Hastane
planlaması
ameliyat
salonları
bölümü
Gündoğdu AKKOR Mimar İ. T. Ü. (Geçen sayıdan devam) Bu bakımdan hidrolik preslerle imal edilmiş karo mozaik elemanlar daha tercih edilir.
Mozaik döşemelerin temizlenmesinde sabun ve sabun tozları kullanmaktan ka-çınmalıdır; zira iyi temizlenmedikleri tak-dirde ince bir sabun tabakası kalır ki, bu anti-statik hususiyeti bozduğu gibi, döşe-meleri kaygan yapar. Bu döşemeler su ile serbestçe yıkanabilir; icap ettiği takdirde nötr (ne asit ve ne de alkali mahiyette olan) temizleme tozları kullanılmalıdır.
Anti-statik kauçuk ve linoleum döşe-meler az miktar su ve icap ettiği hallerde nötr temizleme tozları ile yıkanabilir. Sa-bun ve deterjanlar tavsiye edilmez. Çok mik-tarda da su kullanıldığı takdirde irtibatları açar ve yapışmayı tahrip eder.
Bu tip döşemelerde, her nevi alkollü madde petrol, yağ, cila, dezenfektanlar ve benzeri maddeler, anti-statik özellikte ciddî bir ters tesir yaptıkları için kullanılmamalı-dırlar.
Anti-statik polyvinyl karo döşemelerde iss yıkama, az miktar su ve bir deterjan ile (sıvı veya toz halde) yapılabilir.
Bütün anti-statik döşemelerin elektrikî rezistansları periodik bir şekilde (takriben üç aylık devrelerle) dö.şemeler kısımlara ayrı-larak ve neticeler bir kayıt defterine geçiri-lerek ölçülmelidir. Yalnız ameliyat salonla-rında değil, anestetik gazların kullanıldığı anestezi odaları, anestezi depolan gibi bü-tün bacımlarda bu koruyucu tedbirler alın-malıdır.
KLİMATİZASYON
Bugüne kadar hastahanelerdeki klima-tizasyon, başlıca havanın soğutulması ve hastanın konforu deyimleri ile düşünülmüş-tür. Bugün klimatizasyonun hastanın ko-runmasındaki yardımı takdir edilmiş ve uy-gun bir şekilde harareti ve rutubeti ayarlan-mış hava ile hastanın tedavisi arasındaki çok yakın ilgi ispat edilmiş durumdadır. Bu keza personelin moral ve randımanına tesir eder. Havadan gelen mikropların sira-yetinin kontrolü, bakıma elverişli bir siste-min seçilmesi, uygun filtre tipleri, ameliyat salonlarında kullanılmış havanın ne nisbette
kabul edilebileceği, patlama tehlikesinin azal-tılması gibi hususlar dikkatli bir planlama ile üzerlerinde çalışılması gereken başlıca problemlerdir.
Hastalık sirayetinin en tehlikeli, muh-temel sebeplerinden biri ameliyat salonların-daki boğaz ve burundan çıkan patolojik bak-terilerdir. Aşağıdaki temel şartlar ameliyat salonları için tavsiye edilmektedir.
1. Salondaki ısı 2 2 ° - 2 5 ° C arasında olmalıdır.
İsveç standartlarında bu 20° - 24° C dir. 2. İzafi rutubet % 5 0 - 5 5 arasında tayin edilecektir.
3. Salondaki saatte hava değişimi 10 defa olmalıdır. İsveç standartlarında bu
36 m2 lik bir salon için minimum 10
mak-simum 18 defadır.
4. % 100 filtreli ve bakterisiz hava ta-vandan üflenecek, toz ve anestetik gazları çekmek için döşemeye yakın bir noktadan dışarı çıkarılacaktır.
5. Filtreler temizlenebilir tip olacak-lardır.
6. Koridor veya diğer steril olmayan sahalardaki havanın girmesini önlemek için salon içinde pozitif bir basınç olacaktır.
7. Alet temizlik odaları, kirli eşyalar deposu, patoloji laboratuvarları gibi hacım-lar diğer sahahacım-lara göre negatif basınçta ola-cak.
8. Bütün ameliyat salonları, bölümün dışındaki sahalara göre pozitif basınçta ola-caktır.
Bugün birçok hastahanelerde resirküle havanın muayyen nisbetlerde kullanılabile-ceğine dair çalışmalar yapılmıştır. (*) (**)
Buralarda % 60 - % 80 nisbetleri ara-sında kullanılmakta olan resirküle havanın, gerek bakteri birikmesi ve gerek biriken anestezi gazlarının patlama tehlikesi gibi bu-güne kadar itiraz edilen hususlar bakımından bir tehlike yaratmadığı görülmüştür.
Ayrıca havanın resirküle edilmesi ile % 30 nisbetinden fazla rutubetin idamesinin kolaylaştığı anlaşılmıştır.
.Ancak bu husus bütün dünyada araş-tıma raporları neticesi kabul edilinceye ka-dar resirkülasyonsuz % 100 temiz hava temin etmek tavsiye edilir.
AYDINLATMA
Yukarıda bahsetmiş olduğumuz.gibi bü-yük ve kare formlu ameliyat salonları bö-lümü, sunî aydınlatma ve klimatizasyonun inkişafı ile realize edilebilmişlerdir. Bu su-retle tamamen dışa kapalı ameliyat salon-ları planlanabilmektedir. Salonun genel ay-dmlatmasındaki optimum miktar 800- 1500 lüks arasında olmalıdır. İsveç standartlarına göre ameliyat lambası için tavsiye edilen de-ğer, çalışma düzleminde 40.000 lükstür. Ke-safet kontrolü olan bazı tip lambalarda 10.000-90.000 lüks temin edilebilmektedir. TIBBÎ GAZLAR
Bir tedavi unsuru olarak oksijenin ge-nel hastahage-nelerde kullanılması her geçen gün ehemmiyetli nisbette artmaktadır. Silin-dirik tüple oksijen taşıma sisteminin kifayet-siz ve patlama tehlikesine maruz olması se-bebiyle, bütün yeni hastahane binalarında, merkezî oksijen deposu ve bakır borulu da-ğıtma sistemi tesisatına önem verilmelidir. Bugün A. B. D. de 25 yıl kadar yakın bir zaman önce inşa edilmiş, fakat merkezî sis-temin kullanılmamış olduğu hastahaneler bu sisteme dönmektedir. Lakin bu geç dönüş, daha önceki masrafların ilavesiyle de mali-yeti oldukça arttırmaktadır.
Merkezî oksijen sistemi, silindirik tüp-lerin bütün itiraza şayan hususiyettüp-lerini (kul-lanma masrafları, fazla sayıda personel, patlama tehlikesi, «boş» olarak iade edilen silindirlerde hakikatte kalan oksijenin ziyanı ve masrafı, pahalı yüksek tazyik akış regü-latörlerinin başlangıç ve sonraki bakım mas-rafları gibi) elemine eder.
Bunlara ilaveten merkezî sistem, alçak basınçla çalıştığı için oksijen gazının
varlı-(*) Air conditioning surgery is speedy operation The Modern Hospital, October, 1962.
(**) Recirculation of air in the surgical süite Hospitals, J. A. H. A., November, 1961.
ğından doğan yangın tehlikesini minimum hale getirir.
Oksijen gibi, vakum, azot protoksit ve icap eden salonlara basınçlı havanın da, ame-liyat salonlarına merkezî bir sistemden ge-tirilmesi tavsiye edilir.
Bu gazların ameliyat salonlarındaki çı-kış noktaları birkaç tipte olabilir. Şöyle ki:
1. Duvar tipi.
2. Ameliyat masasının kaidesinde olan tip.
3. Tavandan sarkan tip.
4. Duvardan konsol kendi etrafında 180° hareket eden tip.
Bütün bu çıkış noktaları oksijen, azot protoksit, vakum ve icap eden ameliyat sa-lonlarında basınçlı havayı ihtiva eder. Sa-lon içindeki ameliyat ekibinin ayaklarına dolaşmaması bakımından sırasıyle son üç tip tavsiyeye şayandır.
Bütün normal ameliyat salonlarında bir oksijen, iki vakum (bir anestetist ve bir ope-ratör için) ve bir azot protoksit noktası bu-lunmalıdır. Kulak ve ortopedik ameliyat sa-lonlarında bunlara ilaveten bir basınçlı hava çıkış noktası gerekir. Kalp ameliyatı salon-larında ise iki oksijen, iki vakum ve bir azot protoksit noktası düşünmek gerekir. Hazırlık ve anestezi odalarında ise birer duvar tipi oksijen, vakum ve azot protoksit noktaları bulunmalıdır.
RENKLENDİRME
Ameliyat salonları duvarları ve tavan-ları için umumiyetle açık yeşil ve krem renkleri tercih edilmektedir. Açık yeşil, kır-mızının tamamlayıcı rengi olduğu için, kan ve yara üzerinde devamlı bir çalışmadan sonra beyaz duvar üzerinde gözlere gelen hayalin önüne geçer. Açık krem rengin ise, yüz renginden hastanın durumunu kontrol için anestetistlere daha faydalı olduğu kabul edilmektedir.
Ameliyat salonlarının yalnız duvar ve tavanları değil, salondaki gömlek, çarşaf v.s. gibi malzemeyi aynı rengin tonlarında seç-mek ve salona bitişik hacımları tek bir ren-ge boyamak, bir mevzua toplanmış olan zih-nin başka tarafa dönmesine mani olması ba-kımından yerinde olur.
İçinde gelişigüzel beyazlar olan elektri-kî iletken siyah döşeme umumiyetle tercih edilmektedir. Ameliyat salonlarında iddialı döşeme desenlerinden kaçınmalıdır.
ÇEŞİTLİ TEÇHİZAT
Ameliyat salonlarında 4 duvarda, tak-riben 2 metre ara ile topraklı prizler bulun-malıdır. Bu prizlerden bir tanesi seyyar röntgen cihazı için olmalıdır. Memleketi-mizde patlamaya karşı özel olarak imal edilmiş prizler ve civalı tip elektrik
anah-1 A S A N $ < 5 R L E R 2 B E K L E M E 3 SıSToSKOpı 4 AYILMA 5 HEMŞİRE 6 DEpÖ 7 GARDROp 8 RÖNTTGEN 9 I S T I R A H A T H A C M I 10 ANEfTETİST 11 HAİIRLIK 1 2 AMELİYAT SALONU 1 3 A L Ç ı O D A S ı 1 A Ç A U Ç M A U A C M I 1 5 ST E R I L T > E p o 16 STÖİILOLMA7AN MEZEME 1 7 A K ı L M A 1 8 Ç E M I N E K Ç A L O N U
tarları olmadığı için, ağır anestezi gazlarının kullanıldığı hacımlarda - gaz aşağıda biri-keceği için - minimum priz yüksekliği h = l.OO m. ve elektrik anahtarları ise ha-cım dışında olmalıdır.
Her ameliyat salonunda bir elektrikli saatin bulunması doktor ve anestetistler ta-rafından istenmektedir. Bu saat, el yıkama hacmından kolayca görülemiyorsa, el yıkama hacmında da yıkama zamanının tesbiti ve bilinmesi için ayrıca bir saat gerekir.
Ameliyat masasına paralel duvarda 3 röntgen filminin yan yana aynı zamanda gö-rülebileceği (takriben cam satıh 40x120'cm.) bir röntgen illüminatörü düşünülmelidir.
Kan ve serum şişelerinin asıldığı ayaklı askılar hem yer işgal ettiği ve hem de daima devrilme tehlikesi olduğu için, tavana uy-gun yerlere sabit askılar monte etmenin çok faydası görülmektedir.
Ameliyat salonları, doktor istirahat, anestetist ofisleri, soyunma yerleri gibi ha-cımların esas hemşire istasyonu ile haberleş-me bakımından muhakkak irtibatları olmalı-dır. Bu ışıklı, hoparlörlü veya daha müte-kâmili, «interkom» sistemlerle temin edile-bilir. «İnterkom» un avantajı karşı tarafa cevap verebilme imkânının olmasıdır.
Eğitim ve araştırma bakımından, ame-liyatları bütün detayları ile göstermek im-kânı, yalnız renkli kapalı devre televizyon sistemleri ile mümkün olabilmektedir. Seyir galerilerinde ameliyatların ancak genel gidi-şatı takip edilebilir.
Hastahane jeneratörünün kapasitesinin seçümesinde en mühim faktör, bilhassa açık kalp ameliyatlarında kullanılan pompaların bir an önce devreye girmelerini sağlayacak bir tipi aramaktır. 6 - 8 saniyede devreye
ŞEKIU2. U . C . M O F R I T T AMELİYAT S AL O N L A R J B O L Ü M Ü
girecek bir tip jeneratör bu ameliyatlar için uygun görülmektedir.
ÖRNEKLER
Aşağıdaki kısım, Aaron N. Kiff ve Mary Worthen'in (*) bir makalesinden kısal-tılarak tercüme edilmiştir. Altı değişik ame-liyat salonları bölümünün analizi yapılmak-tadır :
A) MOFFITT IIASTAIIANESİ, CA-LIFORNIA ÜNİVERSİTESİ TİP MERKE-Zİ, SAN FRANCİSCO
(Şekil: 2)
Mimarının düşünceleri (Milton T. Pfleuger, San Francisco)
San Francisco'da, California Üniversi-tesi Tıp Merkezindeki 500 yataklı Herbert C. Moffitt hastahanesi, merkezin öğretim ve eğitim hastahanesidir. 15 katlı bir binadır. Ameliyat salonları bölümü, 3. katta olan röntgen ve 5. katta yer alan laboratuarlar bölümünün arasında olmak üzere 4. kattadır.
Büyük blokta ameliyat salonları, bir ka-natta sistoskopi hacımları, başka bir kaka-natta soyunma hacımları v.s. ve üçüncü kanatta ayılma hacmi olmak üzere, ameliyat salon-ları bölümü bütün bir katı (takriben brüt
2400 m2) işgal eder. Üçüncü kanat,
hasta-hane ile bitişik tıp bilimleri binası arasında bir bağdır.
Merkezî çalışma sahası, daha kısa me-safe yürüme, daha süratli temizlik ve iyi bir nezaret imkânı sağlamaktadır.
(*) Borada takdim edilen plan ve dü-şünceler, Aaron N. Kiff ve Mary Worthen (Office of York and Sawyer) tarafından bir araya getirilmiş ve kendi fikirleri ilave edil-miş olup «Architectural Record» mecmuası ile birlikte çalışılarak yayınlanmıştır.
