Çalışma VI: güvenirlik çalışmaları

bireylerin ölçekte yer alan maddelere verdikleri cevaplara ilişkin tutarlılık ya da kararlılık olarak tanımlanabilir. Bu yönüyle güvenirlik bir ölçme aracının ölçmeyi hedeflediği özelliği ya da özellikleri hangi düzeyde doğru bir şekilde ölçtüğü ile ilgili bir kavramdır (Büyüköztürk, 2009, s. 170). Bu çalışmada ölçme aracının güvenirliği madde toplam puan korelasyonu, Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı ve test-tekrar test güvenirliği yoluyla gerçekleştirilmiştir.

Madde toplam puan korelasyonu, ölçek maddeleri yoluyla elde edilen puanlar ile ölçeğe ilişkin toplam puan arasındaki ilişkiyi yansıtmaktadır. Bu yönüyle ele alındığında madde toplam korelasyonunun pozitif ve yüksek olması, o ölçme aracında yer alan maddelerin benzer davranışları yansıttığını gösterir. Madde toplam korelasyonu ölçme aracının yüksek iç tutarlığa sahip olduğuna ilişkin bilgi sağlar. Ayrıca likert tip derecelendirme ölçeklerinde madde toplam korelasyonu, Pearson korelasyon katsayısı aracılığıyla hesaplanır. Böyle bir analizin gerçekleştirilmesi işleminde ölçek puanı için düzeltilmiş toplam puanın (Corrected Item-Total Corelation) kullanılması önerilir (Büyüköztürk, 2009, s. 171; Can, 2014, s. 370).

Bir ölçme aracından elde edilen puanların güvenirliğini belirlemede kullanılan en yaygın yöntemlerden bir diğeri Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısıdır. Özellikle üç ve daha fazla yanıtın bulunduğu ölçme araçlarında Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısının kullanılması gerekir. Psikolojik bir ölçme aracı için .70 ve üzerinde bir değerde hesaplanan iç tutarlık katsayısı ölçeğin güvenirliği açısından yeterli bir kanıt sunar. Ayrıca Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısının alabileceği en küçük değeri verdiği gözden kaçırılmamalıdır. Hesaplanan iç tutarlık katsayısı güvenirlik düzeyinin bu katsayıdan çok daha yüksek olduğuna işaret etmektedir (Baştürk, Dönmez ve Dicle, 2013, s. 183; Büyüköztürk, 2009, s. 171). Bir ölçme aracının güvenirliğini hesaplamada yaygın olarak kullanılan diğer bir teknik test-tekrar test yöntemidir. Bu güvenirlik hesaplama yönteminde bir ölçeğin aynı gruba farklı zamanlarda uygulanmasıyla elde edilen puanlar arasındaki ilişki katsayısına bakılarak sonuca ulaşılır. Elde edilen bu ilişki katsayısı ölçeğin kararlılığı ile ilgili olarak bilgi sunar. Test-tekrar test yöntemiyle hesaplanan korelasyon katsayısının 1’e yaklaşması ölçeğin kararlılığını ve dolayısıyla güvenirliğini artırmaktadır (Ellez, 2012, s. 179). Tablo 3.2’de Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Mutlu alt boyutu düzeltilmiş madde toplam korelasyon değerleri ve Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı ve test-tekrar test korelasyon katsayısı sunulmuştur.

Tablo 3.2

Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Mutlu Duygu İfade Etme Alt Boyutu Madde- Toplam Korelasyonları ve Cronbach Alfa İç Tutarlılık ve Test-Tekrar Test Korelasyon Katsayısı Sonuçları

Madde No

Düzeltilmiş Madde Toplam Korelasyonu n=298 Orijinal Ölçek Cronbach Alfa Cronbach Alfa Test-tekrar Test K. Katsayısı n=103 M2 .494 .76 .70 .77 M3 .556 M4 .520

Tablo 3.2 incelendiğinde Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Mutlu duygu ifade etme alt boyutuna ilişkin düzeltilmiş madde toplam korelasyonlarının .49 ile .55 arasında değiştiği görülmektedir. Büyüköztürk (2009, s. 183) genel olarak düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayısı .30 ve üzeri olan maddelerin iyi olduğunu, .20 ve .30 arasındaki maddelerin ölçme aracına alınabileceğini, .20’nin altında olan maddelerin ise ölçme aracından çıkarılması gerektiğini vurgulamaktadır. Ayrıca mutlu alt boyutu Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı .70 ve test-tekrar test korelasyon katsayısı .77 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlara göre Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Mutlu duygu ifade etme alt boyutunun güvenirliğinin sağlandığı söylenebilir.

Tablo 3.3

Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Üzgün Duygu İfade Etme Alt Boyutu Madde- Toplam Korelasyonları ve Cronbach Alfa İç Tutarlılık ve Test-Tekrar Test Korelasyon Katsayısı Sonuçları

Madde No

Düzeltilmiş Madde Toplam Korelasyonu n=298 Orijinal Ölçek Cronbach Alfa Cronbach Alfa Test-tekrar Test K. Katsayısı n=103 M5 .384 .57 .75 .74 M6 .517 M7 .700 M8 .616

Tablo 3.3 incelendiğinde Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Üzgün alt boyutuna ilişkin düzeltilmiş madde toplam korelasyonlarının .38 ile .70 arasında değiştiği görülmektedir. Ayrıca Üzgün alt boyutu Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı .75 ve test- tekrar test korelasyon katsayısı .74 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlara göre Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Üzgün alt boyutunun güvenirliğinin sağlandığı söylenebilir.

Tablo 3.4

Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Öfkeli Alt Boyutu Madde-Toplam Korelasyonları ve Cronbach Alfa İç Tutarlılık ve Test-tekrar Test Korelasyon Katsayısı Sonuçları

Madde No

Düzeltilmiş Madde Toplam Korelasyonu n= 298 Orijinal Ölçek Cronbach Alfa Cronbach Alfa Test-tekrar Test K. Katsayısı n=103 M9 .551 .85 .83 .79 M10 .647 M11 .744 M12 .722

Tablo 3.4 incelendiğinde Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Öfkeli alt boyutuna ilişkin düzeltilmiş madde toplam korelasyonlarının .55 ile .74 arasında değiştiği görülmektedir. Ayrıca Öfkeli alt boyutu Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı .83 ve test- tekrar test korelasyon katsayısı .79 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlara göre Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Öfkeli alt boyutunun güvenirliğinin sağlandığı söylenebilir.

Tablo 3.5

Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Korkmuş Duygu İfade Etme Alt Boyutu Madde-Toplam Korelasyonları ve Cronbach Alfa İç Tutarlılık ve Test-Tekrar Test Korelasyon Katsayısı Sonuçları

Madde No

Düzeltilmiş Madde Toplam Korelasyonu n=298 Orijinal Ölçek Cronbach Alfa Cronbach Alfa Test-tekrar Test K. Katsayısı n=103 M13 .534 .81 .83 .80 M14 .656 M15 .747 M16 .735

Tablo 3.5 incelendiğinde Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Korkmuş duygu ifade etme alt boyutuna ilişkin düzeltilmiş madde toplam korelasyonlarının .53 ile .75 arasında değiştiği görülmektedir. Ayrıca korku alt boyutu Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı .83 ve test-tekrar test korelasyon katsayısı .80 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlara göre Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu Korkmuş alt boyutunun güvenirliğinin sağlandığı söylenebilir. Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu; Mutlu duygu ifade etme (üç madde), Üzgün duygu ifade etme (dört madde), Öfkeli duygu ifade etme (dört madde) ve Korkmuş duygu ifade etme (dört madde) olmak üzere dört alt boyutta Türkçeye

uyarlanmıştır. Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu’na ilişkin geçerlik ve güvenirlik işlemleri sonucunda ölçeğin 3-5 yaş okul öncesi dönem çocuklarının (mutlu, üzgün, öfkeli ve korkmuş) duygu ifade etme becerilerini belirlemek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu söylenebilir.

Bu araştırmada geçerlik güvenirlik çalışmaları yapılan Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu okul öncesi dönem çocuklarının saldırganlık düzeylerinin duygu ifade etme ve duygu düzenleme açısından incelenmesi amacıyla kullanılmıştır. Bu kapsamda Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu alt boyutlarına ilişkin Cronbach Alfa iç tutarlık katsayıları tablo 3.6’da sunulmuştur.

Tablo. 3.6

Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu’nun Alt Boyutları, Alt Boyutlara İlişkin Maddeler ve Alt Boyutların İç Tutarlılık (Cronbach Alfa) Katsayıları

Alt Boyutlar Alt Boyutlara ait maddeler Cronbach Alfa Katsayıları

Mutlu 2, 3, 4 .73

Üzgün 5, 6, 7, 8 .75

Öfkeli 9, 10, 11, 12 .84

Korkmuş 13, 14, 15, 16 .84

Tablo 3.6’da Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu’nun Cronbach Alfa iç tutarlık katsayılarının Mutlu alt boyutu için .73, Üzgün alt boyutu için .75, Öfkeli alt boyutu için .84 ve Korkmuş alt boyutu için .84 olduğu görülmektedir. Çocuk Duygu İfade Etme Ölçeği-Anne Formu’nun alt boyutlarının kabul edilebilir düzeyde iç tutarlık katsayısına sahip olduğu söylenebilir.