ÇALIŞMA HAYATI

7.2.1. Kaydedilen Gelişmeler ve Mevzuat Değişiklikleri

 Yargı Kararları

İzin Parası

Abu Dabi İstinaf Mahkemesi, yıllık izin paralarının ödenmesini işçinin yasal ihbar süresine riayet etmesine bağlamıştır. Bir işçinin açmış olduğu alacak davasında, işçinin ihbar süresine riayet etmemesi nedeniyle kendisine izin paralarının ödenemeyeceği, Mahkeme tarafından karara bağlanmıştır.

Yargılanan Kişilerin Pasaportlarına El Konulması

Dubai Başsavcılığı 11 Nisan 2018 tarihinden itibaren, kefaletle serbest bırakılan ancak halen davaları devam eden kişilerin pasaportlarına veya bir yakınlarının pasaportuna el koyma işlemini durdurarak, yargılanan kişilere çıkış yasağı getirmeye başlamıştır. Yeni uygulama çerçevesinde yargılanan kişilerin pasaportları kendilerine iade edilerek ülkeden çıkmaları engellenecektir. 2017 yılında 50.000 pasaport alıkonulmuş olup, yeni uygulamanın bu rakamı %70 oranında düşüreceği öngörülmektedir.

 BAE Vatandaşlarının İstihdamı (Emirliklileştirme)

Özel Sektör

Birleşik Arap Emirlikleri İnsan Kaynakları ve Emirliklileştirme Bakanlığı, 2018 yılı sonuna kadar 15.000 vatandaşın özel sektörde istihdam edilmesinin sağlanacağını açıklamıştır.

Bakanlığın Abu Dabi ofisinde gerçekleşen basın açıklamasında, “Kaliteli İstihdam” girişimi kapsamında, BAE vatandaşlarının önemli ve stratejik alanlarda faaliyet gösteren 2000 şirkette ve 400 meslekte istihdam edilecekleri belirtilmiştir.

Açıklamada ayrıca, şehir dışında yaşayan vatandaşların istihdamına yönelik “Uzaktan Çalışma Merkezleri” kurulacağı ve bu girişimin “Yaratıcı İstihdam Sistemi” kapsamında gerçekleştirileceği ifade edilmiştir. Bakanlık, hali hazırda 4.155 vatandaşın (2.950 bayan, 1.205 bay) aktif olarak iş aradığını, 2017 yılında bir önceki yıla kıyasla %22 artışla, 6.862 kişinin özel sektörde istihdam edilmesinin sağlandığını açıklamıştır.

İstihdam Hızlandırma Girişimi

Birleşik Arap Emirlikleri İnsan Kaynakları ve Emirliklileştirme Bakanlığı, ülkenin 2021 vizyonu çalışmaları çerçevesinde, BAE vatandaşlarının özel sektörde istihdamlarının artırılmasına yönelik 3. İstihdam Hızlandırma Girişimini başlatmıştır.

Bu girişim, 4.000 BAE vatandaşının 100 gün içerisinde iletişim ile teknoloji, havacılık ile ulaştırma, gayrimenkul geliştirme ve hizmet merkezleri sektörlerinde istihdam edilmelerini amaçlamaktadır.

Bu çerçevede Bakanlık; Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, Menkul Kıymetler ve Ürünlerden Sorumlu Kurum, Telekomünikasyon Düzenleme Kurumu ve TECOM Grup ile istihdam protokolü imzalamıştır.

Uzaktan Çalışma Merkezleri

Birleşik Arap Emirlikleri İnsan Kaynakları ve Emirliklileştirme Bakanlığı’na bağlı ilk Uzaktan Çalışma Merkezi 5 Mart 2018’de faaliyete başlamıştır. Merkez, özel sektör firmalarında çalışacak BAE vatandaşlarına hizmet vermektedir. Bakanlık ile özel sektör firmaları arasında yapılan iş birliği çerçevesinde, firma tarafından istihdam edilen BAE vatandaşları, işyerinde ya da evde çalışmak yerine bu merkezler aracılığıyla hizmet sunmaktadır.

Bakanlık, 2018 yılının sonuna kadar ve şirketlerden gelecek talepler çerçevesinde ilave 1500 merkez açmayı planladıklarını açıklamıştır.

Özel Sektörde BAE Vatandaşlarının İstihdamının Artırılmasına İlişkin Çalışmalar

- 2018 yılının ilk çeyreğinde 5.000 BAE vatandaşı özel sektörde istihdam edilmiştir.

- Halen özel sektörde 100 binden fazla BAE vatandaşı çalışmaktadır.

- Emirliklileştirme istihdam programına katılan ve BAE vatandaşlarını istihdam eden şirket sayısı 350’ye ulaşmıştır.

- Özel sektör personel değişim oranı yabancılar için %21 ve BAE vatandaşları için %6 olarak gerçekleşmiştir.

- Bakanlık, insan kaynakları şirketleriyle iş birliği yaparak vatandaşların özel sektörde istihdamının artırılmasını planlamaktadır.

- Bakanlık, yabancıların istihdamına ilişkin olarak 8 tip çalışma izni vermektedir.

a. Geçici çalışma izni.

b. Belirli süreli çalışma izni.

c. Normal çalışma izni.(2 yıllık) d. Görev çalışma izni.

e. Deneme çalışma izni. (İşçinin denenmesini teminen)

f. Ebeveynlerin kefaletinde bulunan kişilere verilen çalışma izni.

g. Kısmi süreli çalışma izni. (Birden fazla işveren nezdinde çalışmaya imkân tanımaktadır.)

h. Ergenler için çalışma izni. (15-18 yaş arası)

- Bakanlık 2005 yılından itibaren 447 bin görev çalışma izni vermiştir.

- 2016 yılına göre %22 artışla, 2017 yılında 6.862 BAE vatandaşının özel sektörde istihdam edilmesi sağlanmıştır.

- İş fırsatlarının geçen yıla göre %1,5 oranında azalmış olmasına rağmen, vatandaşların özel sektörde istihdam edilme oranı 2018 yılı Ocak-Şubat aylarında bir önceki yılın aynı dönemine göre %101 oranında artmıştır.

- Tas-Heel sisteminin (yabancıların çalışma izinleri sistemi) emirliklileştirme sistemiyle entegre edilerek, BAE vatandaşlarının 1.530 işyeri ve 212 meslekte istihdam edilmeleri hedeflenmiştir. Önümüzdeki dönemde ise 2.000 işyeri ve 400 meslek hedeflenmektedir.

BAE Vatandaşlarına Özel İş Kanunu

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Federal Ulusal Meclisi, özel sektöründe çalışan BAE vatandaşlarını kapsayan yeni bir iş kanununun çıkartılması veya hali hazırda yürürlükte bulunan 1980 yılı ve 8 sayılı Federal İş Kanunu’nun tadil edilmesi yönünde tavsiye kararı almıştır.

Meclis aynı oturumda, vatandaşların özel sektörde istihdamlarının artırılmasını teminen, insan kaynakları müdürü pozisyonunun BAE vatandaşları tarafından yürütülmesi hususunda tavsiye kararı almıştır.

Meclis tarafından alınan diğer tavsiye kararları aşağıdaki gibidir:

1- Özel sektörde çalışan vatandaşların iş sözleşmelerinin emirliklileştirme programlarına uygun olarak revize edilmesi,

2- Sözleşme feshi taleplerinin İnsan Kaynakları Bakanlığı’na gönderilmesi

3- İnsan Kaynakları Bakanlığı ile yükseköğretim kurumları arasında mesleki eğitime ilişkin iş birliğinin artırılması,

4- Kendi adına ve hesabına çalışanlar ve serbest meslek sahibi vatandaşların sosyal güvenlik prim ödemelerine devlet tarafından katkı sağlanması.

Özel Sektörde Çalışan BAE Vatandaşları için Asgari Ücret Uygulaması

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Federal Ulusal Meclisi, BAE vatandaşlarının özel sektörde istihdamının artırılmasını teminen, asgari ücret uygulamasına geçilmesi yönünde tavsiye kararı almıştır. Karar, özel sektörde çalışan BAE vatandaşlarına, kamuda da uygulandığı gibi, asgari ücret ödenmesini tavsiye etmektedir.

Özel sektörde çalışan BAE vatandaşları ve yabancılar için, herhangi bir asgari ücret uygulaması bulunmamaktadır. Ücretler işçi ile işverenin karşılıklı mutabakatı sonucunda belirlenmektedir.

Diğer yandan, anılan Meclisin Sosyal İşler, Çalışma, Nüfus ve İnsan Kaynakları Komisyonu, BAE vatandaşlarının özel sektörde çalışmak istememeleri sebeplerini aşağıdaki gibi sıralamıştır:

1- Ülkedeki eğitim kuruluşlarının yetiştirdiği insan kaynağının, işgücü piyasası gerekliliklerine cevap verememesi,

2- Emirliklileştirme hedeflerinin düşük tutulması,

3- Özel sektörün sunduğu ücret, emeklilik maaşı, izin ve diğer imtiyazların kamuyla karşılaştırıldığında düşük kalması,

4- Emirliklileştirme programlarına uymayan şirketlere ilişkin detaylı verilerin bulunmaması,

5- Tüm yabancı çalışma izinlerinin (kamu, yarı kamu ve özel) İnsan Kaynakları ve Emirliklileştirme Bakanlığına sunulmaması. Böylece aynı işi yapabilen bir vatandaşın var olup olmadığının tespit edilememesi,

6- Bakanlığın iş arayanlar listesinde kayıtlı olan ve aktif olarak iş arayan vatandaşlara herhangi bir işsizlik yardımının yapılmaması,

7- Kamu ile özel sektör maaşları arasındaki büyük fark,

8- Kamu dışında çalışan vatandaşların işlerine son verme sürecinin net ve açık bir şekilde belirlenmemiş olması.

BAE Vatandaşlarının Özel Sektörde İstihdamına Yönelik Yeni Kurallar

21 Mayıs 2018 tarihinde, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) İnsan Kaynakları ve Emirliklileştirme Bakanlığı, BAE vatandaşlarının özel sektörde istihdamının artırılmasına yönelik olarak yeni bir karar yayımlamıştır.

Bakanlık kararı aşağıdaki hususları içermektedir:

1- BAE vatandaşlarının özel sektör şirketlerinde istihdam edilmelerinin yöntemi ve süreci, 2- İstihdam edilen vatandaşların çalışma hayatlarının izlenmesi ve şikâyetlerinin

değerlendirilmesi,

3- İş ilişkisinin sonlandırılmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi,

4- İş ilişkisinin sonlandırılması halinde uygulanacak mekanizmaların belirlenmesi.

Bakanlık kararı ayrıca, özel sektörde çalışan vatandaşın işine son verilmesinin aşağıda sıralanan durumlarda yasal olmayacağını belirtmiştir:

1- BAE İş Kanunu’nun 120. maddesinde sıralanan durumlar haricinde iş sözleşmesinin feshedilmesi,

“Madde 120: İşveren, işçiyi herhangi bir ihbarda bulunmadan aşağıda belirtilen durumlarda işten çıkarabilir:

a- İşçinin başka bir kişinin veya başka bir ülkenin vatandaşlığına bürünmesi ya da sahte belge/diploma sunması durumunda.

b- Deneme altında istihdam edilen işçinin deneme süresinde veya sonunda işine son verilmesi.

c- İşçinin hatası sonucunda işverenin büyük zarara uğraması durumunda.

(İşveren bu zararla sonuçlanan durumu öğrenmesinden itibaren en geç 48 saat içerisinde konuyu Çalışma Dairesine bildirmesi şartıyla.)

d- Talimatların yazılı ve işyerinde açık bir yerde asılı bulunması ve okuma yazması olmaması durumunda işçiye şifahen anlatılması şartıyla, işçinin iş/işyeri güvenliğine ilişkin talimatları ihlal etmesi durumunda.

e- İşçi, iş sözleşmesi gereğince yapması gereken işleri yapmaması ve hakkında yazılı bir soruşturma yapılması ve ihlallerin tekrarı durumunda işten atma uyarısı almasına rağmen bu ihlallere devam etmesi durumunda.

f- İlgili mahkemenin işçinin hakkında namus, emanete hıyanet veya genel ahlakla ilgili olarak kesinleşmiş (nihai) bir hüküm vermesi durumunda.

g- Çalıştığı işyerin sırlarını ifşa etmesi durumunda.

h- Çalışma saatleri içerisinde belirgin bir şekilde sarhoş veya uyuşturucu madde etkisi altında olması durumunda.

i- Çalışma saatleri içerisinde işverene, sorumlu yöneticiye veya başka bir iş arkadaşına saldırıda bulunması durumunda,

j- Bir yıl içerisinde kesintili 20 gün veya kesintisiz olarak 7 gün boyunca mazeretsiz işe gelmemesi durumunda.”

2- İşine son verilen vatandaşın işini yapmak üzere, yabancı bir işçinin işveren tarafından işyerinde istihdam edildiğinin tespit edilmesi,

3- İşine son verilen vatandaşın işini yapmak üzere, yabancı bir işçinin işveren tarafından işyerinde yeni istihdam edildiğinin tespit edilmesi,

4- Vatandaşın işveren hakkında haklı bulunan bir şikâyette bulunması veya dava açması ya da işle ilgisi olmayan bir nedenle işine son verildiğinin tespit edilmesi,

5- İş ilişkisinin belirlenen usul ve esaslara riayet edilmeden sonlandırılması.

Karar ayrıca işverene, iş ilişkisinin sonlandırılması sebeplerini içeren “Hizmet Sonu Görüşmesi” raporu düzenleme yükümlülüğü getirmiştir.

Bakanlık, iş sözleşmesinin haksız yere feshedildiğine karar verilmesi durumunda, işçi ile işveren arasında arabuluculuk yaparak taraflar arasındaki ihtilafı gidermeye çalışacak, başarısız olması halinde ise konuyu ilgili mahkemeye sevk edecektir.

İş ilişkisinin vatandaş tarafından haksız yere sonlandırılmasının tespiti durumunda, vatandaşın iş arayanlar kaydındaki önceliğinin en fazla 6 ay süresince askıya alınacağı belirtilmiştir.

Öte yandan, iş ilişkisinin işveren tarafından haksız yere sonlandırıldığına karar verilmesi halinde ise, işverenin yeni çalışma izni talepleri en fazla 6 ay boyunca askıya alınmaktadır.

Karar ayrıca, iş ilişkisinin sonlandırılması şekline bakılmaksızın işverene hem işçi hem de işveren sigorta paylarını ödeme yükümlülüğü getirmektedir.

 Destek Hizmetleri Çalışanlarına İlişkin Bakanlık Raporu

Birleşik Arap Emirlikleri İnsan Kaynakları ve Emirliklileştirme Bakanlığı, 6 Mayıs 2018 tarihinde, destek hizmetleri çalışanları hakkında rapor yayınlamıştır. Raporun başlıca detayları aşağıdaki gibidir:

1- Bakanlık nezdinde kayıtlı toplam işgücü sayısı 5.039.000 kişiye ulaşmıştır. Bunların

%15’ini (yaklaşık 750.000 kişi) destek hizmetleri çalışanları (ev hizmetlerinde çalışanlar) oluşturmaktadır.

2- Bu alanda çalışmak üzere yurtdışından işçi getirtme hakkı sadece Bakanlık tarafından lisanslandırılan özel istihdam ofisleri tarafından yapılmaktadır.

3- Son iki yılda işgücü piyasası esnekliğinin artırılmasına, çalışan haklarının daha iyi bir şekilde korunmasına ve iş ilişkisinin şeffaf bir şekilde sürdürülmesine yönelik mevzuat değişikliği yapılmıştır.

4- Anılan alanda ülkeye işçi gönderen ülkelerle “Abu Dabi Diyaloğu” çerçevesinde istişareler yürütülmekte ve ikili işgücü mutabakat zaptları imzalanmaktadır.

5- Son iki yılda destek hizmetleri ile diğer alanlarda çalışan yabancılara yönelik olarak bir federal yasa ve 9 bakanlık kararı yayımlanmıştır. Bu kararlar, işgücü piyasası esnekliğinin artırılmasını ve çalışanların haklarını daha iyi bir şekilde korunmasını hedeflemiştir.

6- Destek hizmetleri Federal Kanunu, ev hizmetlerinde çalışacak kişinin kendi ülkesinde kabul ettiği iş teklifi şartlarının, BAE’de imzalamış olduğu iş sözleşmesi şartları ile uyuşmasını hükme bağlamıştır.

 Birleşik Arap Emirlikleri Çalışma ve İkamet Mevzuatında Yapılan Değişiklikleri

Birleşik Arap Emirlikleri Bakanlar Kurulu, 14 Haziran 2018 tarihinde gerçekleştirmiş olduğu oturumda yabancıların çalışma ve ikamet koşullarına ilişkin olarak bazı önemli kararlar almıştır.