GİRİŞİMCİ VE BAŞARILI GİRİŞİMCİLERİN ÖZELLİKLERİ
1. Çevrenizdeki girişimcilerden onları başarıya götüren nedenleri, varsa başarısız girişimcilik deneyimi olanlardan da bunun nedenlerini sorunuz.
2. Sizce günümüzde hangi iş kollarında yapılan girişimler daha kârlıdır, bunların nedenleri ne olabilir, gazete, dergi ve İnternet’ten araştırınız.
NELER ÖĞRENECEĞİZ?
Bu ünitenin sonunda;
1. Girişimciyi tanımlayacak,
2. Girişimciliğin fonksiyonlarını öğrenecek
3. Girişimcilerde olması gereken başlıca özellikleri kavrayacak, 4. Swot analizinin ne olduğunu ve nasıl yapıldığını öğrenecek, 5. Başarılı girişimcilerden bazılarını tanıyacak,
6. Başarısız girişimcilik örnekleri hakkında bilgi sahibi olacak, 7. Girişimcilikte başarısızlığı başlıca nedenlerini öğreneceksiniz.
ANAHTAR KAVRAMLAR
davranışSal özellikler
BaşarıSızlık Başarı
SoSyal özellikler kişiSel
özellikler
Girişimci
A. GİRİŞİMCİ KİMDİR?
Girişimci, insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere ekonomik mal ve hizmet üreti- minin gerçekleştirilebilmesi için üretim faktörlerini bir araya getiren kişi olarak ta- nımlanabilir. Bir başka tanıma göre ise girişimci; risk ve belirsizlik ortamında yeni iş imkânlarını üretebilmenin yanında fırsatları, kaynakları ve kazancı arttırarak büyü- yebilmek için kullanabilen kişi olarak ifade edilmektedir.
Girişimcinin faaliyetlerin- deki asıl hedef kâr elde etmektir.
Girişimci, bir yandan risk altına girmekte diğer taraftan üretim faktörlerini temin ederek işlet- mektedir. Bu nedenle girişimci- de yöneticilik özelliklerinin de bulunması gerekir. Girişimci bir ayakkabı satıcısı ya da tamir- ci olabileceği gibi fabrika ya da holding kuran kişi de olabilir.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta, girişimcinin temel unsur- larını oluşturan konuların “baş- kalarının baktığı ama göremediği fırsatları görüp bunları birer iş fik- rine dönüştürebilmesi” ve “risk almaya yatkın” olmasıdır. Ancak, girişimcilik ile para sahipliğinin birbirinden kesinlikle ayrılması gerekmektedir. Çünkü girişim kavramı, paranın varlığından çok yeni ürün ve üretim tekniklerini, geniş bir vizyonu veya de- ğişen koşullara uyum yeteneğini çağrıştırır. Dolayısıyla, girişimcilik yeteneklerine sahip fakat yeterli sermayesi olmayan kişiler potansiyel birer girişimci olarak kabul edilebilir.
Girişimcilik, 17. yüzyıla kadar aktif ve kendini riske atmaya meyilli bireyleri an- latmak için kullanılmıştır. Daha sonraki yıllarda girişimci ile ilgili klasik tanımlar bir işletmeyi başlatma üzerine odaklanmıştır. 18. yüzyılın başında ise ekonomist Ric- hard Cantillon tarafından “henüz belirginleşmemiş bir bedele satmak üzere girdileri bugünden satın alan ve üreten kişi” olarak tanımlanmıştır. Klasik anlamda girişimci, fırsatları tanımlayıp bu fırsatlardan yararlanmak için gerekli kaynakları bir araya ge- tiren, kâr ve büyüme amacı ile risk ve belirsizlik karşısında yeni bir işletme yaratan kişidir. Ekonomik gelişme sürecine bağlı olarak girişimci tanımına yeni nitelikler eklenmiştir. Cantillon’dan sonra Jetin Baptise Say girişimcinin risk üstlenme kadar üretim girdilerini örgütleme ve yönetme niteliğine sahip olması gereği üzerinde de durmuştur Girişimcinin yenilikçi ve dinamik olma özelliğini ise ekonomik kalkınma- da, insan kaynaklarını temel yapı taşlarından birisi olarak ilk kez vurgulayan ve gün-
Resim. 02.01: Girişimci üretim faktörlerini bir araya getiren kişidir.
deme getiren Joseph Schumpeter’dir. Schumpeter’in çalışmalarında girişimcilik, ye- nilik yaratma ve teknolojik buluştur şeklinde açıklanmaya çalışılmış ve yeni ürünler, yeni hizmetler, yeni süreçler, yeni arz kaynakları ve yeni pazarlar yaratmak için yeni kaynakların yaratılması gibi konulara ağırlık verilmiştir. Schumpeter’in bakış acısıyla girişimci, toplumda değişimi yaratacak kişi ve kurumlar olarak tanımlanmaktadır.
Ancak günümüzde, girişimcilik anlayışı klasik anlamını fazlası ile aşmıştır.
Günümüzde girişimci, fırsatları tanıyan ve ele geçiren, gerekli olan zaman, be- ceri ve çaba ile bu fırsatları işleyebilir ve pazarlanabilir fikirlere dönüştüren, değer yaratan, değer katan, rekabetçi pazarın riskini üstlenen ve yaptığı bu faaliyetlerden ödül alan birisi olarak görülmektedir. Girişimciler; saatlerce çalışmaya istekli, stan- dartlara uymayan kavramları irdeleyen ve kendi kişisel sezgilerine göre hareket et- meyi benimseyen kişiler olarak da nitelendirilmektedir. Başarılı olmayı hedefleyen girişimcilerden, pazar payı analizlerini iyi yapmaları, stratejilerine uygun performans planları geliştirmeleri, en gerçekçi sonuçlara ulaşmalarını sağlayacak bütün insani, teknolojik, finansal ve diğer çevresel kaynakları ve fırsatları gözlemleyerek doğru zamanda değerlendirmeleri beklenir.
Girişimcilikle karıştırılan kavramlardan biri, hukuki bir kavram olan işveren ya da patrondur. Patron, girişimci olabileceği gibi sermaye sahipliği, işveren ya da yö- neticilik kavramlarının yerine de kullanılabilir. Girişimcilik ise bunlardan farklı olarak devamlı risk almak suretiyle diğerlerinin göremediği ya da cesaret edemediği iş fır- satlarını değerlendiren kişidir.
Girişimci işi soyut hâlden alıp somut şekle dönüştüren ve gerçekleştiren kişidir.
Değişik üretim faktörlerini bir araya getirerek risk alan ve bu riskin sonuçlarına kat- lanan kimsedir. Girişimci güncel olarak mevcut kaynakların ve yeteneklerin ötesine
Resim. 02.02: Günümüz girişimcilik anlayışı klasik anlamını fazlasıyla aşmıştır.
uzanarak önce fırsatları hayal eden, fırsatları arayan, onları kovalayan, fırsatlara hazır olan ve onları tetikte bekleyen kişidir. Fırsatları yakala- yan, sonradan bu fırsatlara uygun kaynakları ve yetenekleri araştırıp tedarik eden kişidir. Girişimci aynı zamanda problemden fırsatı kavra- yıp geliştiren yani problemi çözen, onu yenilik kalıbı altında şekillen- diren sonra bunları pazarlanabilir hâle getiren ve bunların sonucunda da maddi ve manevi bir ödül bekle- yen kişidir.
Girişimcilik bir anlayış ve dav- ranış biçimidir. Girişimciler girişimci olmayanlara göre beceri, yetenek, kapasite, deneyim, bilişsel algılama ve fırsatı kavrama yönünden güçlü, hızlı ve esnektir. Motive olma, fırsat- ları keşfetme, kaynaklarının yeterli olup olmadığına bakmaksızın fırsat- ları kovalama, yakalama ve uygula- ma yönünden farklı, özel, uzman, becerikli, aktif, yöneten, esnek ve eylemci kişilerdir. Ancak işini yapar-
ken devletinin, toplumun, müşterilerin ve çalışanlarının çıkarlarını koruyan kişidir.
Girişimciler başkalarının kaos ve karışık olarak gördüklerini fırsat olarak gören ve işletme dünyasın- daki değişimi ortaya çıkaran bireylerdir. Onlar, pazar- daki engelleri aşmak için mücadele eden, farklı beceri ve sesleri bir araya getiren ve bir bütünde dengeleyen orkestra şeflerine benzetilebilirler. İyimser, çok çalışan ve bağımsızlıktan tatmin olan bireyler olan girişimciler, kendilerinin ve işletmelerinin başarısını sağlamak için risk alma yönünde güçlü bir değer yapısına ve plan- lamayı kullanma becerisine sahiptirler. Girişimci her zaman bilinmeyenle ilgilenen, geleceği kucaklayan, olasılıklardan olanaklar yaratan ve kaosları uyuma çe- virebilen yaratıcı kişiliğe sahip kişidir.
Resim. 02.03: Girişimci başkalarının cesaret edemediği iş fırsatlarını değerlendirir.
Resim. 02.04: Girişimci problemleri çözendir.
Resim. 02.05: Girişimci risk alır, olasılıklardan
Görülebileceği gibi girişimciyi tek bir cümle ile tanımlamak basit ve kolay bir şey değildir. Ancak hemen herkesin üzerinde hemfikir olduğu belirleyici girişimci kavramı üç önemli noktayı içine alır. Bunlar;
* Kendi yaşam tarzını değiştirme inisiyatifini kendi eline alabilme cesareti,
* Kendisinin veya çevresindeki kaynak yetenekleri organize ederek sosyal eko- nomik ve kişisel çerçevede anlamlı, farklı ve değer yaratan özelliği,
* Hayal gücünü kullanarak problemleri çözüp tüm bunların karşılığında mad- di-manevi ödülü ve başarısızlığı (riski) göze alabilmesidir.
B. GİRİŞİMCİLERİN FONKSİYONU
Toplumda girişimci rolünü oynayan kimselerin yüklendikleri işlerin bütü- nü girişimcilerin fonksiyon- ları olarak adlandırılır. Giri- şimci, her alandaki yeniliği başlatan kişi olduğu gibi yeniliklerin sürdürülmesi ve geliştirilmesi de onun karar ve uygulamaları so- nucunda gerçekleşir. Bu karar ve uygulamaları yön- lendiren girişimci kültür ve
zihniyetinin oluşumunda, bu kişilerin girişimci olmadan önceki uğraşıları, eğitim düzeyleri gibi toplumsal ve ekonomik nitelikleri ile bireysel özellik ve davranış bo- yutları etkili olur.
Çağdaş bir girişimcinin yerine getirmesi beklenen fonksiyonlar şöyle sıralanabilir:
* Yeni mal ve hizmet üretmek veya bilinen mal ve hizmet- lerin nitelik ve kalitelerini yükseltmek: Girişimciler yeni mal ve hizmet ürete- rek ya da bilinen mal ve hiz- metlerin nitelik ve kalitesini yükselterek piyasaya katkı- da bulunurlar. Örneğin; cep telefonları iletişim hizmeti- ne kolaylık amacıyla piya- saya çıkarılmış, ilk yıllarda sadece konuşmak ve mesaj laşmak için kullanılırken
Resim. 02.06: Girişimci her alanda yeniliği başlatan kişidir.
Resim. 02.07: Yeni iş fikirleri üreten girişimcilerden bir görünüm
bugün çok sayıda yeni özellikler eklenmiştir. Önceki yıllarda tek çeşit hatta tek marka diş macunu kullanılırken günümüzde değişik özellikte, daha güçlü ko- rumalı çeşitleri mevcuttur.
* Yeni üretim yöntemleri geliştirmek ve uygulayabilmek: Girişimciler bazen yeni mal ve hizmetleri üretmek yerine, eskiden beri üretilmekte olan bir kısım mal ve hizmetlerin üretim yöntemlerini veya pazara sunuş biçimlerini değiştirmek suretiyle büyük kârlar sağlayabilirler. Örneğin, Amerikalı otomobil endüstri kralı Henry Ford, o güne kadar tek tek yapılan otomobillerin üretiminde akan iş şeridi ve montaj hattını kullanıp seri üretimi gerçekleştirmesi sonucu çok büyük kârlar sağlamış ve otomobil endüstrisinde önderlik fonksiyonunu yük- lenmiştir.
*
* Endüstride yeni organizasyonlar kurmak: Girişimci- ler belirli bazı örgütlenmelere giderek gerek örgüt- sel ve gerekse çevresel yapıyı değiştirir. Örneğin;
ekonomide birden bire tekellerin ortaya çıkması, kartel, konsern, tröst, konsorsiyum, korner, pool, ring, füzyon, holding, merger vb. çeşitli işveren bir- liklerinin girişimciler veya işletmeler arası anlaşma- lar ve birlikler şeklinde belirmesi bu duruma uygun düşen oluşumlardır. Girişimcilerin örgütlenerek çeşitli işletme birliklerini kurmalarının temel ama- cı, piyasaya hâkim olmak ve bu yolla kazançlarını mümkün olan en yüksek düzeye çıkarmaktır.
* Yeni pazarlara ulaşmak: Girişimciler ülke içinde ve dışında yeni pazarlar bularak ve pazar payları- nı genişleterek mal ve hizmet satışlarını arttırmayı amaçlar. Bunun için de değişik çözüm yolları arar-
Resim. 02.09: Girişimci amaçlarından biri yeni pazarlara ulaşmaktır.
Resim. 02.08: Yeni üretilmiş ve pazara sunulmuş mal çeşitlerinden değişik görünümler
lar. Örneğin; tüketicilerin satın alma güçlerini yükseltici çabalara girişmek, ekonomik kalkınmayı sağlamak ve gelir dağılımını daha dengeli hâle getirmek için mevcut engelleri kaldırmak bu yollardan bazılarıdır.
• Ham madde ve benzeri maddelerin sağlanabileceği yeni kaynaklar bul- mak: Girişimciler ülke içinde veya dışında üretim koşullarını değişti- recek ham madde kaynakları bulup denetimleri altında toplarlar. Petrol ve petrol ürünlerini, demir ve çelik madenlerini ele geçirme mücade- leleri bunların belli başlı örneklerini oluşturur. Bu çeşit kaynakları dene- timi altına alan şirket veya girişim- ciler rakiplerine oranla daha büyük kârlar sağlarlar.
Yukarıda sayılanların dışında ayrıca günümüz girişimcilerinin üstlendikleri ve yerine getirdikleri bazı fonksiyonlar bulunmaktadır. Bunlardan başlamaları şunlar- dır:
• Bir iş fikrini ve düşünceyi işletme-girişim hâline getirerek üretim ve pazarla- ma yapmak
• Başkalarının göremediği fırsatlardan yararlanmak
• Yeni ve potansiyel pazarlar oluşturmak
• Yeni teknoloji geliştirerek mal ve hizmet üretmek
• Yeni potansiyel kaynakların üretimde kullanılarak insanlığın hizmetine su- nulmasını sağlamak
• İş hayatında değişimi sağlamak
• İşsizliğin azaltılmasını ve istihdamın artırılmasını sağlamak
• Ekonomik gelişme ve kalkınmayı sağlamak
Girişimcilerin fonksiyonları genel olarak değerlendirildiğinde girişimlerin top- lum açısından yarattıkları faydanın ilk olarak yeni iş fikirlerinin doğması ve gelişmesi alanında olduğu görülmektedir. Girişimciler iş hayatında ve piyasadaki boşlukları, fırsat ve potansiyelleri değerlendirerek ekonomik katkı sağlarlar. Aynı zamanda üre- tecekleri mal ve hizmetleri farklı kesimlerin beğenisine sunarak potansiyel pazarlar oluşmasının da önünü açarlar. Girişimcilerin kâr paylarını artırabilme güdüsüyle ürünlerinde yenilikler yapma ihtiyacının doğması onları yeni teknolojiler kullanma- ya teşvik eder bu da mevcut teknolojinin gelişmesine yardımcı olur.
Resim. 02.10: Girişimci yeni kaynaklar bulmak zorundadır.
ETKİNLİK
GİRİŞİMCİLERİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
GİRİŞİMCİLERİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
Yukarıda girişimcilerin temel özelliklerinden bazıları verilmiştir. Siz de bunlara, bir girişimcide olması gereken başka özellikleri de ekleyerek her biri hakkında fikirlerinizi söyleyiniz. Bu özelliklerin bir ya da bir kaçının eksik olmasının ne gibi sonuçlar doğurabileceğini düşününüz.
Kararlılık
Planlılık
Sosyallik
Güven
Atılımcılık
Adil olmak
Sorumluluk
Çok yönlü olma
Dürüst olmak
İş bitiricilik
Uyumlu olma
Örnek olmak Riski göze
alabilme
Önderlik
Tarafsız olmak
C. GİRİŞİMCİDE OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER
Özellikle başarılı girişimcilerin birçok ortak özellikleri olmasına karşın gerek çalışma alanları, gerek yaptıkları işler açısından çok farklı özelliklerinin olduğu da görülmektedir. Başlıca ortak özellikler; risk alabilme, sorumluluk üstlenme, dinamik bir kişilik, yeniliğe, değişime ve dönüşüme açık bir yapı, ihtiraslı ve büyük olma tut- kusu ve başarıya odaklanma gibi özellikler sayılabilir. Bu niteliklere sahip olmayan girişimcilerin başarılı olmaları mümkün değildir.
Girişimci kişilikte bulunması gereken özel- likler arasında, girişimcilik ruhuna sahip olmak ilk sırada sayılmaktadır. Herhangi bir bireyin sahip olduğu girişimcilik ruhu, katma değer yaratan fa- aliyetler ve zenginlik (bolluk) yaratma misyonunu üstlenerek fırsatları sermaye olarak kullanma isteği olarak da ifade edilebilir. Girişimcilik ruhu genetik olarak var olabileceği gibi aile, çevre, eğitim, gelir vb. çeşitli unsurların da girişimcilik ruhunun geliş- mesinde çok önemli etkenler olduğu kabul edi- lebilir. Girişimcilik ruhu, sadece kişisel özelliklerle değil, motive edici faktörlerle de açıklanabilmek- tedir. Bunun
yanında gi- rişimcilik kolay bir meslek ya da sanat değil- dir. Her ne kadar girişimcilik eğilimi olan insan sayısı fazla olsa da, girişimcilik kültürünün yetersizliği, mali ve finans imkânlarının azlığı, ülke ekonomisine olan güvenin azlığı, eğitim düzeyinin düşük oluşu vb. sebeplerden dolayı girişimci olan insanların sayısı azdır.
Girişimci kişilik yaratıcı kişilikten izler ta- şır. İkisi de benzer kavramlar olmakla beraber aralarındaki fark; yaratıcı kişilerin kâr güdüsü ile çalışmamalarıdır. Bu, yaratıcı kişilere esnek davranabilme fırsatını verirken girişimcilerin ise böyle bir avantajları yoktur. Yaratıcı kişile- rin başlattıkları sürecin başarıya ulaşması giri- şimci kişilerin sağlayacakları itici güç ile müm- kün olmaktadır.
İşletmelerin çoğu daha iş hayatlarına başlamalarının ilk zamanlarında başarısızlığa uğramaktadır. Bu başarısızlıkta, girişimcilerin
Resim. 02.11: Girişimciler zenginlik yaratma misyonunu üstlenirler.
Resim. 02.12: Girişimcilik özelliklerine sahip olmayanlarınbaşarılı olma şansı
yoktur.
sahip olmaları gereken kişilik özelliklerine sahip olmayışları ya da girişimci olabi- lecek yeterlilikte bulunmayışlarının rolü büyüktür. Zaten bu ve benzeri kişisel özel- liklere sahip olmayan ve iş hayatında girişimci kişilik özelliklerinin dışında hareket edebilen girişimcilere rastlanılması da mümkün değildir.
Çağdaş ekonomilerde girişimcilerin fonksiyonu yöneticiler arasında dağılma eğilimi göstermekle birlikte, işletmenin stratejilerini ve çevresiyle ilişkilerini belir- leyip düzenleyen bir otorite olarak devam etmektedir. Bu bakımdan girişimcilerin kendisini yöneticilerden ayıran kişiliğe sahip olmaları gerekir. Ancak, girişimcilerin diğer insanlardan farklı kişilik özelliklerine sahip olmaları başarılarının bir garantisi değildir, sadece başarıya ulaşma olasılığını arttırır.
Girişimci kişiliğe sahip insanlar, hayatları boyunca önemsiz durumları bile çok önemli duruma çevirebilirler. Girişimciler, toplumun vizyon sahibi üyeleridir. Geç- mişte değil, gelecekte yaşarlar. Girişimcilerin başlıca özelliklerini kişisel, davranışsal ve sosyal özellikler olarak üçe ayırmak mümkündür.
1. Kişisel Özellikler
İş hayatında başarılı olmanın göstergesi sadece para kazanmak değildir. Ba- şarı aynı zamanda hayatı zenginleştirmek ve kişisel tatminle de ilgili bir kavramdır.
Şimdiye kadar girişimcilikle ilgili yapılan araştırmalarda girişimciliğe farklı açılardan bakılmıştır. Buna rağmen bütün araştırma sonuçlarından; hayal, risk alma, yenilik, yaratıcılık, başarı arzusu, güç arzusu ve fırsatçılık gibi benzer özellikler ortaya çıkmış- tır. Başarılı kabul edilen girişimcilerde bu gibi kişisel özellikler bulunurken başarılı girişimcileri başarısız olanlardan ayıran tek bir özellikler bütünü de yoktur.
Girişimcilik bir takım özelliklerin bileşimidir. Girişimci kişiler bu özelliklerin bazılarını fazlaca önemserken bazılarını az önemseyebilir ya da hiç önemsemeye- bilirler. Başka bir ifade ile bu özelliklerin hepsi bir girişimcinin kişiliğinde baskın olmayabilir yani her özelliğin girişimci kişiliğin oluşmasına etkisi farklı ağırlıktadır.
Günümüzde girişimci bir kişiliğe sahip olmak çok önemlidir. Çünkü girişimciler et- rafı izlemekle kalmazlar, her zaman mükemmele ulaşma yolunda yenilik arayışı için- dedirler. Bu tür kişiliğe sahip olmak kendi işinin patronu olmak isteyen insanların en büyük dayanağıdır. Girişimci kişiler azı çoğa çevirmenin en somut örnekleridir. Bu özellikleri doğrultusunda ideallerini ve enerjilerini paylaşırken başarısız olan kişilere toleransları çok az olur. Zorlukları aşmaya yatkın, bağımsızlık ihtiyaçları yüksek, fır- satçı, riske yatkın, pozitif düşünen, iyimser, vizyon sahibi yaratıcı, kendine güvenen insanlardır. Girişimcilerin başlıca kişisel özellikleri şunlardır:
• Hayalcilik
Girişimcilerin çocukluk dönemlerinde başlayan ve hayatları boyunca devam eden hayallerinin somutlaşması girişimciliğin odak noktasını oluşturmaktadır. Başa- rılı olmak; hayaller kurmaya ve kurulan hayalleri gerçekleştirebilmek için çalışmaya
bağlıdır. Düşünmüş ya da düşünüyor olmak başarıya giden yolun çoğunu kat etmiş olmak demektir.
Girişimcilerin hayalcilik özel- likleri, hayal mühendisliği kavramı çerçevesinde açıklanmaktadır. Hayal mühendisliği; her türlü düşünceye olumlu perspektif kazandırmaya yö- nelik, geleceğin belirsizliklerini ön- görebilme temeline oturmuş, her zaman ulaşılabilenden daha fazlasını kapsayan, özgün ve yalın fikir üretme tarzı şeklinde tanımlanabilir. Başka bir ifadeyle, sağlam verilerin yaratı- cılıkla bütünleştirilmesini ve potan- siyelden eyleme etkin dönüşümü ta- nımlar. Hayal mühendisliği hayalleri sınırlamaz aksine hayallerin gerçeğe dönüşmesini kolaylaştıran unsurlar taşır. Hayal kurmada önemli olan ha- yallerin gerçeğe dönüşmelerini sağ- layacak değerlere, değişime ve per- formansa yol açacak ufka sahip olmaktır.
• Riske Katlanma
Risk; bir kimsenin davranış ya da kararları sonucunda kaybetme şansına ma- ruz kalması demektir. Risk almak; kayba uğramak, tehlikeye girmek, devam eden bir olayın sonucunun tam belirlilikle ifade edilememesi gibi anlamlar da taşır. Riske
Resim. 02.13: Hayallerin somutlaşması girişimciliğin odak noktasını oluşturur.
Resim. 02.14: Hayal mühendisliği, hayallerin gerçeğe dönüşmesini kolaylaştıran unsurlar taşır.
katlanmak ise kişilerin risk ile ilgili algıları- na bağlıdır. Bir başka ifade ile riske katlan- ma; bir karar uygulanırken başarısız olma ihtimalinin dikkate alınma derecesidir. Ris- ke katlanma hâli sonuç hakkındaki beklen- tilerin etkisi ile gelişir. Yüksek oranda riske katlanma eğilimi olan kişilerin tercihlerini, sonucu o an belirsiz olan alternatiflerden yana kullandıkları görülmektedir.
Girişimciler için risk; getirinin mak- simum olacağına olan inanç ve akılcılıkla girişimi desteklemek demektir. Girişimciler risk alma eğilimleri yüksek olan insanlardır.
Girişimcilerin bir girişimi başlatırken ve yönetirken riske attıkları kaynakları; mali ya- pıları, insani ilişkileri, aile ilişkileri, kariyer imkânları vb. kaynaklardır. Girişimcilerin ris- ki sevmelerinin sebebi ise rekabet dünyasında önde olmayı istemelerinin gereğidir.
Riske katlanmak girişimciliğin ayrılmaz bir parçasıdır. Girişimciler riske girerek yeniliklerin öncüsü olabilir ve bunu yaparken başarısızlığı göze alırlar. Riske katlan- ma eğiliminin; olayların gerçekleşme olasılıklarını düşünmeden, maliyet ve fayda gibi hesaplamalar yapmadan riske girmek olmadığı unutulmamalıdır. Ancak birçok girişimci ne zaman risk alacağını bilir. Önemli olan hangi tür risklerin, ne ölçüde ve hangi şartlarda alınacağıdır. Risk bu ölçülerde değerlendirilmeli ve sonuçtan emin olunmalıdır.
• Yenilik ve Yaratıcılık
Yenilik, girişimci kişiliğin ayrılmaz bir parçasıdır ve girişimci kişileri diğer can- lılardan ayıran bir içgüdüdür. Yaratıcılık ise girişimcilikle yaşamın her anında iç içe olan bir kavramdır ve her ikisi de bireycilik temellidir. Yaratıcılık süreci sonunda olu- şan çıktılar girişimcilik için anahtar görevini yerine getirirler.
Resim. 02.15: Girişimciler risk eğilimi yüksek olan insanlardır.
Resim. 02.16: Yenilik ve yaratıcılık girişimcinin kişisel özelliklerindendir.
• Yönetim Becerisi
Girişimciler; iş- letmelerinin yöne- timinden sorumlu olabilecekleri gibi bu görevlerini profesyo- nellere de devredebi- lirler. Her şeye rağmen işletmenin stratejilerini ve uzun dönem hedef- lerini belirleme konu- munda oldukları için yönetim becerilerine
sahip olmaları ve işletme içerisinde amaçların gerçekleştirilmesini kolaylaştıracak iklimi oluşturmaları gerekir. Ayrıca yönetim yetkisini kullansın ya da kullanmasın girişimcilerin yönetim becerisine sahip olmalarının işletmenin başarılı olmasında büyük rol oynadığı unutulmamalıdır.
• Öğrenme Azmi
Öğrenme, tüm canlı varlıkların sa- hip olduğu ve onları diğer varlıklardan ayıran temel özelliklerden biridir. Her canlı doğumundan itibaren, yaşamak, çevresine uyum sağlamak ve bu uyumu sürdürebilmek için sürekli olarak öğren- mek zorundadır. Değişen çevreye uyum sağlamak, tüm canlıların varlıklarını sür- dürmeleri için temel koşuldur. Dolayısıy- la, dinamik bir çevrede faaliyet gösteren girişimcilerin başarılı olabilmelerinin ve rekabetçi avantaj elde edebilmelerinin temel şartı öğrenmektir.
Girişimcilerin öğrenmek için azim-
li olmaları hem yeterince bilgi sahibi olmadıkları iş alanlarında hem de deneyim elde ettikleri alanlarda kendilerini geliştirebilmeleri için gereklidir. İşletmesini geliş- tirmek isteyen girişimciler her zaman bilgi kapasitelerini arttırmaya ve öğrenmeye açık olmalıdırlar.
• Hırslılık ve Kararlılık
Girişimcilik; hırslılık ve kararlılık işidir. Cesurca atılımlar yapmak ve hedeflere ulaşmada aynı kararlılık çizgisini korumak girişimciliğin doğası gereğidir. Girişim- cilerin başarısızlığa uğrama sebeplerinden birisi de yeterince hırslı olmamalarıdır.
Resim. 02.18: Girişimci öğrenmek için azimli olmalıdır.
Resim. 02.17: Girişimcinin başarılı olması yönetim becerisine bağlıdır.
Girişimcinin kendini geliştirmeye çalışmasında ve düşüncelerini yaşama geçirmede sahip olacağı kararlılık ise başarılı olması için önemli bir şarttır.
Girişimciler için hırs; doğrudan kârı hedeflemek ve düşündüklerine tutku ile inanmak doğrultusunda ortaya çıkan bir kavramdır. Kararlılık ise karşılaştığı zor- luklarla yılmadan mücadele edebilme gücüdür. Kararlı insanlar; çalışmayı sever- ler, sıra dışı bir performans gösterirler ve çözümü elde edene kadar çabalamaktan geri durmazlar.
• İyimserlik ve Kendine Güven
İyi bir girişimci; her şeyi iyi yanı ile gören, her durumdan bir çıkış yolu uman, her düşünceyi ve yapılan her işi iyi tara- fından değerlendiren bir kişiliğe sahip olmalıdır. Bu durum “İyimser; her felakette bir fırsat, kötümser, her fırsatta bir felaket görür.” ifadesi ile daha iyi anlatılabilir. Ba- şarısızlık veya başarısız olma olasılığına karşı kolay kolay kötümserliğe düşmemek girişimcilerin rekabet avantajı elde etmedeki en büyük şanslarından biridir.
İyi bir girişimci; sorumluluk alırken ve bu sorumluluğunu yerine getirmek için çalışırken kendine güven duyar. Kendine güvenen bir insan; çalışmaktan kaçınmaz;
sürekli ilerleme isteği duyar, en iyiyi arar ve içinde olduğu durumun gereğini yerine getirmeye çalışır. Girişimci bir insanın kendine güvenmesi arzu edilen bir özelliktir.
Ancak kendine güven hissinin olması gerekenden fazla olması insanın kibir taşıma- sına sebep olur ki; bu da birçok problemin kaynağıdır. Çünkü kibirli insanlar her şeyi bildiklerini sandıklarından kendilerine sunulan önerileri kabul etmezler. Kendine güvenmek ile kibirli olmanın arasına tarafsızlık kavramı ile bir sınır konulabilir. Taraf- sızlık ise kişinin kendini daha iyi tanımaya çalışması; fiziki, ruhi ve mantık kapasitele- rini iyice değerlendirmesidir.
Resim. 02.20: İyi bir girişimci; sorumluluk alırken ve bu sorumluluğunu yerine getirmek için Resim. 02.19: Kararlı insanlar başarana kadar
çabalar.
• Önsezi ve Fırsatçılık
Önsezi kavramının kelime anlamı; hiçbir be- lirti yokken bir şeyin olacağının anlaşılması ya da içe doğmasıdır. Girişimcilik ise yeni bir işletme kur- mak için piyasalardaki fırsatları tespit etme, değer- lendirme ve geliştirmeyi içeren bir süreç olduğuna göre önsezilerin güçlü ve fırsatçılığın gelişmiş ol- masının girişimciliğin temellerinden olduğu söyle- nebilir. Girişimciler, fırsatları herkesten önce tespit edebilme ve değerlendirebilme yeteneklerini ge- liştirecek metotlar bulmak için düşünsel ve fiziki kapasitelerini fazlasıyla kullanırlar. Zaten girişim- cilerin işi piyasaları takip edip potansiyel fırsatları kollamaktır.
Girişimcilerin dinamik çevrede değişen ko- şullara bağlı olarak beliren fırsatları görebilmeleri önsezilerinin gücüne bağlıdır. Bir girişimci için ön- sezi; bilgiye dayanan, fırsatları yakalama ve değer- lendirme tekniğidir. Fırsatları değerlendirmede elbette ki önseziler çok önemlidir.
• Vizyon
Bir girişimci için vizyon, geçmişte ve şimdi düşünülmemiş ya da başarılamamış olan, gelecekte başarmayı düşündüğü yapılması gerekenler ile ilgili net olarak ifade edilen ve girişimcinin kendine özgü düşünceleridir. Vizyon, bir kişinin kendine özgü görüş açısını ve derinliğini ifade eder. Vizyon süzgecinden geçmemiş düşünceler ham hayaller olmaktan öteye gidemez. Vizyon aynı zamanda girişimcinin yeniliğe, yaratıcılığa ve orijinalliğe açıklığının, başkalarının görüşlerinden ve katkılarından il- ham alma derecesinin de bir göstergesidir. Vizyonun değer kazanması ise başkaları tarafından anlaşılması ve paylaşılması ile mümkün olur.
Resim. 02.21: Girişimci iş piyasasını takip edip fırsatları
değerlendirmelidir.
Resim. 02.22: Vizyon girişimcinin yeniliğe, yaratıcılığa ve açıklığının, başkalarının görüşlerinden ve katkılarından ilham alma derecesinin bir göstergesidir.
Girişimciler açısından vizyonun oluşturulmuş olması işletmeleri için tekdüze düşüncelerden arınmaları açısından çok önemlidir. Bunun sonucunda işletmele- rin başarısı artacaktır. Vizyon sahibi olmak; arzulanan değerler, başarıyı elde etme, toplumla etkileşim kurma ve amaçlara ulaşabilmek için motive edici bir güçtür. Bu motive edici gücün performansının korunması; vizyona çerçeve oluşturan değerle- rin, uzun döneme sarkan farklı bakış açıları ile belirlenmiş olmasına bağlıdır. İşte bu noktada girişimciler ile yöneticilerin başka bir farkı da ortaya çıkmaktadır. Vizyon oluşturabilmek için gereken özellikler ise şunlardır:
1. Yöntem oluşturma 2. Yaratıcı olma 3. Yardımseverlik 4. Örnek olmak
5. Başarıyı paylaşabilmek
• Odaklanma
Girişimciler başarılı olmak için işlerine ve işle- rini ayakta tutan güçlerine odaklanırlar. Tüm varlıkla- rını yani enerjilerini, kay- naklarını ve zamanlarını bütünleştirerek işlerine yo- ğunlaşırlar. Çalışırken işle- rinden başka bir şey düşün- mezler. Bu konuda önemli olan, doğrularının hangi konularda yoğunlaştığıdır.
Doğruların getirdiği başa- rıların kalıcı olması gerekti- ğine, kalıcılığın sağlanması için değişime ayak uydur-
maya ve amaçlara ulaşmak için var güçleri ile çalışmaya inanırlar.
• Başarma İhtiyacı
Başarı ihtiyacı kavramı, yüksek düzeyde performans gösterme ya da rekabet ortamında öne çıkma arzusunu ifade eder. İnsanı bu yönde motive eden güdü ise başarı güdüsü olarak adlandırılmaktadır. Başarı ihtiyacı yüksek olan insanlar hesaplı risk alır, hızlı geri besleme ister, işten başka bir şeyle ilgilenmezler. Kendilerine gü- venleri tamdır, sorumluluk almak için gönüllüdürler, enerjiktirler ve amaçlarının engellenmesine izin vermezler. Başarı ihtiyacı yüksek olan insanlar girişimcilik ni-
Resim. 02.23: Girişimci çalışırken işinden başka bir şey düşünmez.
telikleri gerektiren meslekler seçerler. Seçtikleri meslekler ya da kurdukları işler zor- lu, riskli, karar verme sorumluluğu olan ve performanslarını ölçebilecekleri işlerdir.
Böyle insanlar sürekli olarak kendilerini geliştirmeye çalışan tiplerdir.
Girişimciler yüksek başarı ihtiyacının etkisi altındadırlar. Bu nedenle kendile- rini başarı ile özdeşleştirmeyi isterler. Başarı ihtiyacı yüksek olan girişimcilerin varlı- ğı ülkelerin ekonomik kalkınmalarına da önemli derecede katkı sağlar. Girişimciler başarılı olmayı ödül beklentisinden çok kendi kişisel gelişimleri için isterler. Bunun için profesyonellerle çalışırlar ve işlerini şansa bırakmazlar. Sonuca kendi çabalarıyla ulaşmak isterler.
• Bağımsızlık İhtiyacı
Girişimci olmanın ana se- beplerinden birisi, kendi işinin patronu olma isteği yani ba- ğımsızlık ihtiyacıdır. Bağımsızlık, özgür hareket edebilme; karar alma ve kendini ifade etme ko- nularında insanın kendi çizdiği güven sınırları içinde istediği gibi hareket edebilmesi demek- tir. Bağımsızlık ihtiyacı yüksek olan bireyler hiyerarşik yapılara, statükoya ve otoriteye önem vermezler. Başka değer yargı- larından soyutlanarak hareket tarzlarını kendi oluşturdukları değer yargıları ile belirlerler.
Çevreyi kendi bakış açılarıyla yorumlayıp kendi istedikleri zaman, kendileri için çalışır- lar. İşletme kurmanın başlıca nedenleri; kâr elde etme ve topluma hizmet etmedir.
Bunlara bağlı olarak süregelen özel amaçlar ise sosyal prestij elde etme ve bağımsız çalışma arzusudur. İnsanların birçoğu yaratılışları gereği başkalarına bağımlı olarak çalışmak istemezler. Çalışma koşulları ne kadar ağır olursa olsun, ne kadar engel içerirse içersin ya da kârlılık ne kadar az olursa olsun, kendi kendinin patronu olma arzusu insanlara kendi imkânları oranında bağımsız çalışma isteği aşılar. Bağımsız çalışma; toplumda değişime sebep olma ve toplumu etkileyebilme ortamını da ya- rattığı için girişimciler bu uğurda riskleri göze alarak kendi işlerini kurarlar.
Resim 2.24: Girişimcinin kendine güveni tamdır, sorumluluk almak için gönüllüdür.
• Enerjik Olma
Enerjikliğin girişimciler açısından ifade ettiği anlam;
temposu yüksek bir iş hayatına sahip olmak, yönetim, üretim, yenilik, yaratıcılık, liderlik gibi konularda etkileyici bir tutum göstermek ve son olarak da bu günün işini yarına bırakmamak felsefesiyle çalışmaktır. İyi bir girişimci; yerinde duramayan, sürekli bir şeyler yapmak için çabalayan, gücünü arttırmaya çalışan ve gücünü başarıya gi- derken dengeli olarak kullan- manın yollarını arayan insandır.
• Problem Çözme Yeteneği
Girişimcilerin problem içeren durumlar karşısında doğru bir çözüm yolu bul- mak için gerekli yeteneğe sahip olmaları şarttır. Problem çözme faaliyetlerinin anah- tarı ise karar verme işidir. Karar verme birden fazla alternatif arasından uygun olanı tercih etmek demektir. Karar vermenin girişimcilikle ilgili yönü problemleri çözme, sorunları giderme, yenilikler yapma, kaynakların etkin dağılımını sağlama ve çeşitli pazarlıklara katılma konuları ile belirginleşir. Girişimci sıfatını taşıyan bir insanın vaz-
Resim 2.25: Bağımsızlık ihtiyacı yüksek olan bireyler hiyerarşik yapılara, statükoya ve otoriteye önem vermezler.
Resim 2.26: Girişimci bugünün işini yarına bırakmaz.
geçemeyeceği en önemli iş karar vermektir.
• Planlama
Planlama, işletmeler için amaç geliştirme ve bu amaçlara ulaşmak için çeşitli alternatiflerin değerlendi- rilmelerini kapsayan süreçleri içerir.
Bu süreçler dış tehlike ve fırsatlarla işletme içi güçler ve zayıflıkların sis- tematik kontrolünün temelleri üze- rine kurulmuştur. Girişimcilerin kar- şılaşacakları belirsizlikleri mümkün olduğunca azaltmaları gerekir. Giri- şimcilerin önlerinin açık olması gere- kir. Bunun için de planlamaya ihtiyaç duyarlar. Planlama sayesinde hesaplı bir şekilde risk alarak bu risklere kar- şı gerçekçi bir cesaretle tutum alır- lar. Başarılı olmaları planlarının uzun dönemli stratejiler üzerine kurulmuş olmasına bağlıdır. Hedeflere ulaşa- bilmek için uzun vadeli planların yanında kısa vadeli planlar da yapılır. Önemli olan, planların, gerçekçi yani işletmenin kaynaklarına ve çevrenin koşullarına uygun aynı zamanda dinamizm içeren yani gerektiğinde hoş görülebilecek yapıda hazırlan- mış olmalarıdır. Bilindiği gibi planlama, yönetim fonksiyonunun en önemli işlevidir.
Planlama sayesinde girişimciler kaynaklarını etkin bir şekilde bir araya getirebilir ve pazarda önlerine çıkan fırsatları en iyi şekilde değerlendirebilirler.
Resim 2.27: Yoğun ancak kararsız ve beceriksiz bir yönetici örneği
Resim 2.28: Planlama işletme kaynaklarına ve çevre koşullarına uygun olmalıdır.
• Esneklik
Başarılı girişimcilerin prensiplerinin ve planlarının her zaman tolerans payı ol- malıdır. Bu tolerans payından prensiplerin ve planların istenildiği zaman istenildiği yöne çekilmeleri anlaşılmamalarıdır. Globalleşen, yoğun bir dönüşüm ve değişime sahne olan çağımızda katı planlarla ayakta kalma olasılığı pek yüksek değildir. Tek- nik, süreçler, değer yargıları sürekli değişirken ve bilgi stratejik bir üretim faktörü hâline gelmişken planlara sıkı sıkıya bağlı kalmanın bir anlamı yoktur. Bu yüzden planlar dinamik çevrenin değişen koşullarına karşı çabuk tepki verebilmek için de- ğişik alternatifler içermelidir. Alternatif hareket seçeneklerinin olması girişimcilerin ufuklarının açık olmasına yardımcı olarak rekabet avantajı elde etmelerini sağlaya- caktır.
• Hataları Kabul Etme
Her gün yeniden kurulan, sanayi toplumuna ait kurum ve kararların yerini bilgi toplumuna ait kurum ve kararların aldığı dünyada, ülkelerin ekonomik gelişmesin- deki en temel girdilerden biri olan girişimcilerin hatalara karşı gösterecekleri tutum çok önemlidir. Günümüz dünyasında iş çevresi bu kadar hızlı değişirken, yenilik ya- ratma düzeyi piyasada ayakta kalmanın temel aracı iken, hatalar üzerine düşünme- miş, hataların kaynaklarını belirlememiş, sınırlarını çizmemiş ve hataları erken uyarı aracı olarak görmemiş bir girişimcinin başarılı olması mümkün değildir.
Girişimciler, ait oldukları toplumda algılamaları herkesten farklı olan, algıları- nı hayallere, hayallerini ise projelere dönüştüren insanlardır. Girişimcilerin başarılı olmaları toplumun yaratıcılığa ve aykırı düşünmeye geçit vermesinde yatmaktadır.
Yaratıcı yönü ön plana çıkarılarak değerlendirecek hataların, ülkeler için zenginlik kaynağı olan girişimcilerin önemli kaynaklarından olduğu unutulmamalıdır. Giri- şimcinin hayallerini zenginlik kaynağı haline getirebilmesi için hatanın kaynakları ve sınırları üzerinde bilgiye ve bilgiye dayanan fikre sahip olmaları gerekir. Bu yüzden girişimci hatayı kabul etmeli ve kaynağını öncelikle kendisinde aramalıdır. Hataların
Resim 2.29: Planlar çevrenin değişen koşullarına karşı değişik alternatifler içermelidir.
olmaması ya da mini- mum düzeyde olması işlerle ilgili bilinme- si gereken her şeyin girişimci tarafından hiçbir boşluk kalma- yacak şekilde ilgililere öğretilmesi gerekir.
Burada bilinmesi ge- reken başka bir nokta da hatanın hem birey- sel hem de toplumsal kaynaklı olabileceği- dir. Hata yapmak in- sana özgü olduğuna göre önemli olan hata yapmak değil aynı ha- tayı tekrarlamamaktır. Hata yapma özgürlüğü olmayan veya hatayı kabul edemeyen girişimcilerin canlılıkları çok kuvvetli olamaz.
Başarılı bir girişimci; çevresindeki insanlara hangi hataların hoş görüleceğini hangilerinin ise hoşgörü alanını dışında kalacağını net bir şekilde anlatabilmelidir.
Hatalardan kaçmak, analiz edilmesini ertelemek, hataları kabullenip tartışma alanı- na getirmemek bir girişimcinin yakalanabileceği en önemli tuzaktır.
• Strese Karşı Dayanıklılık
Stres, herkes tarafından bilinmesine rağmen çoğunlukla hem yanlış hem de fark- lı anlamlarda kullanılmaktadır. Stres ifadesi olumsuzluk çağrışmaktadır, fakat bu düşün- ce yanlıştır. Çünkü stres çalışma ortamındaki şartlara göre zararlı veya zararsız olabilir. Ça- lışma yaşamında stres kaynağı olan birçok psikolojik ve sosyolojik faktör vardır. Bu fak- törler; işletmelerin yapısı, içeriği ve işletme içi iletişim ile yakından ilgilidir. Aynı zamanda insanların ruhsal ve fiziksel yapılarına da etki eder. İnsanın dengesini bozabilecek unsurlar taşıyabilir.
İş yaşamında girişimcileri, yorgunluk, sinir bozukluğu ve endişe içeren deneyimler bekler. İşlerin istenildiği gibi gitmemesi, satış-
Resim 2.30: Hata yapmak insana özgüdür, girişimci de hata yapabilir, önemli olan aynı hatayı tekrarlanamamaktır.
Resim 2.31: İyi bir girişimci, stres kavramını iyi kavrayabilmeli, stresle
mücadele yollarını öğrenmelidir.
ların düşmesi, rekabetin yoğunluğu, tecrübe eksikliği, sermayenin zayıflığı, teknolo- jik ve ekonomik değişim, tüketici tercihlerindeki değişim, geleceği öngörememe ve benzeri faktörler başarısızlık olasılığını dolayısı ile stres düzeyini arttırır. Bu yüzden girişimciler stresle başa çıkmak durumundadır. İyi bir girişimci olmanın stres konusu ile ilgili gerekleri; stres kavramını iyi kavrayabilmek, stresle mücadele yollarını öğ- renmek, iyi ve kötü stresi ayırabilmektir.
2. Davranışsal Özellikler
Girişimcilik özelliğine sahip kişiler, koşullar tarafından kısıtlanmaya razı olmaz;
fırsatları fark eder, inisiyatif kullanarak harekete geçer ve istediğini elde edinceye kadar sabreder. Kendi davranışları sonucunda şartları değiştirebileceklerine dair bir inanç taşır. Bu nedenle girişimci eylemlere doğru yönelirler. Girişimci özelliği taşıma- yan kişiler ise kendilerini rüzgâra bırakırlar.
Girişimci kişiler başarıyı; sıkışık bir iş takvimine uymak, bir projeyi bütçesinin al- tında bir maliyetle tamamlamak ve kazan- mak olarak tanımlarlar. Bu nedenle girişimci özelliği olan kişiler ya kendi işlerini kurarlar ya bir değişime önderlik ederler ya da bü- yük kuruluşların içinde girişimci faaliyetler- de bulunurlar. Aynı zamanda çevrelerinde yaşam kalitesini artıracak sivil toplum faali- yetlerinde bulunurlar. Bu tür kişiler başarıyı geleceğe yönelik değişim yaratmakla eşan- lamlı görür.
Girişimciler bir işe başlayacakları zaman aşağıdaki davranışsal özellikleri ser- gilerler:
* Sürekli değişim fırsatları kollar.
* Değişime odaklı hedefler belirler.
* Problemleri öngörür ve önler.
* Farklı işler yapar ya da işleri farklı yapar.
* Harekete geçer.
* Hedefe ulaşana kadar uğraşmayı ve çaba göstermeyi sürdürür.
* Değişimi tasarlamak ve başlatmakla kalmaz, sonlandırır ve başarır.
Resim 2.32: Girişimci farklı işleri yapar ya da işleri farklı yapar.
3. Sosyal Özellikler
Girişimcilerin başarıya ulaşmak için sahip olmaları gereken özelliklerden biri de insani ilişkiler yani iyi iletişim kurma becerisidir. Personeli iyi bir şekilde moti- ve etme, yönlendirme ve etkili iletişim, girişim sürecinin her aşamasında gerekli ve önemlidir.
Girişimci, insanlarla iyi geçinebi- len, ilişkileri sağlam olan bir tutum için- de olmalıdır. İletişimin etkin ve ilişkile- rin sağlam olması; güvenilir olma, hızlı karar alabilme, belirsizlik ve riske karşı yüksek tolerans gösterme, strese daya- nıklı olma, ikna kabiliyetine sahip olma, iletişimi kolayca başlatabilme, çevrenin farkında olma ve geri beslemeye önem verme faktörlerinin bütünleşmesi ile mümkün olur. Girişimci insani ilişkilerde becerikli ve sempatik olmalıdır. Bu yolla çalışanların motive edilmeleri kolaylaşır.
Girişimcinin insani ilişkilerde başarılı olmak için dikkat etmesi gereken faktör- ler ise şunlardır:
* İnsanlarla iletişim kurulduğunu unutmamalıdır.
* Topluma yararlı mal ve hizmetler üretmelidir.
* Her insanın farklı özellikte olduğu gerçeğini kabullenmeli ve buna göre ha- reket etmelidir.
* Çalışanlarının gerekli ek eğitimleri almalarını sağlamalıdır.
* Çevreyi tanımalı, çevre tarafından tanınmalıdır.
* İnsanlara sevgi ile yaklaşmalıdır.
* Adil, tarafsız ve dürüst olmalıdır.
* Çalışanlarına her türlü sosyal ola- nakları sağlamalıdır.
* Başkalarına verdiği sözleri tutmalı- dır.
* Değişik fikir ve önerilere açık olma- lıdır.
* Vergilerini düzenli olarak ödemeli ve topluma örnek olmalıdır.
* Hataya karşı toleranslı olmalı, çalı- şanlara ufuk kazandırmalıdır.
* Konuşmadan önce dinlemeli, dedi- kodu ve söylentiye itibar etmemelidir.
* Davranışlarıyla topluma örnek olmaya çalışmalıdır.
Resim 2.33: Girişimci insanlara sevgi ile yaklaşmalıdır.
Resim 2.34: Girişimcilikte iyi iletişim kurma becerisi önemlidir.
ETKİNLİK
GİRİŞİMCİLERİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
EVET HAYIR 1. Kendinizi girişimci olarak tanımlayabilir misiniz?
2. Girişimci (kendi işinizin patronu) olmayı hiç
düşündünüz mü?
3. 20 yaşına kadar iş deneyiminiz oldu mu? (Yaz çalış-
ması ve staj dahil)
4. Ailenizde girişimci var mı?
5. Girişimcilik sizce zor mu? Hiç denediniz mi?
6. Kendinize güveniyor ve yeterli buluyor musunuz?
7. Boş vakitlerinizde tek başınıza kalmak yerine arkadaşlarınızla mı olmayı seçersiniz?
8. Esnek çalışma saatleriniz ve daha yüksek geliriniz
olsun ister misiniz?
9. Girişimcilikle ilgili bir dergi takip ediyor musunuz?
10. Girişimcilik konusunda bir kitap okudunuz mu?
11. Girişimcilikte başarı için teknoloji kullanımı
önemli mi?
12. Girişimcilikte proje yönetimi sizce önemli mi?
13. İş alanı olacak bir iş fikriniz var mı ve fikrinizi
İşe dönüştürebilecek misiniz?
14. Sektör, müşteri ve pazar analizi yaptınız mı?
veya gerektiğini biliyor musunuz?
15. Rekabet avantajı için doğru müşteri ilişkileri
yönetimi gerekli midir?
16. Girişimcilikte başlangıçta iş planı olmalı mı?
17. Girişimcilik ile ilgili bir grup veya siteye üye misiniz?
18. Girişimcilik kulübü ve derneklerini biliyor musunuz?
19. Kriz dönemlerinde girişimciler daha başarılı olabilirler mi?
20. “Bayilik” ve “Franchising” kelimeleri size tanıdık
geliyor mu?
o o o o o o o o o o
o o
o o o o o o
o o
o o o o o o o o o o o o o o o o
o o
o
o
EVET HAYIR
21. Kendinize örnek aldığınız veya beğendiğiniz bir
girişimci var mı?
22. Girişimcilik eğitiminin üniversite ve firmalarca
verildiğini biliyor musunuz?
23. Girişimcilikle ilgili seminer, eğitim veya etkinliğe
katıldınız mı?
24. Girişimcilik sizce ülkemizde kolay mı?
25. Ülkemizdeki girişimci kişi ve şirketler sizce
başarılı mı?
26. İşinizi kurma ve geliştirmede bazı kurumlardan destek alabileceğinizi biliyor musunuz?
27. Girişim için kaynak sağlayan “risk sermayesi”
şirketleri olduğunu biliyor musunuz?
28. Girişimcilere devlet yeterli kolaylığı ve desteği
sizce sağlıyor mu?
29. İşinizi kurma sonrasında satışlarınızı nasıl
artıracağınızı biliyor musunuz?
30. Girişim fikrinizi satmak ister misiniz?
31. İşinizi doğru yönetebileceğinizi düşünüyor musunuz?
32. “İletişim yeteneğiniz” ile karşınızdakini ikna
edebilir misiniz?
33. Sizi girişimci olmaktan sermayenizin olmaması mı
alıkoyuyor?
Değerlendirme:
Yukarıdaki 33 soruya verdiğiniz cevaplara göre girişimci olup olmadığınızın yanı sıra
“potansiyel bir girişimci” olup olmadığınızı da anlayacaksınız. Eğer 15–20 soruya EVET ce- vabı verdiyseniz kendinize girişimci diyebilirsiniz. Testin tümünü cevaplandırdınız ve 20-25 arası soruya HAYIR dediyseniz girişimci değilsiniz ama bu testi uygulayarak girişimciliğe olan ilginizi göstermiş oluyorsunuz. Dolayısıyla eğer 10 soruya dahi EVET cevabı verdiyseniz “Po- tansiyel girişimcisiniz.”
Kaynak: http://www.gge.kosgeb.gov.tr/
o o o o o o o o o o o o o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o o
o
o
Ç. GİRİŞİMCİ OLABİLİR MİYİM?
Günlük hayat içerisinde her gün aklında bir iş fikri olan insanlarla karşılaşmak mümkündür. Ancak gerçekte kurulan işlerin sayısı düşünülenlerden çok azdır. Kişi- nin kendi kendinin patronu olmak, başkalarından emir alarak çalışmamak, mevcut iş seçeneklerinin verdiği maddi-manevi kazanımlardan daha fazlasına ulaşmak gibi insanı girişimci olmaya iten pek çok neden vardır. Bunlardan başka ayrıca; kendi ge- leceğini kendi karar ve çabaları ile şekillendirmek, bağımsız ya da esnek bir iş or- tamına sahip olmak, iş fırsatlarını değerlendirmek gibi düşünceler de girişimciliğin başlıca nedenlerindendir. Bazı durumlarda ise yaşam koşulları insanı girişimciliğe iter.
İş fikri her ne olursa olsun, başarılı bir girişimcilik örneği sergi- leyebilmek için bilgi birikimi, beceri ve davranış biçimi olmak üzere üç ana yeteneğe gereksinim vardır.
Girişimci olabilmek için bir iş fır- satı, müşteriler, üretim süreçleri, işletme yönetimi, pazar, rakipler, teknik konular, yardım alınabile- cek kaynaklar gibi konularda bilgi sahibi olunmalıdır. Bireyler bilgile- rini becerileriyle desteklemeli, aynı zamanda; işinin gerektirdiği teknik konularla, pazarlama, finansal yö- netim, organizasyon, planlama ve liderlik gibi konularda da beceri sa- hibi olmalıdırlar.
Girişimci işini kurduğunda bilgi ve becerisini nispeten geliştirmesi ve yeni be- ceriler edinmesi kolaydır. Ancak, davranışların gelişmesi zaman alır ve kolaylıkla de- ğiştirilemez ya da geliştirilemez. Çünkü başarılı bir girişimci inisiyatif alır, ısrarcıdır, yüksek kalite için çaba gösterir, verimliliğe yoğunlaşır, sorunları orijinal yöntemlerle çözer, hesaplanabilen riskleri alır, ikna edicidir, fırsatları görür ve harekete geçer. Sü- rekli bilgi kaynaklarına ulaşmaya çalışır, anlaşmaların tatminkâr bir şekilde netice- lenmesi için çaba gösterir, sistematik olarak plan yapar, kendine güvenir, atılgandır ve etkileyici stratejiler kullanır. Bu nedenle sadece bilgi ve beceriye sahip bir insan işini kurmayı bir şekilde başarsa bile çok uzun süre sürdüremeyecektir. Örneğin;
uygun davranış özelliklerine sahip olmayan bir girişimci büyük sıkıntılarla karşılaş- tığında ısrarcı olmayacak, fırsatları görüp değerlendiremeyecek ya da yeni bir işe girmek için riski hesaplasa dahi almak istemeyecektir.
Girişimcilik deneyimini başarıya ulaştırmak için kişi öncelikle iş kurmaya karar vermeli, bunun için gerekli motivasyona sahip olmalıdır. Ardından uygun bir iş fikri
Resim 2.35: İyi bir girişimci organizasyon ve yönetim örgüsünü oluşturmalıdır.
ve pazar seçimi yapmalı, tüm bu aşamalardan sonra ise gerekli kay- nakları ve yetenekleri bir araya ge- tirebilmelidir. Bu dört ana faktörü başarı ile bir araya getirdikten son- ra bir iş planı hazırlamalı ve gerekli organizasyon ve yönetim örgüsü- nü oluşturmalıdır. Tüm bu faktör- ler içerisinde şüphesiz tek başına en önemli olanı motivasyondur.
Girişimci başarı potansiyeli- ne sahip olduğunu düşündüğü bir iş fikrini, uygulamaya geçmeden hatta detaylı olarak araştırmaya başlamadan önce genel olarak söz konusu iş fikrinin uygulanmasına engel temel bir faktörün olup olmadığını bilmek zorundadır. Bu ön değerlendirme kesinlikle işin başarı şansını ya da kârlılığını araştı- ran bir çalışma değildir. Buradaki amaç sadece detaylı iş planı oluşturma çalışmasın- dan önce, iş fikrini kısaca değerlendirerek iş planı çalışmasının ilerideki safhalarında karşısına çıkabilecek bir olanaksızlığı önceden görerek vakit kazanmaktır.
Girişimci iş kurma sürecinde ye- rine getirilmesi gereken yasal zorunlu- lukları bilmeli, çözümü zor olan herhan- gi bir durumda, iş fikrinin yapılabilirliği, kârlılığı gibi faktörleri araştırmaya baş- lamadan önce bu zorunlulukların nasıl çözülebileceğini araştırmalıdır. Örne- ğin; kreş, çocuk kulübü, gıda maddele- ri üretimi, sağlık hizmetleri gibi detaylı yasal mevzuatlarla yönlendirilen iş alanlarına girecekse bu tür işletmelerin kurulmasında hem teknik yapının hem de idari yapının oluşumunu belirleyen tüm düzenlemelere uygun davranmalıdır.
Çeşitli iş fikirleri bir takım genel meslek başlıkları altında yer almakla birlik- te, iş fikrinin özel kapsamında piyasada oluşmuş mevcut deneyimlere sahip olma- yı gerektirmektedir. Örneğin; bilgisayar destekli metal işleme tezgâhları ile çeşitli metal ürünler üretecek olan bir atölyenin kurulması makine mühendislerinin genel uzmanlık alanlarını ilgilendiren bir iş türüdür. Ancak bu iş alanında başarılı bir işlet- me olmak için kullanılan makineler ve üretim teknikleri çok hassas işlemler gerek- tirmektedir. Ayrıca, hızlı ve kaliteli ürün üretmek bu tür işletmelerin temel başarı kriterini oluşturmaktadır. Bu nedenle işletmenin bu alanda deneyimli mühendis ve
Resim 2.36: Gerekli motivasyonu sağlamış girişimci ve çalışanlarından bir görünüm
Resim 2.37: Girişimci geleceği tahmin edebilmelidir.
ustalara sahip olması gerekmektedir. Gereken nitelikte teknik özelliklere ve deneyime sahip elemanları bulma potansiyeli bu alanda iş ku- racak girişimcilerin en öncelikli gereksinimidir.
Ön değerlendirme aşamasında, bulunduğu bölgede bu tür elemanların bulunmasının mümkün olup olmadığını belirlemek girişimci açısından öncelikli bir araştırma konusudur.
Ön değerlendirme aşaması, iş fikrinin ge- nel özelliklerinin piyasanın özellikleri ve girişim- cinin kişisel özellikleri ile ana başlıklar bazında karşılaştırılması gereken dönemdir. Girişimci tarım alanında, örneğin kesme çiçek serası konusunda bir işe giriyorsa açık havada ve toprakla iç içe çalışmayı kabul etmelidir ya da çeşitli iş fikirlerinde geçerli olacağı gibi günün her saatinde iş başında olabilmelidir. Sadece kârlılığını düşünerek bu tür bir işe girmek girişimciler için doğru bir karar değildir. Girişimciliğin kişi için bir yaşam tercihi olup olmadığına bu aşamada karar verilmelidir.
İş kurmak için toplumun birçok kesiminde çok para sahibi olmak ge- rektiği inancı vardır. Birçok iş fikri bu inanışın aksine çoğu insan tarafından karşılanabilecek parasal kaynaklarla ku- rulabilmektedir. Bunun yanında girişim- ci kendi işini kurma konusunda hareke- te geçmiş, hedeflerini iyi belirlemiş ve bu konuda yüksek bir motivasyona sa- hip ise finansal kaynaklar işin kurulma- sı konusunda çözüm bekleyen onlarca faktörden sadece bir tanesidir. Bu aşa-
mada gereken, detaylı çözümler bulmak değil genel olanaksızlıkların olup olmadı- ğını görmektir. Eğer finansal kaynak gereksinimi girişimci açısından temini olanaksız bir düzeyde ise iş fikri yeniden ele alınmalıdır.
İş fikirleri özellikle üretimle ilgili olan girişimciler, üretim sistemlerinin kurul- masında ne tür alt teknik süreçlerin yer alması gerektiğini bir ön incelemeden geçir- dikten sonra sistem gruplarının temininin ve işletilmesinin kendi finansal bütçeleri ya da kendi bölge şartları içinde olanaklı olup olmadığını görmek zorundadır. Ör- neğin; deri işleme konusunda iş kuracak bir girişimci, teknik işlem akışının genelini ele aldıktan sonra çevresel etkilerin günümüzde önemle ele alınmaya başlanması nedeniyle, işletmenin atık işlemleri sürecinin çözümünün olanaklı olup olmadığı- nı araştırmalıdır. Bu noktada bir çözüm yolu bulunamaz ise iş fikrinin uygulanması olanaksız hâle gelecektir. Örnekteki deri işleme işletmesini kurmak isteyen girişimci ortak kullanımda olan bir arıtma tesisine ulaşamıyor ve kendi teknik sürecinin ge-
Resim 2.38: Girişimci yapacağı işle ilgili olarak ön değerlendirme yapmak
zorundadır.
Resim 2.39: Girişimci iş fikri ile ilgili olarak uzman çalışanlarından görüş almalıdır.
rektirdiği arıtma tesisini yatırım kalemle- ri arasına almak zorunda kalacaksa bunu ön değerlendirme aşamasında görmek zorundadır.
Girişimci; iş fikirlerinin gerektirdi- ği pazarlama faaliyetlerinin işletmenin başarılı olması açısından önemini ve önündeki zorlukları incelemelidir. Ön değerlendirme aşamasında ele alınması gereken noktalar pazarlamanın başarılı olması için özel dağıtım kuruluşlarına ya da özel araç ve sistemlere gerek olup olmayacağıdır. Örneğin; iş fikri piyasada henüz bilinmeyen bir ürünü üretmek ya da satmak ise yoğun ve bütçeli bir tanıtım kaçınılmazdır. Üretilen ürün soğuk zincir ile ya da belirli sürelere dayalı olarak tüke- ticilere ulaştırılacak ise taşıma araçları ve ürün depoları özel şartlar taşımalıdır.
Piyasada kurulu işler girişimciler için genellikle iş fikri kaynaklarıdır. Bir iş ko- lundaki başarılı işletmeler benzer işlerin kurulmasına neden olmaktadır. Kendi işini kurmak isteyenler için önemli bir nokta da her bir girişim örneğinin kendine özgü faktörleri olduğudur. Bir girişim belirli bir sektörde, piyasada ve çevrede, belirli in- san, sermaye, bilgi, malzeme kaynakları ile girişimcinin bireysel hedeflerine göre ku- rulmuş farklı özelliklerde ve tek olan işletmedir. Kendi işini kurmak isteyen girişim- ci adayları çevrelerinde gördükleri ve bir benzerini kurmayı hedefledikleri işletme örneklerini çok iyi analiz etmelidirler. Bu aşamada önemli olan nokta işletmelerin başarılarının altında yatan temel faktörü görebilmektir.
ETKİNLİK
Resim 2.40: Her girişimcinin kendine özgü fikirleri vardır, önemli olan doğru fikirler
üzerinde kararlı olabilmektir.
SWOT ANALİZİ NEDİR?
SWOT analizi; incelenen kurumun, tekniğin, sürecin, durumun veya kişinin güçlü (Strenghts) ve zayıf (Weaknesses) yönlerini belirlemekte, dış çevreden kaynaklanan fırsat (Opportunities) ve tehditleri(Threats) saptamakta kullanılan bir tekniktir. SWOT analizinin kullanıldığı başlıca durumlar şunlardır:
• Yeni bir pazara girerken pazarın yapısının çözümlenmesinde
• Stratejik bir plan geliştirilmesi aşamasında
• İş süreçlerinin geliştirmesinde
• Sorun tanımlama ve çözüm oluşturulması aşamalarında
• İnsan kaynakları geliştirilmesinde ve performans yönetiminde
• Nicel verilerin yetersiz, bilgilerin kişilerin belleklerinde olduğu durumların ana- lizinde
KİŞİSEL SWOT ANALİZİ ÖRNEĞİ
ADI :
SOYADI :
CİNSİYETİ :
YAŞI : ÖĞRENİM DURUMU :
DEĞERLER
Aşağıdakilerden hangisi kişisel değerlerinizdir? Lütfen 10 tanesini işaretleyiniz.
1. Çevreye ve topluma saygı 16. Muhafazakârlık 2. Kendine saygı ve özen 17. Kişisel kalite
3. Dürüstlük 18. Küreselleşme
4. Yenilikçilik 19. Yaratıcılık
5. Başkalarının haklarına saygı 20. İşbirliği yapabilme 6. Sözünde durma 21. Sorunlarla baş edebilme 7. Empati, özveri 22. İletişim kurabilme 8. Dayanışma, dostluk 23. İkna kabiliyeti
9. İnsana ve emeğe saygı 24. Güne ayak uydurabilme 10. Üretkenlik ve verimlilik 25. Teknolojiyi takip edebilme
11. Uzlaşma 26. Eğitime önem verme
12. Çalışkanlık 27. Adaletli olma
13. Kişisel kalite 28. Rekabet gücü
14. Bilimsellik 29. Sürekli değişim ve gelişim 15. Kazanma hırsı 30. Fırsatları fark edebilme
GÜÇLÜ YÖNLER
Aşağıdakilerden hangisi güçlü yönlerinizdir? Lütfen 10 tanesini işaretleyiniz.
1. Bilgi ve becerilerim 16. Takım çalışmasına yatkınlığım 2. Genel kültürüm 17. Kendi başıma yetebilmem 3. Enerjik ve çalışkan olmam 18. İnisiyatif kullanabilmem 4. Stratejik düşünebilmem 19. Kararlı olmam 5. Vizyon sahibi olmam 20. Pozitif enerjim 6. Bilgisayar becerilerim 21. Sakin ve sabırlı olmam 7. Yabancı dil becerilerim 22. Organizasyon yeteneğim 8. Yöneticilik becerilerim 23. Paylaşımcı kimliğim 9. Yaratıcılık becerilerim 24. Empati yapabilmem 10. Girişimcilik özelliğim 25. Analitik düşünebilmem 11. Sürekli gelişme isteğim 26. Problem çözebilmem
12. Hızlı iş yapma becerim 27. Kriz yönetme becerim 13. Pozitif enerjim 28. Dış görünüşüm
14. Kontrollü ve dikkatli olmam 29. Konsantre olabilmem 15. Stratejik yaklaşımım 30. Mantıklı ve ölçülü davranışlarım
oo oo o o o oo o o o o o o
o oo o o o oo oo o oo o o
o oo o o o oo oo o oo o o o
oo o o o oo oo o oo o o
