ÇalıĢma Alanının Tanımı

ÇalıĢmanın ana materyalini Denizli il merkezinin 20 km kuzeybatısında bazı yerleĢim yerlerini (Pamukkale Ecirli, Akköy, Karahayıt, Develi, Yeniköy) içine alan, Denizli ili sınırları içerisinde bulunan Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi oluĢturmaktadır (ġekil 3.1).

ġekil 3.1. ÇalıĢma alanının coğrafi konumu ve sınırı d

Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi, baĢlangıçta orman rejimine alınarak her türlü yapılaĢma ve kaynakların yanlıĢ kullanımından korunmak istenmiĢ ve Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu‟nun (GEEAYK) 13.12.1980 tarih ve A-2587 sayılı kararı ile “I. Derece Arkeolojik ve I. Derece Doğal Sit Alanı” olarak ilan edilmiĢtir. 22.10.1990 tarih ve 90/1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “ekolojik öneme sahip, çevre kirlenmesine ve bozulmaya hassas, tarih ve tabiat varlıkları bulunan alanların gelecek nesillere intikalini sağlamak, getirilecek koruma ve geliĢme kararları ile bu vasıflarının devamlılığını temin etmek amacıyla” 6.656 ha‟lık alan “Özel Çevre Koruma Bölgesi” olarak tespit ve ilan edilmiĢtir (Resmi Gazete 1990). Ayrıca bölge, 09.12.1988 tarih ve 485 no ile UNESCO‟nun Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması SözleĢmesi uyarınca 1988 yılında doğal ve kültürel değerleri nedeniyle “Dünya Miras Listesi”ne alınmıĢtır. Ancak geçen süre içerisinde alanın iyi korunamaması ve koruma çalıĢmalarında yaĢanan sorunlar ile travertenlerin aĢırı kirlenmesi nedeniyle 1998 yılında Dünya Miras Alanı Listesi‟nden çıkarılması gündeme gelmiĢtir. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün yapmıĢ olduğu çalıĢmalar sonucu alan aynı zamanda “Sulak Alan” olarak ilan edilmiĢtir (Çevre ve ġehircilik Bakanlığı 2014, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü 2014, Kültür ve Turizm Bakanlığı 2014a, UNESCO 2014a).

Hızlı yapılaĢmaya bağlı olarak tarım alanları ve doğal alan tahribatı nedeniyle ekolojik riski oldukça yüksek bir yerleĢim yeri niteliğindeki Denizli‟de bulunan 6 adet korunan alandan biri olan Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi, ildeki korunan alan toplamı (42.330,5 ha)‟nın %15,72‟sini (6.656 ha) oluĢturmaktadır. Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi Hierapolis Kenti kalıntıları ve dünyada benzerine az rastlanan travertenleri nedeniyle, 1970‟li yıllardan bu yana korunmak ve tanıtılmak istenmiĢ, bu çabalar sonucu yörenin ulusal ve uluslararası boyutta tanınması sağlanmıĢ, uzun yıllardan beri yerli ve yabancı turistlerin akın ettiği önemli turizm merkezlerinden biri haline gelmiĢtir (Çevre ve ġehircilik Bakanlığı 2012). Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi 2000-2015 yılları arasında yılda ortalama 1,3 milyon kiĢi, 2015 yılı verilerine göre ise 1 milyon 731 bin 271 kiĢi tarafından ziyaret edilmiĢtir (DÖSĠMM 2016a). Her geçen gün Pamukkale‟ye gelen ziyaretçi sayısındaki artıĢ çevre üzerindeki etkileri artmaktadır (Bertan 2009).

AraĢtırmanın amacına uygun olarak, değiĢik aĢamalarda analiz ve değerlendirme çalıĢmalarının yapılabilmesi için çeĢitli kurum ve kuruluĢlardan elde edilen, her türlü bilgi ve belge çalıĢmada materyal olarak kullanılmıĢtır. Alanın doğal ve kültürel peyzaj özelliklerinin belirlenmesi amacıyla Denizli BüyükĢehir Belediyesi ve Pamukkale Belediyesi‟nden plan, proje raporları ile ilgili diğer kurumlardan (Ġl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Çevre ve ġehircilik Ġl Müdürlüğü, Denizli Orman Bölge Müdürlüğü, MTA) elde edilen yazılı ve sözlü bilgiler, haritalar (jeoloji, hidroloji, toprak, topografik haritalar), iklim özelliklerinin belirlenmesi amacıyla Denizli Devlet Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü‟nün iklim istasyonundan alınan iklim verileri, Karayolları Genel Müdürlüğü ve TCDD‟den sağlanan ulaĢım ile ilgili veriler, DSĠ 21. Bölge Müdürlüğü‟nde temin edilen su ile ilgili veriler, TÜĠK, Denizli Valiliği ve Pamukkale Kaymakamlığı‟ndan elde edilen nüfus özellikleri ve diğer sosyo-ekonomik verilerden, Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) ve DÖSĠMM‟den sağlanan turizm ile ilgili istatistiksel verilerden yararlanılmıĢtır. Çevresel etkilerin belirlenmesi aĢamasında, araĢtırma alanını etkileyen Denizli kent merkezi ve

Pamukkale ilçesinde Çevre ve ġehircilik Ġl Müdürlüğü tarafından yapılan çevre kirlilik ölçümleri ve konuyla ilgili araĢtırmalar değerlendirilmiĢtir. Ayrıca araĢtırma konusu ve alanına yönelik yapılmıĢ çeĢitli araĢtırmalardan da faydalanılmıĢtır.

AraĢtırma alanında ekolojik verilerin analizi için Harita Genel Komutanlığı tarafından hazırlanan 1/25.000 ölçekli standart topografik haritalar kullanılmıĢtır.

Jeolojik yapı ile ilgili veriler, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü (MTA) tarafından hazırlanmıĢ olan 1/500.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası‟ndan elde edilmiĢtir.

AraĢtırma alanının hidrolojik yapısı DSĠ tarafından yapılan çalıĢmalardan yararlanılarak ortaya konulmuĢtur.

Alanın toprak bilgilerine iliĢkin bilgiler Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünce hazırlanan, 1999 yılına ait ve 1/100.000 ölçekli toprak haritaları ve Denizli Ġli Arazi Varlığı raporundan sağlanmıĢtır.

Alanın iklim özelliklerinin belirlenmesi amacıyla Meteoroloji Genel Müdürlüğü‟nün Denizli ve Pamukkale iklim istasyonlarının uzun yıllar ortalamasından, verilerin değerlendirilmesi sırasında ise Erinç‟den (1965) yararlanılmıĢtır.

Alanın tarımsal yapısının belirlenmesinde Denizli Ġl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ile Pamukkale Ġlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü kayıtları kullanılmıĢtır.

Orman varlığının saptanması sırasında, Orman Genel Müdürlüğü, Denizli Orman Bölge Müdürlüğü ile Ġlçe ġube Müdürlükleri‟nin raporları kullanılmıĢtır.

AraĢtırma alanının mevcut alan kullanımlarının belirlenmesinde, 1/25.000 ölçekli topografik haritalar ve yerleĢimlere ait imar planları kullanılmıĢtır. Koruma alanlarının yerlerinin saptanması sırasında Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü çalıĢmalarından yararlanılmıĢtır.

Nüfus ve sosyo-ekonomik yapıya iliĢkin veriler, Türkiye Ġstatistik Kurumu, Denizli Valiliği, ilçe kaymakamlık ve belediyelerinden sağlanmıĢtır.