Sivil Toplum Örgütleri 3
Dr. Özkan LEBLEBİCİ
Sivil Toplum Örgütleri
K.Marx (1818-1883)
Hegel’in düşüncesinde sivil toplum ve devlet arasındaki
diyalektik ilişki, Marx’ta alt yapı ile üst yapı arasındadır. İkisi arasındaki fark, sivil toplum-devlet arasındaki belirleyen-
belirlenen ilişkinin işleyiş yönü konusundadır. Marx’ta alt yapı üst yapıyı belirler. Alt yapı maddi üretim ilişkilerinin oluştuğu alandır.
Sivil Toplum Örgütleri
Üretici Güçler
Üretim İlişkileri
ALTYAPI
Dinsel İnançl
ar
ÜSTYAPI
Siyasal İdeolojile
r
Değer Yargıla
rı
Siyasal Kuruml
ar
Toplums al Kurumla
r
Hukuks al Kuruml
ar
Sivil Toplum Örgütleri
Sivil Toplum Örgütleri
K.Marx (1818-1883)
Tarihin ilerlemesi sınıflar arası çatışmalar sayesinde mümkün olmuştur. Sınıflar arası mücadele, eskiyen üretim biçimlerinin teknolojik gelişmeler sayesinde yeni üretim biçimleri tarafından devre dışına itilmesi şeklinde cereyan eder.
Marx’ta devlet, sömüren efendilerin, sömürülen köleleri kontrol altında tutmalarını sağlamak üzere baskı aracı olarak ortaya
çıkmıştır.
Sivil Toplum Örgütleri
K.Marx (1818-1883)
Sivil toplumu şu anlamlarda kullanmıştır.
1. Üretim güçleri ve üretim ilişkileri bağlamında toplumsal altyapı olarak sivil toplum
2.Modern kapitalist üretim tarzı anlamında sivil toplum 3. Burjuvazi siyasal devletinin egemen olduğu ortamda (burjuva) sivil toplum
Sivil Toplum Örgütleri
K.Marx (1818-1883)
Siyasal devlet karşısında özerk bir sivil toplum, Marx’ta burjuva toplumu ile özdeş kullanılmıştır. Kapitalizm öncesi sivil toplum ile sonrası sivil toplum arasında ayrım yapılmıştır. Böylece sivil toplum özel mülkiyetle beraber gelişmiştir. A. Ferguson’da
olduğu gibi, sivil toplum tarihsel gelişmeler sonucunda ulaşılmış bir aşamadır.
Sivil Toplum Örgütleri
K.Marx (1818-1883)
Devletin amacı, sivil toplumu aşmak değildir. Aksine sivil toplumdaki mevcut ilişkilerin aynen devam etmesini
sağlamaktır. Bu nedenle devletle beraber , Hegel’de olduğu gibi sivil toplum kaybolmaz, aksine yeniden üretilerek sömürüye dayalı ilişkilerin devamını sağlar. Hegel metafizik bir devlet tasavvuru kurarken, Marx devletsiz toplumu tasarlamıştır.
Sivil Toplum Örgütleri
A. Gramsci (1891-1937)
Sivil toplumun Marx’ın aksine, altyapı ile üstyapının kesiştiği bir toplumsal alan olarak tanımlandığı görülür. Sosyalizme geçiş, sivil toplumun aydınlar aracılığı ile dönüştürülerek, devlete gereksinim kalmayacak şekilde, özgürleşmenin yaygın hale getirilmesiyle
gerçekleşecektir. Aydınlar toplumu ideolojik değişime uğratmakla görevlidir. Bu da sivil toplum üzerinde egemenlik kurarak, hukuk ve eğitim politikasıyla gerçekleşecektir.
Sivil Toplum Örgütleri
A. Gramsci (1891-1937)
Hegemonya kavramı, tarihsel materyalizm bağlamında
kullanılması gereken bir kavramdır ve egemen sınıfın çıkarlarının ideal biçimde evrensel çıkarlar olarak temsil edilmesini anlatır.
Fikirlerin birikerek evrenselleşen doğası, her yönetici sınıfın hegemonyasını güçlendirir. Gramsci, burjuva hegemonyasının başlıca aracı olarak sivil toplumu görür.
Sivil Toplum Örgütleri
A. Gramsci (1891-1937)
Sivil toplum, ekonomik yapı ile yasama gücüne ve güç kullanma yetkisine sahip devlet arasında bulunmaktadır. Sivil toplum,
devlet dışında kalan toplumun sosyal yapı ve örgütlenmelerinden kültürel ilişkiler ve insanların ideolojik, dini, psikolojik
davranışlarının cereyan ettiği üstyapı kurumlarından oluşur. Bu alanın karşısında ise siyasal toplum yer alır.
Sivil Toplum Örgütleri
KAYNAKLAR:
Gökmen, Özgür (Ed.), Türkiye'de Hak Temelli Sivil Toplum Örgütleri-Sorunlar ve Çözüm Arayışları, STGM, Ankara, 2011.
Tekeli, İlhan, Türkiye'de STK'lar ve Katılımcı Demokrasi Yazıları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2012.
Sunar, Lütfi (Ed.), Sivil Toplum Kuruluşları İçin Yönetim Rehberi, Kaknüs, İstanbul, 2005.
Çalha, Ömer, Aşkın Devletten Sivil Topluma, Gendaş, İstanbul, 2000.
Gözler, Kemal, İdare Hukukuna Giriş, Ekin Kitabevi, (7. Basım), Bursa, 2007.
Saylan, Türkan, 100 Soruda Sivil Toplum, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 2008.
Doğan, İlyas, Sivil Toplum Anlayışı ve Siyasal Sistemler, (4. Basım), Astana Yayınları, Ankara, 2015.
Akbal, İsmail, Sivil Toplum, Çizgi Yayınları, Konya, 2017.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Dernekler Kanunu
Vakıflar kanunu
İlgili internet kaynakları
