TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.
EKONOMİK GELİŞMELER ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU
HAZİRAN 2006 / II
HAZIRLAYANLAR
MUSTAFA ŞİMŞEK FULYA BAYRAKTAR
MUSTAFA TOSUN
EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ Haziran 2006
Haziran ayının ilk yarısında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunun piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler ışığında aşağıda özetlenmiştir.
Piyasaları Etkileyen Gelişmeler
• TCMB Para Politikası Kurulu (PPK), 7 Haziran’da yaptığı toplantısında kısa vadeli faiz oranlarını 1,75 puan artırdı. Böylece Merkez Bankası borçlanma faiz oranı
%13,25’ten %15’e, borç verme oranı da %16,25’ten %18’e yükseltilmiş oldu. Para Politikası Kurulu’nun kararında, kısa vadede politika faizlerinin yukarı yönlü olma olasılığının, bir önceki döneme kıyasla azaldığı ifade edilmektedir.
• Merkez Bankası’nın almış olduğu faiz artırımı kararının, gerek yurtiçi gerekse yurtdışındaki ekonomi çevrelerinde olumlu tepkiler aldığı görülmektedir. Bu çerçevede TÜSİAD, Merkez Bankası’nın faiz artırımı kararının mali piyasalardaki dalgalanmanın kontrol altına alınmasına katkı sağlayacağını belirtti. Faiz artırımı kararı, uluslararası yatırım bankaları tarafından da olumlu karşılandı. Morgan Stanley, kararın Merkez Bankası’nın bağımsızlığını deklare etmesi açısından önemli olduğunu bildirirken, Goldman Sachs ise kararı “mükemmel” olarak değerlendirdi.
• Dünya Bankası Türkiye Direktörü Andrew Vorkink, piyasalarda Mayıs ayı başından beri görülen dalgalanmanın birkaç ay daha devam edebileceğini ancak herhangi bir kriz beklenmediğini bildirdi. Vorkink, Türkiye’de enflasyon, faizler ve seçimler konusunda belirsizlik olduğunu belirterek, piyasaların da bu duruma aşırı tepki verdiğini ancak Türkiye’nin ekonomik temellerinin doğru olduğunu söyledi.
• Devlet Bakanı Ali Babacan, Nisan ve Mayıs rakamlarının beklentilerin üzerinde çıkmasına rağmen %5’lik yıl sonu enflasyon hedefinin değişmeyeceğini açıkladı.
Bakan Babacan, ekonomik programın temel özellikleriyle, temel yaklaşımlarıyla ilgili herhangi bir değişikliğe yönelik beklenti içinde bulunulmaması gerektiğine dikkat çekti.
• Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye’nin pozitif kredi görünümünün birkaç ay öncesi kadar güvenli olmadığını belirtti. Türkiye’den bazı olumsuz haberler geldiğine dikkat çeken kuruluşun kredi analiz uzmanı Ed Parker, Merkez Bankası’nın faiz artırımının “bir parça panik havası” gösterdiğini iddia etti. Parker, Türk makamlarının gelecekteki başka olumsuz şokları önlemek için kararlı hareket etmesi ve mali disiplini devam ettirmesi gerektiğini belirterek, aksi takdirde negatif not gelebileceğini söyledi. Parker, Mayıs ayı enflasyon rakamının yıllık hedeflerin çok üzerinde çıkmasının, Merkez Bankası’nın beklenilenin üzerinde faiz artırımına gitmesine neden olduğunu kaydederek, bankanın bu kararının doğru olup olmadığının zamanla anlaşılacağını ifade etti.
• Avrupa Konseyi’nin 12 Haziran 2006 tarihinde yapılan toplantısında, Türkiye ve Hırvatistan için katılım müzakereleri başlatıldı. Türkiye için tarama sürecindeki 35 başlıktan biri olan “Bilim ve Araştırma” faslında müzakere, geçici olarak kapanarak tamamlandı.
• TCMB tarafından yayımlanan İstikrar ve Riskler Raporu’nda, döviz geliri elde etmeyen, ancak döviz kredisi kullanan firmaların yabancı para pozisyon açıklarının önemli bir risk unsuru teşkil ettiğine, ayrıca, hanehalkı yükümlülüklerinin toplam finansal varlıkları göz önünde tutulduğunda, artan bir eğilim içinde olduğuna dikkat çekilmiştir. Bankacılık sektöründeki vade uyumsuzluğunun devam ettiğine de değinilen raporda, sektörün faiz riskine duyarlılığının arttığına da işaret edilmiştir.
• Merkez Bankası, 13 Haziran tarihinde döviz piyasasına doğrudan satım yönünde müdahalede bulundu. Müdahale öncesinde 1,62 YTL seviyelerini aşan dolar, müdahale ile birlikte 1,60-1,61 YTL seviyelerine geriledi. Merkez Bankası’ndan konu ile ilgili olarak yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi; “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından değişik tarihlerde yapılan duyurularda, uygulanmakta olan dalgalı kur rejiminde, döviz kurunun piyasalarda arz ve talep koşulları tarafından belirlendiği, döviz kurundaki oynaklığın Merkez Bankası’nca yakından takip edilmekte olduğu ve kurlarda her iki yönde oluşan ve oluşması beklenen aşırı oynaklık durumunda doğrudan müdahale edilebileceği kamuoyuna açıklanmıştır. Bir süredir devam eden uluslararası koşulların da etkisiyle döviz piyasasında likidite daralmasına bağlı olarak aşırı oynaklık gözlenmektedir. Bu çerçevede, oluşan aşırı oynaklığı engellemek üzere bugün Merkez Bankası’nca döviz piyasasına doğrudan satım yönünde müdahale edilmiştir.” Merkez Bankası son olarak 11 Mayıs 2004 tarihinde dolar kurunun 1.560.000 TL. seviyelerine ulaşması üzerine satım yönünde müdahalede bulunmuştu.
• TCMB Para Politikası Kurulu 20 Haziran 2006 tarihli toplantısında, faiz oranlarını değiştirmedi. MB Para Politikası Kurulu’nun kararı ile ilgili olarak yapılan açıklamada; “Kurulun 7 Haziran 2006 tarihinde yapılan son toplantısından bu yana orta vadeli enflasyon görünümünde önemli bir değişiklik olmadığı”
değerlendirmesi yapılarak, “son dönemde döviz kurunda yaşanan hareketlerin etkisiyle enflasyonda gözlenen yükselişin, Haziran ve Temmuz aylarında da devam edebileceği düşünülmekte ancak takip eden aylarda iç talepteki yavaşlamayla beraber döviz kurunun enflasyon üzerindeki dolaylı etkilerinin sınırlı kalacağı tahmin edilmektedir” ifadelerine yer verildi.
Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler
• Avrupa Merkez Bankası (ECB) 8 Haziran’daki toplantısında, artan büyüme oranları ışığında gösterge faiz oranlarını 25 baz puan artırarak %2,75’e yükseltti.
Sözkonusu faiz artışının özellikle petrol fiyatlarındaki artış ile %2,5 seviyesine
yükselen enflasyonu kontrol altına almak amacıyla yapıldığı açıklandı. Yapılan açıklamada ayrıca, orta ve uzun vadede fiyat istikrarına yönelik olarak gelişmelerin dikkatle izleneceği vurgulandı.
Çeşitli çevrelerce yapılan değerlendirmelerde, faiz artışının özellikle petrol fiyatlarının artışı ile %2,5 seviyesine yükselen enflasyonu kontrol altına almak amacıyla yapıldığı ancak euronun, dolar karşısında daha fazla değer kazanmaması ve büyümenin yavaşlatılmaması için faiz artışının beklenenden az bir oranda gerçekleştirildiği belirtilmektedir. Ayrıca önümüzdeki döneme ilişkin faiz artışı ile ilgili olarak, özellikle enerji piyasalarındaki gelişmelerin belirleyici olacağı ve bu bağlamda yıl sonuna kadar ECB faiz oranın %3,25 seviyesine çıkmasının beklenildiği ifade edilmektedir.
• IMF, 12 ülkeden oluşan Euro bölgesinde ekonomik koşulların faiz oranlarını çok fazla yükseltmek için yeterince güçlü olmadığı konusunda AB’yi uyardı. IMF raporunda, enflasyonun fiyat istikrarında kritik seviye olarak gördüğü %2’nin altına ancak 2008 yılında ineceğini, sıkı para politikasının enflasyonist baskı yaratacağını ve bunun da finansal piyasalarda belirsizlikleri artıracağını belirtti.
• ABD dış ticaret açığı, Nisan ayında 65 milyar dolarlık beklentilerin altında, 63,4 milyar $ düzeyinde açıklandı.
• ABD’de mevsimsellikten arındırılmış Üretici Fiyatları Endeksi (PPI), Mayıs ayında
‰5’lik beklentilerin oldukça altında ‰2 oranında artış kaydetti. ‰2 olarak beklenen çekirdek üretici fiyatlarındaki artış ise ‰3 düzeyinde açıklandı.
Endeksteki 12 aylık artış da %4,5 düzeyinde gerçekleşti.
• ABD’de Tüketici Fiyatları Endeksi (CPI), Mayıs ayında beklentiler paralelinde ‰4 oranında artış gösterdi. Çekirdek tüketici fiyatları ise ‰2’lik beklentilerin üzerinde
‰3 düzeyinde arttı. Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) yakından izlediği bir gösterge olan çekirdek TÜFE’nin son üç ayda %3,8 oranında artarak son on yılın en hızlı yükselişini göstermesi, FED’in 28 Haziran tarihindeki toplantısında faizleri arka arkaya 17. kez artıracağı beklentisini kuvvetlendirdi.
• ABD’nin cari işlemler açığı, yılın ilk çeyreğinde öngörülenin de üzerinde daralma göstererek 208,7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Cari açık 2005 yılının son çeyreğinde 223,1milyar dolar olarak gerçekleşmişti.
• ABD’de cari açığın finansmanı için önem arz eden net sermaye girişleri, Nisan ayında 60 milyar dolarlık beklentilerin altında, 46,7 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
• ABD’de ‰2 düzeyinde artması beklenen Mayıs ayı sanayi üretimi, ‰1 oranında geriledi. Aynı dönemde kapasite kullanım oranı ise %81,7 düzeyinde gerçekleşti.
• Euro Alanı Tüketici Fiyatları Endeksi (HICP) Mayıs ayında beklentiler paralelinde
‰3 düzeyinde artış kaydetti. 12 aylık TÜFE artışı ise %2,5 olarak gerçekleşti.
Yıllık enflasyon bir önceki ay %2,4, geçen yılın aynı ayında ise %2 düzeyinde gerçekleşmişti.
• Euro Alanı mevsimsellikten arındırılmış sanayi üretimi Nisan ayında bir önceki aya göre ‰6 oranında düşüş gösterdi.
• Euro Alanı Nisan ayı mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı Mart ayı seviyesini koruyarak %8 düzeyinde gerçekleşti.
• Euro Alanı I. Çeyrek geçici GSYİH’sı, bir önceki yılın ilk çeyreğine göre %1,9 artış kaydetti. 2005 yılının dördüncü çeyreğinde büyüme oranı %1,7 düzeyinde idi.
Son Açıklanan Veriler
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan “Aylık Sanayi Üretim Endeksi” sonuçlarına göre, 2006 yılı Nisan ayında geçen yılın aynı ayına göre sanayi üretim endeksi %7,1 oranında artmıştır. Alt sektörler bazında ise;
madencilik sektörü üretim endeksi %9,1, imalat sanayi sektörü üretim endeksi
%7,5 ve elektrik, gaz ve su sektörü üretim endeksi ise %2,6 artış göstermiştir.
İmalat sanayiine alt sektörleri itibariyle baktığımızda, 2006 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek üretim artışı %156,2 ile büro, muhasebe, bilgi işlem makineleri imalatı sektöründe gerçekleşmiştir.
Sanayi üretim endeksi, bir önceki aya (Mart) göre ise
%3,6 oranında azalmıştır.
2005 yılı ilk dört aylık üretim endeksi ortalama artış oranı
%5 iken, 2006 yılında bu artış oranı %4,4 olmuştur.
• Ödemeler dengesine ilişkin
yayınlanan son verilere göre; 2006 yılı Nisan ayında cari açık bir önceki yılın aynı ayına göre, özellikle dış ticaret açığının %67 oranında büyümesi nedeniyle, %62,3 artarak 4,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Nisan ayında net turizm gelirleri ise, bir önceki yılın aynı ayına göre %9,9 oranında artarak 741 milyon dolar olmuştur. Böylece, 2005 yılı Ocak-Nisan döneminde 8,7 milyar
Sanayi Üretim Endeksi (Bir önceki yılın aynı ayına göre)
-6 -4 -2 0 2 4 6 8 10 12
Nis May Haz Tem Ağs Eyl Ekm Kas Ara Oc Şb Mrt Nis
2005 2006
Aylar
%
dolar olarak gerçekleşen cari işlemler açığı, 2006 yılının aynı döneminde %43,3 artışla 12,5 milyar dolara ulaşmıştır. Ocak-Nisan 2006 döneminde cari açığın
%43,3 oranında büyümesinde, aylar itibariyle artarak devam eden dış ticaret açığındaki %45,0 oranındaki büyüme etkili olmuştur. Geçen yılın aynı dönemine göre cari transferler %20,7 oranında artarak 391 milyon dolara ulaşırken, yatırım geliri dengesi de %9,4 oranında artarak 1,8 milyar dolar açık vermiştir.
2006 yılı Ocak-Nisan döneminde; rezerv hariç finans hesabı 12,1 milyar dolar fazla vermiştir. Bu dönemde, cari işlemler dengesindeki 12,5 milyar dolarlık açığa karşılık, doğrudan yatırımlarda 1,6 milyar, portföy yatırımlarında 3,0 milyar dolar ve diğer yatırımlarda 15,0 milyar dolar sermaye girişi yaşanmıştır.
Ödemeler dengesindeki bu gelişmeler sonucu resmi rezervler, 2006 Ocak- Nisan döneminde toplam 7,5 milyar dolar artış göstermiştir
• TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre, 2006 Nisan ayında bir önceki aya göre ihracat miktar endeksi %18,2, ithalat miktar endeksi ise %5,2 oranında gerilemiştir. Ana sektörlere göre ihracat miktar endeksi, tarım ve ormancılıkta
%23, imalat sanayiinde %18,5 oranında düşüş, balıkçılık ve madencilik ve taşocakçılığı sektörlerinde sırasıyla %37,2 ve %52,8 oranında artış göstermiştir. İthalat miktar endeksleri ise, tarım ve ormancılık sektöründe
%9,8, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %4,9 oranında artarken, imalat sanayii sektöründe %7,8 oranında azalış kaydetmiştir. Nisan ayında bir önceki aya göre, ihracat ve ithalat birim değer endeksleri sırasıyla %0,9 ve
%3,3 oranında artmıştır.
Nisan ayında bir önceki aya göre ihracat birim değer endeksleri, öncü sektör olarak adlandırabileceğimiz tekstil ürünlerinde %1,6, motorlu kara taşıtlarında
%2,9 oranında artış sağlarken, giyim eşyası sektöründe %3,5 oranında gerilemiştir.
2005 yılının Ağustos ayından bu yana ithalat lehine bir durum sergileyen dış ticaret hadlerinde, 2006 yılının Mart ayında ihracat lehine görülen hafif düzelme eğilimi, Nisan ayında ithalat fiyatlarının ihracat fiyatlarına göre yaklaşık dört kat artmasıyla tekrar ithalat lehine dönmüştür.
• 2006 yılının Mayıs ayında konsolide bütçe faiz dışı dengesi geçen yılın aynı ayına göre %37 oranında artarak 9 milyar YTL. fazla vermiştir. 2006 yılı Ocak- Mayıs dönemi faiz dışı dengesi ise, bir önceki yılın aynı dönemine göre %10 dolayında artarak 20,3 milyar YTL. olarak gerçekleşmiştir. Faiz dışı fazla hedefinin yüzde 63,1’lik kısmı ilk beş ayda gerçekleştirilmiştir. 2006 yılının Ocak-Mayıs döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre harcamalarda %16,1 oranında, gelirlerde ise %20 oranında artış gerçekleşmiş ve Mayıs ayındaki 4,3 milyar YTL. fazla ile birlikte Ocak-Mayıs döneminde 304 milyon YTL. bütçe fazlası oluşmuştur. Geçen yıl aynı dönemde bütçe 1,9 milyar YTL. açık vermişti.
Dış Ticaret Hadleri (%)
92,0 93,0 94,0 95,0 96,0 97,0 98,0 99,0 100,0 101,0 102,0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar
%
2005 2006
2006 yılı Ocak-Mayıs dönemindeki harcamaların %70,7 gibi büyük bir oranı faiz dışı giderlerden oluşmuştur. Harcamalar içerisinde en hızlı büyüme %523 oranla sermaye transferlerinde yaşanırken, aynı dönemde faiz ödemeleri ise
%1,7 oranında azalmıştır. Ocak-Mayıs 2006 dönemindeki bütçe gelirlerinin ise yaklaşık %80’i vergi gelirlerinden oluşmuştur.
• TÜİK tarafından açıklanan Aylık İmalat Sanayi Eğilim Anketi’ne göre, imalat sanayi kapasite kullanım oranı, Mayıs 2006’da, 2005 yılı Mayıs ayına göre 1,4 puan artarak %82,7 düzeyinde gerçekleşmiştir. İmalat sanayi kapasite kullanım oranı, kamu sektöründe %90,4, özel sektörde ise %81,4 düzeyindedir. Mayıs ayında en yüksek kapasite kullanım oranı, %93,8 ile kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatında görülmüştür.
İşyerlerinin Mayıs ayında tam kapasite ile çalışamamasında en önemli neden talep yetersizliğidir. Talep yetersizliği, iç pazarda %45,4 ve dış pazarda %21,7 oranında etkili olmuştur.
• Yılın ilk aylarında oldukça fazla geri ödeme yapan Hazine, Haziran ayı içerisinde, 1,2 milyar YTL’lık zorunlu tasarruf neması da dahil olmak üzere, yaklaşık 9,9 milyar YTL’sı iç borç, 1,1 milyar YTL’sı dış borç olmak üzere, toplam 11 milyar YTL borç ödemesi yapacaktır. Hazine, Haziran ayı finansman gereksiniminin, 5 milyar YTL’sını piyasadan borçlanarak, 1,7 milyar YTL’sını faiz dışı fazladan, 600 milyon YTL’sını kamudan borçlanarak, 3,7 milyar YTL’sını ise nakitlerinden karşılamayı planlamaktadır.
• Merkez Bankasının, 14 Haziran’da yaptığı açıklamaya göre, Reel Kesim Güven Endeksi Mayıs ayında, bir önceki aya göre 1,2 puan azalarak 103,5 olarak gerçekleşti. Endeksi azaltan etkenler olarak da, genel gidişat konusundaki görüşler, hammadde stok eğilimi, üretim hacmi, yatırım harcaması ve toplam istihdam beklentileri olduğu açıklandı. Endeks, 2005 yılının Mayıs ayına göre ise 0,7 puan arttı.
• Merkez Bankası Analitik Bilançosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler
26 Mayıs-09 Haziran 2006 döneminde Merkez Bankası Analitik Bilançosu aktif büyüklüğü ‰6,2 oranında daralarak 108.403 milyon YTL seviyesine gerilemiştir.
Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi ‰4,4 oranında azalış gösterirken, İç Varlıklar kalemindeki gerileme %2,1 düzeyine ulaşmıştır.
Bilançonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası Toplam Döviz Yükümlülüklerinin ‰3,1 oranında azaldığı görülmektedir. Toplam Döviz Yükümlükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında ise Dış Yükümlükler
‰3,1 oranında azalırken, İç Yükümlükler kaleminin ‰0,6 oranında artış gösterdiği göze çarpmaktadır.
Haziran ayının ilk yarısında Merkez Bankası rezerv parası %10,1 düzeyinde azalırken, emisyon hacmindeki artış %1,9 düzeyinde gerçekleşmiştir. Diğer yandan yıllık bazda %366 gibi yüksek bir oranda artış gösteren Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar kalemi, bu dönemde %24,1 oranında azalmıştır.
Merkez Bankası’nın son bir yıl içerisinde gerçekleştirdiği döviz alım ihaleleri karşılığında piyasaya verdiği serbest likiditenin etkisi ile yıllık bazda sözkonusu artışı gerçekleştiren Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar kalemi, Merkez Bankası’nın döviz alım ihalelerine ara vermesi ile bu dönemde 3.614 milyon YTL düzeyinde gerilemiştir. Aynı şekilde bu dönemde bankaların Merkez Bankası nezdindeki mevduat hacmi de %31,1 gibi yüksek bir oranda azalış göstermiştir.
Buna karşılık Kamu Mevduatı kalemi ise Haziran ayının ilk yarısında yaklaşık 14 kat düzeyinde artış kaydetmiştir.
Merkez Bankası Analitik Bilançosu Ana Kalemleri (Milyon YTL.)
Değişim 27.05.05 26.05.06 09.06.06
Son Bir Yıllık Dönem
AKTİFLER 73.258 109.078 108.403 35.145 -675
1.DIŞ VARLIKLAR 54.635 97.311 96.884 42.249 -427
2.İÇ VARLIKLAR 18.623 11.767 11.519 -7.104 -248
PASİFLER 73.258 109.078 108.403 35.145 -675
1.TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ 45.947 57.917 57.738 11.791 -179
1.1. DIŞ YÜKÜMLÜKLER 26.683 27.160 26.963 280 -197
1.2. İÇ YÜKÜMLÜKLER 19.264 30.757 30.775 11.511 18
1.2.1. Döv. Ol. Takip Ol. Mev. 7.224 14.778 15.431 8.207 653 1.2.2. Bankaların Döviz Mevduatı 12.040 15.979 15.344 3.304 -635 2.MERKEZ BANKASI PARASI 27.312 51.160 50.665 23.353 -495
2.1. REZERV PARA 23.132 35.675 32.078 8.946 -3.597
2.1.1. Dolaşıma Çıkan Banknot 15.949 22.724 23.169 7.220 445 2.1.2. Bankalar Mevduatı 7.004 12.830 8.841 1.837 -3.989
2.1.3. Diğer Kalemler 179 121 68 -111 -53
2.2. DİĞER MB PARASI 4.180 15.485 18.587 14.407 3.102
2.2.1. APİ’den Doğan Borçlar 2.447 15.007 11.393 8.946 -3.614
2.2.2. Kamu Mevduatı 1.733 478 7.194 5.461 6.716
TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 35.773 59.570 59.015 23.242 -555 Kaynak: TCMB
TCMB brüt döviz rezervleri yıllık bazda %65 oranında artış gösterirken, Haziran ayının ilk yarısında 555 milyon dolar düzeyinde gerilemiştir.
• Tahvil-Bono Piyasası
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu’nun 7 Haziran’da yaptığı toplantı öncesinde %18,5 seviyesine yaklaşan tahvil-bono piyasası gösterge tahvilin yıllık bileşik faizi, Merkez Bankası faizlerinin 175 baz puan arttırılması sonrasında %18 seviyesinin altına geriledi. AB ile müzakerelerin fiili olarak başlaması ve uluslararası
Gösterge Tahvilin Yıllık Bileşik Getirisi
12 14 16 18 20 22
01.05.2006 08.05.2006 15.05.2006 22.05.2006 29.05.2006 05.06.2006 12.06.2006 19.06.2006
Tarih
Getiri oranı (%)
piyasalarda emtia fiyatlarının gerilemesi, tahvil-bono piyasasında bu seviyelerde kısa süreli yatay bir seyrin izlenmesini sağladı. Ancak ilerleyen günlerde, ABD Merkez Bankası’nın (FED) faiz artırım beklentilerinin güçlenmesi, tahvil-bono piyasasında satışların yoğunlaşmasına neden oldu ve bu satışlarla 9 Nisan 2008 tarihli piyasanın gösterge tahvilinin yıllık bileşik faizi %20 seviyesinin üzerine çıktı.
• Döviz Piyasası
Mayıs ayı sonu itibariyle 1.5675 YTL seviyesine yükselen dolar kuru, Merkez Bankası’nın gerçekleştirdiği faiz artırımı sonrasında 1,5380 YTL seviyesine kadar geriledi. Haziran ayı başında 2.02 YTL seviyelerine ulaşan euro da faiz artırımı ile birlikte 1,9670 YTL düzeyine indi. Alternatif piyasalarda yaşanan kısa süreli yatay hareket, döviz piyasasında kurların birkaç günlük süre ile bu seviyelerde dar bir bant içerisinde hareket etmesini sağladı. Ancak ABD Merkez Bankası’nın (FED) faiz artırım beklentilerinin güçlenmesiyle alternatif piyasalarda yoğunlaşan satışlar, döviz piyasasına alım yönünde yansıdı ve bu alımlar dolar kurunu 1.62 YTL seviyesinin üzerine taşıdı. Bu seviyelerden Merkez Bankası’nın piyasaya doğrudan satım yönünde yaptığı müdahale sonrasında, kurlarda küçük çaplı bir geri çekilme ve kısa süreli yatay bir seyir yaşansa da ilerleyen günlerde bunun kalıcı olmadığı görüldü. Piyasada yoğunlaşan alımlar 21 Haziran tarihi itibariyle Merkez Bankası gösterge kurlarını 1,6493 YTL/$ ve 2,0826 YTL/€ düzeyine taşıdı.
Mayıs ayı sonunda 1.2872 düzeyinde bulunan €/$ paritesi, ABD Merkez Bankası’nın (FED) faiz artırım
beklentilerinin güçlenmesiyle 1,26 seviyesinin altına geriledi.
Bu seviyelerden gelen kâr satışlarının etkisiyle 1,26 düzeyinin üzerine çıkan ve bu seviyelerde kısa vadeli olarak yatay harekete geçen €/$
paritesi, 21 Haziran tarihi itibariyle 1,2650 düzeyinde bulunmaktadır.
• İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
Mayıs ayını 38.132 puan seviyesinden kapatan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Bileşik Endeksi, 21 Haziran 2006 tarihi itibariyle 33.762 puana gerilemiştir. Buna göre sözkonusu dönem itibariyle bileşik endeksteki değer kaybı
%11,5 olarak gerçekleşmiş bulunmaktadır. Bu dönemde piyasada yaşanan satışlarda yabancı yatırımcıların ağırlık kazandığı görülmektedir. Nitekim Mayıs ayı sonu itibariyle %65,11 olan yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payı, 20 Haziran tarihi itibariyle %64,31 seviyesine gerilemiştir.
ABD Dolar Denge Kuru
1,3000 1,3500 1,4000 1,4500 1,5000 1,5500 1,6000 1,6500 1,7000
01.05.2006 08.05.2006 15.05.2006 22.05.2006 29.05.2006 05.06.2006 12.06.2006 19.06.2006
Tarih
YTL
Geçtiğimiz 1,5 aylık süre içerisinde önemli oranlarda dalgalanma yaşayan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın önümüzdeki dönemde de yeni denge arayışlarına bağlı olarak yine volaritenin yüksek olduğu seanslara sahne olması beklenmektedir.
• Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri
Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon YTL.)
Değişim (%) 30.12.2005 31.05.2006 13.06.2006
Yıl Sonuna Göre Dönem MEVDUAT
TOPLAM MEVDUAT 251.869 287.214 285.935 13,5 -0,4
YTL 159.328 180.076 180.341 13,2 0,1
YP 92.541 107.138 105.594 14,1 -1,4
YP Mevduat/Toplam Mevduat (%) 36,7 37,3 36,9 KREDİLER
TOPLAM KREDİLER 153.101 190.775 193.466 26,4 1,4
YTL 108.101 130.492 132.107 22,2 1,2
YP 45.001 60.284 61.359 36,4 1,8
YP Krediler/Toplam Krediler (%) 29,4 31,6 31,7
Krediler* /Mevduat (%) 63,8 69,1 70,4
Takipteki Alacaklar (Brüt) 7.486 7.749 7.786 4,0 0,5
Takipteki Alacaklar / Krediler (%) 4,66 3,90 3,87
Menkul Değerler Portföyü 142.853,0 159.782,0 162.641,0 13,9 1,8
MDP/ Mevduat (%) 56,7 55,6 56,9
(*): Krediler=Toplam Krediler+Takipteki Alacaklar (Brüt) Kaynak: BDDK
Bankacılık sektörü toplam mevduat hacmi, 2005 yılı sonundan bugüne kadar
%13,5 oranında artış gösterirken, Haziran ayının ilk yarısında ‰4 düzeyinde azalmıştır. Toplam mevduatların dağılımına bakıldığında bu azalışın, sözkonusu dönem içerisinde yabancı para cinsinden mevduatlarda görülen %1,4 oranındaki gerilemeden kaynaklandığı görülmektedir. Döviz kurlarının bu dönemde artış göstermesine rağmen yabancı para cinsinden mevduatlardaki azalma, artan faiz oranları ile birlikte YTL cinsinden yatırım araçlarına bir yönelmenin yaşanmakta olduğu şeklinde açıklanabilir.
2005 yılı sonundan günümüze kadar geçen dönemde, mevduat hacminin oldukça üzerinde bir oranla artış kaydeden toplam kredilerin, Haziran ayının ilk yarısında da artışını sürdürdüğü görülmektedir. Toplam kredilerde görülen bu artışlar sonucunda bankacılık sektörü kredi/mevduat oranı, %70 seviyesinin üzerine çıkmıştır. Toplam kredilerin dağılımına bakıldığında ise artan döviz kurlarının da etkisi ile yabancı para cinsinden kredilerin daha yüksek bir oranda artış gösterdiği göze çarpmaktadır. Kredilerin türlerine göre bakıldığında ise ticari kredilerdeki artışın öne çıktığı görülmektedir.
İMKB Bileşik Endeksi
30000 32500 35000 37500 40000 42500 45000 47500
01.05.06 08.05.06 15.05.06 22.05.06 29.05.06 05.06.06 12.06.06 19.06.06
Tarih
Endeks Değeri
Diğer taraftan takipteki alacakların toplam krediler içerisindeki payının, düşüş trendi içerisinde olduğu dikkati çekmektedir. Bu durum bankacılık sektörü kredi riskinin zaman içerisinde azalmakta olduğunu göstermektedir.
Kriz dönemlerinde bankaların plasmanları içerisinde ağırlık kazanan menkul kıymet portföyü payının, Mayıs ayına kadar gerilemekte olduğu gözlenmekteydi.
Ancak DİBS faiz oranlarındaki artışlarla birlikte bankaların menkul değerler portföyünün mevduat hacmi içerisindeki payının, artış trendine girdiği görülmektedir.
İletişim Bilgileri
Oktay Küçükkiremitçi Müdür 0312 4179200/2340 oktay-k@tkb.com.tr Mustafa Şimşek Müdür Yardımcısı 0312 4179200/2340 m-simsek@tkb.com.tr Fulya Bayraktar Kıdemli Uzman 0312 4179200/2356 f-bayraktar@tkb.com.tr Mustafa Tosun Kıdemli Uzman 0312 4179200/2355 mustafa-t@tkb.com.tr
