5. ÜNİTE
BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM
PROGRAMLARININ (BEP) HAZIRLANMASI
Anahtar Kavramlar
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları (BEP) BEP’in önemi
BEP’in gerekliliği BEP’in içeriği BEP hazırlama süreci
AMAÇLAR
• BEP’in tanımını yapabileceksiniz
• BEP’in kimleri kapsadığını ayırt edebileceksiniz
• BEP’in neden hazırlanması gerektiği hakkında bilgi sahibi olabileceksiniz
• BEP’in önemini betimleyebileceksiniz
• BEP’in hazırlanma sürecini anlayabileceksiniz
• BEP’in içeriğini açıklayabileceksiniz
• BEP’in yılda en az bir kez gözden geçirilmesi ve yeniden düzenlenmesi gerektiği hakkında bilgi sahibi olabileceksiniz.
• BEP NEDİR VE KİMLERİ KAPSAR?
• BEP özel gereksinimli öğrencinin eğitsel gereksinimlerinin en üst düzeyde karşılanmasını sağlamak üzere hazırlanmış, çocukların, duygusal zihinsel, sosyal, dil, akademik ve iletişim gibi alanlarda yapabildiklerini dikkate alarak, kazandırılacak davranışların neler olduğunun yer aldığı yazılı dokümandır.
• Özel gereksinimli olarak tanılanmış tüm çocuklar bireyselleştirilmiş eğitim programı için uygun adaylardır.
• Okul yaşantısında akademik ve diğer becerilerde zorluk çeken ve özel eğitime gereksinim duyan çocuklar için de BEP uygulanabilir.
• BEP NEDEN HAZIRLANIR?
• Eğitsel Gerekçeler:
• Her bireyin gereksinimlerinin birbirinden farklı olması, gerek eğitimcileri gerek araştırmacıları “En uygun eğitim nasıl sağlanır?” sorusunun cevabını aramaya itmektedir.
• En uygun eğitimi sağlayabilmenin yolu eğitim ortamlarından eğitim programlarına değin birçok unsura bakmayı gerektirmektedir.
• BEP çocuğun etkin eğitim alabilmesi için en iyi hizmet sağlayıcı programdır.
• BEP hazırlamak için yapılan değerlendirme sürecinde elde edilen bilgiler
öğretmenlere ve hizmet veren kişilere, çocuğun hangi alanlarda yetersizliğinin olduğu ve bunun öğrenme sürecine nasıl yansıyacağı ile ilgili bilgi vermektedir.
• BEP NEDEN HAZIRLANIR?
• Yasal Gerekçeler:
• Türkiye’de 1997 yılında yürürlüğe giren 573 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ve 2006 yılında yürürlüğe giren Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğine göre BEP’ler özel gereksinimli olarak belirlenen her çocuk için zorunlu hale getirilmiştir.
• 573 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 4. maddesinde “Özel eğitim gerektiren bireyler için bireyselleştirilmiş eğitim planı geliştirilmesi ve eğitim programlarının bireyselleştirilerek uygulanması esastır.”
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin 69. maddesinde “Bireyselleştirilmiş eğitim programı özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin gelişim özellikleri, eğitim performansları ve ihtiyaçları doğrultusunda hedeflenen amaçlara yönelik hazırlanan ve bu bireylere verilecek destek eğitim hizmetlerini de içeren özel eğitim programıdır.”
• BEP’in Öğretmen ve Anne Baba İçin Önemi Nedir?
• Bep ekibi içinde uzmanların yanı sıra öğretmen ve anne babalar da yer almaktadır.
• Normal sınıf öğretmenleri hem normal sınıf uygulamalarında hem de kaynaştırma uygulamalarında özel gereksinimli bireyler için uygun eğitim hizmetlerini sunmaktadır.
• Birey kaynaştırma öğrencisi ise öğretmen BEP’in asil üyesi olur.
• Sınıf öğretmeninin süreçteki görevi öğrencinin durumunun farkına varılmasıyla başlayarak öğretimsel süreçlerin uygulanması ve değerlendirilmesini kapsar.
• Özel eğitim öğretmeni BEP’in hazırlanmasında, uygulanmasında sorumluluk sahibidir. Bunun yanı sıra kaynak oda ve öğrenciye tahsis edilen özel sınıflarda öğrenci ile çalışmak, sınıf öğretmenine eğitsel destek vermek, okul yönetimi ile çalışıp eksiklerin giderilmesini sağlamak gibi çalışmalar yer almaktadır.
• Anne babalar BEP ekibinin anahtar üyesidir.
• Değerlendirme sürecinde çocuk ile ilgili bilgiler anne babadan alınır.
• Aileler çocuğun değerlendirme sonucuna itiraz edebilirler. Bu durumda bağımsız eğitsel değerlendirme alma hakları vardır.
• BEP Hazırlama Süreci
• RAM’da ekip tarafından çok yönlü bir değerlendirme yapılır. Özel eğitime uygun olup olmadığına ve nerede eğitim göreceğine karar verilir. Daha sonra eğitsel değerlendirme yapılır. BEP hazırlama süreci başlar.
• BEP yazılırken
– gereksinim duyduğu hizmetler, – değerlendirme sonuçları,
– öğrencinin güçlü ve zayıf yönlerinin neler olduğu, – ailenin görüşleri,
– en son değerlendirme sonuçları gibi konular elde edilmelidir.
BEP İçeriği
• Öğrencinin var olan performans düzeyi
• Uzun dönemli amaçlar
• Uzun dönemli amaçlara ulaşmak için gerekli kısa dönemli amaçlar
• Öğretim yöntemleri ve materyalleri
• Program başlama ve bitiş tarihleri
• Değerlendirme yöntemi ve ölçütleri
• Ek hizmetlerin nerede, ne zaman, kim tarafından ne kadar süreyle verileceği
Öğrencinin Var Olan Performans Düzeyi
• Öncelikle öğrencinin var olan performans düzeyi belirlenir.
• Öğrencinin var olan performans düzeyi ölçülebilir ve gözlenebilir olmalı
• Öğrencinin program alanlarına göre yapabildikleri ve yapamadıkları
• Uzun ve kısa dönemli amaçlara temel oluşturmalı
Örneğin:
• Mehmet 1den 10a kadar ezbere birer birer sayabilmekte ancak 1’den 10’a kadar ikişer ikişer sayamamaktadır.
Uzun Dönemli Amaçlar
• Uzun dönemli amaçlar, bir öğretim yılı sonunda öğrencinin kazanması beklenen davranışlardır.
• Amaçlar ölçülebilir özellikte olmalıdır.
• Uzun dönemli amaçlar öğrencinin ulaşabileceği gerçekçi amaçlar olmalıdır.
Örneğin:
• Ayşe 4 toplama işleminden 3’ünü tahtada yazarak çözer.
uzun dönemli amaç belirlerken dikkat edilecek unsurlar:
•Öncelikle öğrencinin var olan performans düzeyi
•Öğrencinin yetersizliğinin derecesi
•Öğrenciye sağlanacak destek eğitim hizmetleri
•Öğrencinin geçmiş yaşantıları ve öğrenme hızı
•Öğrencinin yaşadığı çevre ve aile özellikleri
•Sınıf öğretmenine sağlanan destek hizmetler
•Öğrenci için öncelikli olan hedefler
•İşlevsel hedefler
Kısa Dönemli Amaçlar
• Kısa dönemli amaçlar; bireyin var olan performans düzeyi ile uzun dönemli amaçlar arasındaki ölçülebilir ara basamaklardır.
• Kısa dönemli amaçların öğeleri
• Örneğin:
• Tuğçe öğretmenin kendisinden yapmasını istediği temel çıkarma işlemlerini 4 kereden 3’ünde kağıda yazarak çözer.
Gerekli olan zamanın başlangıç ve bitiş tarihi
•BEP’te belirlenen kısa dönemli amaçlara ne kadar sürede ulaşılacağı, öğretime ne zaman başlanacağı öğrencinin performansına ve yaşadığı çevre özelliklerine göre belirlenmelidir.
Öğretim Yöntemleri Ve Materyalleri
•Uzun ve kısa dönemli amaçlar belirlendikten sonra öğretim yapılırken kullanılacak yöntem ve materyaller uygun bir şekilde seçilmelidir.
Değerlendirme Yöntemleri
•Kısa dönemli amaçlara ulaşılıp, ulaşılmadığına karar vermek için yapılacak değerlendirmenin hangi yöntemlerle yapılacağına karar verilmelidir.
Ek Hizmetlerin Nerede, Ne Zaman, Kimler Tarafından ve Ne Kadar Süreyle Verileceğinin Belirlenmesi
Ulaşım, destek uzman, tıbbi hizmetler, danışmanlık gibi ek hizmetler öğrenciye ne zaman, nerede, kim tarafından, ne kadar süreyle verilecek programı planlama aşamasında kararlaştırılmalıdır.
Bep Yıllık Olarak Gözden Geçirilmesi
• BEP değişen öğrenci gereksinimlerine göre yeniden düzenlemeler yapılabilen bir dokümandır.
• Bunun için izleme ve değerlendirme süreci işletilir.
• İyi bir izleme ve değerlendirme süreci ile BEP sürekli olarak güncellenir.
• BEP bir akademik yıl için hazırlanır ve en az yılda bir kez değerlendirme yapılır.
• Gerekiyorsa BEP üzerinde uyarlama ve değişiklik yapılabilir.
