Çalışma Grubu

Örneklem, belli kurallar çerçevesinde, bir evrenden seçilmiş ve seçildiği evreni temsil edebilen küçük gruptur. Araştırmalar daha çok örnekleme uygulanır ve sonuçlar evrene genellenir (Karasar, 2015). Örneklemin yansız ve temsil özelliğinin olması oldukça önemlidir (Kaptan, 1999).

TEOG SİSTEMİNİN FEN

54

Araştırmanın evrenini 2014-2015 eğitim ve öğretim yılında Kırıkkale İli Merkez ilçede öğrenim gören 3890 ortaokul (8. sınıf) öğrencisi oluşturmaktadır.

Araştırmanın örneklemini Kırıkkale İli Merkez ilçedeki şehir merkezinde ve şehir merkezinin biraz dışında yer alan 6 ortaokuldan random (rastgele) yöntemle seçilen 535 8. sınıf öğrencisi, 200 öğrenci velisi ve 25 fen bilgisi öğretmeni oluşturmaktadır (Büyüköztürk ve diğ., 2010).

Araştırmalarda çok değişkenli istatistik kullanılacaksa örneklem büyüklüğünü tahmin etmeden önce istatistiğin sayıltılarının incelenmesi önerilir. Çünkü istatistikler için uygun örneklem büyüklüğü konusunda temel alınan ölçütlere göre örneklem büyüklüğü için alt sınırlar değişkenlik göstermektedir. Evren için P tahminleri kolayca yapılabilir ve belli sapma miktarları ve güven düzeyleri için tablolar hesaplanabilir. Çizelge 3.1’de 5 farklı sapma miktarı ve .95 ve .99 güven düzeyleri (sırasıyla .05 ve .01 anlamlılık düzeyi) için belli evren büyüklükleri için uygun örneklem büyüklükleri gösterilmiştir (Büyüköztürk ve diğ., 2010).

Çizelge 3.1. Farklı Sapma Miktarları İçin Uygun Örneklem Büyüklükleri (birinci satır α=.05, italik olan ikinci satır α=.01)

N

SAPMA MİKTARI

.01 .02 .03 .04 .05

500 218

1.000 375 278

400

2.000 696 462 322

961 685 500

3.000 1.334 787 500 341

1.144 773 545

4.000 1.501 843 522 351

1.265 826 571

Çizelge 3.1. ve anketlerin geri dönme sayısına göre örneklem sayısı evreni karşılamaktadır. Çalışma örneklemine katılan öğrencilerin ve öğrenci velilerinin kişisel özelliklerine ilişkin bilgiler çizelgeler halinde aşağıda verilmiştir:

55

Çizelge 3.2. Öğrenci Grubunun Cinsiyete Göre Dağılımı

Cinsiyet Frekans

(f)

Yüzde (%)

Kız 267 49,9

Erkek 268 50,1

Toplam 535 100

Çizelge 3.2’de araştırmaya katılan 535 öğrencinin 267’sini (%49,9) kız öğrencilerin, 268’ini (%50,1) de erkek öğrencilerin oluşturduğu görülmektedir.

Çizelge 3.3. Görüş Formuna Katılan Öğrencilerin Demografik Özellikleri

Cinsiyet Frekans

(f)

Yüzde (%)

Kız 95 50

Erkek 95 50

Toplam 190 100

Çizelge 3.3’de 2014- 2015 eğitim öğretim yılında yapılan TEOG Fen ve Teknoloji sınavına dair öğrenci görüşlerinin belirlenmesi için kullanılan görüş formu 95’i kız (%50) 95’i erkek (%50) öğrencilerden oluşan toplam 190 öğrenciye uygulanmış ve elde edilen veriler araştırmanın bulgular kısmında yorumlanmıştır.

56

Çizelge 3.4. Veli Grubunun Cinsiyete Göre Dağılımı

Cinsiyet Frekans velilerin, 113’ünü (%56,5) de erkek velilerin oluşturduğu görülmektedir.

Öğretmen görüşlerinin belirlenmesi amacıyla da bu okullarda görev yapmakta olan 25 fen bilgisi öğretmeni çalışmaya katılmıştır. TEOG sınavının 8. sınıf düzeyinde uygulanması sebebiyle öğretmenlerin çalışmaya dâhil edilmesinde 8. sınıf Fen ve Teknoloji dersine girmeleri ve TEOG Fen ve Teknoloji Sınavı hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları ölçüt olarak alınmıştır. Dolayısıyla araştırmada amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır (Büyüköztürk ve diğ., 2010). Çizelge 3.5’de öğretmenlerin cinsiyetlerine göre dağılımları verilmiştir.

Çizelge 3.5. Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Demografik Özellikleri

Çizelge 3.5’de araştırmaya katılan fen bilgisi öğretmenlerinden 7’sinin (%28) kadın, 18’inin (%72) erkek öğretmenlerden oluştuğu görülmektedir.

Değişkenler

57 3.3.Veri Toplama Araçları

TEOG sisteminin Fen ve Teknoloji dersi öğretimi açısından değerlendirildiği bu çalışmada;

• TEOG Fen ve Teknoloji dersi sorularının fen ve teknoloji dersi öğretim programındaki kazanımlarla ilişkisinin belirlenmesi için 2014- 2015 TEOG Fen ve Teknoloji I. ve II. dönem sınav soruları

• TEOG Fen ve Teknoloji sınavına dair öğrenci görüşlerini belirlemek için TEOG Sınavına İlişkin Öğrenci Görüş Formu (Ek-1)

• TEOG Fen ve Teknoloji sınavına dair öğrenci görüşlerini belirlemek için TEOG Sınavına İlişkin Öğrenci Anket Formu (Ek-2)

• TEOG Fen ve Teknoloji sınavına dair öğretmen görüşlerini belirlemek için TEOG Sınavına İlişkin Öğretmen Anket Formu (Ek-3)

• TEOG Fen ve Teknoloji sınavına dair veli görüşlerini belirlemek için TEOG Sınavına İlişkin Veli Anket Formu’ndan yararlanılmıştır (Ek-4).

3.3.1. 2014- 2015 TEOG Fen ve Teknoloji I. ve II. Dönem Sınav Soruları

Çalışmada, araştırma modeline göre Fen ve Teknoloji dersi soruları verileri doküman analizi yöntemiyle toplanmıştır. Doküman analizi; bir kitabın, belgenin ve metnin, içerik çözümlemesi ile çözümlenerek sayılarla ifade edilmesidir (Karasar, 2015). Doküman analizi hem veri toplama kaynağı hem de araştırma yapılan alandaki durumların belirli özelliklere göre sınıflandırılmasında kullanılır.

Araştırmacının kaynak olarak neyi kullanacağı önemli bir husustur.

58

Araştırmacı öncelikle inceleme yapacağı dokümana ulaşır daha sonra dokümanı inceler (Şimşek ve Yıldırım, 2006). Bu çalışmada doküman olarak, Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2014-2015 yılında okullarda okutulan 8. sınıf Fen ve Teknoloji dersi kitapları ile araştırma için gerekli olan dokümanlar Milli Eğitim Bakanlığı’nın kendi sitesinden indirilmiştir.

TEOG sınavı Fen ve Teknoloji dersi sorularının fen ve teknoloji dersi öğretim programındaki kazanımlarla ilişkisinin belirlenmesi için yapılan bu araştırmada 2014-2015 eğitim-öğretim yılının birinci ve ikinci döneminde TEOG sınavında sorulan 40 adet Fen ve Teknoloji Dersi sorusu, 8. sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı, 8.sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Öğretmen Kılavuz Kitabı, 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Öğrenci Ders ve Çalışma Kitabı, 2014-2015 Eğitim Öğretim Yılı 8. sınıf fen ve teknoloji dersi Kazanımlarının Çalışma Takvimine Göre Dağılım Çizelgesi, birinci ve ikinci dönem TEOG sınavında öğrencilerin sorumlu oldukları ünitelerin yer aldığı 8. sınıf Fen ve Teknoloji Dersi ünitelendirilmiş yıllık plan ve kazanımlar ve 2014-2015 8. sınıf 1. ve 2. Dönem Fen ve Teknoloji Dersi Ortak Sınavı A Kitapçığı dokümanları kullanılarak araştırma verilerine ulaşılmıştır.

Soruların kullanımı için gerekli olan izin Ek-6’ da verilmiştir.

TEOG sınavı fen ve teknoloji sorularının öğrencilerin sorumlu oldukları kazanımlarla olan ilişkisi ortaya konulmaya çalışılmış ve TEOG Fen ve Teknoloji sorularının kazanımları 2014-2015 yılında Kırıkkale’de 8. sınıflarda okutulan Fen ve Teknoloji Öğrenci Ders Kitabı (Yazar: Ender Ünver, Dikey Yayıncılık) ile örtüşme durumu belirlenmeye çalışılmış; 2014-2015 öğretim yılı TEOG 8.sınıf Fen ve Teknoloji I. ve II. Dönem Sınav Soruları A Kitapçığı, Webb BDS’ye göre sınıflandırmak (Çizelge 4.44 ve 4.46) amacıyla kullanılmıştır.

Fen ve Teknoloji Dersi Birinci ve İkinci Dönem Ortak Sınavındaki kırk soru alan uzmanları tarafından incelenmiştir. Öğrencilerin sorumlu tutuldukları üniteler incelenerek fen ve teknoloji dersine ait kazanımları tespit edilip, öğrenci ders ve çalışma kitabıyla kazanımların örtüşme durumu belirlenip, soruların Webb’in BDS’den hangi seviyeye karşılık geldiği belirlenmeye çalışılmıştır ve inceleme sonuçları çizelge halinde analiz edilmiştir.

59

3.3.2. TEOG Sınavına İlişkin Öğrenci Görüş Formu

Yarı yapılandırılmış formlar, özel bir konuda derinlemesine soru sorma, cevap eksik veya açık değil ise tekrar soru sorarak durumu daha açıklayıcı hale getirip cevapları tamamlama fırsatı sunan formlardır (Çepni, 2012). Bu bağlamda yarı yapılandırılmış form; araştırma desenini zenginleştirmek ve tek bir yönteme bağlı kalmayıp birbirini destekleyen yöntemler kullanılarak betimsel veri analizini çeşitlendirmek amacıyla kullanılmıştır.

Çalışmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış açık uçlu sorulardan oluşan öğrenci görüş formu kullanılmıştır. Bu görüş formu ile TEOG sınavına giren 8. Sınıf öğrencilerinin TEOG sınavı ve sınavın eğitim-öğretim sürecine yansımaları hakkındaki düşünceleri belirlenmeye çalışılmıştır.

Öğrenci görüş formunun hazırlanması aşamasında ilk olarak alan yazındaki benzer çalışmalar ile MEB tarafından yayınlanan TEOG sistemi kılavuzu incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda taslak görüşme formu oluşturulmuş ve araştırmanın amacı doğrultusunda uygunluğu irdelenmiştir.

Dört sorudan oluşan taslak anket, alanında uzman 2 öğretim üyesi ve 2 fen bilgisi öğretmeninin görüşleri doğrultusunda bazı soruların sorulma sırası ve şeklinde değişikliğe gidilmiştir. Anketin son hali 4 açık uçlu sorudan oluşmaktadır. Daha sonra anket 50 TEOG sınavına giren 9. sınıf öğrencilerine uygulanarak bir ön çalışma yapılmış, öğrencilerin anlamakta zorlandıkları noktalar tekrar gözden geçirilmiş ve ankette gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Anket için ayrılacak sürenin ortalama 25 dakika olması uygun görülmüştür. Görüşmelerde öğrencilere yöneltilen sorular şunlardır:

1. Sizce TEOG' da başarılı olmak için neler yapılmalıdır? Nedenleri ile açıklayınız?

2. Fen ve Teknoloji TEOG sınav sisteminin değiştirilmesi gerektiğini düşünüyor musunuz? Neden?

3. Okuldaki dersleri sizi Fen ve Teknoloji TEOG sınavına hazırlamada yeterli görüyor musunuz? Neden?

60

4. Size TEOG'un değiştirilmesi imkânı verilse, liseye öğrenci seçmek için nasıl bir sistem geliştirirdiniz? Neden?

Yarı yapılandırılmış açık uçlu sorulara verilen yanıtlar ayrıca anahtar kelimeler doğrultusunda incelenerek veri analizinde kullanılmıştır.

3.3.3. TEOG Sınavına İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Veli Anket Formu

Araştırmada öncelikle TEOG fen ve teknoloji sınavı ile ilgili geniş bir literatür taraması yapılmıştır (Coşkun ve Görmez, 2015; Atila ve Özeken, 2015; Arı ve İnci, 2015; Ateş, 2016; Erol 2016; Önder, 2016). Konuyla ilgili istenilen düzeyde veri bulunamadığından belirtilen konu başlıklarının tamamını kapsayacak şekilde bir anket formu hazırlama gerekliliği ortaya çıkmıştır.

Anket formu, öğretmenlerin, öğrencilerin ve velilerin görüşlerini belirlemek amacıyla TEOG sınavı içeriğine, TEOG’a hazırlanma sürecine, TEOG’un kişisel yaşama etkisine yönelik kavramlar dikkate alınarak hazırlanmıştır.

TEOG’un kişisel yaşama etkisini araştıran maddelerin bir kısmı Atav ve Sönmez (2013) yaptıkları Öğretmen Adaylarının Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS)’na İlişkin Görüşleri adlı çalışmasından TEOG’a uyarlanmasıyla hazırlanmıştır. Anket maddeleri oluşturmak için evreni temsil edecek daha önceden TEOG sınavına giren 9. sınıf öğrencilerine TEOG sınavı ile ilgili duygu ve düşüncelerini anlatan kompozisyon yazmaları istenmiştir. Kompozisyonlara içerik analizi uygulanmış, TEOG fen ve teknoloji dersi ile ilgili olduğu düşünülen ifadeler alınarak 86 maddelik bir havuz oluşturulmuştur. Bu doğrultuda;

➢ Öğrenci Anket Formu 41 madde

➢ Öğretmen Anket Formu 22 madde

➢ Veli Anket Formu 15 maddeden oluşmaktadır.

Anket maddeleri oluşturulurken ankette yer alan maddelerin sade ve anlaşılır olması ve bir maddenin birden fazla düşünce, duygu içermemesi dikkate alınmıştır.

61

Anket formunda yer alan olumlu maddeler için “Katılıyorum”, olumsuz maddeler için “Katılmıyorum” ve Olumlu/olumsuz bir düşünce içermeyen maddeler için de

“Kararsızım” ifadesi kullanılmıştır. Anket formu 3’lü likert tipinde olup ;

“Katılıyorum” şeklindeki yanıtlar 3, “Katılmıyorum” şeklindeki yanıtlara 1 ve

“Kararsızım” şeklindeki yanıtlara ise 2 derecelendirilmesi yapılmıştır.