SHB335 Afetlerde Psikososyal Destek Hizmetleri
Afetin Etkileri 2
Doç. Dr. Melahat DEMİRBİLEK Ankara Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü
• Genelde afetler ve özelde deprem, insanın fizik çevresinden (dış çevre) ruhsal dünyasına (iç çevre) değin çok geniş bir yelpazede zararlara,
sarsıntılara ve yıkımlara yol açmaktadır.
Afetin Sonuçları
• Afet nedeniyle engelli olanlar, maddi varlıklarını yitirip yoksul olanlar, yeni barınaksızlar, sağlığı bozulan insanlar gibi özel ihtiyaç grupları
ortaya çıkmakta;
• Var olan özel ihtiyaç gruplarının (çocuklar, yaşlılar, engelliler, yalnız yaşayanlar, yoksullar, barınaksızlar, işsizler gibi korunmaya ve bakıma muhtaç insanlar) durumu daha da güçleşmektedir.
• Afet toplumsal dengeyi ve bireyin sosyal dengesi ile içsel dengesini bozmaktadır."
Afete Maruz Kalanlar
• Birincil mağdurlar, afete doğrudan maruz kalan ve afeti yaşayan kişilerdir.
• İkincil mağdurlar, afeti yaşayanların ailesi, akrabaları ya da arkadaşlarıdır.
• Üçüncül mağdurlar, afetle mesleki ilişkisi olan afet çalışanlarıdır.
• Dördüncül mağdurlar, bir bütün olarak afette yer alan toplumu içermektedir. Bu gruba afete müdahale için katılan gönüllüler de girmektedir.
Afetin Birey ve Aileler Üzerindeki Etkileri
• Bazı yazar ve araştırmacılar da afetlere maruz kalan insanların tepkilerini
"sağkalım sendromu" olarak adlandırmakta, gözlenen tepkileri ise beş kategoride toplamaktadırlar . Bunlar (Tuncay, 2004, s.13):
• Ölüm anksiyetesi
• Yaşıyor olmaktan suçlanma duygusu
• Uyuşma, duyarsızlaşma
• İnsan ilişkilerinde bozulma
• Dini inançlar çerçevesinde afetin anlamına ilişkin bir bilişsel formülasyon.
• Afet öncesi hazırlık aşamasında insanlar bir afet olasılığı ile
yüzleşmenin endişelerini artırabileceği düşüncesi içinde olup, afet tehlikesini yadsıyarak kendilerini rahatlatmaya çalışmaktadırlar.
• Afetin gerçekleştiği aşamada afete maruz kalan kimselerin stresi en üst düzeydedir. Şok, korku ve şaşkınlık bu aşamada sıklıkla
görülmektedir.
• Afet sonrası aşamada afetten etkilenen insanlar karşı karşıya oldukları durumu yeniden gözden geçirmeye, başına gelenleri düşünmeye
zaman bulduğunda başlar. Kişi, kurtulduğu için kendini şanslı hisseder.
Afetin çalışanlar Üzerindeki Etkileri
• Afet çalışmasının sosyal hizmet uzmanları ve diğer profesyoneller üzerinde iki türlü etkisi bulunduğunu söylemek mümkündür.
• 1) Afet çalışmalarına katılan sosyal hizmet uzmanları mesleki uygulamaları süresince önemli psikolojik sorunlar ve duygusal
güçlüklerle karşılaşabilmektedirler. Çalışanların insanların kaybına, yıkıma tanıklık etmeleri neticesinde ortaya çıkan tepkiler genellikle stres ve duygusal sorunlar olmaktadır. Sık görülen tepkiler ya da rahatsızlıklar; depresyon, acı, hüsran, güçsüzlük, korku, zihinsel
karmaşa, anksiyete, motivasyon güçlüğü, uyku ve yeme bozuklukları, fiziksel yorgunluk olarak sıralanmaktadır.
• 2) Afet çalışmalarına katılmak, sosyal hizmet uzmanları açısından aynı zamanda olumlu bir deneyim de olabilmektedir
• Afet çalışanları yaşadıkları deneyimler sonrasında hem kişisel hem de mesleki açıdan gelişme göstermektedirler.
Afetin Toplumsal Düzeydeki Etkileri
• Afete maruz kalan insanlar yalnızca maddi varlıklarını kaybetmemekte, bunun ötesinde güven duygularını da yitirmektedir.
• afete maruz kalan insanlar yalnızca maddi varlıklarını kaybetmemekte, bunun ötesinde güven duygularını da yitirmektedir.
• Afetler konusunda toplumsal bilinç, afetin etkisini belirleyen bir başka önemli faktördür.
Kaynak
• Tuncay, Tarık (2004). Afetlerde Sosyal Hizmet. Ankara: Özbay Mat.
