YARATICI DRAMA
ROL OYNAMA VE DOĞAÇLAMA
•
Katılımcılar iki gruba ayrılır ve herkesin önüne bir kişi gelecek şekilde iç içe iki çember oluştururlar. “Ön
Çember- Arka Çember” oyununu oynamak üzere gönüllü bir kişi ebe olur. Ebe “ön çember” dediğinde içteki
çemberde yer alan katılımcılar yer değiştirir, “arka çember” dediğinde arkadaki çemberde yer alan
katılımcılar yer değiştirir. Yer değiştirme esnasında ebe de yer kapmaya çalışır. Yer kapamayan katılımcı ebe olur.
Oyunun ikinci aşamasında “ön çember”, “arka çember”
komutlarının yanı sıra “tüm çember” komutu da eklenir.
• Katılımcılar “Meyve Sepeti” oyununu oynamak üzere
-sayılarından bir eksik olacak biçimde- birer minder alırlar.
Çember biçiminde konumlandıktan sonra yere koydukları minderlerin üstüne basarak ayakta beklerler. Eğitmen her katılımcıya sırasına göre meyve ismi verir: Elma, armut, kiraz.
İlk etapta eğitmenin yönettiği oyunu daha sonraki aşamada ebe yönetecektir. Çemberin dışında kalan ebe ortaya geçerek
komut verir. Örneğin “elma” dediğinde sadece elmalar yer
değiştirir. “Armut- kiraz” dediğinde sadece armut ve kirazlar yer değiştirir. “Meyve sepeti” dediğinde ise tüm meyveler yer
değiştirir. Yer değiştirme esnasında ebe yer kapmaya çalışır.
Açıkta kalan kişi ise ebe olur.
• Katılımcılar sınıfın içinde “İmgesel Yürüyüş”
gerçekleştirmek üzere rastgele yürürler.
Eğitmen, katılımcılara komutlar verir ve
eğitmenin bu talimatlarına uygun biçimde
canlandırma yapılmaya çalışılır.
• Eğitmen: “Şimdi havaalanındasınız. Uçaktan indiniz, valizinizi almak için bekliyorsunuz.
Valizinizi gördünüz, aldınız. Valiz çok ağır. Zorlanarak taşıyorsunuz. Havaalanının dışına çıktınız, taksi çağırdınız. Valizi taksinin bagajına koydunuz, taksiye bindiniz. Eve geldiniz, taksiden inip valizinizi aldınız. Eviniz ikinci katta ve asansör yok. Ağır olan valizinizi güçlükle iki kat yukarı çıkardınız. Evin kapısının önündesiniz, anahtarı bulamadınız. Çantanıza baktınız yok. Anahtarı buldunuz, çantanızı toparladınız, anahtarı kapı deliğine taktınız, kapıyı açtınız, içeri girdiniz. Valizinizi güçlükle aldınız. Attınız kendinizi salona, kanepeye serildiniz. Duş almaya ihtiyacınız var. Kalktınız, banyoya gittiniz. Soyundunuz, suyu açtınız. Su akmıyor.
Tatile gitmeden önce vanadan suyu kapattığınız geldi aklınıza. Vana mutfakta; mutfağa gittiniz, vanayı açtınız. Girdiniz banyoya, yıkandınız, temizlendiniz. Havluya sarınıp çıktınız.
Salona geçtiniz, ayaklarınızı uzattınız. Evde minnoş bir kedi var. Kedi yanınıza geldi. Şimdi kedi oldunuz, yanınızdaki insanın dikkatini çekmeye çalışıyorsunuz, sırnaşık ve şımarık oldunuz. Şimdi tekrar kaldığınız yere döndünüz. Salondasınız, mutfağa gittiniz, buzdolabını açıp içecek bir şeyler aradınız. Aldınız, salona geçtiniz, kedi yok. Evin her yerinde kediyi aradınız, yok. Baktınız ki dış kapı açık kalmış. Tam o esnada komşunuz geldi ve kedisini burada gördüğünü söyledi. Kedisini çalmakla itham etti sizi. Siz de kapının açıkken kendisinin geldiğine ikna etmeye çalıştınız.”
• Oyunun bu aşamasında birbirine en yakın konumda olan katılımcılar eş olur.
İkililerden biri tatilden dönen kişi, diğeri de kedisini kaybeden komşu rolünü oynar. Önce sadece beden diliyle canlandırma yapılır, daha sonra sesli bir canlandırma yapılır. Eğitmen sınıfı dondurur ve ikili gruplar sırayla
-bulundukları konumdan ayrılmadan- canlandırmaları diğer katılımcılar önünde gerçekleştirir.
• Burada eğitmen detaylara vurgu yapar. Katılımcıları uyarır. Örneğin, elinde fincanı ya da bardağı olan katılımcıların canlandırma esnasında eli boştur.
Havluya sarınmış halde çıkan katılımcının bornozu aslında düşmüştür. Anahtar kapının üstünde kalmıştır ve kapı kapatılmamıştır.
• “Bir role girildiyse o kişi olunmalı ve o durum yaşanmalıdır. Detaylar bu anlamda önemlidir. Elinizdeki fincanı unutmanız, o role tam olarak bürünemediğinizi gösterir. O an ve o durum tam olarak yaşanmalıdır.”
• Yeni bir “İmgesel Yürüyüş” gerçekleştirmek üzere katılımcılar sınıfın içinde rastgele yürürler. Eğitmen talimatlar verir: “Yolda yürüyorsunuz.
Karşınıza bir kedi çıktı, kediyi sevdiniz, oynadınız onunla. Yola devam ediyorsunuz. Cebinizden bozuk paralar döküldü. Eğilip alırken bir başkası paranın kendisine ait olduğunu söyledi. İkna etmeye çalıştınız.”
• Eğitmen, katılımcıları dondurur. Birbirine en yakın konumdaki
katılımcılar yine eş olur. İkili gruplar, biri parayı düşüren kişi, diğeri paranın kendisine ait olduğunu ısrarla söyleyen kişi rolünü
canlandırmak üzere oyuna başlar. Önce sadece beden diliyle
canlandırma yapılır, daha sonra sesli bir canlandırma yapılır. Eğitmen sınıfı tekrar dondurur ve ikili gruplar sırayla -bulundukları konumdan ayrılmadan- canlandırmaları diğer katılımcılar önünde gerçekleştirir.
• Tekrar yeni bir “İmgesel Yürüyüş” başlatmak üzere katılımcılar, rastgele sınıfın içinde dolaşmaya başlar. Eğitmen talimatlar verir:
“Kaldırımda yürüyorsunuz. Yol, çok kötü durumda, bozuk.
Kaldırımlar döküntü halinde, güçlükle ilerliyorsunuz. Bazen kendiniz çözümler bularak yürüyorsunuz. Bozuk olan yol bitti şimdi geniş bir kaldırımdasınız, bahar havası. Çocuksunuz. Çocuk olarak
yürüyorsunuz. Şimdi bir böcek oldunuz. Hangi böcek olduğu sizin seçiminiz. Sizden çok büyük bir şey çıktı karşınıza. Bu bir insan olabilir, başka bir hayvan olabilir, tehlikedesiniz. Kendinizi nasıl koruyacağınızı canlandırıyorsunuz. Şimdi o büyük olan şey oldunuz.
Karşınızda bir böcek var. Ne yaparsınız?”
• Eğitmen, verdiği komutlarla önce sadece beden diliyle canlandırma yapılmasını, daha sonra sesli bir canlandırma yapılmasını ister.
• Katılımcılar çember olur. Eğitmen “Ara Sokaklar- Dar Sokaklar”
oyununu oynamak üzere katılımcılara sırasıyla 1,2 ve 3
şeklinde numara verir. Katılımcılar üç gruba ayrılır. İki katılımcı dışarda kalır; biri kaçan, diğeri kovalayan olacaktır. Gruptakiler ise tek sıra halinde dizilirler. Yarım kol boyu mesafe bırakacak kadar açılırlar. Eğitmen “ara sokaklar” dediğinde katılımcılar yüzü eğitmene dönük biçimde durarak kollarını iki yana açar.
“Dar sokaklar” dediğinde katılımcılar sağa dönerek kollarını iki yana açarlar. Kaçan ve kovalayan ikili ise katılımcıların
oluşturduğu bu koridorları duvar olarak düşünerek koşarlar.
Duvarın içinden geçmek ya da üstünden aşarak ebelemek kural dışıdır. Bir süre kovalamacadan sonra kaçan ve
kovalayan eğitmenin talimatıyla yer değiştirir. Oyunun her turunda gönüllü katılımcılar oyuna dahil olur.
• Sokak temasının işlendiği bir “İmgesel Yürüyüş” gerçekleştirmek üzere katılımcılar, sınıfın içinde rastgele yürümeye başlarlar.
• Eğitmen: “Bir ara sokaktan geçiyorsunuz. Yolda bir seyyar satıcı gördünüz. Neler sattığına baktınız, pazarlık yapıyorsunuz. Beden diliyle yapın. Şimdi sesli canlandırın. Zabıta geldi, satıcı apar topar tezgâhı toparlayıp kaçtı. Ne hissedersiniz?
• Şimdi bir dilenci gördünüz. Önünden geçiyorsunuz. Şimdi dilenci siz oldunuz. Sadece beden diliyle canlandırın. Şimdi sesli canlandırın.
• ????????? Bir sokak sanatçısı oldunuz. ???? (Bu kısımda yoktum ben)
• Sokak sanatçısı ile dilenci sokakta yer kavgası yapıyorlar.”
• Eğitmen oyunu dondurur. Birbirine en yakın konumdaki ikililer grup olur ve gruptakilerden biri sokak sanatçısı, diğeri ise dilenci olur. Önce sadece beden diliyle canlandırma yapılır, daha sonra sesli bir canlandırma yapılır. Eğitmen sınıfı dondurur ve ikili gruplar sırayla -bulundukları konumdan ayrılmadan- canlandırmaları diğer katılımcılar önünde
gerçekleştirir.
• Yeni bir “İmgesel Yürüyüş” başlar. Katılımcılar sınıfın içinde rastgele yürümeye başlar.
• Eğitmen komutlar verir: “Şimdi yoldasınız bir hastanenin önünden geçiyorsunuz. Ambulans geldi, sedyeyle biri hastaneye taşındı, merak edip gözlemliyorsunuz. Şimdi sedyedeki kişi oldunuz. Sadece beden diliyle canlandırın. Şimdi sesli canlandırın. Şimdi sedyeyi taşıyan görevli oldunuz, ambulanstan indiniz, hastayı acil servise taşımaya çalışıyorsunuz. Şimdi hastanede çalışan temizlik personeli oldunuz. Temizlik yapıyorsunuz, sedye size yaklaşıyor.”
• Eğitmen oyunu dondurur. Grupta birbirine en yakın konumdaki kişiler eş olur ve ikililerden biri temizlik personeli olur, diğeri ise sedyeyi taşıyan acil servis görevlisi olur. Önce sadece beden diliyle canlandırma yapılır, daha sonra sesli bir canlandırma yapılır.
• Eğitmen sınıfı dondurur.
• Aynı tema üzerinden imgesel yürüyüş, kaldığı yerden devam eder. Hastaneye girmeye çalışan hasta yakınının hastane görevlisi tarafından içeri alınmayışı canlandırılır. Birbirine en yakın konumdaki ikililer grup olur ve önce sadece beden diliyle canlandırma yapılır, daha sonra sesli bir canlandırma yapılır.
• Hasta yakını- hastane görevlisi çatışmasının işlendiği bu aşamada eğitmen sınıfı dondurur. Katılımcıları harmanlayarak dörderli gruplar oluşturur. Bu gruplardan ders boyunca işlenen imgesel yürüyüş temalarından birini seçip bir
canlandırmada işlemesini ister. Canlandırma esnasında katılımcıların belirlediği bir noktada “donuk imge tekniği”ni kullanmalarını ister.
• DONUK İMGE TEKNİĞİ: Derinlemesine bir konu işlenirken yüz ifadesini öne çıkarmak için kullanılan bir tekniktir. Süreçsel dramada çok sık kullanılır. Özellikle odaklanılmasını istediğimiz anları vurgulama amaçlı uygulanan bu teknik, yerinde ve doğru kullanıldığında amaca götürür.
• Donmuş oyunculara bakıldığında edinilen izlenimler: Öncesinde var olmuş bir durum vardır, beden ve yüz ifadesinden anlaşılabilir. (Bir videonun durdurulması gibi sahnede oynarken donan oyuncular var.)
• (Doğaçlamanın ilkeleri içerisinde ifade edilen “donarak başlama ve donarak bitirme” noktasında da donuk imge tekniğini kullanmış oluyoruz.)
• Ders içinde hocanın değindiği bazı noktalar:
• İlk canlandırmalarda beden dilinin kullanılmasına ağırlık vermek için
katılımcılara nesne kullandırılmamaktadır. Dersin bu aşamasından itibaren kullanılmıştır.
• Rol oynamada iyi bir gözlemci olmak avantajdır. Günlük yaşamda küçük detaylara dikkat edilmesi, kişinin kendisine ve çevresine dönük iyi bir izleyici olması önemli katkı sağlar. Rol oynama ve empati arasında güçlü bir ilişki vardır.
• Katharsis Etkisi: Eski Yunan geleneklerine kadar uzanan bir geçmişi vardır.
Aristoteles’in tragedyalarında kullandığı bir unsurdur. Sanatsal faaliyetler/
Drama faaliyetlerinden sonra hissedilen hafiflik, arınma, rahatlama duygusudur. Sanatın rahatlatıcı etkisidir.
• Bölünmüş Ekran Tekniği: Donuk imge tekniği ile eşzamanlı olarak kullanılmaz.
Sahnenin farklı noktalarında birbiriyle bağlantılı konuların/ durumların aynı anda işlendiği bir tekniktir.
