Hastahane
Planlaması
Ameliyat
Salonları
Bölümü
Gündoğdıı AKKOR Mimar İ. T. Ü. (Geçen sayıdan devam) Bölgelendirme fikrini benimseyen mi-mar, şüphesiz yalnız tek bir koridoru olan hir ameliyat salonları ünitesi fikrinin terk edilmesi gerektiğini kabul etmiş durumdadır. A M E L İ Y A T S A L O N L A R I
Bir merkezî ünitede, ameliyat salonla-rının, -birkaç istisna dışında- mümkün ol-duğu kadar benzer planlamada, malzeme ve teçhizatta olması,, çeşitli cerrahî vakaları programlamada büyük kolaylıklar temin eder.
Anestetistlerin yardımı ile yapılan ame-liyatların gittikçe daha çok artması neticesi, takriben 6.10 X 6.10 m2 temiz döşeme sahası
olan ameliyat salonları standart olarak ka-bul edilmektedir.
Normalden büyük olması gereken ame-liyat salonlarına, kardiak ve beyin cerrahisi-nin çok süratle tekâmülü neticesi ihtiyaç duyulmuştur. Beyin ameliyatları için artık seyyar röntgen cihazları yeterli olmamakta, sabit röntgen cihazları yerleştirilmektedir. Kardiak ameliyatlarda ise, pompa v.s. cihaz-lar büyük yer işgal etmekte ve her iki cins ameliyatta da kalabalık bir ekip çalışmak-tadır. Bu sebeplerden, takriben 6.10 X 9-00 m2 lik ameliyat salonları bu ihtisas
bölüm-leri için temin edilmelidir. Beyin ameliyat salonuna bir camekânla irtibatlı elektroanse-falografi odası ve kardiak ameliyat salonuna irtibatlı pompa odası, yukarıdaki ameliyat salonları ile birlikte düşünülmelidir. Daha az yer isteyen göz ve kulak ameliyat salon-ları için takriben 4.50 x 6.10 m2 lik
salon-lar uygun görülmektedir.
Ameliyat salonlarının tavan yükseklik-leri minimum 3.30 m., tercihan 3.60 m. ka-bul edilmektedir.
Formu, son araştırmalara göre, köşeleri kırılmış veya yuvarlatılmış kareye yakın bir dik dörtgendir. Ameliyat salonları ara-sında aseptik ve septik gruplandırma olma-malıdır.
Bir ameliyat salonu, anestezi odası, te-mizlik ve yardımcı sterilizasyon hacmi, ste-ril depo ve el yıkama sahası ile beraber kompleks bir şekildedir. Bu şekilden ve di-ğer yardımcı fonksiyonlardan dolayı, biza-tihi ameliyat salonları toplam sahası, ihtiyaç duyulan bir ameliyat salonları bölümü top-lam sahasının takriben dörtte biri kadardır. Bövlece her biri vasatî 36 m2 olan 10
ame-liyat salonundan müteşekkil bir merkezî bö-lüm için, 3 6 X İ 0 ' X 4 = 1440 m2 gerekli
toplam saha temin edilebilir (beher ameliyat salonu için 144 m2).
İsveç'te bir hastahanedeki ameliyat sa-lonlarının sayısı, hastahanedeki cerrahî ya-takların sayısı ile ilgili olarak tesbit edilir.
1953 de nisbet, 50 cerrahî yatağı için bir ameliyat salonu olarak tesbit edilmişti. (Se-nede, bir salonda takriben 1000 ameliyat).
Bugün bu nisbet, genel hastahanelerde 40 cerrahî yatağı için bir ameliyat salonu ve üniversite hastahanelerinde ise 25 - 30 yatak irin bir ameliyat salonudur. Bir ame-liyat salonu için düşünülen yatak sayısının azaltılma sebeplerinden biri, ameliyat prog-ramının yükünün tazyiki altında hijyenik standartları tehlikeye koymaktan kaçın-maktır.
Ameliyat salonu ile beraber düşünülen bazı hacimler şunlardır :
Hazırlık ve anestezi hacimleri : Bu oda-ların değeri ve yüklediği külfetler elan tar-tışılmaktadır. Anestetistler hasta ile ilgili çalışmalarına başlamak ve bitirmek için, ameliyat salonuna irtibatlı özel bir odanın bulunmasını ısrarla istiyorlar.
Böyle bir oda için minimum ölçüler takriben 16.00 m2, tercihan 22.50 m2 dir. Bu
oda ameliyat esnasında hasta yataklarını tutmak için de kullanılabiliı.
El yıkama sahası : Bu hacimde bir şa-hıs için takriben 2.7 ilâ 3.6 m2 lik bir saha
kabul edilir ve üç şahsın bir arada rahatça ellerini fırçalayıp yıkayabilecekleri büyük-lükte (minimum 9.00 m2) bir hacim tertip
etmelidir. Pedalla veya dirsekle çalıştırılacak lavabolara tasfiye edilmiş, steril su bağlan-malıdır.
Yardımcı sterilizasyon - temizlik - ste-ril malzeme deposu hacimleri:
Her iki ameliyat salonuna bir yardımcı Hastahane sayısı 11 6 3 4 4 4 3 Ö Z E L B A K I M Ü N İ T E S İ (INTENSIVE C A R E UNIT)
Geniş bir cerrahî bölümü olan hastaha-nelerin hem ameliyat sonrası ayılma ünitesi ve hem de bir özel bakım ünitesinin bulun-ması avantajlıdır. Özel bakım ünitesi de ameliyat salonları bölümüne yakın, tercihan aynı katta olmalıdır.
Özel bakım ünitesi yatak sayısının he-saplanmasında da büyük farklar gözükmek-tedir. Meselâ A. B. D. de genel olarak,
cer-sterilizasyon ve temizlik odası temin etmek, bazı değişik plan tekliflerine rağmen tercih edilmekte devam ediyor. Bu oda alet steri-lizasyonundan başka, kullanılmış çarşaf, ameliyattan çıkan her nevi eşya ve ameliyat-lar arasında salonu temizlemek üzere ihtiyaç duyulan malzeme için depo yeri olarak da hizmet görür. Minimum 10 m2, tercihan
14 m2 lik bir hacim düşünülmelidir.
Ayrıca paketlenmiş steril alet takımları, sargılar, çarşaflar, bezler, dikişler v.s. depo-lama için aynı plan tertibi içinde takriben 6 m2 lik bir yere ihtiyaç vardır.
AYILMA VE ÖZEL BAKIM (INTENSIVE CARE) ÜNİTELERİ A Y I L M A Ü N İ T E S İ :
Ayılma hacmi ve ameliyat salonları, yalnız arzu edilen fizikî yakınlıkları bakı-mından değil, fakat keza, onları birbirlerine bağlı yapan çok yakın fonksiyonel ilgilerin-den dolayı tek bir ünite gibi planlanmalıdır.
Ayılma yataklarının tesbitine tesir eden birçok faktör vardır (hastahane tipleri, has-taların ayılma ünitesinde kaldıkları müddet, günde yapılan ameliyat sayısı v.s. gibi). Bu sebeple tek bir standart nisbet vermek güç-tür ve yanıltabilir. Buna rağmen çeşitli has-tahaneler üzerinde yapılmış olan araştırma-lar başlangıç için bir fikir verebilir.
K. Schafer ve T. P. Galbraith'in (*) yaptıkları araştırma sonucu 1952 senesinde ortaya koymuş oldukları bir operasyon sa-lonu için 1.25 ayılma yatağı nisbeti, John D. Thompson'un (**) araştırmaları sonucu daha realist olarak bir operasyon salonu için 1.75 - 2.0 ayılma yatağı nı'sbetine yük-seltilmiştir.
Arthur E. Landon'un 35 hastahanede yapmış olduğu araştırma neticesi ise şu va-satî değerler çıkmıştır : 1 ayılma yatağının karşıladığı ameliyat 2.25 2.21 2.70 2.15 2.00 2.35 2.21
rahî bölümünün, ihtiyaçlarını karşıladığı gi-bi, iç hastalıklar bölümünün de ihtiyaçlarını
(*) K. Schafer ve T. P. Galbraith. Recovery room services - guide for planning. Hospitals, J. A. H. A. November, 1952.
(**) John D. Thompson. Research Associate, Yale University. Study of two re-covery 'rooms offers clues to intensive çare unit design. The Modern Hospital, Novem-ber. 1958.
Ayılma odasının hastalara açık olduğu saatler
8 — 8 % 9 — 9 % 10 — 1 0 % 11 — 11 % 15 — 15 % 16 — 1 6 % 24
karşılayan özel bakım ünitesinin yatak sa-yısı, toplam hastahane yatak sayısının % 10 - % 20 sidir. İsveç'te ise, hastahane yatak sayısının vasatı % 5 - % 10'u özel bakım yatağı olarak kabul edilir.
Gerek ayılma ve gerek özel bakım üni-tesi yataklarının her birinde oksijen ve va-kum noktaları bulunmalıdır.
A N T İ - S T A T İ K T E D B İ R L E R Bugün modern anestezide yüksek de-recede patlayıcı gazların (meselâ cyclo-propane, ether, vinethene. ethylcloride) kul-lanılıyor olması, bilhassa statik elektriğe karşı bütün emniyet tedbirlerinin alınmasını gerektirmektedir.
Çok sık olmamasına rağmen, ölüm teh-likesi bahis konusu olduğu için, sayısı önemli derecede olan anestezi gazlarının patlaması ameliyat salonlarında vuku bulan haldir. Birçok vakada patlamanın sebebi, statik elektriğin deşarj olması neticesi bir kıvılcım gazı tııtuşturmasıdır. Araştırma-lar, bize ameliyat salonlarındaki en normal hareketler neticesinde dahi, statik elektriğin
nasıl kolayca şarj olabileceğini göstermiştir. Ameliyat masasından bir çarşafın kaldırıl-ması masayı 10.000 veya daha fazla bir voltluk gerilimle yükleyebilir. Basit bir yürü-me hareketi, tehlikeli elektrostatik şarjları doğuran birçok diğer sebepten biridir.
Bu elektrostatik yüklenmeler, herhangi bir tehlikeli birikme olmadan, yaratıldıkları gibi, dağıtılıp izale edilmelidirler. Bunu te-min etmek için de, elektrikî iletken bir dö-şeme temin edilmeli ve bütün malzeme ve personelde döşeme ile muntazam bir elek-trikî temas olmalıdır.
Elektrostatik yüklenmeleri tesirli bir şekilde dağıtmak için, döşemenin kendisinin 25.000 - 1.000.000 ohm. luk bir rezistansı olması gerekir.
Bunun için de, temin edilen iletken dö-şemelerin iletkenliklerini kaybetmemeleri veya kısa bir zaman sonra normalden fazla iletken olmamaları gerekir. Her iki hal dc döşemeleri, hastanın olduğu gibi. doktor ve 2. İletken «Magnesium Oxychloride» tip.
3. «Acetylene Carbon Black» mozaik (yerinde dökme veya karolar şeklinde).
I T 3 kalefİEX
O j g ğ f YER DÖŞEMELERİ
I
4. İletken seramik döşeme.
5. Anti-statik kauçuk, linoleum ve po-lyvin/1 karo döşemeler.
Bu döşemelerden galvanize çelik kafesli ve «Acetylene Carbon Black» ihtiva eden mozaik döşemeler ile anti-statik kauçuk, linoleum ve polyvinyl karo döşemeler İn-giltere Sağlık Bakanlığı tarafından tavsiye edilmektedir. Bütün bu döşemelerin tatbika-tında, iyi bir spesifikasyon, iyi bir işçilik ve nihayet sonra çok iyi bir bakım gerekir.
Yerinde dökme iletken mozaik tip dö-şemelerde. elektrikî rezistansı kontrol etmek oldukça güçtür: tatbikatında değişik rezis-tanslar vücuda gelebilir,
hemşirelerin hayatları için tehlikeli hale so-karlar.
Bugün bilinen ve tatbik edilen iletken döşeme tipleri şunlardır :
1. İletken metal kafesli mozaik (ye-rinde dökme veya karolar şeklinde).
•tk cn 1 . 0 0 X 1 . 0 0 X 0 . 8 5 m . lik s t a n d a r t b l o k l a r l a ç e ş i t l i t e r t i p ve b ü y ü k -l ü k t e k u z i n e -l e r
