150
Kalp ve damar hastal›klar›nda kök hücre çal›flmalar› üzerine
yeni bir felsefe: polen toplamak/ar› yetifltirmek
A new philosophy on stem cell trials in cardiovascular diseases:
to collect pollen or to be a beekeeper
‹skemik kalp hastal›klar›n›n birçok ülkede en önde gelen ölüm nedeni (1,2) olmaya devam etmeleri sebebiyle ve berabe-rinde iskemik periferik arteryel hastal›klar›nda önemli bir sorun oluflturmaya devam ediyor olmalar› nedeniyle, bu hastal›klar›n tedavilerinde daha etkin yöntemler araflt›r›lmaya devam etmek-tedir. Güncel literatüre bak›ld›¤›nda bu araflt›rmalar›n içerisinde kök hücre çal›flmalar›n›n önemli bir yer almaya bafllad›¤›n› gör-mekteyiz (3,4).
Bu çal›flmalar›n temelinde yer almakta olan görüfl/felsefe, çok farkl› yönde de¤iflim gösterme özelli¤ine sahip hücrelerin, kemik ili¤inden ay›klanarak bir araya getirilmesi ve sonra da is-kemik bölgeye zerk edilerek bu bölgede damar oluflumunu sa¤-lamalar›n› umut etme yönündedir. Damar oluflturma kapasitesi-ne sahip bu öncü endotelyal hücrelerin ilgili bölgede yeni da-marlar oluflturmas› ümit edilmektedir. Yani bu ifllemi bir benzet-meyle özetlemek mümkünse; yeni çiçekler elde edebilmek için mevcut çiçeklerin yataklar›ndan tek tek polen toplanmakta, son-ra bu polenler ilgili çiçeklere tek tek zerk edilmekte ve yeni çi-çeklerin oluflmas› beklenmektedir.
Bu benzetmenin bu konuyla ilgili olarak birebir uyufltu¤unu düflünmekteyim. Zira yap›lmakta olan ifl, bir k›r alan›na yay›lm›fl çi-çeklerden tek tek polen toplamak kadar zor, o kadar yorucudur. Üstelik bir sürü soru iflareti de beraberinde gelmektedir: Kaç po-len toplanacakt›r (kaç öncü hücre?)? Kaç çiçe¤e (kaç alana?) ve-rilebilir bu polenler? Hangi polen hangi çiçe¤e verilir, yanl›fl çiçe-¤e verilirse üretim olmayaca¤› gibi olumsuz bir fley de (Pluripotent hücrenin kanseröz geliflim riski) olur mu? Polenlerin böylesi bir suni yolla toplanmas› uygun mudur, do¤aya kar›flmak m›d›r? (Kök hücre çal›flmalar›n›n getirdi¤i etik tart›flmalar.) Sa¤l›kl› m›d›r? Tüm bu ifllemler çok fazla personel gerektirmekte ve çok pahal› de¤iller midir? (Araflt›rmalar›n getirdi¤i ekonomik tart›flmalar).
Dolay›s›yla kök hücre çal›flmalar›n›n gitmekte oldu¤u yönün sorgulanmas› gerekmektedir. Elbetteki kök hücreler, iskemik hastal›klarda kullan›lmal›d›r. Ancak izlenen yol her fleyden önce çok daha do¤al olmal›d›r. Bu do¤all›k beraberinde daha az ifl gü-cü ve daha az maliyeti de getirecektir.
Yine ayn› benzetmeden hareket edilecek olursa; daha fazla çiçe¤e sahip olmak için k›rsal alanda çiçekleri tek tek gezip po-len toplamak ve bunlar› nakledece¤imiz uygun çiçekleri tek tek
aramak yerine, ar› yetifltirmek çok daha ucuzdur. Çok daha ko-layd›r ve her fleyden önemlisi çok daha do¤ald›r. Zira ar›lar sa-yesinde polenler zaten tafl›nmakta ve bir di¤er çiçe¤e nakledil-mektedir. Bir ar› kolonisinin günde milyonlarca çiçe¤e konup kalkt›¤› hat›rlan›rsa kastedilen anlafl›l›r. Sonuçta, hiçbir emek ve para harcanmadan istenilen yeni çiçeklere sahip olunaca¤› gibi, polen toplamakla meflgul olanlar yorulup bitap düflerken, ar› ye-tifltiricisi rengarenk bir çiçek tarlas› önünde üstelik bir kovan ba-l›n keyfini sürüyor olacakt›r.
Sonuç olarak, yürütülmekte olan çal›flmalar›n daha do¤al yöntemlere dönüfltürülmesi önemlidir. Buradaki temel amaç ise vücudun kendi do¤al anjiyojenik yolaklar›n› uyaracak yöntemle-rin gelifltirilmesi fleklinde olmal›d›r.
Böylesi bir felsefenin; kök hücrelerin iskemik kalp ve damar hastal›klar›n›n tedavisinde kullan›lmas› anlam›nda, yeni kap›lar› açacak çok önemli bir anahtar rolü olaca¤› kanaatindeyim.
‹lker Alat
‹nönü Üniversitesi T›p Fakültesi,
Turgut Özal T›p Merkezi,
Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dal›
Malatya, Türkiye
Kaynaklar
1. Rutherford JD, Braunwald E. Chronic ischemic heart disease. In: Braunwald E, editor. Heart Disease, A Textbook of Cardiovascular Medicine. USA:WB Saunders;1992.p.1292-364.
2. Ermifl C, Demir ‹, Semiz E, Sancaktar O, De¤er N. Antalya bölgesin-deki koroner arter hastalar›n›n demografik ve klinik özellikleri ve bu özelliklerinin Türkiye ortalamalar› ile karfl›laflt›r›lmas›. Anadolu Kardiyol Derg 2001; 1: 10-3.
3. Niflanc› Y, Olcay A, Umman B ve ark. Miyokard infarktüsü sonras› intrakoroner kök hücre implantasyonu-vaka bildirimi. Anadolu Kar-diyol Derg 2004; 4: 348-50.
4. Hamano K, Li TS, Kobayashi T, et al. Therapeutic angiogenesis in-duced by local autologous bone marrow cell implantation. Ann Thorac Surg 2000; 73: 1210-5.
Yaz›flma adresi: Dr. ‹lker Alat, ‹nönü Üniversitesi T›p Fakültesi Turgut Özal T›p Merkezi, Kalp ve Damar Cerrahisi AD 44069 – Malatya
Tel:0.422.3410660-3908, E-posta: ilkeralat@hotmail.com