Çatışmanın örgüt performansına etkisi

Çatışmanın ne azı ne de fazlası örgüt ve grup elemanları için yararlı değildir. Çatışma ile örgüt performansı arasındaki ilişki tek yönlü değildir. Çatışmanın performansa etkisi çatışma seviyesine göre yapıcı veya yıkıcı olabilir. Çatışma düzeyi ve örgüt performansı arasında “ters yönlü U” biçiminde bir ilişki vardır. Çok düşük ve çok yüksek seviyelerde gelişen çatışma örgüt performansı açısından zararlıdır.

317 _{Şimşek, Akgemci, Çelik, a.g.e., ss. 208-209} 318 _{Bayrak, a.g.e., s. 69}

115 0 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ÖRGÜTSEL ÇATIŞMA P E R F O R M A N S Optimum çatışma düzeyi düşük _yüksek durgunluk kaos durgunluğun neden olduğu başarısızlık kaosun neden olduğu başarısızlık

Çatışmayı teşvik et Çatışmayı düşür

S O C

Şekil 6: Örgütsel çatışma ve performans ilişkisi Kaynak: Maund, a.g.e., s.344

Şekil 6’dan da anlaşıldığı gibi, düşük çatışma seviyesinde durgunluk ve dinamizm yokluğu vardır. Şekilde yer alan S noktasında çatışma düzeyi ve örgütün performansı en düşük seviyededir. Çatışmanın olumsuz bir durum olduğunu düşünüp, yokluğunda performansın yüksek olacağını düşünmek yanlıştır. Çatışmanın az olduğu durumlarda taraflar birbirlerinin düşüncelerini tartışmazlar, yeni alternatifleri değerlendirmede ve problemleri çözmede birbirine yardımcı olmazlar, çalışanlar daha iyiye gitmek için enerji harcamazlar. Çatışmanın olmadığı durumlarda yenilik, değişim ve yaratıcılık yoktur. Örgütte çatışmayı düşük düzeyde tutmak isteyen yöneticiler, örgütte performansın da düşeceğini bilmelidirler. Bu gibi durumlarda performansı arttırmak için çatışma teşvik edilmelidir.319

Örgütsel performansı arttırmak için bir miktar belli bir miktara kadar çatışma gereklidir. Şekildeki O noktası örgütsel performansın en yüksek olduğu çatışma düzeyini

319 _{Bayrak, a.g.e., s. 62}

116

ifade eder. O noktası optimum çatışma düzeyidir, bu noktadan sonra çatışma örgütsel performansı arttırmaz hale gelip, performansı azaltıcı etki yapar.

Çatışmanın yüksek düzeylerde seyretmesi kaos ortamını doğurur. İnsanlar yüksek çatışma düzeyinde işbirliği yapamaz, verimli çalışamaz, yüksek gerilim altındadır. Sürekli ve fazla miktarda çatışma yaşanması durumunda çatışmanın olumsuz sonuçları ortaya çıkar, hatta bu durum örgütün varlığını tehdit eder hale gelebilir.320

O noktasının solundaki noktalar düşük çatışma düzeylerini ifade eder, sağındaki noktalar ise yüksek çatışma düzeylerini ifade eder. Her ikisi de örgüt açısından işlevsel olmayan sonuçlar doğurur, optimum çatışma seviyesi örgüt için en işlevsel durumdur. Yönetimin başarısı örgütteki çatışma seviyesini optimum noktada tutabilmesinde yatar. Çatışma O noktasındaki seviyeden düşükse teşvik edilmeli, bu seviyeden fazla ise çatışmayı düşürecek önlemler alınmalıdır.

İKİNCİ BÖLÜM

ÖRGÜTSEL ÇATIŞMANIN YÖNETİMİ

Literatür incelendiğinde örgütlerde var olan çatışmalarla ilgili olarak çeşitli görüşler olduğu görülmüştür. Bu yaklaşımlar doğrultusunda örgütsel çatışmanın nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda da farklı görüşler gelişmiştir. Klasik yönetim yaklaşımı örgütte oluşabilecek bütün çatışmaların işlevsellikten uzak olup, örgütte var olan her türlü çatışmanın bastırılması gerektiğini savunur. Klasik görüşü kabul edenler çatışma yönetimini, çatışmanın önlenmesini sağlayacak stratejilerini kullanarak, var olan çatışmaları bastırmak ve örgütte çatışmaların oluşmasını engelleyecek bir ortam yaratmak olarak öngörür. Çatışma yönetiminde izlenecek yol ya çatışmaları ortadan kaldırmak ya da çatışmaları çözümlemektir.321

Modern anlayışla beraber çatışma yönetimi yeni bir boyut kazanmıştır. Çatışma yönetimi çatışmaların çözümü ile sınırlı değildir, daha geniş bir anlamı ifade eder. Günümüzde çatışmaların olumlu etkileri, belirli bir miktar çatışmanın örgüt performansı açısından gerekliliği kabul edilmiştir. Bugün için genel kabul gören yargıya göre işletmelerde çatışmalar kaçınılmazdır, ve bazı çatışmalar işlevsel sonuçlar doğurur. Yöneticiler çatışmanın kökünü kurutmak yerine, çatışmayı belli bir noktaya kadar teşvik etmelidir. Çatışmanın seviyesi ve niteliği ne olursa olsun, çatışmayı yönetmek adına çatışmayı bastırmak, daha kötüye gitmesine neden olur. Yöneticiler çatışmanın olumlu etkilerinden faydalanmak için çatışma fikrine karşı rahat olmalıdırlar, ve çatışmaların izin verildiği, işletme sürecinin gerekli bir parçası olarak kabul edildiği bir örgüt ortamı yaratmalıdırlar. Yönetici sağlıklı çatışmaları doğuracak ortamı sağlamalıdır.322

Örgütlerde performansın artması için optimum düzeyde bir çatışmanın varlığının sağlanması gerektiği daha önceki bölümde bahsedilmişti. Çatışma yönetimi çatışma seviyesini optimum noktada tutacak alternatiflerin uygulanmasını da içerir. Çatışma seviyesinin çok yüksek olması örgütsel performans açısından olumsuz bir durumdur. Bu çerçevede çatışmaların örgüte olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak için çatışma seviyesi azaltılmalı belli bir seviyeden sonra çatışmaların ortaya çıkması engellenmelidir.

321 _{Maund, a.g.e., s. 343}

322 _{Shari Caudron (2000), Keeping Team Conflict Alive,} www.tcmb.gov.tr/kutuphane/TURKCE/indeks.htm, s. 5-6

118

Olumsuz çatışmalar ortaya çıkmış ise çatışmalara çözüm getirmek üzere uygun yöntemler kullanılmalıdır.

Örgütte çatışmalar kaçınılmaz olduğuna göre çatışmaların yararlı etkileri ortaya çıkarılmalı, işlevsel olmayan etkileri ise önlenmelidir. Yöneticiler çatışmayı örgüt amaçları doğrultusunda yönlendirmelidirler. Bu amaçla çatışmalar ve nedenleri iyi analiz edilmeli ve duruma uygun çatışmayı ele alış biçimleri benimsenmelidir.