Ateﬂli Çocukta Hangi Durumlarda Antipiretik Kullanal›m?

(1)

Ateﬂli Çocukta Hangi Durumlarda Antipiretik Kullanal›m?

11

Atefl, çocuk ve çocuk acil polikliniklerine en s›k baflvuru nedenlerinden biridir. Tüm çocuklar, ilk iki yafl içinde ortalama 4-6 kez ateflli atak geçirirler.

Acile baflvuran çocuklar›n yaklafl›k %20’sinde atefl yak›nmas› vard›r. Bu oran doktor muayene- hanelerinde daha yüksektir. Ateflli çocuklar›n ço-

¤unda bir enfeksiyon kayna¤› saptan›r.

Klinik olarak ateﬂ k›saca vücut ›s›s›n›n normal s›n›rlar›n üzerine ç›kmas› olarak tan›mlanabilir (1).

Normal vücut ›s›s›, kifliden kifliye, yafla, ölçümün yap›ld›¤› vücut bölgesine, ölçümün yap›ld›¤› saate ve çevre ›s›s›na ba¤l› olarak de¤iflkenlik gösterir.

Bebeklerde vücut ›s›s› daha yüksektir. Bir yafl civa- r›nda eriflkin düzeylere do¤ru bir düflüfl gözlenir.

Bu hafif düflüfl puberte süresince devam eder ve vücut ›s›s› k›zlarda 13-14, erkeklerde 17-18 yaflla- r›nda sabit hale gelir. Vücut ›s›s›, sabah 06.00 s›ra- lar›nda en düflük, akflam üstü 18.00’de ise en yük- sektir. Atefl, pratikte aksiller, rektal, oral ve timpanik yolla ölçülür. Rektal atefl ölçümü, vücut kor ›s›- s›n› en iyi yans›tan ölçüm olmas›na ra¤men, ço- cuklar›n pek hofllanmad›¤› bir yöntem olmas›, na- dir de olsa rektum perforasyonuna yol açmas›, no- sokomiyal enfeksiyon riski olmas› gibi nedenlerle pratikte daha az tercih edilmektedir. Aksiller öl- çüm, vücut kor ›s›s›n› tam olarak yans›tmamas›na ve çevresel faktörlerden etkilenebilmesine ra¤men, en basit ölçüm tekni¤i olmas› nedeniyle pratikte en çok tercih edilir. Kulak zar›ndan yay›lan termal rad- yasyonu tespit etme ilkesiyle çal›flan timpanik infrared termometreler ile yap›lan timpanik ölçüm kor

›s›s›n› yans›tmada duyarl›, h›zl› ve kolay uygulanan bir yöntemdir (2). Ancak, küçük çocuklarda kulak termometreleri ile yap›lan ölçümlerin hatal› olabilece¤i klinik çal›flmalarla gösterilmifltir (3,4). ‹ngiltere’de National Institute for Health and Clinical Ex- cellence (NICE) taraf›ndan, 0-5 yafl grubu çocuk- larda rutin olarak oral ve rektal yolla atefl ölçümü

yap›lmamas›; yenido¤anlarda (ilk 4 hafta) aksiller, 4 hafta-5yaﬂ çocuklar›nda ise aksiller ve timpanik yol ile ölçüm yap›lmas› önerilmektedir (5).

Çocuklar›n›n atefllenmesi, aileler için ço¤u zaman ciddi korku ve kayg› nedeni olmaktad›r. Ya- p›lan çal›flmalarda, ailelerin büyük bir k›sm›n›n ço- cuklar›n›n havale geçirece¤i, ateflin beyin hasar›na yol açaca¤› ve çocuklar›n› sakat b›rakaca¤› gibi kayg›lar› tafl›d›¤› saptanm›flt›r (6-8). Bu çok do¤ru olmayan inanç ve kayg›lar, ilk kez 1980 y›l›nda Schmitt taraf›ndan “atefl korkusu” olarak tan›m- lanm›flt›r (9). Atefl korkusu tan›mland›ktan 20 y›l sonra yap›lan bir çal›flmada, ailelerdeki atefl kor- kusunun y›llar içinde azalmad›¤›, aksine artarak devam etti¤i gösterilmifltir (10). Günümüzde de

“atefl korkusu” s›k karfl›lafl›lan, önemli bir sorun olmaya devam etmektedir (6, 7) . Ateflli bebe¤ini muayeneye getiren annelerin endifleli ve telafll› hali çocuk poliklinik ve acillerinde çok s›k yaflad›¤›- m›z bir durumdur. Bu telafl ve korkunun nedeni, ailelerin atefli bir bulgu de¤il, bir hastal›k olarak al- g›lamalar›d›r. Ateflle ilgili kayg› ve korku hali, ailelerin normal vücut s›cakl›klar›nda bile antipiretik vermek, antipiretikleri s›k aral›klarla, uygun olmayan dozlarda kullanmak, uyuyan çocu¤u uyand›- rarak antipiretik vermek, so¤uk su, alkol veya sir- ke uygulamak gibi çeflitli hatal› uygulamalar yap- mas›na sebep olmaktad›r. Atefl ile ilgili kayg› ve korkular yaln›z aileleri de¤il zaman zaman çocuk- la ilgilenen doktorlar› da etkileyebilmektedir. Vücut savunma mekanizmas›n›n bir parças› oldu¤u çok iyi bilinmesine ra¤men, atefl doktorlar aras›nda da kimi zaman gereksiz bir korku kayna¤› olabilmektedir. Özellikle genç hekimlerde bu kayg› daha s›k görülmekte, fazladan tetkik ve tedavi yapmak, antipiretikleri ikinci bir antipiretikle birlikte veya ard›- fl›k olarak kullanmak gibi hatal› uygulamalara yol açabilmektedir (11).

Yaz›ﬂma Adresi Correspondence Address Dr. Zafer Kurugöl Ege Üniversitesi T›p Fakültesi Çocuk Sa¤l›¤›

ve Hastal›klar› Anabilim Dal›

35100Bornova-‹zmir Gsm: +90 537 250 15 36 E-mail:

zafer.kurugol@ege.edu.tr

When do we Use Antipyretic Agents in the Treatment of Febrile Children?

R

Ru uttiin nlle err // R Ro ou uttiin ne es s 124

Zafer Kurugöl

Ege Üniversitesi T›p Fakültesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Anabilim Dal›, ‹zmir, Türkiye

(2)

Ateﬂin yararlar› ve zararlar›

Enfeksiyonlara atefl yan›t›n›n yararl› m› yoksa zararl› m› oldu¤u yüzy›llardan beri tart›fl›lan bir sorudur. Ateflin enfeksiyonlara karfl› bir savunma mekanizmas› oldu¤unu ilk kez Hi- pokrat kaydetmifl ve vücut harmonisinin kan, kara safra ve balgam aras›ndaki dengeler sayesinde sa¤land›¤›, bunlardan biri artt›¤› zaman ateflin ›s›tarak onu yok etti¤ini ileri sürmüfltür (12). 19. yüzy›lda Thomas Syndenham atefli do¤an›n düflma- n› yok eden bir gücü olarak tan›mlam›flt›r. Ateflin yararl› bir reaksiyon oldu¤una o kadar inan›lm›flt›r ki, antibiyotiklerin kefl- finden önceki dönemde sifilizli hastalar atefl reaksiyonu olufl- turularak tedavi amac›yla s›tma ile enfekte edilmifltir. Ayn› dö- nemde tam ters görüflte olanlar da vard›r. Örne¤in, Claude Bernard vücut ›s›s› 5-6 °C yükseltilen hayvanlar›n öldü¤ünü göstermifl, ateflin zararl› oldu¤u görüflünü savunmufltur.

Kertenkeleler gibi so¤uk kanl› hayvanlar, enfekte edildi-

¤inde atefl reaksiyonu gelifltiremezler. Ancak, “s›ca¤› ara- ma” içgüdüsü ile s›cak çevreye hareket ederler, böylece vü- cut ›s›lar› artar. Yap›lan laboratuar deneylerinde, s›cak çev- reye giderek vücut ›s›lar›n› yükselten kertenkelelerin hayatta kalma flanslar›n›n art›¤›, atefl düflürüldü¤ünde ise yaflam flans›n›n azald›¤› gösterilmifltir (13). Bu gözlemden yola ç›k›- larak canl›lar âleminde atefl yan›t›n›n organizma için yararl›

olabilece¤i düflünülmüfltür. Daha sonra yap›lan hayvan ça- l›flmalar›nda, ateflin enfeksiyonlarda surviyi uzatt›¤›, yaflama oranlar›n› art›rd›¤›, ateflin düflürülmesinin ise mortaliteyi ar- t›rd›¤› gösterilmifltir (14). In vitro ve in vivo çal›flmalar, IL-1, IL-6, TNF-alfa, INF-beta ve INF-gamma gibi sitokinlerin enfeksiyonlara direnci art›rd›¤›n› göstermektedir (15). Bu du- rum, Toksoplasma gondii, Leishmania major, Trypanosoma cruzi, Plasmodia spp. ve Cryptosporidium spp. için hayvan modellerinde gösterilmifltir (16-19). Günümüzde ateflin vü- cudun enfeksiyonlara karfl› gelifltirdi¤i immun yan›t›n bir parças› oldu¤u, özellikle hafif ve orta derecedeki enfeksiyonlarda faydal› bir yan›t oldu¤u iyi bilinmektedir (14). Atefl, nötrofil migrasyonunu, nötrofillerden sal›nan süperoksit an- yon gibi antibakteriyel maddelerin yap›m›n› artt›r›r. ‹nterfe- ron üretimini, interferonun antiviral ve antitümör aktivitesini, T-helper hücrelerin aktivasyonu, ekspresyonunu ve sitotok- sik aktivitesini, laktoferrin sal›n›m›n› art›r›r. Atefl reaksiyonu ile intrasellüler bakterilerin öldürülmesi h›zlan›r, antimikrobi- yal ajanlar›n bakterisidal etkinli¤i artar (20).

Ateflin yararl› bir reaksiyon oldu¤unu gösteren bu bulgu- lara karfl›n zararl› olabilece¤i durumlar da vard›r. Örne¤in, kronik kalp veya akci¤er hastal›¤› olan çocuklarda atefl oksijen tüketimini, karbondioksit üretimini, kalp ve akci¤erin ifl yükünü art›rarak oksijene olan ba¤›ml›l›¤›n artmas›na neden olur. Sa¤l›kl› çocuklarda ateflin zararl› etkileri 41 °C’nin üze- rine ç›kt›¤›nda görülmeye bafllar; vücut ›s›s› 42 °C üzerine ç›karsa beyinde kal›c› nörolojik hasar oluflabilir. Bu derece- ye ulaflt›¤›nda atefl, antipiretiklere yan›t vermez. Atefle efllik eden titreme, halsizlik, bafl a¤r›s›, yayg›n a¤r›, cilt kurulu¤u, susama, kalp h›z› ve solunum say›s›nda art›fl gibi belirtiler çocukta fiziksel rahats›zl›¤a neden olabilir. Bu fiziksel rahat- s›zl›k bulgular› genellikle atefl 39 °C ve üzerine ç›kt›¤›nda görülür. Atefl korkusu yaflanmas›n›n en önde gelen nedeni,

ateflin febril konvülsiyona yol açabilece¤i düflüncesidir. Ai- lelerin büyük ço¤unlu¤u (%80-90’›) çocuklar› atefllendi¤inde konvülsiyon geçirece¤inden korkmaktad›r (7, 10). Ger- çekten, 6 ay-5 yafl grubu çocuklar›n %2-4’ü en az bir kez febril konvülsiyon geçirir. Ancak, basit febril konvülsiyon genellikle kendili¤inden düzelen, geliflme gerili¤ine yol açma- yan, kognitif fonksiyonlar› etkilemeyen bir durumdur; kal›c›

nörolojik hasar b›rakmaz, ölüme yol açmaz. Konvülsiyon genellikle ateflin yükselmeye bafllad›¤› ilk dönemde oluflur.

Antipiretiklerin kullan›lmas› febril konvülsiyon riskini azalt- maz (14). Yenileyen febril konvülsiyonu olan çocuklarda proflaktik parasetamol verilmesi etkili de¤ildir, ateﬂi ve febril konvüsiyonun yenilemesini önlemez (21).

Özetle, atefl enfeksiyonlara karfl› immun yan›t› güçlendir- mesi yönüyle genel olarak yararl›, çok yüksek de¤erlere ulaflt›¤›nda, a¤›r kalp veya akci¤er hastal›¤› olanlarda ve uzun süren konvülsiyona neden oldu¤unda nadiren zararl›

bir reaksiyondur.

Ateﬂi ne zaman düﬂürelim?

Ateflin genel olarak yararl› bir vücut reaksiyonu oldu¤u- nu bilmelerine ra¤men, birçok hekim ve aile, ateflin düflme- siyle hastan›n durumunun iyileflece¤i ve hastal›¤›n daha k›- sa sürece¤ine inand›klar› için, antipiretikleri ve baz› yanl›fl fiziksel so¤utma yöntemlerini yayg›n olarak kullan›rlar. Oysa, antipiretiklerin veya fiziksel so¤utma yöntemlerinin klinik yararlar› hakk›nda yeterli kan›t yoktur (15, 22, 23). Paraseta- molün klinik etkinli¤inin (atefl ve iliflkili semptomlar›n düzel- me süresi, febril konvülsiyon önleme) de¤erlendirildi¤i Cochrane veri taban› sistemindeki 12 çal›flman›n (n = 1509 çocuk) sonuçlar›na göre, tedavi dozunda kullan›ld›¤›nda pa- rasetamolün ateflli çocuklarda (viral, bakteriyel enfeksiyon- lu veya malaryal›) etkili oldu¤unu gösteren yeterli kan›t bu- lunamam›flt›r (22). Parasetamolün viral enfeksiyonlarda çok az yararl›, hatta zararl› oldu¤u bildirilmektedir (24). Suçiçe¤i olan çocuklarda, kabuklanma sürecini uzatt›¤›, böylece ka- fl›nt›y› art›rd›¤› gösterilmifltir (25).

‹nsanlarda yap›lan çal›flmalarda, bakteriyel enfeksiyonlarda ateflin faydal› bir yan›t oldu¤u gösterilmifltir (15). Ate- flin, polimikrobiyal sepsis ve spontan bakteriyel peritoniti olan hastalarda survinin uzamas› ile iliflkili oldu¤u rapor edilmifltir (26,27). Papua Yeni Gine’de 748 a¤›r pnömonili ço- cukta yap›lan bir prospektif bir çal›flmada, malnütrisyonlu çocuklar afebril oldu¤unda mortalite oran› %29 iken febril malnütrisyonlu çocuklarda mortalite oran› daha düflük (%12) bulunmufltur (28). Malnütrisyonu olmayan febril ve afebril çocuklarda ise mortalite oranlar› aras›nda fark sap- tanmam›flt›r. Sepsisli hastalarda yap›lan prospektif çal›flmalarda, hipoterminin atefle göre mortalite ile iki kat daha fazla iliflkili oldu¤u gösterilmifltir (29, 30). ‹buprofenin sepsiste atefli, laktik asidozu ve oksijen tüketimini azaltt›¤›, ancak flok geliflimi veya akut respiratuvar distres sendromu gelifli- mini önlemedi¤i ve surviyi uzatmad›¤› saptanm›flt›r (30).

Sepsiste antipiretik kullan›m› ile ilgili daha geniﬂ çal›ﬂmalara ihtiyaç olmakla birlikte, en az›ndan sepsisin erken dönemin- de antipiretik kullan›lmamas› önerilmektedir (15).

Zafer Kurugöl Ateﬂli Çocukta Hangi Durumlarda Antipiretik Kullanal›m?

Çocuk Enf Derg 2007; 1: 124-7

J Pediatr Inf 2007; 1: 124-7

125

(3)

Dünya Sa¤l›k Örgütü (DSÖ), sa¤l›kl› çocuklarda antipiretik ajanlar›n atefl düflürmek amac›yla rutin olarak kullan›lmamas›n›, vücut ›s›s›n›n 39 °C veya üzerinde oldu¤u durumlarda antipiretik kullan›lmas›n› önermektedir (14,15). Ancak kardiyak veya respiratuvar yetmezlik varsa, antipiretik ajanlar›n 02 tüketimini, CO2 üretimini ve kardiyak output’u azal- tabilece¤i; bu nedenle böyle hastalarda ateflin düflürülmesi- nin yararl› olabilece¤i bildirilmektedir (31).

Antipiretiklerin yan etkileri

Çocukluk ça¤›nda en s›k kullan›lan antipiretik ajanlar olan parasetamol ve ibuprofen tedavi dozlar›nda oldukça güvenilir ilaçlar olmalar›na karﬂ›n, yüksek dozlarda verildi-

¤inde baflta hepatotoksisite olmak üzere birçok yan etkiye sebep olabilmektedir (32). Parasetamol ve ibuprofenin yan etki insidans› düflük olmas›na ra¤men, çok yayg›n kullan›l- d›klar› için çok say›da entoksikasyon vakas› görülebilmekte- dir. Örne¤in, ABD’de y›lda 56.000 paracetamol entoksikasyonu vakas›, 26.000 hastane yat›fl› ve 458 ölüm görülmek- tedir (33). Parasetamol entoksikasyonu ve ölümlerinde, 2001’de 1997’ye göre yaklafl›k 2-5 kat art›fl olmufltur (34).

Ölenlerin yaklafl›k %25’i 16 yafl alt›ndaki çocuklard›r ve inti- har d›fl› zehirlenme vakalar›d›r Bunlar›n birço¤unda uygun olmayan afl›r› doz kullan›m› söz konusudur. Antipiretiklerin s›k aral›kla verilmesi de s›k rastlanan bir durumdur. Ailenin prospektüsü okuma ve anlamada baflar›s›zl›¤›, ölçe¤in yan- l›fl kullan›m›, yanl›fl preperat kullan›m› (eriflkin formu, uzun sal›m›nl› preperatlar, baflka çocu¤a önerilen ilac›n verilmesi), asitaminofen içeren di¤er ilaçlarla veya di¤er hepatotoksik ilaçlarla (karbamapezin, izoniazid, etanol, fenobarbital, rifampim) birlikte kullan›m di¤er kolaylaflt›r›c› nedenlerdir (35). Ancak, uygun dozlarda kullan›lsa bile, malnütrisyonlu çocuklarda, tekrarlayan kusma ve ishali olan s›v› al›m› yetersiz dehidrate çocuklarda, hipovolemide ve 2 yafl alt›ndaki çocuklarda entoksikasyon görülebilir (36).

Akut malnütrisyonlu çocuklarda parasetamole ba¤l› hepatotoksisite riski daha yüksektir. Tedavi dozlar›nda bile entoksikasyon görülebilir (37). Malnütrisyonun yayg›n oldu¤u geliﬂmekte olan ülkelerde parasetamolün daha yayg›n kullan›ld›¤› göz önüne al›n›rsa, bu halk sa¤l›¤› aç›s›ndan önem- li bir durumdur. Kalori veya protein al›m› yetersiz olan ço- cuklarda, sulfat, glukronat ve glutatyon yap›m› azal›r. Özel- likle, glukronizasyon yola¤›nda bozulma ve glutatyonda ileri derecede azalma sonucu parasetamolün toksik metabo- liti N-acetyl-p-benzoquinoneimin (NAPQI) y›k›lamaz ve karaci¤er hücre nekrozuna yol açar (37).

Fitil fleklinde uygulama asetaminofen entoksikasyonuna yol açabilir. Parasetamol rektal yolla uyguland›¤›nda, çeflitli suppozituvarlar›n absorbsiyonu ve biyoyararlan›m› farkl› oldu¤u için, dokuz kata kadar de¤iflebilen farkl› ilaç pik düzey- leri ortaya ç›kabilir (38). Önerilen dozlarda kullan›ld›¤›nda, genellikle tedavi düzeylerine ulafl›lamaz. Rektal yolla kullan›ld›-

¤›nda daha uzun doz aral›¤› ile verilmesi önerildi¤i halde (6- 8 saat), tedavi düzeylerine ulaﬂ›lamad›¤› dolay›s›yla etkisi gö- rülmedi¤i için, fitil aileler taraf›ndan pratikte daha s›k aral›k- larla uygulan›r. Tüm bu nedenlerle fitil kullan›m›, yetersiz ab-

sorbsiyon, yetersiz terapötik etki ve s›k rektal dozlar›n uygulanmas›na ba¤l› toksik etki potansiyeline sahiptir (39). Fitille- rin bölünerek kullan›lmas› da do¤ru de¤ildir. Suppozituvarda ilaç eﬂit olarak da¤›lmad›¤› için, fitilin bölünerek kullan›lmas›

durumunda doz ayarlamas› yapmak olanaks›zd›r.

Antipiretik ajanlar›n birlikte veya ard›ﬂ›k olarak kullan›m›

Pratikte yap›lan önemli hatalardan biri de, birden fazla antipiretik ajan›n efl zamanl› veya ard›fl›k olarak kullan›lma- s›d›r. Baz› hekimler, daha h›zl› ve daha güçlü etki sa¤laya- ca¤› düflüncesiyle, ibuprofen ve parasetamolü ard›fl›k olarak uygulamaktad›r. Örne¤in, ABD hekimlerin %50’si bu antipiretikleri ard›fl›k olarak kullanmaktad›r (11). Ailelerin en- diflesinden daha çok etkilenen genç hekimler bu uygulama- ya daha fazla itibar etmektedir (%70). Hekimlerin yar›s›ndan ço¤u, bilimsel kan›tlar› oldu¤u için veya resmi bir kuruluflun rehberinde önerildi¤i için, bu uygulamay› yap›klar›n› ifade etmifllerdir (11). Oysa ateflli çocuklar›n tedavisinde ibuprofen ve parasetamolün ard›fl›k kullan›m›n›n etkinli¤i (daha etkili oldu¤u, atefli daha h›zl› düflürdü¤ü) ve güvenilirli¤i konu- sunda bilimsel bir kan›t veya hiç bir resmi öneri yoktur. Ak- sine, ABD’de (Amerikan Pediatri Akademisi) ve ‹ngiltere’de yay›nlanan ateflli hastal›klar›n yönetimi ile ilgili son rehberler- de (NICE rehberi gibi), parasetamol ve ibuprofenin kombine veya ard›fl›k olarak kullan›lmamas› önerilmektedir (5,11). Ar- d›fl›k kullan›m›n etkinli¤i art›rmad›¤› gibi yan etki riskini art›- rarak tehlikeli olabilece¤i vurgulanmaktad›r (40-42). ‹bupro- fen ve parasetamolün metabolizmalar› farkl› olmas›na ra¤- men, her iki ilaç da gastrointestinal yoldan emilir, karaci¤er- de metabolize olur ve böbrekten itrah edilir. Bu iki ilaç siner- jik etki gösterir ve teorik olarak tubuler toksisiteye neden olabilir. Renal iskemide, parasetamolün renal medullada bi- rikti¤i ve metabolitinin medullar hücre nekrozuna neden oldu¤u gösterilmifltir (43). Birlikte kullan›ld›¤›nda, ibuprofen glutatyonda azalma ve glutatyon yola¤›nda bozulmaya yol açarak, özellikle dehidrate ve malnütriye çocuklarda para- setamolün hepatotoksik etkisini h›zland›rabilir (11).

Ard›fl›k verildi¤inde, iki ilaç dozu aras›ndaki sürenin ne olaca¤›n› saptamak çok zordur. Parasetamolün yar›lanma ömrü 4.5 saat, ibuprofenin ise 1-2 saattir. Parasetamolün 4 saatte bir (günde 5 doza kadar), ibuprofenin ise 6-8 saat arayla verilmesi önerilir (44). Bu öneriler ve farmakokinetik özellikleri göz önüne al›nd›¤›nda, bu iki ilaç ayn› flema ile (4 saatte bir) uygulanmamal›d›r (41). Ard›fl›k kullan›m s›ras›nda, bir ya da her iki ilac›n doz flemas›n›n kar›flt›r›lmas› yanl›fl dozlar verilmesine yol açabilir. Ard›fl›k doz uygulayan ailelerin %51’inin yüksek doz uygulad›¤› saptanm›flt›r (45). Yük- sek doz uygulanmas›, yan etkilerin hatta ciddi yan etkilerin ortaya ç›kmas›na neden olabilir.

Özet olarak, çocuk hekimleri olarak bizler, çocuklar› atefllendi¤i için endiflelenen ailelere, atefli tan›tarak, ateflin bir hastal›k de¤il bir bulgu oldu¤unu ve enfeksiyonla mücadelede yard›mc› do¤al biyolojik bir mekanizma oldu¤unu anlatarak onlar›n korkular›n›, kayg›lar›n› azaltmay› hedeflemeliyiz. Atefl- lendi¤inde, çocuklar›na zaman›nda ve do¤ru müdahaleyi Zafer Kurugöl

Ateﬂli Çocukta Hangi Durumlarda Antipiretik Kullanal›m?

Çocuk Enf Derg 2007; 1: 124-7 J Pediatr Inf 2007; 1: 124-7

126

(4)

yapmalar›na yard›mc› olmal›y›z. Antipiretikleri, atefl ≥39 °C ise veya huzursuzluk, halsizlik, bafl a¤r›s› gibi fiziksel rahats›zl›k bulgular› efllik ediyorsa veya kalp yetmezli¤i ve a¤›r akci¤er hastal›¤› varsa kullanmal›y›z. Antipiretikleri, s›k aral›klarla, uygun olmayan dozlarda, uygun olmayan formlarda, ikinci bir antipiretikle birlikte veya ard›fl›k olarak kullanmamal›y›z. Anti- piretiklerin etkisiz olmas›nda yetersiz doz uygulamas›n›n s›k rastlanan bir neden oldu¤unu hat›rlayarak, ikinci bir antipiretik eklemek yerine önce verdi¤imiz dozu kontrol etmeliyiz.

Kaynaklar

1. Cin ﬁ, Ulukol B (eds). Çocuka Ateﬂ. Ankara: Öncü Ltd; 1999. s. 1.

2. Hay AD, Peters TJ, Wilson A, Fahey T. The use of infrared thermometry for the detection of fever. Br J Gen Pract 2004; 54: 448-50.

3. Devrim I, Kara A, Ceyhan M, at al. Measurement accuracy of fever by tympanic and axillary thermometry. Pediatr Emerg Care. 2007; 23: 16-9, 4. Dodd SR, Lancester GA, Craig CV, Symth RL, Wiliamson PR. In a systematic review, infrared ear thermometry for fever diagnosis in children finds poor sensitivity. J Clin Epidemiol. 2006; 59: 354-7.

5. Richardson M, Lakhanpaul M, Guidline Developlopment Group and the Technical Team. Assessment and initial management of feverish illness in children younger than 5 years: summary of NICE guidance.

BMJ. 2007; 334: 1163-4.

6. Betz MG, Grunfeld AF. 'Fever phobia' in the emergency department:

a survey of children's caregivers. Eur J Emerg Med 2006; 13: 129-33., 7. Esenay F, ‹fller A, Kurugöl Z, Conk Z, Koturo¤lu G. Annelerin ateflli ço- cu¤a yaklafl›m› ve atefl korkusu. Türk Pediatri Arflivi 2007; 42: 57-60.

8. Kramer MS, Naimark L, Leduc DG. Parental fever phobia and its cor- relates. Pediatrics. 1985; 75: 1110-3.

9. Schmitt BD. Fever phobia: misconceptions of parents about fevers.

Am J Dis Child. 1980; 134: 176-81.

10. Crocetti M, Moghebeli N, Serwint J. Fever phobia revisited: have parental misconceptions about fever changed in 20 years? Pediatrics.

2001; 107: 1241-6.

11. Mayoral CE, Marino RV, Rosenfeld W, Greensher J. Alternating antipyretics: is this an alternative? Pediatrics 2000; 105: 1009-12.

12. Bak›r M. Çocu¤um Ateﬂlendi. ‹lk müdahale nedenleri ve tedavi yolla- r›. ‹stanbul: Zambak yay›nlar›. s.8.

13. Bernheim HA, Kluger MJ. Fever and antipyresis in the lizard Dipsosa- urus dorsalis. Am J Physiol. 1976; 231: 198-203.

14. Eichenwald HF. Fever and antipyresis. Bull World Health Organ 2003;

81: 372-4.

15. Russell FM, Shann F, Curtis N, Mulholland K. Evidence on the use of paracetamol in febrile children. Bull World Health Organ 2003; 81: 367-72.

16. Mellouk S, Green SJ, Nancy CA, Hofmann SL. IFN-gamma inhibits development of Plasmodium berghei exoerythrocytic stages in hepa- tocytes by an L-arginine-dependent effector mechanism. J Immunol 1991; 146: 3971-6.

17. Woodman JP, Dimier IH, Bout DT. Human endothelial cells are acti- vated by IFN-gamma to inhibit Toxoplasma gondii replication. Inhibi- tion is due to a different mechanism from that existing in mouse mac- rophages and human fibroblasts. J Immunol 1991; 147: 2019-23.

18. Liew FY, Li Y, Millots J. Tumor necrosis factor-alpha synergizes with IFN-gamma in mediating killing of Leishmania major through the in- duction of nitric oxide. J Immunol 1990; 145: 4306-10.

19. Torrico F, Heremans H, Rivera MT, et al. Endogenous IFN-gamma is required for resistance to acute Trypanosoma cruzi infection in mice.

J Immunol 1991; 146: 3626-32.

20. Lesko SM, Mitchell AA. An assessment of the safety of pediatric ibuprofen. A practitioner-based randomized clinical trial. JAMA 1995;

273: 929-33.

21. Schnaiderman D, Lahat E, Sheefer T, Aladjem M. Antipyretic effec- tiveness of acetaminophen in febrile seizures: ongoing prophylaxis versus sporadic usage. Eur J Pediatr 1993; 152: 747-9.

22. Meremikwu M, Oya-Ita A. Physical methods for treating fever in children Cochrane Database Syst Rev 2003; (2): CD004264.

23. Meremikwu M, Oya-Ita A. Paracetamol for treating fever in children.

Cochrane Database Syst Rev 2002; (2): CD003676.

24. Kramer MS, Naimark LE, Roberts -Bräuer R, McDougall A, Leduc DG. Risks and benefits of paracetamol antipyresis in young children with fever of presumed viral origin. Lancet 1991; 337: 591-4.

25. Doran TF, Angalis C, Baumgardner RA, Melits AD. Acetaminophen:

more harm than good for chickenpox? J Pediatr 1989; 114: 1045-8.

26. Hoefs JC, Canawati HN, Sapico FL, et al. Spontaneous bacterial peri- tonitis.Hepatology 1982; 2: 399-407.

27. Mackowiak PA, Demian SE, Sutker WL, et al. Infections of hairy cell leukemia. Clinical evidence of a pronounced defect in cell-mediated immunity. Am J Med. 1980; 68: 718-24.

28. Shann F, Barker J, Poore P. Clinical signs that predict death in children with severe pneumonia. Pediatr Infect Dis J 1989; 8: 852-5.

29. Bernard GR, Wheeler AP, Russell JA, et al. The effects of ibuprofen on the physiology and survival of patients with sepsis. The Ibuprofen in Sepsis Study Group. N Engl J Med 1997; 336: 912-8.

30. The Veterans Administration Systemic Sepsis Cooperative Study Group. Effect of high-dose glucocorticoid therapy on mortality in patients with clinical signs of systemic sepsis. N Engl J Med 1987;

317: 659-65.

31. Manthous CA, Hall JB, Olson D, et al. Effect of cooling on oxygen consumption in febrile critically ill patients. Am J Respir Crit Care Med 1995; 151: 10-4.

32. Titchen T, Cranswick N, Beggs S. Adverse drug reactions to nons- teroidal anti-inflammatory drugs, COX-2 inhibitors and paracetamol in a paediatric hospital. Br J Clin Pharmacol 2005; 59: 718-23.

33. Lai MW, Klein-Schwartz W, Rodgers GC, et al. 2005 Annual Report of the American Association of Poison Control Centers' national poi- soning and exposure database. Clin Toxicol (Phila). 2006; 44: 803- 932.

34. Nourjah P, Ahmad SR, Karwoski C, Willy M. Estimates of acetaminophen (Paracetomal)-associated overdoses in the United States. Pharmacoepidemiol Drug Saf 2006; 15: 398-405.

35. Rivera-Penera T, Gugig R, Davis J, et al. Outcome of acetaminophen overdose in pediatric patients and factors contributing to hepatotox- icity. J Pediatr. 1997; 130: 300-4.

36. Whitcomb DC, Block GD. Association of acetaminophen hepatotox- icity with fasting and ethanol use. JAMA 1994; 272: 1845-50.

37. Zhang W, Parentau H, Greenly RL, et al. Effect of protein-calorie mal- nutrition on cytochromes P450 and glutathione S-transferase. Eur J Drug Metab Pharmacokinet 1999; 24: 141-7.

38. Birmingham PK, Tobin MJ, Henthorn TK, et al. Twenty-four-hour pharmacokinetics of rectal acetaminophen in children: an old drug with new recommendations. Anesthesiology 1997; 87: 244-52.

39. Cullen S, Kenny D, Ward OC, Sabra K. Paracetamol suppositories: a comparative study. Arch Dis Child. 1989; 64: 1504-5.

40. Rosefsky JB. Alternating antipyretics: is this an alternative? Pediatrics 2001; 108: 1236-7.

41. American Academy of Pediatrics. Committee on Drugs. Acetaminop- hen toxicity in children. Pediatrics 2001; 108: 1020-4.

42. Carson SM. Alternating acetaminophen and ibuprofen in the febrile child: examination of the evidence regarding efficacy and safety.

Pediatr Nurs 2003; 29: 379-82.

43. McIntire SC, Rubenstein RC, Gartner JC Jr, Gilboa N, Ellis D. Acute flank pain and reversible renal dysfunction associated with nons- teroidal anti-inflammatory drug use. Pediatrics 1993; 92: 459-60.

44. Physicians’ Desk Reference for Nonprescription Drugs. 17th ed.

Montvale, NJ: Medical Economics Company; 1996.

45. Li SF, Lacher B, Crain EF. Acetaminophen and ibuprofen dosing by parents. Pediatr Emerg Care 2000; 16: 394-7.

Zafer Kurugöl Ateﬂli Çocukta Hangi Durumlarda Antipiretik Kullanal›m?

Çocuk Enf Derg 2007; 1: 124-7

J Pediatr Inf 2007; 1: 124-7

Ateﬂli Çocukta Hangi Durumlarda Antipiretik Kullanal›m?