Diyarbakır Bismil ilçesi

(1)

 DİYARBAKIR BİSMİL İLÇESİ

 Prof.Dr.Yusuf Kenan

Haspolat-2015-sunum

(2)

(3)

(4)

BİSMİL İSMİ

İlçe Basmıl Kabilesi adı altında, Urfa ve şimdiki Arak Mezopotamya yöresinden gelenler tarafından kurulmuştur. Bismil'de çıkan eski mezar taşları 250-400 yıllıktır.. Bunların bir kısmının Konya ve bir kısmının da Musul tarafından geldikleri söylenir.Bismil ismi bu kabileden gellr

İkinci Görüş: Dicle nehrinin oluşturduğu ve bataklık haline gelen alüvyonları(milli birikintileri), deve kervanlarının aşmakta zorlandıkları ve bu mevkinin “Pis mil” olarak adlandırıldığı ve daha sonraki yıllarda

“Pismil” adının “Bismil” olarak değiştiği/ değiştirildiği rivayet edilmektedir

(5)

Üçüncü görüş

Bismil'in içme suyunun önemli bir kısmının sağlandığı KIRK-PIYAR mevkiinde 20 evlik bir yerleşim yeri kuruldukları ve BİSTMAL(20 ev) olarak adlandırılması

sonucunda Dicle’nin şimdiki güney kesiminden geçen İpek Yolu

kervancıları bu mevkiye BİSTMAL denildiği ve daha sonraki yıllarda bu adın Bismil olarak değiştirildiği rivayet edilmektedir.

(6)

İlçemizin isminin BESMELEYİ

çağrıştırdığı,yani BİSMİLLAH'ın ilk iki hecesi olan BİSMİL olması halk için mutluluk kaynağıdır.

(7)

Önceleri köy durumunda olan Bismil, bir aralık nahiye olmuş, Menner ve Akpmar da buraya bağlanmıştı. Sonra bu teşkilat

dağıtılarak adı Şark olarak belirlenen bu nahiye merkezden idare

olunmuştu.

1926 yılımda yapılan idari bölünmede Şark Nahiyesi'nin merkezi bu kez Seyithasan Köyü olmuş, Bismil buraya bağlanmıştır. Daha sonra tekrar Bismil Nahiyesi oluşturulmuş ve Seyithasan Köyü buraya bağlanmış, 1936 yılında da Bismil Diyarbakır'ın altıncı ilçesi olmuştur

(8)

Bismil ilçesi;doğuda Batman merkez ilçe, batıda Diyarbakır Merkez ilçe, kuzeyde Silvan,güneydoğuda Gercüş, güneyde Savur ve güneybatıda ise Çınar ilçesi ile sınır teşkil

etmektedir .

İlçenin idari sınırları dâhilinde 1 şehir (Bismil), 3kasaba (Yukarı Salat ,Ambar ve Tepe) ve 109 köy yer almaktadır.

(9)

Mahalleleri

Kurtuluş, Fatih, Bozkurt, Akpınar, Altok, Dicle, Dumlupınar, Şentepe, Esentepe, Seyrantepe, Tekel,

Ulutürk Mahallesi olmak üzere 12 mahalleden ibarettir.

(10)

(11)

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

(17)

Bismil şehrinin nüvesini oluşturan Özgürlük, Nazım Hikmet ve Kardeşlik

caddeleri, şehrin en işlek ve yoğun nüfuslu alanlarıdır. İş ve ticaret merkezleri, toptan ve perakende iş alanları ve resmi kurumların (Kaymakamlık, Belediye binası,

Emniyet müdürlüğü, Milli Eğitim, Bankalar, Sigortalar vb) birçoğu bu merkezi

alanda bulunmaktadır

(18)

(19)

(20)

(21)

(22)

(23)

(24)

(25)

(26)

(27)

(28)

İDARE

(29)

Bismil hükümet konağı

(30)

(31)

Bismil adliyesi

(32)

Arkeoloji

(33)

Paleolitik yaşam yeri İsalı

(34)

Bismil yöresinde yerleşim tarihinin oldukça eski olduğunu kanıtlayan onlarca neolitik höyük vardır

Kenan Tepe, Müslüman Tepe, İsalı, Hakemi Use, Kortik Tepe, Ziyaret Tepe,Aşağı Salat, Üçtepe bunlardan sadece bir kaçı olarak sayılabilir

(35)

Körtiktepe

Dünyada İlk köy yaşamı,ahiret inancı,törenle gömme,gelenek ,sosyal yaşam Bismil Körtiktepededir.Ham petrol

M.Ö.10.400’de süsleme aracı(boya) olarak kullanılmıştır.

Saçlı deri yüzülürken modern anatomi sisteminin uygulanması dikkat çekicidir

(36)

Körtiktepe-M.Ö.10400-

Prof.Vecihi Özkaya

(37)

(38)

(39)

İnsanların beslenme ve barınma kaygısını aşarak, estetikle tanıştıklarını görüyoruz. Eldeki sonuçlar,

üretim tekniklerinin geliştiğini, toplumsal hiyerarşi ve sınıflaşmanın oluştuğunu, en azından dinsel bir sınıfın olduğunu ortaya koymaktadır

(40)

Ölüler gelişigüzel gömülmek yerine gelenekselleşmiş kurallarla uğurlanmakta idiler.

Yaşamın ölümden sonraki devamı ile ilgili inanış vardı

(41)

Bismil kavuşan höyük

Yeni assur dönemi, Mitanni-Orta Assur tabakaları bulunmaktadır.

(42)

(43)

(44)

(45)

(46)

(47)

Bismil Kavuşan höyük

(48)

M.Ö.3000’de Bismil Kavuşan Höyükte cam fırını var ve bu fırında cam üretiliyor.

Prof.Gülriz Kozbe

(49)

(50)

Üçtepe

Üçtepede 4000 yıl önceTuşpa adıyla bir Asur sarayı olup,tepe Hurilere karşı bir üs karakoluydu

(51)

(52)

Üçtepede Salmanassar III'ün M.Ö. 859 - M.Ö. 824) Kurkh Monoliti var

(53)

Bismil/Tepe beldesinde hakemi Use (Doç.Halil Tekin)

(54)

Tepe Beldesinde Hakemiuse Kazısı

(55)

Hakemi Use'de yapılan kazılarda, günümüzden 8 bin yıl öncesine ait mal giriş çıkışını kontrol altına

alan bulgular ile 5 büyük silo gün ışığına çıktı.

(56)

Yerleşimde üç ana dönem bulunmaktadır. Bunlar:

I. Dönem: Erken Demir Çağ /Geç Assur Dönemi II. Dönem: Geç Tunç Çağ /Orta Asur Dönemi

III. Dönem: Geç Neolitik Dönem-Hassuna/Samarra Dönemi

(57)

Hakemi Use höyüğünde bulunan Neolitik döneme ait bir kap (Tekin, H., 2002).

Diyarbakır Müze Müdürlüğü

.

(58)

(59)

(60)

(61)

Grecano höyüğü Yeni Asur Dönemi için önemli bir buluntu merkezidir.

(62)

Grecano höyüğünden ait kalkolitik boyalı bir kap (Andreas Schachner, 2002kazıları), Diyarbakır Müze Müdürlüğü raporları

.

(63)

Ziyarettepe

(64)

Ziyaret Tepe, önemli bir Asur bölgesel merkezi olan, Tušhan’dır. Tuşhan Asur Devleti’ne ait vergi toplama merkezi veya tahıl depolama istasyonudur

(65)

(66)

(67)

Bismil Ziyarettepe Geç Assur çivi yazılı tabletler

(68)

(69)

Bismil-Batman yolu başlangıcında korukçu

höyük

(70)

Gıredimsi höyüğü

(71)

Aşağı Salat höyüğü

(72)

Höyükte 6 bin yıl öncesinden

günümüze uzanan işlenmiş taşlar bulundu. Aynı alanda 3 bin 500 yıl önce bir deprem yaşandı.

(73)

Kalkolitik döneme ait bir yapı (MÖ.3500). Yapının malzemesi bugünkü yapılardan (kerpiç) farksız gibi görünmektedir (Salat Tepe, Ökse, T., 2002).

Diyarbakır Müze Müdürlüğü raporları.

(74)

(75)

Ocak(Elif Cihangir)

(76)

Silo çukurları

(77)

Tandırlar

(78)

(79)

Müslümantepe'de, İslami Dönem, Demirçağ, Erken Demirçağ, Orta Asur tabakası, Geç, Orta ve Erken Tunç dönemleri buluntularıyla birlikte açığa çıkarıldı. Kazıda Müze müdürlüğünce Orta Tunç

dönemine ait günümüzden 4 bin yıl öncesine tarihlenen yan yana dizili evler arasında taşla örülü bir sokak dokusu ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde kent mimarisine ait gelişkin yapılar tespit edildi.

(80)

(81)

(82)

(83)

Kenan Tepe-Bradley J.

Parker-Bekir Gurdil

Obeyd dönemi,

Son Kalkolitik dönemi

içerir

(84)

Kenan Tepe ve Dicle Nehri’nin

kuzeybatıdan görünüm

(85)

Obeyd mimarisi

(86)

(87)

Son Kalkolitik fırın

(88)

Mağaralar

(89)

Tepe Başhan mağaraları

(90)

Kavuşan höyük yakını mağara

(91)

(92)

Bismil Asur İskitler, Medler, Persler Yunanlar,Partlar,

Romalılar,Sasani,Artuklu,Eyyubi,Timur,Akkaoyunlu,Safevi,Osmanlı denetimine girmiştir

(93)

1936 yılı Tepe nahiyesi

(94)

1967 yılı Bismil

(95)

Bismil-1970(Adil Tekin)

(96)

Bismil-1973

(97)

1973 Bismil ilçesi memurları

(98)

1995 yılı Bismil

(99)

Bismilli Çanakkale Şehitleri Adı:baba Adı- Ölüm Yeri:kazası:

Cemal- Bayram- Merkeztepe`de

(İlçe: Bismil-merkez-çölağan)

(100)

İSTİKLAL SAVAŞINA KATILAN BİSMİLLİLER

Rütbe İsim Babası Memleket Doğum tarihi

Er Mustafa Mehmet Bismil 1315

(101)

Diyarbakırlı Kore

şehitleri

(102)

Coğrafya

(103)

İklim

(104)

Bismil yöresi, en fazla yağışı kış mevsiminde almasına rağmen, bu dönemdeki sıcaklık ortalamalarının karasal iklim koşullarına doğru bir gelişimgöstermesi, yörenin Akdeniz iklim kuşağı ile Karasal

iklim kuşağı arasında, geçişözelliğine sahip bir iklim karakterini yansıtmaktadır. . Kış mevsiminde ortalama kar yağışlı gün sayısı kış mevsiminde aylık ortalama 2 gündür

(105)

Bismil ve kış

(106)

(107)

(108)

(109)

(110)

Akarsuları

(111)

İlçemizden Dicle Nehiri geçmekte olup,bu nehire irili ufaklı bir çok çay ve dere dökülmektedir. Bu çayların en önemlileri,Pamuk Çay,Göksu Çayı,Kurmuşlu

Çayı,Kuru Çay,Ambar Çayı,Caferi Çayı ve Salat çayıdır İlçemizin tek gölü mevcut olup,bu göl Çöltepe köyü yakınlarında bulunmaktadır.

(112)

Dicle nehri

(113)

(114)

(115)

Pamuk çayı

(116)

Salat çayı

(117)

Yukarı Akça Gölü, Çakıllı köyü .

(118)

Bismil ilçesi yeraltı su seviye haritası(M.Öztürk)

(119)

Bismil ilçesinde doğal bitki

örtüsü, çok nadir olarak, birkaç kuytu alanda bulunan meşe

toplulukları dışında

antropojen steplerden oluşmaktadır

(120)

(121)

(122)

(123)

Dünyanın en büyük leylek kolonisi Bismil ilçesinde

Nehre yakın yerlerde kurulan yuvalarda sıklıkla 4-5 yavrulu yuvalar sık olarak görülebilir. Yuva başına yavru sayısı Bismil

Leyleklerinde Türkiye ortalamasından fazladır. Leylekler genelde yuvalarını yüksek gerilim hattına kurarlar

(124)

Prof.Kılıç’ın çalışmasına göre Avrupa ve Asyadaki en büyük

leylek kolonisinin Diyarbakır-Bismil

arasında olduğu saptanmıştır

(125)

Bismil ve leylek heykeli

(126)

(127)

(128)

leylekler=Hacılaklak

Dicle Nehri kıyısında 48-55 yuva yaklaşık 200 m aralıklarla sıralanmaktadır.

Anadolu’daki en büyük leylek üreme populasyonu Diyarbakır’da (Bismil) bulunmaktadır.

Anadolu’da muhtelif yerlerde leyleklerin çoğunlukla tek yavru yetiştirdikleri bilinmektedir.

Bismil’de 4-5 yavrulu yuvalar daha sık olarak görülmektedir.

(129)

(130)

(131)

(132)

(133)

(134)

(135)

(136)

Bölge halkı leyleği kutsal kabul etmektedir. Güneye göç etmesini

‘Hacca Gitme’ olarak kabul

etmektedir. Bunu ‘Hacı Leylek’

adıyla adlandırmaktadır. Bu

nedenle leylekler rahatsız edilmez, üremelerine zarar verilmemektedir

(137)

(138)

Leylekler Dicle Vadisi'nde yılan, ekili bulunan tarlalarda tarla

faresi, kertenkele, toprak solucanı ve balıklarla besleniyor. Bu

bakımdan çiftçiye de büyük bir yararı var"

(139)

Güvercin

(140)

(141)

Bismil yolunda Şükürlü’de Boranhane

(142)

Şükürlü köyü boranhanesi

(143)

Bismil yolunda Yuvacıkta boranhane

(144)

Yuvacıkta boranhane

(145)

Diyarbakırlılar Diyarbakır’a özgü ve dört ana grupta toplanan 23 tür güvercin üretimini başarmışlardır

(146)

(147)

(148)

Narinci

(149)

Atlas

(150)

Zeytuni

(151)

Kürenk

(152)

(153)

(154)

Bismil ovası kuşları

(155)

Toy

(156)

Kocagöz-(Soner Bekir)

(157)

Beldeleri

(158)

Bismil beldeleri

(159)

Yukarı salat

(160)

(161)

(162)

Yukarı Salat lisesi

(163)

Yukarı Salat beldesi

(164)

(165)

(166)

(167)

Bismil tepe beldesi

(168)

(169)

(170)

(171)

(172)

(173)

Bismil Tepe beldesi

(174)

Ambar

(175)

(176)

Bismil-Anbar spor salonu

(177)

Eğitim kurumları

(178)

Bismil Meslek Yüksek okulu

(179)

(180)

(181)

Bismil ilçesi

Türbeleri

(182)

Bismil-Arabkendi

(183)

Bismil-Arabkendi

(184)

(185)

(186)

(187)

(188)

Tekkesi

(189)

Arabkendi hazretlerinin evi,tekkesi

(190)

Şeyh Muhammed El-Arabkendî (Tanrıkulu)

Bismil ilçesi Tepe beldesi Arabkendi köyünde medfudur .Şeyh Muhammed, 1911 yılında Diyarbakır’ın Bismil ilçesine bağlı Arabkent (Bayındır) köyünde dünyaya geldi.

(191)

Şeyh Muhammed El-Arabkendî (Tanrıkulu)

Bismil ilçesi Tepe beldesi Arabkendi köyünde medfudur .Şeyh Muhammed, 1911 yılında Diyarbakır’ın Bismil ilçesine bağlı Arabkent (Bayındır) köyünde dünyaya geldi.

Babası Arabkent’te medfun bulunan Seyyid Yusuf’dur.

(192)

Halid bin Velid nesli



Bismil Tepe beldesi,Arabkendi köyünde Arabkendi

hazretleri seyyid olduğunu yeğeni Şeyh Muhammed

Naci’den öğreniyoruz .Burada 40 aile halididir

(193)

Bismil Ziyarettepe-Şeyh Muhammed

(194)

Tepe beldesi/Selevdun köyü.Şeyh Cafer

(195)

– MOLLA MUHAMMED NUREDDİN

Seyda Diyarbakır ili Bismil ilçesi Sinan köyünde Rumi 1310 yılında doğmuştur. Seyda Seyyid sülalesindendir

Eserleri; Bir Divan, bir miraciye, Hz. Hüseyin’ in şehadetine dair Dürrülyetim adlı bir manzume ve Nezbetün- Nüfus adlı nasihata dair bir manzumeyi te’lif etmiştir.