SHB335 Afetlerde Psikososyal Destek Hizmetleri
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Doç. Dr. Melahat DEMİRBİLEK Ankara Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü
Ruhsal Travma Nedir?
• Kişiyi aşırı korkutan, dehşet içinde bırakan, çaresizlik yaratan, çoğu kez olağandışı ve beklenmedik olayların yol açtığı etkilere ruhsal travma denir.
• İnsan hayatında sıkıntı ve üzüntü yaratan pek çok olay olur, ancak bunların tümü ruhsal travma yaratmaz.
• Olay; korku, dehşet veya çaresizlik hissi yaratmışsa,
• Olayda; -kişinin kendisinin veya yakınının ölüm veya yaralanma tehlikesi varsa ruhsal travma olarak adlandırılır.
Travmaya Yol Açan Olaylar
• Ruhsal travmaya yol açabilecek olayları çeşitli şekillerde sınıflamak mümkündür. En yaygın olarak kullanılan sınıflamalarda bu tür olaylar üç başlık altında toplanır;
• i. İnsan elinden kasıtlı olarak çıkan olaylar (savaş vb.),
• ii. Doğal afetler (deprem, sel, yangın),
• iii. Kazalar.
Travmaya karşı Verilen Tepkiler
• Ruhsal travma sonrası verilen tepkiler genellikle;
• Dissosiyasyon (yabancılaşma/küntleşme),
• Yeniden yaşama (geriye dönüşler /flashback, kabuslar, zorlayıcı düşünceler,
• Artmış uyarılma (uyku ve dikkat problemleri, aşırı irkilme, tetikte olma hali, sinirlilik) tepkileri ,
• Çökkün duygu durumdur.
• Ruhsal travmalardan sonra sık görülen rahatsızlıklardan biri
depresyondur. Depresyonun en sık görülen belirtileri isteksizlik,
halsizlik, moral bozukluğu, uyku ve iştah bozukluğu ve hayattan zevk alamamadır. Depresyon ruhsal travmadan sonra ilk kez ortaya
çıkabileceği gibi, daha önce depresyon geçirmiş kişilerde depresyonun tekrarlaması şeklinde de görülebilir.
Travma sonrası stres hastalığında
• uykusuzluk,
• kabuslar,
• olayla ilgili anıların rahatsız edici biçimde sık sık hatırlanması,
• sürekli olarak olayın tekrarlanacağı korkusu ve bu nedenle diken üstünde hissetme,
• kolay irkilme,
• çabuk sinirlenme,
• gelecekle ilgili plan yapamama,
• yabancılaşma (başkaları beni veya yaşadıklarımı anlamıyor hissi),
• olayı hatırlatan durumlarda huzursuz olma ve bu durumlardan kaçınma görülür
• Bu belirtiler çoğu kişide travmayı izleyen günlerde görülür ve
genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden düzelir, ancak bazı kişilerde aylarca, hatta yıllarca sürebilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri
• Travmatik olayı yeniden yaşama (hatırlama)
• Travmaya eşlik etmiş uyaranlardan Kaçınma
• Aşırı uyarılma
Tedavi
• Travma sonrası stres bozukluğunun tedavisinde hem ilaçları hem de psikolojik yardımlar etkilidir.
Kaynak
• Aker, A. Taamer (2012). Temel Sağlık Hizmetlerinde Ruhsal Travmaya Yaklaşım. Ankara: Türkiye Psikiyatri Derneği Genel Merkezi.
• http://www.psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/28/travma-sonrasi-stres-b ozuklugu
(Erişim: 06.12.2019).
