Faj Vektörler
8-25 kb arası fragmentleri etkin olarak taşıyabilirler
En yaygın kullanım alanı bulan lamda fajıdır
Litik yolun sağlanması için genomun % 60’ına gereksinim vardır
Lamda DNA kolları arasında kalan bölgeler çıkarılarak bu bölgeye yabancı fragment bağlanabilir. Böylece vektörün büyüklüğü değişmeden yabancı DNA vektöre ilave edilmiş olur
Faj vektörlerin aktarıldığı konak suşlarda tanımlanmasında; insersiyonal inaktivasyon ya da bir gen ile (yaşam icin zorunlu olmayan) yer değiştirme (replacement) ve fajın konakçı kromozomuna girmesi sonucu restriksiyon endonukleaz enziminin kesim bölgesinin değişimi gibi kriterler kullanılabilir.
Lamda faj
vektörünün
klonlama
stratejisi
Kozmid ve Fajmid Vektörler
Kozmidler
Plazmidler (Seçim marker’ları ve replikasyon orijini) ve lamda faji elemanları (cos bölgesi) ile kombine edilerek geliştirilmişlerdir
Klonlamaya olanak tanıyacak tek restriksiyon endonukleaz kesim bölgeleri içerirler
Kozmidler lamda fajı baş yapısı içerisine paketlenebilirler
Transdüksiyon yolu ile hedef hücreye aktarıldıktan sonra burada plazmidler gibi replike olurlar (plazmid replikasyon orijini. Bu nedenle aktarıldıkları hücrelerden plazmid izolasyon yöntemleri ile geri kazanılabilirler
Tek Zincir Fajlardan Türetilen Vektörler ve Fajmidler
Tek zincir faj replikasyon orijinleri ve regülatör genlerinin , çift zincir plazmid replikasyon orijinleri ve seçici marker’lar ile kombine edilmesi sonucu oluşturulurlar.
DNA dizi analizlerinde, cDNA nın in-vitro sentezinde ve RNA’nın ifade süreçlerindeki regülasyonunda yaygın olarak kullanılırlar.
Tipik bir kozmid
vektörünün klonlama
stratejisi
Bakteri Yapay Kromozomlar (BACs) ve
Maya Yapay Kromozomlar (YACs)
BAC’ lar 300 kb büyüklüğe kadar olan fragmentleri taşıyabilir. Çoklu klonlama bölgeleri içerirler
Genellikle rekombinant BAC vektörler hedef hücrelere elektroporasyon yolu ile aktarılırlar. Bu konakçılarda plazmidler gibi bağımsız bir şekilde replike olurlar. Örnek; pBAC108L
F plazmidleri esas alınarak geliştirilmilerdir.
elektroporasyondan sonra, ara konakçıdan diğer konakçı suşlara konjugasyon yolu ile aktarılabilir
F plazmid kökenli İlaç dirençlilik genleri, replikasyon orijini regülatör genleri ve kopya sayısı genleri içerirler
Başlıca kullanım alanı genom projeleridir
YAC’lar 2000 kb büyüklüğe kadar ilaveleri taşıyabilirler
Yabancı DNA içermediklerinde plazmid gibi eşlenecek şekilde dizayn edilmişlerdir. Yabancı DNA ilave edilip konak hücreye aktarıldıklarında, ökaryotik kromozomlar gibi replike olurlar
YAC’lar bir maya sentromeri, iki maya telomeri, bir bakteriyel replikasyon orijini ve bakteriyel seçim marker’leri içerirler
DNA parçası tek restriksiyon endonukleaz kesim bölgesine ilave edilir
Başlıca kullanım alanı genom projeleridir
