Üstün Yetenekli Çocukların
Öğretmenleri
Üstün Yetenekli Çocukların
Öğretmenleri
Prof. Dr. Figen GÜRSOY
“ “ ▰ Üstün zekalı çocuklar, tipik gelişen
akranlarına göre öğretmenlerinin
tutum ve deneyimlerinden daha fazla
etkilenmektedirler.
“ “ ▰ Üstün yetenekli çocukların eğitimlerinde öğretmenlerin bilgi ve deneyimleri oldukça önemlidir.
▰ Birçok konuda bilgiye sahip olmaları ve üstün yetenekli çocuklara yönelik olarak uygun yaklaşımları biliyor olmaları önemlidir.
3
Üstün zekalı çocukların
öğretmenleri
üstün zekalı mı olmalıdır?
Üstün zekalı çocukların
öğretmenleri
üstün zekalı mı
olmalıdır?
▰ Üstün yetenekli olan çocukların yetenekli
oldukları alanla ilgili olarak öğretmenlerinin de eğitim verdikleri alanda uzman olmaları
gerekmektedir.
5
▰ Örneğin; spor alanında yetenekli olan bir çocuğun öğretmenin de bu alanda uzman olması gerekir.
▰ Müzik alanında yetenekli olan çocuğun
öğretmenin de bu alanda uzman olması gerekir.
▰ Matematik alanında ise yine benzer şekilde
öğretmenin matematik alanında çocuğa eğitim verebilmesi için yeterli bilgiye sahip olması
▰ Üstün yetenekli çocuklara eğitim verecek olan öğretmenlerin niteliği, çocuğun hangi yaş
aralığında olduğuna göre değişebilmektedir.
▰ Örneğin okul öncesi dönemde olan üstün
yetenekli çocuğa normal bir öğretmen eğitim verebilir.
▰ Benzer bir şekilde ilköğretim düzeyindeki bir çocuğa normal bir matematik öğretmeni ders verebilir.
7
▰ Çocuğun yaşı büyüdükçe ve ilgi duyduğu alanda daha derin bilgiye sahip olmaya
başladıkça öğretmeninin de o konuya daha hakim olması gerekmektedir.
▰ Üstün yetenekli çocuklar ile çalışacak öğretmenlerin güçlü mesleki
formasyonlarının olması ve belirli kişilik özelliklerine sahip olmaları gerekmektedir.
9
Üstün yetenekli çocukların öğretmenlerinin kişilik özellikleri;
▰ Güdüleyici,
▰ Başarıya odaklanmış,
▰ Profesyonellik
Üstün yetenekli çocukların öğretmenlerinin mesleki yeterlilikleri;
▰ Öğretim etkinliklerini çocukların ihtiyaçlarına göre planlayabilme,
▰ Uygun öğretim yöntem ve tekniklerini kullanma,
▰ Çocuklar ile etkili iletişim kurma,
▰ Sınıf yönetimi becerilerine sahip olma,
▰ Etkili değerlendirme yöntemlerini kullanma,
▰ Rehberlik yapma
11
Üstün yetenekli çocukların
öğretmenlerinin;
Üstün yetenekli çocukların
öğretmenlerinin;
▰ 1. Çocuğu tanımak
▰ 2. Çocuğa uygun eğitim programı oluşturmak
▰ 3. Programı etkili bir şekilde uygulamak
▰ 4. Gelişimi izlemek ve değerlendirmek gibi aşamaları takip etmesi önemlidir.
Üstün yetenekli çocukların
öğretmenleri;
Üstün yetenekli çocukların
öğretmenleri;
▰ Öğrencileri ile empati kurabilen,
▰ Yetenekli ve geniş hayal gücüne sahip,
▰ Araştırmaya ve keşfetmeye meraklı olan,
▰ Eleştiriye açık olan,
▰ Etkili öğretim tekniklerini bilen,
▰ Çocuğa nasıl bilgiye ulaşacağını öğreten öğretmenler olmalıdırlar.
13
Yaratıcılığı destekleyen öğretmenler
Yaratıcılığı destekleyen öğretmenler
▰ Kendisi yaratıcı davranış modeli sergilemektedir.
▰ Çocukları yaratıcı davranışlar için teşvik eder.
▰ Çocukların yaratıcı davranışlarına olumlu dönüt verir.
▰ Yaratıcı düşünmeye teşvik edici etkinlikler oluştururlar.
▰ Farklılıklara saygı duyarlar.
▰ Başkalarının düşüncelerine karşı yargılı davranmazlar.
▰ Çocukları soru sormaları için teşvik ederler ve çocukların
Üstün Yetenekli Çocukların Rehberlik ve Danışmanlık İhtiyaçları
15
▰ Üstün yetenekli çocuklar da bütün diğer özel gereksinimli çocuklar gibi rehberlik ve danışmanlığa ihtiyaç duymaktadırlar.
▰ Üstün yetenekli çocukların gelişimlerindeki uyumsuzluk, yüksek farkındalıkları ve hassas olmaları sosyal ve duygusal gelişim alanlarında problemler yaşamalarına neden olabilmektedir.
Sosyal-Duygusal Açıdan Yaşanan Sorunlar
Sosyal-Duygusal Açıdan Yaşanan Sorunlar
▰ Sosyal izolasyon,
▰ Dışlanma,
▰ Yalnızlık,
▰ Stres,
▰ Depresyon
17
▰ Üstün yetenekli çocukların diğer alanlardaki
ihtiyaçlarına ek olarak sosyal duygusal alandaki ihtiyaçları da göz önünde bulundurularak üstün yetenekli çocuklar, rehberlik hizmetlerine ihtiyaç duymaktadırlar.
▰ Özellikle eş zamanlı olmayan gelişime sahip olması çocuğun motivasyonunu da etkileyebilmektedir.
▰ Çocuğun yaşı, gelişim özellikleri ve sosyal ilişkileri göz önünde bulundurularak çocuğa rehberlik hizmetleri sağlanmalıdır.
19
▰ Çocukla çalışan profesyonellerin üstün yeteneklilik ve çocukların danışmanlık ihtiyacı hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir.
▰ Üstün yetenekli çocukların meslek seçimi gibi önemli karar verme zamanlarında destek sağlayacak profesyonellerin olması gerekmektedir.
▰ Ergenlik dönemine özgü sorunlarda çocuğa ve
ailesine rehberlik edecek uzmanların yetiştirilmesi gerekmektedir.
▰ Üstün yetenekli çocukların ebeveynlerine
çocuklarının özelliklerine, gelişimlerine ve eğitimine yönelik rehberlik ve danışmanlık hizmeti sunabilecek uzmanların yetiştirilmesi gerekmektedir.
21
▰ Öğretmenlerin üstün yetenekli çocukların akranları ile etkileşim halinde olacakları fırsatların yaratmaları oldukça önemlidir.
▰ Bireysel danışmanlık, odak grup çalışmaları, küme çalışmaları ile problem çözme gibi
yöntemler ile sınıf içi çocukların etkileşimleri sağlanabilir.
Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmenlerin dikkat etmesi gerekenler;
Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmenlerin dikkat etmesi gerekenler;
▰ Öğretmen sınıfında üstün yetenekli çocuk olduğunda kaygılanmamalıdırlar.
▰ Üstün yetenekli çocuklara kaynaklık ve önderlik yapmadırlar.
▰ Sınıflarındaki üstün yetenekli sorulara diğer çocuklara sorduğundan daha zor sorular sorabilirler.
▰ Çocukları yeni fikirler geliştirmeleri için ve yaratıcı davranmaları için teşvik edebilirler.
▰ Her çocuğun kazandırılması beklenen hedefler doğrultusunda çocuğun
öğrenme hızına uygun olarak hazırlanan esnek programlar geliştirmeledirler.
23
Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmenlerin dikkat etmesi gerekenler;
Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmenlerin dikkat etmesi gerekenler;
▰ Uygulanan programda her konunun bağlantılı olduğu yan konular ile çocuğun öğreneceği konular genişletilebilir.
▰ Derslerden sonra araştırma ağırlıklı ödevler verilebilir.
▰ Çocukların ilgilendikleri konularda projeler üretmeleri ve sınıfta arkadaşlarına bu projeleri sunmaları için çocuklar teşvik edilebilir.
▰ Çocukların olanakları değerlendirilerek bilgiye erişebileceği yollar bulunmalıdır.
▰ Sınıfın düzeyi göz önünde bulundurulmadan çocuğa özgü hızlandırmalar
Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmenlerin dikkat etmesi gerekenler;
Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmenlerin dikkat etmesi gerekenler;
▰ Üstün yetenekli çocukların ihtiyaçları karşılanırken çocukların anlık
yeteneklerinin büyük farklılık göstermesi gibi sorunlar ortaya çıkabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
▰ Aynı konuda tekrara dayanan ödevler verilmemelidir. Ödev verirken çocuğun ilgi ve ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalıdır.
▰ Çocuğun farklı fikirlerine saygı duyularak dinlenilmelidir.
▰ Aile ile iş birliği içerisinde olunmalıdır.
25
▰ Sınıfta çocukların eğitimlerinin yürütülmesi için
«hızlı bitirenler köşesi, teknoloji köşesi, fen ve doğa köşesi gibi çocukların ihtiyaçlarına göre köşeler ya da panolar oluşturulabilir.
▰ Üstün yetenekli çocukların teneffüslerde ve boş zamanlarında ilgilenebilmeleri için dergi ve
kitapların bulunduğu bir köşe oluşturulabilir.
▰ Üstün yetenekli olan çocuk kabul edilmeli ve çocukla bilgi yarışına girilmemelidir.
▰ Üstün yetenekli çocuğun ilgi alanları ve üstün olduğu alanların öğretmen tarafından iyi anlaşılmalı ve ona göre çocuğa destek sağlanmalıdır.
▰ Öğretmenlerin ders öncesinde hazırlık yaparak üstün yetenekli çocuktan gelebilecek soru alternatiflerini araştırması önerilmektedir.
27
▰ Üstün yetenekli çocukların eğitimlerinin yürütülmesi ve çocukların aday gösterilmesi için öğretmenlerin görevi oldukça önemlidir. Bu nedenle de öğretmenlerin üstün yetenek hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir.
Konuyla ilgili araştırma Konuyla ilgili araştırma
▰ Erişen ve arkadaşlarının öğretmenlere verdikleri üstün yetenekli çocukları fark edebilme destekleme eğitimin sonucunda öğretmenlerin bilgi düzeylerinin arttığı görülmektedir (Erişen, Birben, Yalın& Ocak, 2015).
29
Konuyla ilgili araştırma Konuyla ilgili araştırma
▰ Okul öncesi öğretmen adaylarının üstün yetenekli çocuklara ilişkin algılarını değerlendiren bir metafor çalışmasında öğretmenlerin, üstün yetenekli çocukları en fazla hazineye benzettikleri görülmüştür (Duran & Dağlıoğlu, 2017).
Kaynakça Kaynakça
▰ Sak, U. (2012). Üstün Zekalılar. Ankara: Vize Yayıncılık.
▰ Aral, N. & Gürsoy, F. (2012). Özel Eğitim Gerektiren Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. İstanbul: Morpa Yayınevi.
▰ Dağlıoğlu, H. E. (2010). ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİNDE ÖĞRETMEN YETERLİKLERİ VE ÖZELLİKLERİ. National Education, 72.
▰ Duran, A., & Dağlıoğlu, H. E. (2017). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Üstün Yetenekli Çocuklara İlişkin Metaforik Algıları. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 37(3).
▰ Erişen, Y., Birben, F. Y., Yalın, H. S., & Ocak, P. (2015). Üstün yetenekli çocukları fark edebilme ve destekleme eğitiminin öğretmenler üzerindeki etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 586-602.
▰ Özden, İ. & Özekin, M. (2012). Ben Bir Öğretmenim, Sınıfımda Üstün Yetenekli Çocuklar Var!. 3. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Bildiri Tam Metin Kitabı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları s.84-88.
31
