Teknoloji Ad›mlar›

G ö k h a n T o k

Teknoloji Ad›mlar›

Plastik Uzay

Gemileri

Yeni bir plastik türevi tasar›m malzemesi, uzay yolculuklar› s›ras›nda, hatta Mars görevinde astronotlar› koruyacak malzeme olabilir.

Çöplerimizi atarken çöp torbalar› kullan›yoruz. Bu çöp torbalar›na her yerde bol miktarda rastl›yoruz, öyle ki art›k dikkatimizi çekmiyorlar. Oysa belki de çöp torbalar› Mars’a gitmenin anahtar› olacak. Çöp torbalar›nda kullan›lan malzemede polietilen ad›nda bir polimer bulunuyor. Bu malzemenin özelli¤i, moleküllerinin uzaydaki insanlar için tehlikeli olan ›fl›n›ma karfl› bir kalkan görevi görebiliyor olmas›. Bugüne dek bu malzemenin uzay gemilerinde kullan›lmas› düflünüldüyse de, bu ince ve hafif

malzemeden bir uzay gemisi yapmak mümkün

olmam›flt›. Oysa NASA’daki bilimciler k›sa süre önce polietilen tabanl› bir malzeme üretmeyi baflard›lar. fiimdilik RXF1 ad›yla an›lan bu malzeme hem güçlü, hem de alüminyumdan daha hafif. Bu malzemenin hafif ve güçlü yap›s›ndan kaynaklanan özelliklerine, bir de uzay yolculu¤u s›ras›nda astronotlar› zararl› ›fl›nlardan koruyabilecek olmas› eklendi¤inde, bir uzay gemisi için ideal olmas› gündeme geliyor. Bu iki özelli¤i

bünyesinde bar›nd›ran bu yeni malzeme, bir ilk olma özelli¤i de tafl›yor.

Plastik malzemelerin en büyük

avantajlar›ndan biri de, alüminyum ve kurflun gibi malzemelerin aksine, ikincil ›fl›n›ma çok daha az neden olmalar›. ‹kincil ›fl›n›m bizzat koruyucu malzemenin kendisinden kaynaklan›r. Uzaydan gelen kozmik ›fl›n›ma ait parçac›klar koruyucu kalkana

çarpt›klar›nda çok düflük düzeyde nükleer tepkimelere neden olurlar. Bu tepkimeler sonucunda nötron ya da di¤er parçac›klardan oluflabilen nükleer at›k ya¤muru, uzay gemisinin içine girmifl olur. Bu ikincil ›fl›n›m da astronotlara en az kozmik ›fl›nlar kadar zarar verici olabilir. ‹flin ironik yan›, birçok insan kurflun gibi a¤›r elementleri zararl› ›fl›nlardan korunmak için en iyi kalkan olarak görüyorlar. Oysa hafif karbon ve hidrojen içeren polietilen, ikincil ›fl›n da dahil olmak üzere uzaydaki birçok zararl› ›fl›n›n etkisini en aza indirebiliyor.

Geliflmifl

Kulakl›klar Jet

Sesini Dindiriyor

Alçaktan uçan avc› uçaklar›n›n ç›kard›klar› se-si an›msayal›m. Güçlü motorlar›n yol açt›¤› yüksek ses, uçak alçaktan uçtu¤unda kulakla-r›m›z› t›rmalayacak denli yüksek.

Bu güçlü ses bizi k›sa bir süre duysak bile rahats›z ediyor, oy-sa uça¤›n kokpitindeki pilotlar uça¤›n güçlü jet motorlar›yla görev süreleri boyunca birlikte. Pilot kabinindeki onca geliflmifl

ara-ca, güçlü silahlara, uça¤› her türlü tehlikeden uzak tutacak koruma sistemlerine

karfl›n, pilotlar›n kulaklar› olduk-ça savunmas›z. Öyle ki, uzun va-dede pilotlarda belli ölçüde iflit-me kay›plar›na rastlan›yor. Bunun

için al›fl›lageldik koruma önlemle-rindense özel olarak gelifltirilmifl

kulakl›klar›n kullan›lmas› gündemde. Ameri-kan Hava Kuvvetleri’nin giriflimiyle Westone Laboratuvarlar›nda üretilen kulakl›klar, pilot-lar› güçlü motor sesine karfl› korumay› amaç-l›yor. Geliflmifl kulakl›k, motordan kaynakla-nan gürültüyü 30 desibel azaltt›¤› gibi, kulla-nan pilota da ayn› zamanda telsizden duyma-s› gereken konuflmalar› daha net biçimde ulaflt›r›yor. Denemelerini tamamlanan kulakl›k, kullan›ma yeni yeni ç›k›yor. Bununla birlikte, roket uçak “Space Ship One”’›n uza-ya ilk ç›kma denemesi olan Eylül 2004’te de bu kulakl›klar yüksek gürütüden korunmak için kullan›lm›fl. Kulakl›¤› gelifltiren uzmanlar, bunun yaln›zca pilotlar›n de¤il, otomobil ya-r›flç›lar› gibi gürültüden korunmak zorunda olan ve kask takmas› gereken herkesin iflini kolaylaflt›raca¤› görüflündeler.

27

fiubat 2006 B‹L‹MveTEKN‹K

Ödüllü Bir Hibrit

Otomobil

Los Angeles Otomobil Fuar› 6-15 Ocak tarihleri aras›nda yap›ld›. Fuar, otomobil merakl›lar› için oldukça güzel modelleri görme olana¤› sa¤lad›. Bunun yan›nda teknoloji merakl›lar› da fuardayd›. Fuar›n gözdelerinden biri GMC firmas›n›n “The Pad” ad›n› verdi¤i hibrit otomobildi. Dizel ve elektrik motorlar› kullanan araç, bir otobüs büyüklü¤ünde. Seyir

s›ras›nda kulland›¤› elektrik

motorlar›, araç hareketsizken de bir güç jeneratörü görevi görüyor. Bu araç, asl›nda genifl iç tasar›m› ve sundu¤u konfor nedeniyle yürüyen bir ev olarak da tan›mlanabilir. Arac›n iç tasar›m› e¤lenceyi, rahat› ve ferahl›¤› ön plana

ç›kar›yor. GMC Pad gezmekten hofllanan ama konfordan vazgeçmeyenlerin tercihi olabilir. Arac›n yürüyen bir ev görünümünde olmas›n›n birçok avantaj› olabilece¤i düflünülüyor. Sözgelimi bu araçlar afet bölgelerinde ya da benzeri acil durumlarda geçici konutlar olarak hizmet verebilir. Arac›n kaynaklar› da uzun süre hizmet edebilecek

biçimde tasarlanm›fl. Haftalar, hatta gerekirse aylar boyunca araçtaki yak›t ya da su kullan›c›lar›n gereksinimine yan›t veriyor. Araçtaki alt› metrekare geniflli¤indeki fotovoltaik piller, günefl enerjisini topluyor ve depoluyor. Bu da araç içi kaynaklar›n kendini sürekli yenileyebiliyor oldu¤unun bir göstergesi. Bütün bu özellikleriyle “The Pad” Los Angeles otomobil fuar›nda di¤er konsept otomobiller aras›ndan s›yr›l›p, y›l›n tasar›m ödülünü alm›fl. http://news.com.com/2060-11128_3-0.html http://www.laautoshow.com/2006/designla/media/GMC_Hi-Res/GMC_Panel_H.jpg http://www.pm-magazin.de/de/wissensnews/wn_id1309.htm tekno 1/27/06 3:44 PM Page 5