Dişlerin Ark İçerisindeki Dişlerin Ark İçerisindeki
Yan Yana ve Yan Yana ve
Karşılıklı İlişkileri Karşılıklı İlişkileri
Dişlerin Ark İçerisindeki Dişlerin Ark İçerisindeki
Yan Yana ve Yan Yana ve
Karşılıklı İlişkileri Karşılıklı İlişkileri
Prof. Dr. Semih Berksun Prof. Dr. Semih Berksun
Dişler belirli bir düzene uyarak, ağızda
karşılıklı iki grup meydana getirmişlerdir:
Dişler belirli bir düzene uyarak, ağızda
karşılıklı iki grup meydana getirmişlerdir:
• Maksiller kemiğe ve böylelikle kafatasına doğrudan bağlı olan sabit diş grubu ,
maksiller dişler.
• Sağ ve sol taraflarda temporomandibuler eklemler aracılığıyla kafatasına bağlanan, mandibula üzerinde yer alan ve hareketli olan diş grubu , mandibuler dişler.
• Maksiller kemiğe ve böylelikle kafatasına doğrudan bağlı olan sabit diş grubu ,
maksiller dişler.
• Sağ ve sol taraflarda temporomandibuler eklemler aracılığıyla kafatasına bağlanan, mandibula üzerinde yer alan ve hareketli olan diş grubu , mandibuler dişler.
Maksiller ve Mandibuler Diş Kavisleri Maksiller ve Mandibuler Diş Kavisleri
Prof. Dr. Hüsnü Yavuzyılmaz
Dişler alveol kemik içerisinden sürerken ağız ortamına çıktıklarında labial, bukkal ve lingual kuvvetlerin denge oluşturduğu bir konumda (nötral zone) yer alırlar.
Dişler alveol kemik içerisinden sürerken ağız ortamına çıktıklarında labial, bukkal ve lingual kuvvetlerin denge oluşturduğu bir konumda (nötral zone) yer alırlar.
• Eğer dişlerin ve diş kavislerinin şeklinde ve bunların karşılıklı
ilişkilerinde bir düzensizlik varsa, o zaman bir "malformasyon" hatalı şekillenme, veya bir "malpozisyon"
hatalı konum, veya bir "malokluzyon"
hatalı kapanış söz konusudur.
• Eğer dişlerin ve diş kavislerinin şeklinde ve bunların karşılıklı
ilişkilerinde bir düzensizlik varsa, o zaman bir "malformasyon" hatalı şekillenme, veya bir "malpozisyon"
hatalı konum, veya bir "malokluzyon"
hatalı kapanış söz konusudur.
• Okluzyon maksiller ve mandibuler
dişlerin kapanış ilişkilerini anlatan bir ifadedir.
• Alt çenenin çeşitli hareketleri ve bu hareketler sırasında dişlerin karşılıklı ilişkilerinin tümü ise “artikülasyon“
kavramı içinde incelenir.
• Okluzyon maksiller ve mandibuler
dişlerin kapanış ilişkilerini anlatan bir ifadedir.
• Alt çenenin çeşitli hareketleri ve bu hareketler sırasında dişlerin karşılıklı ilişkilerinin tümü ise “artikülasyon“
kavramı içinde incelenir.
Kontak Noktaları Kontak Noktaları
• Alt ve üst çenede diş kavsi üzerinde sıralanmış Alt ve üst çenede diş kavsi üzerinde sıralanmış olan dişler, komşu proksimal yüzlerinin küçük bir olan dişler, komşu proksimal yüzlerinin küçük bir bölümüyle birbirlerine temas ederler.
bölümüyle birbirlerine temas ederler.
• Komşu dişlerin birbirlerine yaslanmaları Komşu dişlerin birbirlerine yaslanmaları
gençlerde genellikle bir noktada, yaşlılarda ise, gençlerde genellikle bir noktada, yaşlılarda ise, dişlerin alveol kemiği içindeki küçük hareketleri dişlerin alveol kemiği içindeki küçük hareketleri sonucu olan aşınma nedeniyle bir yüzey şeklinde sonucu olan aşınma nedeniyle bir yüzey şeklinde olur.
olur.
Kontak Noktası Kontak Noktası
• İnterproksimal kontak noktasıİnterproksimal kontak noktası veya veya
yüzeyi adı verilen bu temas bölgesi dikey yüzeyi adı verilen bu temas bölgesi dikey
yönde okluzal tarafa, yatay yönde yönde okluzal tarafa, yatay yönde
vestibul tarafa yakın bir yerdedir. Bu vestibul tarafa yakın bir yerdedir. Bu
proksimal temas bölgeleri sayesinde diş proksimal temas bölgeleri sayesinde diş
dizilerinin okluzal yüzeylerinde bir dizilerinin okluzal yüzeylerinde bir
devamlılık ortaya çıkar.
devamlılık ortaya çıkar.
Kontak Noktaları
Kontak Noktaları
Bu proksimal temas ilişkisi iki Bu proksimal temas ilişkisi iki
yararlı sonuç doğurmaktadır.
yararlı sonuç doğurmaktadır.
• İnterproksimal bölgelerde yer alan İnterproksimal bölgelerde yer alan
interdental papil, besinlerin mekanik interdental papil, besinlerin mekanik
etkilerinden korunmaktadır.
etkilerinden korunmaktadır.
• Dişler arasında kuvvet iletimi sağlanarak Dişler arasında kuvvet iletimi sağlanarak fonksiyonel kuvvetleri bir bütün olarak
fonksiyonel kuvvetleri bir bütün olarak
karşılamaları ve stabilizasyonları mümkün karşılamaları ve stabilizasyonları mümkün
olmaktadır.
olmaktadır.
Dental arktaki dişlerin kontak noktaları ile sağlanan bütünlük bazı hayali
çizgilerle tanımlanmaya çalışılır:
Dental arktaki dişlerin kontak noktaları ile sağlanan bütünlük bazı hayali
çizgilerle tanımlanmaya çalışılır:
• Mandibuler posterior dişlerin bukkal Mandibuler posterior dişlerin bukkal tüberkül tepelerinden hayali bir çizgi tüberkül tepelerinden hayali bir çizgi
çizilirse
çizilirse bukko-okluzal (B-O)bukko-okluzal (B-O) bir hat elde bir hat elde edilir ki, bu dental arkın genel formunu edilir ki, bu dental arkın genel formunu
ortaya çıkarır. Normal bir dental arkta bu ortaya çıkarır. Normal bir dental arkta bu
çizgi düzgün ve kesintisiz olarak uzanır çizgi düzgün ve kesintisiz olarak uzanır
Okeson JP: Management of Temporomandibular Disorders and Occlusion. 7th ed, St. Louis, Mosby, 2013.
Bukko-okluzal çizgi
Bukko-okluzal çizgi Linguo-okluzal çizgi
Santral fossa çizgisi
Okeson JP:
Management of Temporomandibular Disorders and
Occlusion. 7th ed, St. Louis, Mosby, 2013.
• Benzer bir şekilde maksiller posterior Benzer bir şekilde maksiller posterior dişlerin lingual tüberkül tepelerinden dişlerin lingual tüberkül tepelerinden
hayali bir çizgi uzatılırsa
hayali bir çizgi uzatılırsa linguo-okluzal linguo-okluzal bir çizgi (L-O)
bir çizgi (L-O) ortaya çıkar. Bu da ortaya çıkar. Bu da
maksilladaki genel ark formunu belirler maksilladaki genel ark formunu belirler
• Eğer üçüncü bir hayali çizgi mandibuler Eğer üçüncü bir hayali çizgi mandibuler ve maksiller posterior dişlerin santral ve maksiller posterior dişlerin santral
oluklarından geçirilirse,
oluklarından geçirilirse, santral fossa (C-santral fossa (C- F)F) çizgisi ortaya çıkar. Normal bir dental çizgisi ortaya çıkar. Normal bir dental
arkta bu çizgi de düzgün ve kesintisizdir arkta bu çizgi de düzgün ve kesintisizdir
ve ark formuna uyar ve ark formuna uyar
Karşıt dişler oklüzyon
ilişkisinde iken alt dişlerin
B-O çizgisi üst dişlerin C-F çizgisi ile;
üst dişlerin L-O çizgisi de alt dişlerin C-F çizgisi ile temas halindedir.
Karşıt dişler oklüzyon
ilişkisinde iken alt dişlerin
B-O çizgisi üst dişlerin C-F çizgisi ile;
üst dişlerin L-O çizgisi de alt dişlerin C-F çizgisi ile temas halindedir.
Okeson JP:
Management of Temporomandibular Disorders and
Occlusion. 7th ed, St. Louis, Mosby, 2013.
Ark Şekilleri
Ark Şekilleri
• Her iki çenenin kavisleri kapanış Her iki çenenin kavisleri kapanış durumuna
durumuna (okluzyona) (okluzyona) geldiklerinde, geldiklerinde, maksiller diş kavsi mandibuler
maksiller diş kavsi mandibuler
dişlerin üzerinden taşar ve sarkar.
dişlerin üzerinden taşar ve sarkar.
Gerek bukkalde ve gerekse labialde Gerek bukkalde ve gerekse labialde
görülen bu durum için
görülen bu durum için "overjet " "overjet " ve ve
"overbite"
"overbite" terimleri kullanılır. terimleri kullanılır.
Maksiller diş kavsinin bu şekilde mandibuler diş kavsinden daha geniş olması iki yararlı sonuç doğurmaktadır:
Maksiller diş kavsinin bu şekilde mandibuler diş kavsinden daha geniş olması iki yararlı sonuç doğurmaktadır:
1. Mandibulanın hareketleri sırasında bir hareket genişliği sağlanmaktadır.
2. Açma, kapama hareketleri sırasında yanakların, dudakların ve dilin araya sıkışma olasılığı azalmaktadır.
1. Mandibulanın hareketleri sırasında bir hareket genişliği sağlanmaktadır.
2. Açma, kapama hareketleri sırasında yanakların, dudakların ve dilin araya sıkışma olasılığı azalmaktadır.
Diş Kavislerinin Eğrisel Karakteri
Diş Kavislerinin Eğrisel Karakteri
• Sagittal düzlemde diş kavislerinin okluzal yüzeyi eğrisel karakterlidir. Mandibuler diş kavsinde bu eğrisellik içbükey, maksiller diş kavsinde ise dışbükey olarak kendini gösterir. Merkezi kapanış durumunda bu iki kurvatür birleşir.
• Sagittal düzlemde diş kavislerinin okluzal yüzeyi eğrisel karakterlidir. Mandibuler diş kavsinde bu eğrisellik içbükey, maksiller diş kavsinde ise dışbükey olarak kendini gösterir. Merkezi kapanış durumunda bu iki kurvatür birleşir.
Spee Eğrisi
Sagittal düzlemde dişlerin tuberkül tepelerinden geçen maksillada dışbükey,
mandibulada içbükey bir kurvature uyacak şekilde dizildiklerini tanımlayan bir kavramdır.
Spee Eğrisi
Sagittal düzlemde dişlerin tuberkül tepelerinden geçen maksillada dışbükey,
mandibulada içbükey bir kurvature uyacak şekilde dizildiklerini tanımlayan bir kavramdır.
Monson Eğrisi
Benzer bir ilişkinin frontal
düzlemde de var olduğunu ve dişlerin küresel bir yerleşim
gösterdiğini tanımlayan bir olgudur.
Monson Eğrisi
Benzer bir ilişkinin frontal
düzlemde de var olduğunu ve dişlerin küresel bir yerleşim
gösterdiğini tanımlayan bir olgudur.
Dentisyonun eğrisel karakteri Dentisyonun eğrisel karakteri
• Bir dişin herhangi bölümünde (kron, kök) Bir dişin herhangi bölümünde (kron, kök) eğrisel yüzeyler vardır.
eğrisel yüzeyler vardır.
• Diş kavisleri eğrisel karakterdedir Diş kavisleri eğrisel karakterdedir (hiperbolik, elips).
(hiperbolik, elips).
• Mandibulanın ortaya koyduğu hareket Mandibulanın ortaya koyduğu hareket yolları eğrisel karakterlidir.
yolları eğrisel karakterlidir.
• Mandibuler ve maksiller kavislerin okluzal Mandibuler ve maksiller kavislerin okluzal yüzeyleri eğriseldir ve kapanışta bu eğriler yüzeyleri eğriseldir ve kapanışta bu eğriler
birleşerek
birleşerek SpeeSpee eğrisini oluştururlar. eğrisini oluştururlar.
• Dişlerin eğrisel karakterli olan uzun Dişlerin eğrisel karakterli olan uzun
eksenleri kendi aralarında bir paralellik ve eksenleri kendi aralarında bir paralellik ve
konsantrik bir yerleşim gösterirler.
konsantrik bir yerleşim gösterirler.
• Dişlerin okluzal ve insizal yüzeyleri de Dişlerin okluzal ve insizal yüzeyleri de
eğrisel karaktere sahip olan içbükeylik ve eğrisel karaktere sahip olan içbükeylik ve
dışbükeylikler içerirler. Fonksiyonel dışbükeylikler içerirler. Fonksiyonel
hareketler sırasında temasa gelen bu hareketler sırasında temasa gelen bu
eğrisel yüzeylerdir.
eğrisel yüzeylerdir.
