İHTİYAÇ BELİRLEME SÜRECİ

İHTİYAÇ BELİRLEME SÜRECİ

Bazı kaynaklara göre ihtiyaç analizi:

 Analiz öncesi olmak üzere 3

 Analiz aşamada gerçekleşir.

 Analiz sonrası

Bazı kaynaklara göre de;

 Hazırlık

 Bilgi toplama olmak üzere

 Bilgilerin analizi ^{5 aşamada}

 Bilgilerin rapor edilmesi gerçekleşir.

 Bilgilerin kullanımı

İhtiyaç analizinin 3 aşamada

gerçekleştirilmesi halinde yapılacak işlemler:

a) ANALİZ ÖNCESİ

1.

İhtiyaç belirleme için bir plan hazırlanması,

2.

İhtiyaç belirlemenin amacının belirlenmesi,

3.

İhtiyaç belirlemenin sınırlarının belirlenmesi,

4.

İhtiyaç belirlemenin esas alanlarının ve noktalarının tanımlanması,

5.

Mevcut bilgi kaynaklarının tanımlanması,

6.

Toplanacak bilgiye, bilgi kaynaklarına, bilgi

toplama yöntemlerine ve bilginin kullanım

şekillerine karar verilmesi.

b) ANALİZ AŞAMASI



Bilgi toplama,



İhtiyaçların türünün belirlenmesi (birincil, ikincil, üçüncül),



Tüm bilgilerin toplanması, bilgilerin

analizi ve sentezi.

c) ANALİZ SONRASI



Bilgilerin analiz ve sentezinin mevcut bilgi ve ihtiyaç duyulan bilgi arasındaki boşluğu

tamamlamaya yönelik olarak yapılması,



Potansiyel çözümlerin belirlenmesi,



Çözümleri uygulamak için bir aksiyon planının hazırlanması,



Sonuçların yayımlanması.

İhtiyaç analizinin 5 aşamada

gerçekleştirilmesi halinde yapılacak işlemler:

1- Hazırlık:



İhtiyaç belirleme sürecinde çalışma ve çalışmada yer alacak kişiler planlanır.



İhtiyaç belirlemenin amaçları belirlenir.

2- Bilgi Toplama



İhtiyaç duyulan bilgilerin uygun veri

toplama araçlarıyla toplanması.

3- Bilgilerin Analizi



Toplanan bilgilerin değerlendirilmesi ve

analiz edilmesi.

4- Bilgilerin Rapor Edilmesi



Yorumların ve sonuçların bir araya

getirilmesi.

5- Bilgilerin Kullanımı



Sonuçların ilgililerle paylaşılması ve

gerekli durumlarda işe koşulması.



Eğitim ihtiyaçları belirlenirken bilgi toplamak için hangi yaklaşım, yöntem veya tekniklerin kullanılacağı aşağıdaki sorular cevaplandıktan sonra belirlenir:



Ne kadar bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır?



Ne tür bilgi istenmektedir?



İstenilen bilgiye ne kadar sürede ihtiyaç

duyulmaktadır?

İHTİYAÇ BELİRLEME TEKNİKLERİ



Delphi Tekniği – Anket Geliştirme



Progel – Dacum Tekniği



Meslek Analizi



Kaynak Tarama (Literatür Tarama)



Bireysel Görüşme / Mülakat



Gözlem



Ölçme Araçları – Testler



Grup Toplantısı / Grup Görüşmeleri

İHTİYAÇ BELİRLEMEDE

YAKLAŞIMLAR TEKNİKLER



Farklar Yaklaşımı



Demokratik Yaklaşım



Analitik Yaklaşım



Betimsel Yaklaşım

 Delphi Tekniği – Anket Geliştirme

 Progel – Dacum Tekniği

 Meslek Analizi

 Kaynak Tarama (Literatür Tarama)

 Bireysel Görüşme / Mülakat

 Gözlem

 Ölçme Araçları – Testler

 Grup Toplantısı / Grup Görüşmeleri

 Delphi Tekniği – Anket Geliştirme



Elde edilen bilgilerin uzman grubuyla paylaşılması ve uzmanların birbirlerini

etkilemeden bildirdikleri farklı görüşlerden ortak sonuçlara ulaşabilecek bir araştırma tekniğidir.



Birbirinden bağımsız ve habersiz uzman

görüşlerinden ortak görüşler çıkarılmaya

çalışılır.



Delphi uygulamasına katılan uzmanlarla iletişim kurulurken 2 tür uygulama söz konusudur.

1.

Geleneksel Delphi Tekniği (Kağıt – Kalem Usulü)

2.

Gerçek Kazançlı Delphi Tekniği (Elektronik

Ortamda)



Delphi tekniği 4 aşamada gerçekleşir:

1. aşama: Tartışılan konunun araştırılması

2. aşama: Konuya ilişkin grup görüşlerinin alınması 3. aşama: Uzlaşılmayan görüşlerin ayrıştırılması 4. aşama: Toplanan bilgilerin kontrol edilmesi,

değerlendirilmesi, dönüt elde edilmesi.

 Progel – Dacum Tekniği



Dacum bir iş için gerekli işlemleri, söz konusu işteki deneyimli kişilerle birlikte belirleme sürecidir.



Çalışmalar meslek analizine göre daha kısa

sürede tamamlanır. İşlem basamakları bellidir.



Dacum’un kullanım amacı, okullarda, iş yerlerinde ve kurumlarda kaliteli iş gücünü ve iş gücü

performansını üretmek ve sürdürmektir.



Dacum tekniği ile bir mesleğe ait aşama ve

becerileri o mesleğin uzmanlarına tanımlatarak belirleriz.



Dacum tekniği farklı, modern ve alternatif bir

analiz yaklaşımı olarak kabul edilebilir.



Dacum tekniği ABD ve Kanada başta olmak üzere birçok ülkede kullanılmaktadır.



Bunun başlıca nedeni Dacum tekniğinin:



Çok etkili olması,



Kısa sürede gerçekleşmesi,



Maliyetinin az olmasıdır.

 Progel Dacum’un Avantajları



Grup etkileşimi



Beyin fırtınası



Grubun fikir birliği



Geleceğe yönelik olması



Kapsamlı çıktılar



Yüksek kalite



Düşük maliyet

 Meslek Analizi



Söz konusu mesleğe ilişkin işlemleri belirler.



Söz konusu meslekte deneyimli kişilerle birlikte çalışır.



Bu teknikte bir meslek bilişsel, duyuşsal ve devinişsel davranış alanlarına ayrılır.



Mesleği yerine getirecek kişinin vasıfları

önemlidir.

 Delphi

İhtisas yapmış kişilerle çalışılır.

 Progel Dacum ve Meslek Analizi

Deneyimli

ustalarla çalışılır.



Progel Dacum

Bir işin

standartları belirlenir.



Meslek Analizi

İşi icra edenlerin

taşıması gereken

özellikler belirlenir.

 Kaynak Tarama (Literatür Tarama)



Son zamanlarda yapılan çalışmalar ve eğilimler ortaya konmalıdır.



Raporların değerlendirilmesi



Mevcut programların incelenmesi.

 Bireysel Görüşme / Mülakat



Bireylerden bilgi alma yoluyla gerçekleştirilir.



Yapılandırılmış ve yapılandırılmamış olarak iki şekilde uygulanabilir.

Yapılandırılmış Mülakat formu önceden hazırlanmış ise

Yapılandırılmamış Mülakat formu önceden

hazırlanmamış ise

 Gözlem



Bir olayı, nesneyi, gerçek durumu ile izlemeyle gerçekleşir.



Doğrudan bilgi edinme olanağı sağlar.



Gözlemin “doğal” ve “güdümlü” olmak üzere 2

biçimi vardır.

 Doğal Gözlem:

Gözlenecek duruma müdahale etmeden, yansız olarak ama bir plan çerçevesinde yapılan

gözlemdir.

 Güdümlü Gözlem:

Gözlem yapılacak durumun, olayın yeri, zamanı,

süresi ve koşullarının gözlem yapacak kişilerce

belirlenmesidir.

 Ölçme Araçları – Testler

 Sınavlar

 Yetenek ölçekleri ile gerçekleşir.

 Bilişsel testler

 Tutum ölçekleri

 Grup Toplantısı / Grup Görüşmeleri



Aynı özellikteki bir grup insandan bilgi alma yoluyla gerçekleşir.



Her görüşme 6-8 kişi ile gerçekleşir.



Bu kişiler bir yönetici ya da asistanların

yönergelerine göre ortak konu üzerinde 1-2 saat süre ile tartışırlar.



Görüşme kayda alınır, düzenlenir ve nitelikli bir

veri olarak rapor edilir.

DİĞER PLANLAMA ÇALIŞMALARI

 İşlem – Zaman Çizelgesi

 Pert – İşlem Ağı

 Akış Şeması

 Belirtke Tablosu

 İşlem – Zaman Çizelgesi

Program geliştirme çalışmalarındaki işlem basamaklarının bir sütunda sıralandığı, bu

işlemlerin zamanının ise bir satırda sıralandığı ve işlemin ne zaman başlayıp ne zaman bittiğini

gösteren çizelgedir.

 Pert – İşlem Ağı

Yapılacak önemli işlerin ana basamaklara her

önemli işlerin yan işlemlerini de ara basamaklara yazarak oluşturduğumuz planlamadır.

1)………

1.1)………

1.2)………

1.2.1)………



Akış Şeması

Program geliştirme basamaklarının

başlangıçtan bitimine kadar bir şema

üzerinde

gösterilmesidir.

Örneğin, Taba – Tyler modeli bir akış şemasıdır.

 Belirtke Tablosu

Bu tablo hedeflerin gerçekleşmesi için gereken soru sayısının belirlenmesine ve kapsam geçerliğinin

sağlanmasına yardımcı olur.

Belirtke tablosunun amacı, ölçülen özellikleri tanımlamak ve hedefleri temsil eden adil soru örneklerinin testte yer almasını sağlamaktır.

ÇIKMIŞ SORULAR

 2004 KPSS

Aşağıdakilerden hangisi, program geliştirme amacıyla ihtiyaç belirleme sürecinde kullanılan yöntem veya tekniklerden biri değildir?

a) Kaynak tarama b) Delphi/Anket c) Mikro öğretim d) Test

e) Gözlem

 2006 KPSS

Bir ilköğretim okuluna yeni atanan bir öğretmenin derse gireceği sınıflar hakkında diğer öğretmenlerden, öğrenci dosyalarından ve rehber öğretmenden bilgi toplaması, aşağıdakilerden özellikle hangisine örnek oluşturur?

a) Ölçme – değerlendirme b) İhtiyaç analizine hazırlık c) Toplumsal değerlendirme d) Öğrenme ortamını belirleme

e) Mesleki ve kişisel gelişimi planlama

 2008 KPSS

Eğitim programlarının geliştirilmesi sürecinin ilk aşamasında aşağıdakilerden hangisi belirlenir?

a) Kazanımlar

b) Ders adları

c) Öğretmen özellikleri

d) İçerik (konular)

e) Eğitim ihtiyacı

 2010 KPSS

Yukarıda verilen ihtiyaç belirleme tekniklerine ilişkin kavram haritasında I, II ve III ile numaralandırılmış yerlere aşağıdaki kavramlardan hangileri gelmelidir?

I II III

a) Pazar araştırması yapma Yüz yüze görüşme Güdümlü

b) Beceri testi geliştirme Rapor değerlendirme Güdümlü

c) Pazar araştırması yapma Rapor değerlendirme Yüz yüze görüşme

d) Beceri testi geliştirme Yüz yüze görüşme Pazar araştırması yapma

e) Yüz yüze görüşme Beceri testi geliştirme Pazar araştırması yapma

SORU ÇÖZELİM…

 Bir iş için gerekli işlemler söz konusu işte deneyimli kişilerle belirlenir.

İşlem basamakları bellidir.

 Bir iş için işi icra edenlerin taşıması gereken özellikler, o işte deneyimli kişiler ile uzun sürede belirlenir.

 Taba – Tyler modeli gibi program geliştirme basamaklarının başlangıçtan bitime kadar bir şema üzerinde gösterilmesidir.

 Konu ile ilgili uzmanların, birbirlerinden habersizce görüş bildirmesi ve ihtiyaç analizi yapanların bu görüşler ile ortak eğilimleri kestirmesi için kullanılır.

 Bir olayı, kişiyi ya da nesneyi tüm gerçekliği ile izleyip ihtiyaç belirlemek için kullanılır.

Öncüllerde tanımı ya da özelliği verilmeyen kavram aşağıdakilerden hangisidir?

a) Delphi tekniği b) Progel-Dacum tekniği c) Meslek analizi d) İşlem – zaman çizelgesi e) Gözlem tekniği

 Bir bilim kurumu, ilerleyen yıllarda matematik bilimi ile ilgili ne gibi değişiklikler, ihtiyaçlar ve gelişmeler olabileceğini araştırıp buna göre çalışmalar yapacaktır. Bunun için ülkede matematik alanında uzman olan kişilere ayrı ayrı mektup göndermiş ve matematik ile ilgili gelecek yıllara yönelik kestirimler yapmalarını rica etmiştir.

Böylece ülkedeki matematik uzmanlarının görüşlerine dayanarak ortak görüşler çıkaracak, bu görüşlere dayanan politikalar

belirleyecektir.

Verilen bilgiye göre bilim kurulu, aşağıdaki hangi ihtiyaç belirleme yaklaşımını ve tekniğini kullanmıştır?

Yaklaşım Teknik a) Analitik Dacum b) Farklar Delphi

c) Analitik Ölçme araçları d) Betimsel Progel

e) Analitik Delphi



Bir aşçı yetiştirme programı hazırlamak isteyen kurs müdürü bunun için gerekli işlemleri, bu işte deneyimli kişilerle birlikte belirlemiştir.

Müdür, aşağıdaki ihtiyaç belirleme tekniklerinden hangisinden yararlanmıştır?

a) Gezi b) Progel c) Görüşme

d) Delphi e) Kaynak tarama



Aşağıdakilerden hangisi Delphi tekniği için doğru değildir?

a) Temel amacı konu ile ilgili seçilmiş uzmanlar grubunun akılcı bir anlayışla ortak görüşlerinin alınmasıdır.

b) Bir dizi anketin kontrollü dağıtımı sonucu elde edilen bilgilerin değerlendirilmesi sürecidir.

c) Gelecekte nelerin nasıl olabileceği üzerinde görüşlerin alınmasına dayanır.

d) Uygulamaya katılan uzmanların birbirinden habersiz olmasına dikkat edilir.

e) Bir mesleğin beceri profilinin çıkarılmasında kullanılır.

 Derbent İlköğretim Okulu müdürü Haşim Bey okulda 7 tane şubesi bulunan 4. sınıfların yarıyıl sonu akademik

başarı ortalamasını hesaplamış ve genel olarak 4. sınıfların geçen seneye göre akademik başarılarının düştüğünü

tespit etmiştir. Haşim Bey 2. dönemin ilk gününde 4. sınıf zümre öğretmenleriyle birlikte 2 saat görüşüp

öğrencilerin genel durumu hakkında bilgi edinmiştir.

Yukarıda verilenlere göre Haşim Bey aşağıdaki ihtiyaç belirleme tekniklerinden hangisini kullanmıştır?

a) Mülakat b) Kaynak tarama c) Gözlem d) Grup görüşmeleri e) Meslek analizi

 Program geliştirme çalışma grupları belirlendikten sonra bu gruplarda görev yapanlar çalışmalarına başlamadan önce bu çalışmaların ne kadar süreceğini ve hangi

işlemlerin yapılacağını önceden belirleyip bunu bir

materyalde gösterir. Bu materyallerden biri genel hatları ile program geliştirme sürecinde ilerlenecek basamakları ve program geliştirmeye ayrılacak olan süreyi gösterir.

Buna göre sözü edilen program geliştirme çalışma planı aşağıdakilerden hangisidir?

a) Akış şeması b) İşlem zaman çizelgesi c) Belirtke tablosu d) Pert – işlem ağı

e) Ünite analizi

 Mesleğinde deneyimli bireyler çalıştıkları işleri diğer bireylerden çok daha iyi bilirler ve tanırlar.

 Meslekleri tanımlamanın en iyi yolu deneyimli çalışanların yerine getirdikleri sorumlulukları kesin ve net olarak

tanımlamaktır.

 Sorumlulukların tam olarak yerine getirilmesi için o sorumluluklarda gerekli bilgi, araç ve gereçlerin tam olarak bilinmesi gerekir.

Verilen önermeler aşağıdaki program geliştirmede ihtiyaç belirleme tekniklerinden hangisine aittir?

a) Dacum b) Delphi

c) Gözlem d) Meslek analizi e) Kaynak tarama

I. Anket, e-mail, mektup, telgraf ve yazılı mülakat gibi araçlar kullanılabilir.

II. Ekonomik ve hızlı bir süreçtir.

III. Bir mesleği oluşturan bilgi, beceri ve tutumlar analiz edilerek çözümlenir.

IV. Bireyler gruptan etkilenmeden kendi öznel yargılarını ifade ederler.

V. Bir alandaki ihtiyaçlar işin yapıldığı doğal ortamında gözlemlenir.

Verilen öncüllerden hangileri ihtiyaç belirleme tekniklerinden delphiye aittir?

a) I ve V b) II ve III c) I, II ve IV d) I, II ve V e) II, III ve V

 Hizmet içi eğitimin üç temel unsuru vardır. Bunlar öğretmene işiyle ilgili becerilerin kazandırılması, bu

becerilerin kazandırılması için gerekli bilgilerin verilmesi ve öğretmenlerinin davranışlarının olumlu yönde

etkilenmesidir.

Buna göre birey için hizmet içi eğitimin gerekli olup olmadığına karar vermek amacıyla aşağıdaki ihtiyaç belirleme tekniklerinden hangisinin kullanılması daha doğrudur?

a) Delphi b) Anket c) Meslek analizi d) Kaynak tarama

e) Testler

 Yavuz selim İlköğretim Okulu’nda 7/C sınıfının Sosyal Bilgiler öğretmeni Bilge Hanım, öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersindeki hazırbulunuşluk düzeylerinin farklı olabileceğinden yola çıkarak önce öğrencilerine konu ile ilgili olarak bir test uygulamış ve daha sonra bu test sonuçlarıyla ilgili olarak öğrencilerinin fikirlerini alarak ihtiyaçlarını belirlemiştir.

Buna göre Bilge Hanım, hangi ihtiyaç belirleme tekniklerini kullanmıştır?

a) Grup görüşmeleri - Gözlem

b) Ölçme araçları – Grup Görüşmeleri c) Gözlem araçları – Delphi

d) Testler – Gözlem

e) Meslek analizi - Gözlem