7.
Editör: Kadir Keskinkılıç EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ ISBN 978-995-8792-89-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
© 2012, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
1. Baskı: Eylül 2005 7. Baskı: Ekim 2012 Dizgi-Grafik Tasarım: Selcan Arslan Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Matbaası (Ankara-0312-394 55 90) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 13987 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 E-ileti: pegem@pegem.net
BAŞLARKEN
İnsanlarını yetiştirme çabalarında olan ülkelerin ortak hedefl eri evreni, so- runları ve çözümleri ortak algılayan bireyler yaratmalarıdır. Durum böyle olunca, sorunu anlama, bilgiye ulaşma, çözüm yolları üretme ve çözümsel bilgileri ileri yaşamlara uygulama gün geçtikçe karmaşık bir hal almaktadır.
Eğitim bilimcisi olarak öğretmenlik mesleği her ne kadar yasal ve törel ta- nımlarla sınırlandırılmaya çalışılsa da farklılaşan beklentiler ve koşullardan dolayı her an yeniden tanımlanma gereği duymaktadır. Bilgiler engelleri aşma ve geleceği yapılandırma gücüdür. Bu günün bilgileri ile geleceğin çocuğunun eğitsel yapılan- dırılmasının güç olacağını anlamak zor olmasa gerek. Her nesil bir öncekinden daha donanık ve bilgi birikimli bir yaşama başlamaktadır. Değişen zamanda daha gelişmiş olma ihtiyacı hissedecek bir neslin öğretmeni olmak geçmişteki kadar ko- lay olmayacağı gibi, sancılı bir sürecin de başlangıcı olacaktır.
Bu sürece aday olan öğrencilerimizi ve mesleki yaşamlarını coşku ile sürdü- ren öğretmenlerimizi özverilerinden dolayı kutluyorum. Bu kitap, yaşınıza yakın yaşta ve genç olarak adlandırılacak bir yazar kadrosuyla hazırlandı. Yetiştirirken, geliştirirken, kendi gelişimini de hedef alan bir yazar kadrosuyla…
Bu çalışmaya destek veren Pegem Akademi Yayıncılık yöneticilerine ve çalı- şanlarına teşekkür ediyorum.
Çalışmanın, yazar kadrosunun öğretmenlerini sevindirecek, öğrencilerini bilgilendirecek güce gelmesini diliyorum.
Eylül 2012 Editör
Kadir KESKİNKILIÇ
BÖLÜMLER ve YAZARLARI
1. Bölüm: Eğitimle İlgili Temel Kavramlar
Yahya Çıkılı, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi 2. Bölüm: Meslek Olarak Öğretmenlik
Gürbüz Ocak, Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi 3. Bölüm: Eğitim Bilimlerinde Yöntem
Güngör Keskinkılıç, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi
4. Bölüm: Eğitimin İşlevleri
H. Ömer Beydoğan, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi 5. Bölüm: Eğitimin Yasal Temelleri
Kadir Keskinkılıç, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi 6. Bölüm: Eğitimin Psikolojik Temelleri
Mehmet Ali Çakır, Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi 7. Bölüm: Eğitimin Toplumsal (Sosyal) Temelleri
Mustafa Sarıtaş, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi 8. Bölüm: Eğitimin Tarihsel Temelleri
Mustafa Şanal, Erciyes Üniversitesi Eğitim Fakültesi 9. Bölüm: Eğitimin Felsefi Temelleri
Aysel Ferah, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi 10. Bölüm: Eğitimin Politik Temelleri
Rüştü Yeşil, Ahi Üniversitesi Eğitim Fakültesi 11. Bölüm: Eğitimin Ekonomik Temelleri
Perihan Ünüvar, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi 12. Bölüm: 21. Yüzyılda Eğitimde Yeni Yönelimler
Gürbüz Ocak, Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
İÇİNDEKİLER
Başlarken ...iii
Bölümler ve Yazarları ...iv
İçindekiler ...v
Şekiller Listesi ... xii
Tablolar Listesi ... xii
1. Bölüm EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR (ss: 1-36) Yahya ÇIKILI Temel Kavramlar ... 1
Eğitim ... 3
Öğrenme ... 12
Öğretim ... 17
Ölçme ve Değerlendirme ... 17
Eğitim-Öğrenme-Öğretim Arasındaki İlişki ... 18
Program ... 24
Değerlendirme Soruları ... 32
Kaynakça... 35
2. Bölüm MESLEK OLARAK ÖĞRETMENLİK (ss: 37-87) Gürbüz OCAK Öğretmen Yetiştirme ... 37
Cumhuriyet Döneminde Öğretmen Yetiştirmenin Kısa Tarihi Gelişimi ... 37
Öğretmen Yetiştirmenin Bugünkü Durumu ... 40
Eğitim Fakültelerinde Öğretmenlik Lisans Programları ... 44
Gelecek İçin Öğretmen ... 52
Öğretmen Sorumlulukları ... 52
Öğretmen Yeterlilikleri ... 63
Geleneksel Öğretmen – Çağdaş Öğretmen ... 64
Etkili Öğretmen ... 66
Teknoloji ve Öğretmen ... 68
Öğretmenlik Mesleğinin Sorunları ... 69
Meslek Olarak Öğretmenlik ... 69
Değerlendirme Soruları ... 81
Kaynakça... 85
3. Bölüm
EĞİTİM BİLİMLERİNDE YÖNTEM (ss: 89-102)
Güngör KESKİNKILIÇ
Bilim ... 89
Bilimin Tanımı ... 89
Bilimin Amacı ve İşlevi ... 90
Bilim Dalları ... 90
Bilimin Temel Özellikleri ... 91
Bilimsel Bilgi Nedir? ... 92
Bilgi Elde Etme Yolları ... 94
Bilimsel Yöntem ... 96
Bilimsel Araştırma... 96
Eğitimde Araştırma Alanları ... 97
Eğitim ve Bilim ... 98
Eğitim Bilimleri ... 99
Değerlendirme Soruları ... 100
Kaynakça... 102
4. Bölüm EĞİTİMİN İŞLEVLERİ (ss: 103-132) H. Ömer BEYDOĞAN Giriş ... 103
Küreselleşme Sürecinde Eğitimin Değişen İşlevleri ... 108
Küreselleşme Olgusuyla ilgili Olumlu Görüşler ... 108
Küreselleşme Olgusuyla İlgili Olumsuz Görüşler ... 109
Eğitimin Siyasal İşlevi ... 111
Eğitimin Toplumu Değiştirme İşlevi ... 115
Eğitimin Kültürel İşlevleri ... 118
Eğitimin Ekonomik İşlevleri ... 125
Değerlendirme Soruları ... 129
Kaynakça... 131 vi Eğiti m Bilimine Giriş
5. Bölüm
EĞİTİM VE YASAL TEMELLERİ (ss: 133-177)
Kadir KESKİNKILIÇ
Eğitim ve Yasal Temelleri... 133
Türk Eğitim Sisteminin Düzenlenmesinde Esas Alınanlar ...134
Türk Milli Eğitiminin Yazılı Yasal Dayanakları ...134
Eğitim Sisteminin Genel Karakteri ...135
Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarında Eğitim ...138
1924 Anayasası ...138
1961 Anayasası ...141
1982 Anayasası ...141
Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları ...143
Türk Eğitim Sistemi ...146
Türk Eğitim Sisteminin Genel Yapısı ...150
Milli Eğitim Bakanlığı Örgütü ...152
Milli Eğitim Bakanlığının Görevleri ...156
Kaynakça...176
6. Bölüm EĞİTİMİN PSİKOLOJİK TEMELLERİ (ss: 179-211) Mehmet Ali ÇAKIR Giriş ... 179
Gelişim Psikolojisi ... 181
Gelişim ve Eğitim Psikolojisi ile İlgili Temel Kavramlar ... 181
Gelişimin İlkeleri ... 182
Gelişim Dönemleri ve Görevleri ... 183
Kişilik Gelişimi ... 188
Kişiliğin Başlıca Özellikleri ... 188
Psikoseksüel Gelişim ... 190
Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı ... 192
Öğrenme Psikolojisi ... 195
Davranışçı Yaklaşımlar ve Öğrenme... 195
Klasik (Tepkisel) Koşullanma ... 195
Koşullanma Süreci ... 196
Klasik Koşullanmanın Temel Kavramları ... 196
Edimsel (Operant) Koşullanma ... 198
Sosyal Bilişsel Öğrenme Kuramı ... 200
Sosyal Bilişsel Kuramın Temel İlkeleri ... 202
Gözlem Yoluyla Öğrenme Süreçleri ... 203
Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler ... 205
Değerlendirme Soruları ... 207
Kaynakça... 210 İçindekiler vii
7. Bölüm
EĞİTİMİN TOPLUMSAL (SOSYAL) TEMELLERİ (ss: 213-243)
Mustafa SARITAŞ
Sosyoloji – Eğitim Sosyolojisi ... 213
Sosyoloji Bilimi ... 213
Eğitim Sosyolojisi ... 215
Toplumsal Bir Kurum Olarak Eğitim ... 220
Eğitimin Bir Kurum Olarak Gelişimi ... 220
Eğitim Kurumlarının İşlevleri ... 223
Kültürel Birikim Aktarma ve Yenilikçi Bireyler Yetiştirme İşlevi ... 223
Eğitim Bireyi Geliştirme İşlevi ... 225
Eğitim ve Toplumsallaşma ... 229
Toplumsallaşma Kavramı... 229
Toplumsallaşmanın İşlevleri ... 229
Toplumsallaşma Biçimleri ... 230
Toplumsallaşmada Rol Oynayan Etmenler ... 230
Çocuğun Toplumsallaşmasında Ailenin Rolü ... 230
Eğitim Kurumlarının Toplumsallaşmadaki Önemi ... 231
Eğitim ve Toplumsal Değişme ... 232
Değişme Kavramı ... 232
Toplumsal Değişmeyi Sağlayan Faktörler ... 233
Eğitim-Toplumsal Değişme İlişkisi... 233
Eğitim ve Toplumsal Hareketlilik ... 236
Toplumsal Hareketlilik Kavramı ... 236
Toplumsal Hareketliliğe Yol Açan Etmenler... 236
Toplumsal Hareketlilikte Eğitimin Rolü ... 237
Değerlendirme Soruları ... 239
Kaynakça... 242 viii Eğiti m Bilimine Giriş
8. Bölüm
EĞİTİMİN TARİHSEL TEMELLERİ (ss: 245-279)
Mustafa ŞANAL
Giriş ... 245
Avrupa’da Eğitimin Tarihsel Gelişimi ... 246
Türklerde Eğitimin Tarihsel Gelişimi ... 248
İslamiyet Öncesi Dönemde Eğitim ... 248
İslamiyet Sonrası Dönemde Eğitim ... 250
Karahanlılarda Eğitim ... 250
Selçuklularda Eğitim ... 252
Osmanlılarda Eğitim ... 255
Medreseler ... 255
Sıbyan Mektepleri ... 257
Enderun Mektebi ... 258
Osmanlılarda Yenileşme Hareketleri Döneminde Eğitim ... 259
Öğretmen Yetiştiren Kurumlar ... 264
Cumhuriyet Döneminde Eğitim Uygulamaları... 271
Kaynakça... 273
9. Bölüm EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ (ss: 281-326) Aysel FERAH Giriş ... 281
Felsefe Nedir?... 283
Felsefenin Konuları ... 286
Felsefi Akımlar ve İnsan Anlayışları ... 291
Eğitim Felsefesi ... 298
Eğitim - Felsefe İlişkisi ... 304
Eğitimin Felsefeye Bakışı ... 305
Felsefenin Eğitime Bakışı ... 306
Eğitimde Felsefi Akımlar ve Eğitim Anlayışları ... 306
Eğitim Felsefesinin Geleceğe Açılımı ... 313
Değerlendirme Soruları ... 322
Kaynakça... 325 İçindekiler ix
10. Bölüm
EĞİTİMİN POLİTİK TEMELLERİ (ss: 327-346)
Rüştü Yeşil
Politika ... 327
Politika ve Eğitim ... 329
Eğitim Politikası ... 330
Eğitimin Politik İşlevleri ... 332
Demokrasi ... 334
Demokrasi ve Eğitim ... 335
Demokrasi Eğitimi ... 337
Demokratik Eğitim ... 338
Değerlendirme Soruları ... 342
Kaynakça... 345
11. Bölüm EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ (ss: 347-360) Perihan ÜNÜVAR Giriş ... 347
Eğitim – Ekonomi İlişkisi ... 348
Kıt Mal ... 349
Serbest Mal ... 349
Alternatif Maliyet / Vazgeçme Maliyeti ... 349
Ekonominin İlgili Olduğu Kavramlar ... 349
İhtiyaçlar ... 350
Üretim... 350
Gelir ... 351
Harcama ... 352
Eğitim ve Kalkınma ... 352
Eğitim ve Verimlilik ... 353
Eğitim ve Arz – Talep ... 355
Eğitim Talebi (İstemi) ... 355
Eğitim Arzı (Sunumu) ... 356
Sonuç ... 357
Değerlendirme Soruları ... 358
Kaynakça ... 360 x Eğiti m Bilimine Giriş
12. Bölüm
21. YÜZYILDA EĞİTİMDE YENİ YÖNELİMLER (ss: 361-387)
Gürbüz Ocak
21. Yüzyıl Eğitimine Genel Bakış ... 361
Basamaklı Öğretim Programı ... 365
Beyin Temelli Öğrenme ... 366
Çoklu Zekâ ... 368
Eleştirel Düşünme ... 369
Okuma Parçası ... 372
İnternet Tabanlı Öğrenme ... 372
Problem Çözmeye Dayalı Öğrenme ... 374
Proje Tabanlı Öğrenme ... 375
Uzaktan Eğitim ... 377
Yansıtıcı Düşünme ... 378
Yaratıcı Düşünme ... 380
Yaşam Boyu Öğrenme ... 381
Değerlendirme Soruları ... 383
Kaynakça... 385 İçindekiler xi
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1.1: Eğitim, Öğrenme ve Öğretim Arası İlişki Şeması ... 18
Şekil 2.1: Hizmetiçi Eğitim Türleri ... 76
Şekil 5.1: Milli Eğitimin Yasal Dayanakları Şeması ... 135
Şekil 5.2: Açık Sistem Şeması ... 148
Şekil 9.1: Eğitim Felsefesinin Konusu ... 299
Şekil 9.2: Eğitim Felsefesinin Diğer Bilimlerle Komşuluk İlişkileri ... 300
Şekil 9.3: Toplayıcı Eğitim Felsefesi ... 301
Şekil 9.4: Disiplinler Arası Eğitim Felsefesi ... 302
Şekil 9.5: İç Etkiler (Doğrudan Birikim) ... 303
Şekil 9.6: Dış Etkiler (Dolaylı Etkiler) ... 303
TABLOLAR LİSTESİ Tablo 2.1: Eğitim Fakülteleri Öğretmenlik Lisans Programlarının Dönemlere Göre Kredi Dağılımı ... 45
Tablo 2.2: Dört Yıllık Lisans Programı İçinde Yer Alan Öğretmenlik Meslek Bilgisi Dersleri ... 46
Tablo 2.3: Branş Öğretmeni Yetiştiren Anabilim Dalları ... 47
Tablo 2.4: Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans Programı Dersleri ...49
Tablo 2.5: Sınıf Öğretmenliği Derslerinin Alanlara Göre Dağılımı ... 50
Tablo 2.6: Örnek Meslek Bilgisi Dersleri (Sınıf Öğretmenliği) ... 51
Tablo 2.7: Eğitim Kademeleri ve Yerleşim Yerine Göre Okul, Öğrenci, Öğretmen ve Derslik Sayısı ... 72
Tablo 3.1: Tümevarım ve Tümdengelim Yöntemlerinin İşleyişi ... 95
Tablo 9.1: Eğitimde Geleceğe Yönelik Gereksinmeler ... 314
Tablo 9.2: Tübitak’ın 2023 Yılı İçin Öngördüğü Eğitim Felsefesini Oluşturan Öğeler ... 317
Tablo 12.1: Beyin Temelli Öğrenme ve Geleneksel Öğretimin Karşılaştırılması ... 367 xii Eğiti m Bilimine Giriş
Yahya ÇIKILI Necmettin Erbakan Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi
EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
1. BÖLÜM
TEMEL KAVRAMLAR
Başlangıcı insanlık tarihi ile birlikte ele alınan eğitim, insanlığın en önemli problemlerinden birisini oluşturmuştur. Çünkü tarihe baktığımızda önemli ince- leme alanlarından birisinin eğitim kurumu olduğu görülmektedir. Eğitim alanın- daki değişme ve gelişmelerin de toplumlar üzerinde önemli bir etkide bulunduğu gerçeği ile karşılaşmaktayız. Glasser’a göre Ruslar, ilk aya ayak bastığında Amerika Birleşik Devletlerinin ilk sorguladığı yer eğitim kurumları olmuştur.
Tarihte önemli adımların atıldığı zaman dilimlerinde ilk ele alınan ve tartı- şılan yine eğitim kurumları olmuştur. Örneğin Osmanlı Devleti çeşitli yenilikleri gerçekleştirme sürecinde eğitim alanında da önemli değişikliklere gitmiştir. Bu değişikliklerin bir bölümünde direk eğitimi ile ilgili kararlar olmasa bile eğitim alanında yapılması gereken düzenlemeler zorunlu hale gelmiştir. Atatürk Türki- ye Cumhuriyetini kurduğunda yine en çok üzerinde durduğu kurumlardan birisi eğitim olmuştur.
Sosyolojik olarak toplumların geçirdiği evrelere baktığımızda da eğitim ala- nındaki arayış ve yeniliklerle karşılaşmaktayız. Genel olarak toplumların, avcı ve toplayıcı, tarım, ticaret, sanayi, bilgi toplumu evrelerini geçirdiği kabul edilmekte- dir. Bütün bu evrelerde yine eğitim alanında yapılan yenilik ve değişmeler karşı- mıza çıkmaktadır. Sanayileşme ve bilgi toplumuna geçiş ile birlikte eğitimin önemi daha da artmıştır.
Bütün bu gelişmeler sırasında insanlar en kısa zaman içinde nitelikli bireylerin nasıl yetiştirileceği sorusuna cevap aramışlar ve insanın bildiklerini başka bireylere aktarma gereğini ortaya çıkarmışlardır. Bu durum insanların işbirliği yolu ile bir- birlerine bildiği ve yapabildiği bilgi ve becerileri kazandırma sürecini başlatmıştır.
Tüm toplumlar kendi varlığını devam ettirmenin yollarını aramış ve yeni ye- tişen bireylerin içinde bulunduğu aile ve topluma uyum problemini çözebilmek için de insanlar bildiği bilgi ve becerileri başkasına aktarma ihtiyacı duymuştur.
Bilgi aktarma sürecinde ise en önemli yeri kültür oluşturmuştur. Toplumların sa- hip olduğu kültürü, koruma, aktarma ve geliştirmede esas kurum eğitim kurumu olmuştur.
Eğitim sürecinin esas unsuru ise öğretmenlerdir. Yetişme süreci içinde öğ- retmen adaylarının gelecekte eğitim-öğretim faaliyetlerini gerektiği gibi yerine getirmeleri, değerlendirme yapabilmeleri, orijinal uygulamalar ve önerilerde bu- lunabilmeleri için eğitim-öğretim hizmetleri ile ilgili temel kavramları çok iyi öğ- renmiş olmaları gerekmektedir. Çünkü kavramlara yüklenen anlamlar bireylerin davranışları üzerinde de etkili olabilmektedir. Kavramların diğer yararlarını şöyle sıralayabiliriz; (Fidan, 1996).
1. Kavramlar yolu ile insan zihni, çevremizin karmaşıklığını basitleştirir.
Kavramlar insanları ayrıntılardan çok onların tutsağı olmaktan kurtarır.
Örneğin, eğitimciler eğitim üzerinde tartışırken verilen çok sayıdaki ta- nımdan çok eğitimin içinde geçen kavramlar ve bu kavramların işlevleri üzerine yoğunlaşmalarını sağlayacaktır.
2. Kavramlar insanlar arasındaki iletişimin gerçekleşmesinde, insanların birbirlerini anlamalarını sağlamada çok önemli bir rol oynarlar. Yanlış anlamalar çoğu kez kavramlara verilen farklı anlamlardan doğabilmek- tedir. Örneğin, iki öğretmen öğrenci merkezli eğitim üzerinde konuşur- ken bu kavrama aynı anlamı verdiklerinde daha iyi iletişim kurma ve tartışma imkânına sahip olacaklardır.
3. Kavramların birbiri ile ilişkisinden ilkeler ve kurallar ortaya çıkar. İl- kelerin sağlamlığı, doğru yargıda bulunmaya ve problemleri anlayarak çözmemize yardımcı olur. Örneğin, velilerle görüşme yapan bir öğret- men öğrencinin problemini daha iyi belirleme ve çözüm getirme şansını yakalayabilecektir
Bununla birlikte Bloom tarafından geliştirilen bilişsel hedef alanının ilk ba- samağını bilgi basamağı oluşturmakta ve bilgi basamağının bir kategorisini de kavramlar bilgisi oluşturmaktadır. Bloom’a göre bilişsel alanda öğrenme altı basa- makta gerçekleşmekte ve her üst basamağa geçiş bir önceki öğrenme basamağını öğrenmeyi gerektirmektedir. Bu durumda öğretmen adaylarının daha sonra göre- cekleri öğretmenlik meslek bilgisi dersleri ile ilgili kazanımları elde edebilmeleri için öğretmenlik mesleğine giriş dersinin esas konusu olan eğitim-öğretim ile ilgili temel kavramları ve eğitimin temellerini çok iyi öğrenmiş olmaları gerekmektedir.
2 Eğiti m Bilimine Giriş
Eğitim
Yukarıda bahsettiğimiz gibi eğitim oldukça eski zamanlara kadar gitmekte ve insanlar eğitim ile ilgilenmeye başladığı andan itibaren eğitimin ne olduğunu, hangi işleve sahip olduğunu, nasıl yapılabileceği sorularına cevaplar aramıştır. Bu doğrultuda günümüze kadar eğitim ile ilgili birçok tanım yapılmıştır.
Değişik şekillerde tanımların yapılmış olmasının birçok nedeni bulunmak- tadır. Bunlardan bir kısmı insanların eğitim ile ilgili elde ettikleri tecrübeler ol- muştur. Eğitim ile ilgili her bir uygulama ve kazanım eğitimin ne olduğu ve nasıl olması gerektiği hususunda yeni görüşlerin otaya çıkmasına neden olmuştur.
İnsan ve doğa ile ilgili yapılan araştırma ve bu araştırmalardan elde edilen sonuçlar da eğitim ile ilgili yapılan tanımlara katkıda bulunmuştur. Yapılan her araştırma insanın ve doğada meydana gelen olayların yeni bir özelliğini ortaya çıkarmıştır.
Eğitim işinin birçok bilim alanını ilgilendirmesi ve araştırma konusu olması da farklı tanımların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Örneğin, sosyoloji, psiko- loji, antropoloji gibi alanların konusu direk olarak insan olduğu için doğrudan eğitim ile ilgilenmek durumunda kalmışlardır.
Eğitim sürecinin dinamik bir yapıya sahip olması da eğitim ile ilgili araştır- maların yenilenmesi ve değişen şart ve durumlarda verilmesi gereken eğitim hiz- metlerinin değişmesi sonucu eğitimin yeniden tanımlanmasına neden olmuştur.
Örneğin, içinde bulunduğumuz bilişim çağı okulların, öğretmenlerin görevlerin- de önemli değişiklikler ortaya çıkarmıştır. Bunlardan birisi bilgi aktaran öğretmen ve okul yapısından öğrenmeyi öğreten öğretmen ve okul yapısına geçişi zorunlu hale getirmiştir.
Eğitime bakış açısı ve felsefi temel yapı da eğitimin tanımlanmasında etkili olmuştur. İdealist anlayışa göre eğitim, özgür ve bilinçli insanoğlunun, Tanrı’ya olan yükseltici uyum çabalarının bitimsiz sürecidir. Realist anlayışa göre eğitim, yeni kuşaklara kültürel mirası aktararak onları yetişkinler toplumuna uyuma ha- zırlama sürecidir. Pragmatist anlayışa göre ise eğitim, bireyi, yaşantılarını yeniden inşa yolu ile yetiştirme sürecidir.
Eğitim aynı zamanda gelişmişliğin bir ölçüsü işlevini üstlenmiştir. Çünkü gü- nümüzde gelişmişliğin esas ölçütlerinden birisini de eğitim oluşturmaktadır. Av- rupa Birliğinin yeni üye olacak devletlerden istediği kriterlerden birisi de eğitim alanında yapılması gereken yenilik ve düzenlemelerden oluşmaktadır.
Ülkelerin gerek bilgi, gerek teknoloji, gerekse ekonomik açıdan gelişmesinde ve diğer ülkelerle yarışabilir hale gelmesinde eğitim önemli bir yere sahiptir. Çün- kü eğitim ekonomik açıdan bir yatırım ve üretim merkezi özelliği taşımaktadır
Eğiti mle İlgili Temel Kavramlar 3