1. Kitle iletiflimini tarif ederek kitle iletiflim araçlar n s n fland r r. 2. letiflim ve kitle iletiflimi aras ndaki iliflkiyi fark eder.

(1)

KAZANIMLAR

1. Kitle iletiﬂimini tarif ederek kitle iletiﬂim araçlar›n› s›n›fland›r›r.

2. ‹letiflim ve kitle iletiflimi aras›ndaki iliflkiyi fark eder.

HAZIRLIK SORULARI

1. Kitle iletiﬂimini sa¤layan araçlara örnekler veriniz. Bu araçlar›n iletiﬂim aç›s›ndan birbirinden farklı özelliklerini söyleyiniz.

. UNITE

‹KITLE ILETISIMI 2

(2)

DERS : MEDYA OKURYAZARLI⁄I

SINIF : 6, 7, 8

YAKLAﬁIK SÜRE : 40'+40' (2 ders saati) ÜN‹TE : Kitle ‹letiﬂimi (2. ünite)

TEMEL BECER‹LER : Gözlem, problem çözme, giriﬂimcilik, iletiﬂim, Türkçeyi do¤ru, güzel ve etkili kullanma

KAZANIMLAR : Kitle iletiﬂimini tarif ederek kitle iletiﬂim araçlar›n› s›n›fland›r›r (1. kazan›m).

‹letiflim ve kitle iletiflimi aras›ndaki iliflkiyi fark eder (2. kazan›m).

MATERYALLER : Projeksiyon cihaz›/tepegöz, çal›ﬂma kâ¤›tlar›

KITLE ILETISIMI NEDIR?

DERSE HAZIRLIK

Dersin baﬂ›nda “K‹TLE ‹LET‹ﬁ‹M‹” ve “K‹TLE

‹LET‹ﬁ‹M ARAÇLARI” ile ilgili ö¤rencilerinizin ön bilgilerini yoklamak amacıyla sorular sorunuz.

Ald›¤›n›z cevaplar› k›saca de¤erlendirip bu iki

bafll›k ile ilgili ortaya ç›kan de¤erlendirmeyi tahtaya yaz›n›z. Daha sonra ö¤rencilerinize afla¤›da verilen bilgileri okuyup tahtada yer alan de¤erlendirme ile karfl›laflt›rmalar›n› isteyiniz.

K‹TLE ‹LET‹ﬁ‹M‹

Haberin, bilginin, düflüncelerin ya da genel anlamıyla kültürün insan topluluklarına çeflitli araç ve tekniklerle da¤ıtılmasıdır. Burada belirli bir kaynaktan hedef kitleye mesajların tek yönlü olarak gönderilmesi söz konusudur. Bu iletiflimde alıcının kimli¤i ve mesajı algılayıp algılamadı¤ı ya da nasıl algıladı¤ını ö¤renmekte güçlükler vardır. Alıcının mesaj algılama ve anlamlandırma biçimi ile mesajı aldı¤ı ortamın flartları kitle iletiflim sürecini etkilemektedir.

K‹TLE ‹LET‹ﬁ‹M ARAÇLARI

Gazete, dergi, radyo, televizyon ve ‹nternet yaygın olarak kullanılan kitle iletiﬂim araçlarıdır.

Bu araçlar düflünce ve haberleri çok kısa zamanda genifl kitlelere duyurmak için belli aralıklarla ya da sürekli olarak yayın yaparlar. ‹letiflim teknolojisindeki yeni geliflmeler (uydu yayınları, kablolu yayınlar ve flifreli yayınlar ile bilgisayar teknolojisi) kitle iletiflimini daha yaygın ve daha karmaflık hâle getirmifltir.

DERS‹N ‹ﬁLEN‹ﬁ‹

Ö¤rencilerinize herhangi bir konuda vermek istedikleri bir mesaj› genifl bir kitleye iletmek istediklerinde ne tür iletiflim araçlar›n› tercih edeceklerini ve bunun nedenini sorunuz. Gönüllü ö¤rencilerden bafllamak üzere yeterli say›da ö¤renciye söz veriniz. Her ö¤rencinin di¤erlerinden farkl› bir iletiflim arac›n› söylemesini isteyiniz.

Verilen cevaplar aras›ndan “genifl insan topluluklar›na ulaflmay› mümkün k›lan” iletiflim araçlar›n› ele alarak üzerinde konuflunuz.

Bunlar›n güçlü yönlerini örneklendiriniz. Bu de-

¤erlendirme sonucunda “bu araçlar›n birer kitle iletiﬂim arac›” oldu¤unu vurgulayınız. 56.

sayfadaki “K‹TLE ‹LET‹ﬁ‹M ARAÇLARI” etkinli¤ini projeksiyon cihaz›/tepegöz yard›m›yla yans›tarak yaptırınız.

Çal›flmada ad› geçen kitle iletiflim araç- lar›ndan söz ederken ö¤rencilere radyo, tele- vizyon, dergi ve ‹nternet’in ilerideki derslerde ba¤›ms›z birer ünite olarak ifllenece¤ini hat›rlatarak bunlarla ilgili genifl aç›klama ve de¤erlendirmeleri o ünitelere b›rak›n›z.

(3)

K‹TLE ‹LET‹ﬁ‹M ARAÇLARI

Aﬂa¤ıda gördü¤ünüz görsellerdeki iletiﬂim araçlarıyla ilgili soruları cevaplandırınız.

1- Gazetenin hayatınızdaki yeri nedir?

...

2- Bu kitle iletiﬂim aracıyla geri bildirim sa¤lanabilir mi?

Nasıl?

...

1- Radyonun hayatınızdaki yeri nedir?

...

Nasıl?

...

1- Bilgisayarın hayatınızdaki yeri nedir?

...

Nasıl?

...

1- Televizyonun hayatınızdaki yeri nedir?

...

Nasıl?

...

(4)

Ö¤rencilere birinci ünitede ö¤rendikleri iletiflim sürecinde mesaj› verenle (kaynak), mesaj› alan (hedef) aras›nda do¤rudan bir iliflkinin oldu¤unu, ancak mesaj›n genifl kitlelere tafl›nmas› kayg›s›n›

tafl›yan bir kitle iletiflim sürecinde ise kaynak (verici) ile hedef (al›c›) aras›nda do¤rudan iliflki olmad›¤›n› hat›rlat›n›z. Afla¤›daki bilgilerden yararlanarak ö¤rencilerinizi kitle iletiflimin tarihsel geliflimi, ifllevleri ve etki alanlar› hakk›nda bilgilendirebilirsiniz.

Kitle ‹letiflim Araçlarının ‹fllevleri 1. Bilgilendirme, haber verme, 2. Etkileme, kamuoyu oluflturma,

3. Kiflileri yafladıkları toplumun bir parçası hâline getirme (toplumsallafltırma), 4. Kültürün nesilden nesile geçifline ve geliflmesine katkı sa¤lama,

5. E¤itme,

6. E¤lendirme, hoﬂça vakit geçirtme, 7. Dıﬂ dünyayı görmemizi sa¤lama,

8. Eﬂya ve hizmetlerin tanıtılmasına, satılmasına yardımcı olma.

Kitle iletiflim araçları; birey, grup ya da örgüt, sosyal kurum, toplum ve kültür düzeyinde etkili olurlar. Bireyin de bilgi, duygu, görüfl, tutum ve davranıfllarını etkiler. Bu etki bireyin de¤erleri ile örtüfltü¤ü sürece daha fazla olur. Toplumsallaflma (sosyalleflme) sürecinde de bireylere yardımcı olurlar. Özetle kitle iletiflim araçları; bilgi, görüfl ve düflüncelerin paylaflılmasını sa¤layan; sosyal örgütlenmeyi güçlendiren; kamuoyu oluflturan; insanların anlama, anlatma, ö¤renme ve e¤itim gibi çeflitli ihtiyaçlarını karflılayan; insan iliflkilerini de¤ifltirip gelifltiren; yeni davranıfl ve tutum kalıplarını, görüfl ve düflünce akımlarını yaygınlafltıran en etkili iletiflim araçlarıdır.

K‹TLE ‹LET‹ﬁ‹M‹NE TEMEL OLAN OLAYLARIN KRONOLOJ‹S‹

MÖ-3500 Yaz› icat edildi.

MS-105 Kâ¤›t icat edildi.

1436 Matbaa icat edildi.

1727 Ülkemizde matbaa kuruldu.

1729 Ülkemizde ilk kitap bas›ld› (Vankulu Lugat›).

1820 Elektromanyetik ak›m Danimarkal› bilim adam› Oersted (Örsted) taraf›ndan keﬂfedildi.

1831 Ülkemizde ilk resmî gazete bas›ld› (Takvim-i Vekayi).

1862 Ülkemizde ilk dergi bas›ld› ( Mecmua-i Fünûn).

1863 ‹lk Türk pulu sat›ﬂa ç›kt›.

1867 Daktilo icat edildi.

1876 Telefon icat edildi (Graham Bell).

1878 Ampul icat edildi (Edison).

1908 Ülkemizde ilk telefon kullan›ld›.

1920 Dünyada ilk radyo yay›n› yap›ld›.

1926 Dünyada ilk TV yay›n› yap›ld›.

1927 Ülkemizde ilk radyo yay›n› yap›ld›.

1941 Bilgisayar icat edildi.

1960 Dünyada ilk ‹nternet ba¤lant›s› kuruldu (ABD).

1993 Ülkemizde ilk ‹nternet kullan›m›na baﬂland›.

(5)

Kitle ‹letiﬂim Araçlar›n›n Önemi

Kitle iletiflim araçlar›, halk›n sosyalleflmesinde, siyasal ve sosyal kararlara varmas›nda, günlük bilgi ihtiyac›n› karfl›lamas›nda önemli rol oynar. Kitle iletiflim araçlar›n›n, toplumun siyasal yönden olgunlaflmas›nda, demokratik davran›fl› ve temel haklar› içsellefltirerek karar verme sürecinde, do¤ru etkilenmesinde büyük bir önemi vard›r. Kitle iletiflim araçlar›n›n ülke ve dünya sorunlar› hakk›nda kamuoyuna bilgi vermesi ve bu konulardan hangisinin kamuoyunda önceli¤e sahip olmas› gerekti¤i konusunda etkili oldu¤u görüflü kabul edilmektedir. Toplumda, kitle iletiflim araçlar›n›n gündemine ald›¤›, büyük a¤›rl›k ve yer verdi¤i konular önemli olarak alg›lanmaktad›r.

Yard. Doç. Dr. Necla MORA Siyasal Toplumsallaﬂmada Kitle ‹letiﬂim Araçlarının Rolü

Ö¤rencilerden kitle iletiflim araçlar›yla yap›lan bir iletiflimle bir önceki ünitede ö¤rendikleri iletiflim hakk›ndaki benzerlik ve farkl›l›klar üzerinde düflünmelerini isteyiniz. Bu amaçla kitle iletiflim araçlar›nı;

• Ayn› mekân› paylaﬂma,

• ‹letiﬂime girenlerin say›s›,

• Kullan›lan araçlar,

• Geri bildirim imkân›

y ö n ü n d e n d i ¤ e r i l e t i fl i m a r a ç l a r › i l e karfl›laflt›rmalar› için s›n›fta tart›flma ortam›

sa¤lay›n›z. Ö¤rencilerin örnekler vermesini isteyiniz. Kitle iletifliminde, al›c› (hedef) ögeyi çok genifl bir izleyici/dinleyici/okuyucu kitlesinin olufltur-du¤unu ve kaynak (verici) ile hedef (al›c›) aras›nda da bir iliflki olmad›¤› için bu süreçte al›c›n›n mesaja tepkisinin (geri besleme) kifliler aras› yüz yüze iletiflim sürecine göre çok daha

zay›f oldu¤unu ve bu tepkinin kaynak taraf›ndan hemen al›nmayaca¤› gibi hiç al›nmamas›n›n da söz konusu olabilece¤ini vurgulay›n›z. Örne¤in;

gazetenin okurdan veya televizyonun izleyiciden an›nda tepki almamas› ya da hiç tepki almamas›

gibi.

2. derste 59. sayfadaki “HANG‹ K‹TLE

‹LET‹ﬁ‹M ARAÇLARINI KULLANMALIYIM?”

baﬂl›kl› etkinli¤i yeterli say›da ço¤altarak ö¤rencilere da¤›t›n›z. Bu etkinli¤i ö¤rencilerinize yapt›rarak kitle iletiﬂim araçlar›n› tercih nedenlerini, bu araçlar›n hangi durumlarda daha etkili olduklar›n› kavramalar›n› sa¤lay›n›z.

60. sayfadaki “‹LAN” bafll›kl› etkinli¤i de ço¤altarak ö¤rencilerinize da¤›t›n›z. Bu etkinli¤i ö¤rencilerinize yapt›rarak iletiflim ile kitle iletiflimi aras›ndaki iliflkiyi fark etmelerini sa¤lay›n›z.

(6)

HANG‹ K‹TLE ‹LET‹ﬁ‹M ARAÇLARINI KULLANMALIYIM?

1. Aﬂa¤›daki metni okuyunuz, alttaki sorular›n cevaplarını metne göre yaz›n›z.

ÖRNEK OLAY

Ünlü bir müteahhit olan Ali Bey'in son günlerde iflleri iyi gitmiyordu. Yeni tamamlad›¤› sitelerdeki apartman dairelerinin sat›fl›n›n istedi¤i gibi olmad›¤›n› gören Ali Bey, tan›t›m müdürünü ça¤›rarak hangi araçlar› kullanarak ne gibi tan›t›mlar yapt›¤›n› sordu. Müdür bey saymaya bafllad›;

1. Küçük el ilanlar› bast›rarak kalabal›k mekânlarda da¤›tt›k.

2. Trafi¤in yo¤un oldu¤u bölgelerdeki panolara afiﬂler ast›k.

3. Televizyonlarda ana haber program› öncesinde tan›t›m filmlerimiz yay›nlanıyor.

4. Radyolarda reklamlar›m›z yay›nlan›yor.

5. Gazetelere ve dergilere büyük ilanlar verdik.

6. ‹nternet sitemize interaktif bir tan›t›m filmi yerleﬂtirdik.

7. Tan›nm›ﬂ baz› ﬂirketlere dairelerimizi tanıtan e-postalar gönderdik.

Tan›t›m müdürü tanıtım faaliyetlerinde hangi iletiﬂim türlerini kullanmıﬂtır?

…...

Reklam ya da tan›t›mda kitle iletiﬂim araçlar› neden daha çok tercih edilmektedir?

…...

Siz olsan›z hangi kitle iletiﬂim arac›n› tercih ederdiniz, nedenleriyle birlikte yazınız? Bu kitle iletiﬂim araçlarının hedef kitlesi kimlerdir?

…...

(7)

Yukar›daki gazete ilan›n› okuyarak aﬂa¤›daki sorular›n cevaplarını yazınız.

1. ‹lan hangi kitle iletiﬂim arac›ndan edinilmiﬂ olabilir?

...

2. Bu ilanda kitle iletiﬂim araçlar›n›n hangi özelli¤inden yararlan›lm›ﬂt›r?

...

3. Bu ilandan yola ç›karak kitle iletiﬂim araçlar›n›n birey, toplum, kurum ve kuruluﬂlar üzerindeki etkilerini yaz›n›z.

...

‹LAN

Bir ilan, 19.08.2007

(8)

Afla¤ıdaki cümlelerden do¤ru olanların baflına “D”, yanlıfl olanların baflına “Y” harfi yazınız. Yanlıfl olan cümlelerin do¤rularını verilen bofllu¤a yazınız.

( ) 1. Özel iletilerimiz için tüm kitle iletiﬂim araçlar› uygundur.

...

( ) 2. Genifl insan topluluklar›na ulaflmak kitle iletiflim araçlar›yla mümkün olur.

...

( ) 3. Yaz›n›n icad› kitle iletiflimine temel oluflturmufltur.

...

( ) 4. Kitle iletiﬂim araçlar› kültürün gelecek nesillere aktar›lmas›n› sa¤lar.

...

( ) 5. Farkl› mekânlarda yaflayan insanlar kitle iletiflim arac› olmadan da iletiflim kurabilirler.

...

Aﬂa¤ıdaki soruların cevaplarını boﬂluklara yazınız.

1. Kitle iletiﬂiminin toplumsal ve ekonomik aç›dan sa¤lad›¤› yararlar nelerdir? Aç›klay›n›z.

...

2. Kitle iletiﬂim araçlar›n› s›n›fland›rarak hangi kitle iletiﬂim arac›n›n di¤erlerinden daha çok tercih edildi¤ini nedenleriyle aç›klay›n›z?

...

Aﬂa¤ıdaki soruların cevaplarını iﬂaretleyiniz.

1. Afla¤›daki seçeneklerden hangisinde kitle iletiflim araçlar›n›n ifllevi anlat›lmamaktad›r?

A. E¤lendirme B. Haber verme C. ‹ﬂ bulma

D. Kamuoyu oluﬂturma

2. Milletvekili seçilmek isteyen bir kifli propaganda çal›flmalar›n› en ucuz flekilde hangi kitle iletiflim arac›yla yapar?

A. ‹nternet B. Radyo C. Televizyon D. Gazete

3. Hangi kitle iletiﬂim araçlar›yla iletiﬂim kuruldu¤unda geri bildirim al›nabilir?

A. Telefon B. Dergi C. Sinema D. Mektup

ÜN‹TE DE⁄ERLEND‹RMES‹

(9)

“K‹TLE ‹LET‹fi‹M ARAÇLARI” ünitesinde neleri ne kadar ö¤rendi¤inizi anlamak için kendinizi de¤erlendirebilirsiniz. Afla¤›daki ifadeleri okuyarak size uygun olan seçene¤i “x” ile iflaretleyiniz.

“Bunu çok iyi yapabiliyorum.” için

“Bunu k›smen yapabiliyorum.” için

“Bunu yapam›yorum.” için kutucu¤unu iﬂaretleyiniz.

1. Kitle iletiﬂimini tan›mlayabilirim.

2. Kitle iletiﬂim araçlar›na örnekler verebilirim.

3. Kitle iletiﬂim araçlarını s›n›fland›rabilirim.

4. Kitle iletiﬂim araçlar›n›n geliﬂimi ile ilgili aç›klamalar yapabilirim.

5. ‹letiflim ile kitle iletiflimini benzerlik ve farkl›l›k aç›s›ndan karfl›laflt›rabilirim.

De¤erlendirme sonunda iki kez ya da bir kez iﬂaretlediyseniz bu üniteyi yeniden gözden geçirmeniz yararl› olacakt›r.

ÖLÇÜTLER

Ö⁄RETMEN‹N YORUMU:

ÖZ DE⁄ERLEND‹RME