129
Littera
Rukiye Akkaya Kia
*19.YÜZYIL OSMAnLI
İMPARATORLuĞunDA J.J.ROuSSEAu DÜŞÜnCESİnE gİRİŞ
ÖzET
19. yüzyıl başında, Osmanlı yüksek bürokrasisi içinde yer alanlar; 1789 Fransız Devrimi’nin ideologlarını ve ana temalarını Osmanlı İmparatorluğu’nu tehdit eden bir gelişme olarak değerlendirdiklerinden, J.J. Rousseau’yu da düşünceleri dolayısı ile tehlikeli bir kişilik, bir ateist olarak anmışlardır. Başlangıçta, Rousseau’nun adının iyi anılmadığını ve düşüncelerinin açıkça reddedildiğini söyleyebiliriz. Bununla birlikte yüzyılın ortalarında, Fransızcayı iyi bilen ve J.J.Rousseau’nun eserlerinden çeviriler yapan, Rousseau’ya ve diğer Fransız filozoflarına hayranlık duyan, entelektüel ve yeni bir nesil yetişmiştir. Özellikle J.J.Rousseau’nun yaşamı Genç Osmanlılar ve Jön Türkler için romantik ve çekicidir. Rousseau, bu yeni kuşak için « büyük ve sevimli » ama aynı zamanda ateşli dili ile etkileyicidir. Genç Osmanlılar’ın ve Jön Türkler’in ;
« özgürlük », « ulus », « vatan », « doğal eğitim » gibi bazı Batılı siyasi kavramları, kendi toplumlarının eğitim sistemini ve siyasal sistemini yenilemek amacı ile doğrudan doğruya Rousseau’dan aldıklarını söyleyebiliriz. Diğer taraftan, özellikle Jöntürkler, onda kendi mücadelelerinin izlerini görmektedirler. O’nun diğer filozoflarla yaşadığı çekişmeler; kendi aralarında da tartışmalar ve küskünlükler yaşayan Jön Türkler’e, kendi “isyancı” coşkularını hatırlatmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu, Genç Osmanlılar, Jön Türkler, J.J.Rousseau, Osmanlı Modernleşmesi, Tanzimat, Namık Kemal.
* Doç. Dr. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Genel Kamu Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
