Girifl
Bölgede; F›rat, Aras, Van Gölü ve Çoruh olmak üzere dört büyük havza bulunmaktad›r. Do¤u Anadolu’nun sular› yüksek yaylalardan do¤du¤undan so¤uk ve berrakt›r (1). Bu sularda 20’si ekonomik öneme sahip 40’a yak›n bal›k türü yaflamaktad›r (2,3).
Salmonidae familyas›na ait olan Salmo trutta macrostigma (Da¤ alabal›¤›)’n›n özellikleri flöyledir: Vücut yanlardan yass›laflm›fl, mekik fleklinde, siyah›ms› gri
renkli, bafl üzeri ve yan çizgi üstü siyah benekli, alt k›sm›
beneksiz, solungaç kapa¤› önündeki leke belirgin, yan çizgi üzerinde 115-119 pul, 10-12 adet benek bulunur.
S›rt yüzgeci III-IV/10 ›fl›nl› ve siyah lekeli, serbest, kenar›
düzgün, anüs yüzgeci III-IV/8-10 ›fl›nl›, s›rt yüzgecinden daha küçük, kuyruk yüzgeci çatall›, omur say›s› 57’nin alt›nda olmas› ile tan›n›r (4-9).
Yukar› Karasu Havzas›’nda yaflayan Salmo trutta macrostigma’n›n ortalama kondüsyon faktörü 1,173,
Tekederesi (Erzurum) Da¤ Alabal›klar› Salmo trutta macrostigma (Dumeril, 1858)’n›n Baz› Büyüme Özellikleri
Esat Mahmut KOCAMAN
Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Su Ürünleri Bölümü, Erzurum - TÜRK‹YE Aslan Yusuf YÜKSEL
Harran Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, fianl›urfa - TÜRK‹YE Muhammed ATAMANALP
Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Su Ürünleri Bölümü, Erzurum - TÜRK‹YE
Gelifl Tarihi: 26.11.2001
Özet: Bu çal›flmada Karasu Irma¤›’n›n kaynaklar›ndan Tekederesi’nde yaflayan Salmo trutta macrostigma (Dumeril, 1858)’n›n baz›
büyüme özellikleri incelenmifltir. Yafl kompozisyonu I-V aras›nda da¤›l›m göstermifl olup, populasyonun % 64,81’i difli, % 35,19’u ise erkeklerden oluflmufl ve populasyon genelinde cinsiyetler aras› fark istatistiki olarak önemli bulunmufltur (P < 0,05). ‹ncelenen 54 bireyde ortalama çatal boy 16,58 cm ve vücut a¤›rl›¤› 53,15 g fleklinde tespit edilmifltir. Yafllara göre cinsiyetler aras›ndaki fark, çatal boy ve toplam a¤›rl›k bak›m›ndan önemsizdir (P > 0,05). Boyca ve a¤›rl›kça oransal ve spesifik büyüme en yüksek II. yafla geçerken gerçekleflmifltir. Boy-a¤›rl›k iliflkisi “en küçük kareler metodu” ile hesaplanm›fl olup, logaritmik eflitlik Log W = -1,4684 + 2,590 Log FL olarak bulunmufltur. Ortalama kondüsyon faktörü 1,052 ve cinsiyetler aras›ndaki fark istatistiki olarak önemsiz (P >
0,05) bulunmufltur.
Anahtar Sözcükler:Salmo trutta macrostigma, kondüsyon faktörü, büyüme özellikleri
Some Growth Characteristics of the Brown Trout Salmo trutta macrostigma (Dumeril, 1858) in Tekederesi (Erzurum)
Abstract: Some growth properties of the brown trout Salmo trutta macrostigma (Dumeril, 1858) in Tekederesi, which is a branch feeding the Karasu River, were investigated. The age composition of the population varied between I and V. The population was 64.81% female and 35.19% male and the differences between the sexes were statistcally significant (P < 0.05). The mean fork length and mean body weight of the 54 individuals examined were 16.58 cm and 53.15 g, respectively. The differences between the sexes according to age groups for fork length and total weight were not statistically significant (P > 0.05). The specific and relative growth for length and weight were maximum at the second age. The length-weight relationship of the population was calculated by the least squares method and the logarithmic equation was found to be Log W = -1.4684 + 2.590 Log FL (fork length).
The mean condition factor of the population was 1.052, and the differences between the sexes were not statistcally significant (P
> 0.05).
Key Words:Salmo trutta macrostigma, condition factor, growth properties
Araflt›rma Makalesi
boy-a¤›rl›k iliflkisi W = 1,880 x L2,892(a = 1,880 ve b = 2,892) olarak tespit edilmifl, bu de¤erlerden hareketle ortam›n besleme kapasitesinin ortan›n üzerinde oldu¤u belirtilmifltir (10).
Yap›lan bu çal›flmada, Tekederesi suyunda yaflayan Salmo trutta macrostigma’n›n baz› büyüme özellikleri belirlenmeye çal›fl›lm›flt›r.
Materyal ve Metot
Bu çal›flma; Palandöken da¤lar›n›n kuzey yamaçlar›ndan kayna¤›n› alan ve Pulur (Ömertepe) çay›na dökülen, Erzurum’un güney-bat›s›nda, Çat yolu güzergah›nda Erzurum’a 15 km uzakl›ktaki Tekederesi’nde Nisan-A¤ustos 2000 tarihleri aras›nda yap›lm›flt›r (fiekil 1).
Araflt›rmada; Tekederesi’nde do¤al olarak bulunan Salmonidae familyas›na ait Salmo trutta macrostigma alt türü incelenmifltir. Bal›k örnekleri göz aç›kl›¤› 15-20 mm olan el serpme a¤› ile temin edilmifl ve araflt›rma 54 örnek üzerinde gerçeklefltirilmifltir. Yakalanan bal›klar›n çatal - total boylar› ölçülmüfl ve vücut a¤›rl›klar› tart›lm›flt›r.
Yafl tayini pullardan yap›lm›fl olup, pul örnekleri dorsal yüzgecin tam alt taraf›ndan ve yan çizginin biraz
üzerinden al›nm›flt›r (9). Her bal›¤a ait 20-30 adet pul % 4’lük NaOH eriyi¤inde 1,5-2 saat bekletilmifl, daha sonra
% 96’l›k etil alkolde 15-20 dk tutulmufltur. Pullardan 4- 5 örnek lam-lamel aras›na konularak preparat haz›rlanm›flt›r. Preparatlara 10 x 3,5 büyütme gücündeki mikroskopta bak›lm›fl ve pul üzerindeki yafl halkalar›
say›larak yafl tayinleri yap›lm›flt›r. Bal›klar›n cinsiyet tayini kar›n bölgesi aç›larak gonadlar›n incelenmesiyle yap›lm›flt›r (12). Yafllar› saptanan bal›klar›n yafllara göre difli, erkek ve difli + erkek kar›fl›m› için boy ve a¤›rl›kça büyümesi mutlak (salt) ve oransal büyüme fleklinde incelenmifltir. Mutlak büyümede do¤rudan do¤ruya tart›mla bulunan a¤›rl›k ve ölçülen çatal boy kullan›lm›flt›r.
Oransal büyüme ise; Oransal boy art›fl› (OFL) = [(Ln- Ln-1) / Ln-1] x 100, Oransal a¤›rl›k art›fl› (OW) = [(Wn- Wn-1) / Wn-1] x 100 formülleriyle hesaplanm›flt›r (13,14).
Populasyonun boy-a¤›rl›k iliflkisini saptamak için W = aLb fleklinde ifade edilen allometrik bir iliflki, her iki taraf›n logaritmas› al›narak Log W = Log a + b (Log L) fleklinde iliflki do¤rusal hale dönüfltürülmüfltür (15,16).
Kondüsyon Faktörü (K) hesaplanmas›nda K = (W / L3) x 100 eflitli¤inden yararlan›lm›flt›r (14-18). Populasyon parametrelerine ait ortalama, standart hata, regresyon, önemlilik testleri (t testi) hesaplanm›flt›r (19,20).
ERZURUM
0 5 10 Km
K
fiekil 1. Araflt›rma Bölgesinin Havza ‹çerisindeki Konumu
Atalay (11)
Bulgular
‹ncelenen 54 örnekte erkek, difli ve erkek+difli yafl gruplar›n›n oransal da¤›l›fl› Tablo 1’de, populasyonda boy gruplar›n›n da¤›l›m› fiekil 2’de, populasyonun tümünde a¤›rl›k gruplar›n›n % frekans da¤›l›mlar› fiekil 3’de, yafllara göre ortalama, en küçük, en büyük çatal boy ve standart hata de¤erleri Tablo 2’de, populasyondaki boyca mutlak ve oransal büyüme Tablo 3’de, populasyondaki yafl-boy iliflkisi fiekil 4’de, avlanan bal›klar›n yafllara göre erkek, difli ve erkek + difli gruplar›n›n ortalama en küçük ve en büyük a¤›rl›k de¤erleri ve standart hata de¤erleri Tablo 4’de, populasyonda a¤›rl›kça mutlak ve oransal büyüme Tablo 5’de, yafl-a¤›rl›k iliflkisi fiekil 5’de, populasyon için boy-a¤›rl›k iliflkisi grafi¤i fiekil 6’da, populasyonda yafllara ve cinsiyetlere göre çatal boy kullan›larak hesaplanan ortalama, en küçük, en büyük kondüsyon faktörü (K) ve standart hata de¤erleri Tablo 6'da ve populasyonda yafl ve cinsiyetlere göre kondüsyon faktörü (K) fiekil 7’de verilmifltir.
Tart›flma
Tekederesi’nden avlanan Salmo trutta macrostigma’n›n diagnostik özellikleri, D:III-IV/10, A:III- IV/7-9, yan çizgi üzerinde 115-119 adet pul tespit edilmifltir. Vücut yanlardan yass›laflm›fl, mekik fleklinde, siyah›ms› gri renkli, bafl üzeri ve yan çizgi üstü siyah beneklidir ve yan çizgi alt›nda siyah benek yoktur. K›rm›z›
benekler vücudun her taraf›na yay›lm›fl durumdad›r.
Solungaç kapa¤› üzerindeki leke çok belirgindir. Dorsal yüzgeç siyah ve k›rm›z› benekler ihtiva eder. Kuyruk yüzgeci çatall›d›r. Pyloric kese say›s› 28-30 aras›nda de¤iflmifltir. Bu bulgular ilgili çal›flmalar ile (5,8,9) uyum içerisindedir.
Populasyonda yafllar I-V aras›nda de¤iflmekte olup, III.
yafl grubu % 37,04’lük oranla ilk s›rada yer almaktad›r.
Bu yafl grubunu % 25,93 ile II. yafl grubu, % 18,52 ile IV. yafl grubu izlemektedir. Populasyonun % 81,49’unu II-IV yafllar aras› fertler oluflturmaktad›r. Avlanmada kullan›lan serpme a¤lar›n seçicili¤i ‘0’ yafl grubu bal›klar›n
Tablo 1. Salmo trutta macrostigma Populasyonunun Yafl Kompozisyonu.
Yafl Grubu Erkek Difli Erkek + Difli
N % N % N %
1 2 3,70 3 5,56 5 9,26
2 5 9,26 9 16,67 14 25,93
3 6 11,11 14 25,93 20 37,04
4 4 7,41 6 11,11 10 18,52
5 2 3,70 3 5,56 5 9,26
Toplam 19 35,19 35 64,81 54 100,00
0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 30,00 35,00
9,5-11,9 12-14,4 14,5-16,9 17-19,4 19,5-21,9 22-24,4 Çatal boy (cm)
% N
% N
fiekil 2. Salmo trutta macrostigma Populasyonunun Boy Gruplar›n›n % Frekans Da¤›l›mlar›.
yakalanamamas› ve ‘1’ yafl grubu bal›klar›n az say›da yakalanmas›na sebep olmufltur. Populasyonda V. yafl grubu bal›klar›n say›s›n›n azl›¤›nda; do¤al ölüm ve afl›r›
avc›l›k gibi faktörlerin rol oynad›¤› söylenebilir.
Y›ld›r›m (21), Salmo trutta labrax’da bireylerin I-IV yafl aras›nda de¤iflti¤ini ve II. yafl grubunun dominant oldu¤unu, Küçük ve ark. (22) Salmo trutta macrostigma’da bireylerin I-IV yafl aras›nda de¤iflti¤ini belirtmifllerdir.
‹ncelenen 54 adet örnekte 9,0-24,1 cm aras›nda de¤iflen çatal boy; erkeklerde 9,6-24,1 cm, diflilerde 9,0- 23,8 cm aras›nda de¤iflim göstermifltir. 14,5-16,9 cm aras›ndaki fertler % 31,48’lik oranla populasyonda en
yüksek, 22 cm’den büyük fertler ise % 7,41’lik oranla en düflük bulunmufltur.
A¤›rl›k kompozisyonu 8,25 - 124,5 g aras›nda de¤iflmekte olup, 27,5 - 46,9 g aras›nda yer alan fertler
% 31,48’lik oranla populasyonda en yüksek, 105,5 - 124,9 g aras›nda yer alan fertler ise % 5,56’l›k oranla en düflük bulunmufltur.
Avlanan 54 adet Salmo trutta macrostigma örne¤inin 19 tanesinin erkek (% 35,19), 35 tanesinin difli (%
64,81) oldu¤u tespit edilmifltir. Populasyonda diflilerin, erkeklerden daha fazla bulundu¤u göze çarpmakta olup, populasyon genelinde cinsiyet oranlar› aras›ndaki farkl›l›¤›n istatistiki olarak önemli oldu¤u bulunmufltur (P
0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 30,00 35,00
8-27,4 27,5-46,9 47-66,4 66,5-85,9 86-105,4 105,5-124,9 A¤›rl›k (g)
% N
% N
fiekil 3. Salmo trutta macrostigma Populasyonunun A¤›rl›k Gruplar›n›n % Frekans Da¤›l›mlar›.
Tablo 2. Salmo trutta macrostigma Populasyonunda Yafl ve Cinsiyete Göre Ortalama, Maksimum ve Minimum Çatal Boylar (cm).
Erkek Difli Erkek + Difli
Yafl FL ± SE FL ± SE FL ± SE
Grubu N (Min. - Max) N (Min. - Max.) N (Min. - Max.)
1 2 10,3 ± 0,70 3 10,60 ± 0,40 5 10,48 ± 0,32
(9,6 - 11,0) (9,0 - 11,0) (9,0 - 11,0)
2 5 14,12 ± 0,40 9 13,97 ± 0,41 14 14,02 ± 0,29
(13,1 - 15,5) (12,0 - 15,5) (12,0 - 15,5)
3 6 16,35 ± 0,36 14 16,94 ± 0,23 20 16,77 ± 0,20
(15,3 - 17,7) (15,7 - 18,8) (15,3 - 18,8)
4 4 20,0 ± 0,69 6 19,75 ± 0,32 10 19,79 ± 0,33
(18,5 - 21,8) (18,6 - 20,9) (18,5 - 21,8)
5 2 23,05 ± 1,05 3 22,37 ± 1,29 5 22,64 ± 0,80
(22,0 - 24,1) (19,8 - 23,8) (19,8 - 24,1)
Toplam 19 16,60 ± 0,87 35 16,58 ± 0,56 54 16,58 ± 0,47
(9,6 - 24,1) (9,0 - 23,8) (9,0 - 24,1)
< 0,05). Bu durumda, erkeklerin yaflama oranlar›n›n diflilerden daha düflük oldu¤u söylenebilir.
Yafllara göre ortalama 10,48 - 22,64 cm aras›nda de¤iflen çatal boy, erkeklerde 16,60 cm, diflilerde 16,58 cm, erkek + difli kar›fl›m›nda ise 16,58 cm’dir. Çoruh ve Aras Havzas›’nda 3 yafl›ndaki alabal›klar›n boylar›n›n 18 - 21,5 cm aras›nda de¤iflti¤i (3); Köprüçay›’nda 12 - 24 cm’lik Salmo trutta macrostigma yakaland›¤› bildirilmifltir (22).
Boyca mutlak büyüme de¤erleri en yüksek; erkek (3,82 cm), difli (3,37 cm) ve populasyon genelinde (3,54 cm) II. yafla geçerken gerçekleflmifltir. Oransal boy art›fl›
en yüksek; erkek (% 37,09), difli (% 31,79) ve erkek+difli kar›fl›m›nda (% 33,78) II. yafla geçerken gerçekleflmifltir (Tablo 3).
Oransal boy art›fl›n›n yaflla beraber azald›¤›
saptanm›flt›r. Oransal boy art›fl› en yüksek I., III., IV.
yafllarda erkeklerde, II. yaflta ise diflilerde olmufltur (fiekil 4). Salmo trutta labrax’da oransal büyümenin en fazla II.
yafla geçerken oldu¤u bildirilmifltir (21).
Ortalama 53,15 g olan vücut a¤›rl›¤›, 12,15-107,81 g aras›nda de¤iflim göstermektedir. Cinsiyete göre ise;
erkeklerde ortalama vücut a¤›rl›¤› 53,94 g, diflilerde ise 52,72 g’d›r. A¤›rl›kça büyüme oransal a¤›rl›k art›fl› olarak da ele al›narak, her üç grup için yafllara göre oransal a¤›rl›k art›fl› hesaplanm›flt›r. Yafl ilerledikçe a¤›rl›¤›n artt›¤›
görülmektedir. I. ve II. yafllarda erkek ve diflilerde ortalama a¤›rl›k de¤erleri eflit iken, II. yafltan sonra a¤›rl›k art›fl›nda farkl›l›k bafllam›flt›r. Erkeklerde II. yaflta, diflilerde ise III. yaflta a¤›rl›k art›fl›n›n yavafl olmas› cinsi olgunlu¤a ulaflmaya ba¤lanabilir.
A¤›rl›k olarak maksimum oransal büyüme de¤erleri I.
yafltan II. yafla geçerken erkeklerde % 162,96, diflilerde
% 134,17, erkek+difli kar›fl›m›nda ise % 144,94 olarak gerçekleflmifltir. Tablo 5 ve fiekil 5’den de görülece¤i gibi oransal a¤›rl›k art›fl› yafl ilerlemesi ile azalmaktad›r.
Ayn› yafltaki difliler ve erkekler karfl›laflt›r›ld›¤›nda I., III. ve IV. yafllarda erkeklerde, II. yaflta ise diflilerde oransal a¤›rl›k art›fl›n›n daha yüksek oldu¤u görülmektedir. Salmo trutta labrax’da oransal olarak a¤›rl›kça en fazla büyümenin III. yafla geçerken gerçekleflti¤i bildirilmifltir (21).
Populasyonda ortalama çatal boy (FL) ve ortalama a¤›rl›k (W) de¤erlerinden elde edilen boy - a¤›rl›k iliflkisi denklemi difli + erkek kar›fl›m› için; Log W = -1,4684 +
Tablo 3. Salmo trutta macrostigma Populasyonunda Boyca Mutlak ve Oransal Büyüme.
Erkek Difli Erkek + Difli
Yafl MB OFL MB OFL MB OFL
Grubu (cm) (%) (cm) (%) (cm) (%)
1-2 3,82 37,09 3,37 31,79 3,54 33,78
2-3 2,23 15,79 2,97 21,26 2,75 19,62
3-4 3,65 22,32 2,81 16,59 3,02 18,01
4-5 3,05 15,25 2,62 13,27 2,85 14,40
0 5 10 15 20 25
1 2 3 4 5
Yafl
Çatal Boy, FL (cm)
Erkek Difli Erkek + Difli
fiekil 4. Salmo trutta macrostigma Populasyonunda Yafl-Boy ‹liflkisi
2,590 Log FL veya W = 0,0340 x L2,590 olarak bulunmufltur. Tekederesi Salmo trutta macrostigma populasyonunda hesaplad›¤›m›z “b” de¤eri erkek + difli bal›klar için 2,590 dur. Difli + erkek kar›fl›m›n›n boy ve a¤›rl›klar› aras›ndaki ilginin durumunu belirleyen korelasyon katsay›s› (r) 0,990 olarak hesaplanm›flt›r.
Korelasyon katsay›s›n›n yüksek ç›kmas› populasyondaki bireylerin boy ve a¤›rl›k art›fllar› aras›nda yüksek düzeyde pozitif bir iliflkinin bulundu¤unu göstermektedir.
Bal›klarda “b” de¤eri türden türe de¤iflti¤i gibi ayn› türün
Tablo 4.Salmo trutta macrostigma Populasyonunda Yafl ve Cinsiyete Göre Ortalama, Maksimum ve Minimum A¤›rl›klar (g).
Erkek Difli Erkek + Difli
Yafl –
W ± SE –
W ± SE –
W ± SE
Grubu N (Min. - Max) N (Min. - Max.) N (Min. - Max.)
1 2 11,23 ± 2,98 3 12,76 ± 1,69 5 12,15 ± 1,37
(8,25 - 14,2) (9,4 - 14,8) (8,25 - 14,8)
2 5 29,53 ± 3,0 9 29,88 ± 2,76 14 29,76 ± 2,00
(22,9 - 39,94) (16,82 - 39,62) (16,8 - 39,94)
3 6 46,99 ± 2,97 14 52,37 ± 2,32 20 50,75 ± 1,90
(39,48 - 59,61) (41,3 - 73,63) (39,48 - 73,63)
4 4 87,43 ± 6,26 6 81,46 ± 3,24 10 83,85 ± 3,11
(76.2 - 104.98) (76,0 - 96,8) (76.02 - 104.98)
5 2 111,55 ± 12,95 3 105,32 ± 10,09 5 107,81 ± 7,05
(98,6 - 124,5) (85,2 - 116,2) (85,2 - 124,5)
Toplam 19 53,94 ± 7,51 35 57,72 ± 4,60 54 53,15 ± 3,95
(8,25 - 124,5) (9,4 - 116,2) (8,25 - 124,5)
0,00 20,00 40,00 60,00 80,00 100,00 120,00
1 2 3 4 5
Yafl
A¤›rl›k (g)
Erkek Difli Erkek+Difli Tablo 5. Salmo trutta macrostigma Populasyonunda A¤›rl›kça Mutlak
ve Oransal Büyüme.
Erkek Difli Erkek + Difli
Yafl MB OW MB OW MB OW
Grubu (%) (%) (%)
1-2 18,30 162,96 17,12 134,17 17,61 144,94 2-3 17,46 59,13 22,49 75,34 20,99 70,53 3-4 40,44 86,06 29,09 55,55 33,10 65,22 4-5 28,12 32,16 23,86 29,29 23,96 28,58
fiekil 5. Salmo trutta macrostigma Populasyonunda Yafl-A¤›rl›k ‹liflkisi
populasyonlar› aras›nda; cinsiyete, yaflan›lan habitata, mevsimlere, beslenme durumuna ve hayat dönemlerine göre de¤iflmekte olup ayn› zamanda bal›¤›n flekli ve yaflad›¤› habitat›n beslenme kapasitesi hakk›nda fikir verebilmektedir (18).
fiekil 6’da da görülebilece¤i gibi boy a¤›rl›k iliflkisi bütün gruplar için ele al›nd›¤›nda genç yafllarda boyca görülen h›zl› art›fl›n, ileri yafllarda a¤›rl›kça oldu¤u, yani
yafl ilerledikçe a¤›rl›¤›n boya göre daha h›zl› artt›¤›
belirlenmifltir. Buna göre, genel bir ifade ile Tekederesi’nde yaflayan Salmo trutta macrostigma populasyonunun iyi beslenemedikleri ve ince vücut yap›s›na sahip olduklar› söylenebilir.
Yafl art›fl› ile birlikte kondüsyon artm›flt›r. Yafllara göre ortalama kondüsyon faktörü en yüksek erkek, difli ve erkek + difli kar›fl›m›nda IV. yaflta, en düflük ise erkek, difli
Erkek + Difli
Log W = -1.4684 + 2.590x(LogL)
Çatal Boy, FL (cm) 0
20 40 60 80 100 120 140
10 12 14 16 18 20 22 24
Toplam A¤›rl›k W (g)
fiekil 6. Salmo trutta macrostigma Populasyonunda Boy-A¤›rl›k ‹liflkisi
Tablo 6. Salmo trutta macrostigma Populasyonunda Yafl ve Cinsiyete Göre Kondüsyon Faktörü (K) De¤erleri.
Erkek Difli Erkek + Difli
Yafl K ± SE K ± SE K ± SE
Grubu N (Min. - Max) N (Min. - Max.) N (Min. - Max.)
1 2 1,000 ± 0,067 3 1,056 ± 0,031 5 1,034 ± 0,031
(0,932 - 1,067) (0,999 - 1,112) (0,932 - 1,112)
2 5 1,035 ± 0,018 9 1,068 ± 0,018 14 1,056 ± 0,014
(0,976 - 1,105) (0,973 - 1,143) (0,973 - 1,143)
3 6 1,069 ± 0,013 14 1,068 ± 0,012 20 1,069 ± 0,009
(1,030 - 1,108) (0,971 - 1,156) (0,971 - 1,156)
4 4 1,093 ± 0,040 6 1,075 ± 0,037 10 1,082 ± 0,026
(1,013 - 1,204) (0,981 - 1,195) (0,981 - 1,204)
5 2 0,907 ± 0,018 3 0,947 ± 0,075 5 0,931 ± 0,043
(0,889 - 0,926) (0,862 - 1,097) (0,862 - 1,097)
Toplam 19 1,041 ± 0,017 35 1,058 ± 0,012 54 1,052 ± 0,010
(0,889 - 1,204) (0,862 - 1,195) (0,862 - 1,204)
ve erkek + difli kar›fl›m›nda V. yaflta gerçekleflmifltir. V.
yafltaki azalman›n nedeni bu yafltaki örnek say›s›n›n az olmas›na yorumlanabilir. Araflt›rmam›zda tüm populasyon için tespit etti¤imiz ortalama kondüsyon faktörü 1,052 ± 0,018 olarak bulunmufl olup, difli bal›klar›n (1,058 ± 0,012) erkek bal›klardan (1,041 ± 0,017) daha yüksek de¤ere sahip oldu¤u saptanm›flt›r (fiekil 7).
Salmo trutta alt türleri için kondüsyon faktörü de¤eri;
Çoruh-Aras havzas›nda 1,290 (3), Madrek deresinde (Aras Nehri) 1,087 (6), Hodaçu Çay› (Çoruh Nehri) populasyonunda 0,937-1,253 aras›nda (7), Barhal Havzas›’nda 1,1316 (21), Salmo trutta macrostigma için;
Yukar› Karasu Havzas›’nda 1,173 (10), olarak bildirilmifltir.
0,9 0,92 0,94 0,96 0,98 1 1,02 1,04 1,06 1,08 1,1 1,12
1 2 3 4 5
Yafl
Kondisyon Faktörü, K
Erkek Difli Erkek+Difli
fiekil 7. Salmo trutta macrostigma Populasyonunda Yafl ve Cinsiyetlere Göre Kondüsyon Faktörü (K).
Kaynaklar
1. Akyurt, ‹., Yan›k, T., Tar›m, S.: Do¤u Anadolu Bölgesi Bal›k Potansiyeli, Problemleri ve Çözüm Yollar›. Milli Prodüktivite Merkezi Yay›nlar› No. 431, Ankara. 1990; 51.
2. Kocaman, E. M., Aras, M. S.: Do¤u Anadolu Bölgesi Su Ürünlerinin Bugünkü Durumu, Potansiyeli, Problemleri ve Yap›labilecek ‹fllemler. 7. Müh. Haft., 25-28 May›s, E¤irdir, 1992.
3. Aras, M. S.: Çoruh ve Aras Havzas› Alabal›klar› Üzerinde Biyo- Ekolojik Araflt›rmalar. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Fen Bil. Ens.
Zootekni Anabilim Dal›, Doktora Tezi, (Yay›nlanmam›fl), Erzurum, 1974.
4. Kuru, M.: Do¤u Anadolu Bölgesinin Bal›k Faunas›. Atatürk Üniv.
Yay. No. 348, Fen Fak. Yay. No. 40, Erzurum, 1975.
5. Kuru, M.: Dicle - F›rat, Kura - Aras, Van Gölü ve Karadeniz Havzas› tatl› sular›nda yaflayan bal›klar›n (Pisces) sistematik ve zooco¤rafik yönden incelenmesi (Doçentlik Tezi). Atatürk Üniv.
Fen Fak., Erzurum, 1975.
6. Aras, M. S., Karaca, O., Yanar, M.: Aras Nehrinin kaynak kollar›ndan Madrek Deresi’nde yaflayan alabal›klar›n (Salmo trutta labrax) biyo-ekolojileri üzerine araflt›rmalar. Atatürk Üniv. Zir.
Fak. Derg., 1986; 17: 69-76.
7. Yanar, M., Akyurt, ‹., Bircan, R.: Salmo trutta labrax’n›n gonad geliflimi, yumurta verimlili¤i, büyüme durumu ve et verim özellikleri üzerine bir araflt›rma. E.B.K. Et ve Bal›k End. Derg., 1987; 8: 3-12.
8. Atay, D.: ‹ç Su Bal›klar› ve Üretim Tekni¤i. Ankara Üniv. Zir. Fak.
Yay.: 1035, Ankara, 1987.
9. Geldiay, R., Bal›k, S.: Türkiye Tatl› Su Bal›klar›. Ege Üniv.
Bas›mevi, ‹zmir, 1996.
10. Nakipo¤lu, H.: Yukar› Karasu Havzas› Alabal›klar›’n›n biyo- ekolojileri üzerine araflt›rmalar. Atatürk Üniv. Fen Bilimleri Ens.
Su Ürünleri Anabilim Dal›, Yük. Lis. Tezi (Yay›nlanmam›fl), Erzurum, 1992.
11. Atalay, ‹.: Erzurum Ovas› ve Çevresinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi.
Atatürk Üniv. Yay. No. 543, Edebiyat Fak. Yay. No. 91, Araflt›rma Serisi No. 81, Erzurum, 1978.
12. Erkoyuncu, ‹.: Bal›kç›l›k Biyolojisi ve Populasyon Dinami¤i.
Ondokuz May›s Üniv. Sinop Su Ürünleri Y. O. Ders Notu Yay. 1, Sinop, 1991.
13. Chugunova, N.: Age and Growth Studies in Fish (Translated).
Israel Program for Scientific Ltd., Washington, 1963.
14. Bagenal, T. B., Tesch, F. W.: Age and Growth, In Methods for Assestment of Fish Production in Freshwaters (Ed. Bagenal, T.B.) 3rded. IBP Handbook, Blackwell Oxford, 1978.
15. Lagler, F. K.: Freshwater Fishery Biology. W. M. C. Brown Co.
Publishers Dubuque, Iowa, 1956.
16. Ricker, W. E.: Computation and interpretation of biological statistics of fish populations. Bull. Fish. Res. Can. Bull., 1975;
191: 1-382.
17. Nikolsky, G. W.: The Ecology of Fishes. Academic Press London and Newyork, 352, 1963.
18. Atay, D.: Populasyon Dinami¤i. Ankara Üniv. Zir. Fak. Yay.: 1154, Ankara, 1989.
19. Düzgünefl, O.: Kesici, T., Gürbüz, P.: Araflt›rma ve Deneme Metotlar› (‹statistik Metotlar›-III). Ankara Üniv. Bas›mevi, Ankara, 1987.
20. Y›ld›z, N., Bircan, H.: Uygulamal› ‹statistik. Atatürk Üniv. Yay. No.
704, Erzurum, 1994.
21. Y›ld›r›m, A.: Barhal Havzas› Alabal›klar›’n›n Salmo trutta labrax (Pallas, 1811) biyo-ekolojileri üzerine araflt›rmalar. Atatürk Üniv.
Fen Bil. Ens. Su Ürünleri Anabilim Dal›, Yük. Lis. Tezi, (Yay›nlanmam›fl), Erzurum, 1991.
22. Küçük, F., Özbafl, M., Demir, O.: Köprüçay› (Antalya) kayna¤›ndaki Salmo trutta macrostigma (Dumeril 1858) populasyonu ve üreme zaman›n›n tespiti. Süleyman Demirel Üniv.
E¤irdir Su Ürün. Fak. Derg., 1995; 4: 99-111.
