kabul etmeli ve onlara değer vermelidir. Aksi takdirde sosyal
etkileşim olmayacağından sosyal öğrenme gerçekleşmeyecektir (Tu, 2000a; Tu ve McIsaac, 2002). Yani sosyal bulunuşluk algısı etkileşimi olumlu yönde etkilemektedir (Tu ve McIsaac, 2002). Benzer şekilde Lu ve diğerleri (2007) de sosyal bulunuşluk algısının öğrencilerin bilişsel öğrenmelerinde, öğrenme sürecindeki memnuniyetlerinde ve etkinliklere katılımlarındaki memnuniyetlerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu belirtmişlerdir.
Bu bağlamda bundan sonraki kısımda bu çalışmanın kavramsal çerçevesindeki ikinci ana kısım olan sosyal bulunuşluk üzerinde durulmuştur.