Doç.Dr. A. Onur GİRİŞGİN
Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Parazitoloji Anabilim Dalı
Stereo mikroskop nedir?
Stereo mikroskop, çıplak gözle görülebilecek kadar küçük
cisimlerin birkaç çeşit mercek
yardımıyla büyütülerek 3 boyutlu görüntü elde edilmesini sağlayan bir mikroskop türüdür.
Belirli noktalara kadar görüntüyü yakınlaştırabilen tek objektif
kullanılır. Düşük büyütme ile
derinlikli görüntü elde etmek için ve gözle görülen cisimlerin
yüzeyini incelemek amaçlı kullanılırlar. Lam ve lamel kullanılmaz.
Stereo mikroskobun keşfi - 1
1671 yılında Cherubin d'Orleans tarafından
keşfedilmiş olup, prensip olarak iki göze farklı
görüntü göndererek
görüntü oluşmasını sağlar (Pesudoscope).
Ancak sağ göze sol
görüntüyü, sol göze sağ görüntüyü gönderdiği için 1800'lerin ortalarına kadar başarılı bir mikroskop
yapılamamıştır.
Stereo mikroskobun keşfi - 2
Objektifin arkasına akromatik bir prizma konulması ile
ışığın ikiye bölünmesini sağlayan Francis Herbert Wenham ilk başarılı stereo mikroskopu üretmiştir.
ABD’li Horatio S. Greenough ise günümüzde kullanılan temel modeli tasarlayıp Carl Zeiss firmasına ait
mühendislerle optik/mekanik
düzenlemesini yapmıştır.
Çalışma prensibi
İnsan beyni ve gözleri birlikte çalışarak, farklı açıdan alınan iki görüntüyü üst üste çakıştırıp 3 boyutlu ve uzaysal bir
görüntü oluşturur. Buna stereoskopik görüntü adı verilir.
Stereo mikroskoplar ışık obje üzerinden yansıtılarak objektife gönderilir. Böyle olunca
incelenecek objenin yüzey özelliklerini ortaya koyar, görüntü üç boyutludur
Greenough tipi
Greenough
mikroskobunda, farklı
açılardan görüntü alındığı için kubbe efekti denilen perspektif bozukluğu oluşur.
Cisimden gelen görüntü iki farklı objektiften
geçerek farklı eksenlere sahip tüplerden okülere gider, böylece farklı
eksenli tüpler kubbe efektini oluşturur. (b)
CMO tipi
CMO: Common Main Objective (Yaygın Ana Objektif)
Tek bir geniş
objektiften geçen
görüntü ikiz görüntü tüpleri içinde
bölünerek okülere
gönderilir. Kubbe efekti ortadan kaldırılmıştır.
Yakınlaştırma prensibi
Stereo mikroskoplarda yakınlaştırma genel
olarak objektif ve oküler tarafından sağlanır.
Daha kaliteli
mikroskoplarda ise zoom lensleri ve içinde Galile teleskopları bulunduran dönen tamburlarla
yakınlaştırma faktörünü arttırırlar.
Çeşitlerine göre mikroskoplarda 2x-70x, 250x-400x ve 500x yakınlaştırma yapma imkanı vardır.
Okülerler: 10x
Objektifler: 0.7 ile 4.5x zoom
Toplam büyütme: 3.5x ile 45x
Opsiyonel: Max. 180x
Netlik ayar sistemi
Dahili Kamera seçeneği + Yazılım
Alttan ve üstten aydınlatma
Ayarlanabilen ışık şiddeti
Teknik özellikler
Stereo mikroskopların geniş çalışma alanları vardır.
Fakat genel olarak;
Endüstri / Materyal bilimler
Medikal bilimler (Tıp-Veterinerlik)
Fen bilimler (Bitki bilim - Yer bilimleri)
Arkeoloji
Adli bilimler
Ziraat
Kullanım alanları
Endüstride kullanımı
Tekstil, elektronik, metal işleme
Üretim ve son aşamada;
Ölçüm, kalite-kontrol, inceleme-gözlem
Tıpta kullanımı
Tıp: Doku-kültür inceleme, hassas inokülasyonlar
Dişçilik: Hasta üzerinde veya kalıp çıkarmada
Veterinerlikte kullanımı
Parazit (iç-dış) inceleme, arılarda suni tohumlama
Fen bilimlerinde kullanımı
Bitki bilim (Botanik)
Yer bilimleri (Jeoloji) (taş, kaya, fosil)
Arkeolojide kullanımı
Diş-kemik inceleme, el yapımı ürünlerde
işçilik/yöntem belirleme
Adli bilimlerde kullanımı
Adli olaylarda kanıt /ipucu aranması
Balistik inceleme
Ziraatta kullanımı
Tohum – bitki – yem inceleme
Stereo mikroskoplar hayatımızın birçok alanında kullanılmaktadır.
Özellikle çıplak gözle görmede zorlandığımız veya göremediğimiz ayrıntıları kolaylıkla görmek için uygundur.
Sanayiden sağlık bilimlerine, fen bilimlerinden adli tıbba kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir.
Teknolojinin gelişmesiyle değişik şekillerde geliştirilerek kullanılmaya devam edecektir.
