GGY 210
Kent Ekonomisi ve Yönetimi
Prof. Dr. Ruşen KELEŞ
Takdim Planı
- Konut ve ekonomi
- Kent yönetimlerinin kendi başlarına çözmekte zorluk çektikleri barınma gereksinmesinin karşılanmasında devlere düşen görevler.
- Bir yandan kaçak yapılaşmayı ve gecekondulaşmayı önlemek, bir yandan da dar gelirli ve yoksul sınıfların konut gereksinmelerini karşılamak için izlenecek politikaların neler olduğu.
Kalkınma ve Konut
• Konut, bir toplumsal bir sorun olduğu kadar hatta ondan da fazla, bir ekonomik kalkınma sorunudur. Geniş kitlelerin yetersiz barınma koşulları içinde yaşamaları, toplumsal barış ve huzuru bozan bir etmendir. Bunun gibi, konut koşullarının yetersizliğinin ve konut yatırımlarının ulusal gelir içindeki payının, ekonomik kalkınma bakımından doğurduğu önemli sonuçlar vardır.
• Konutun gerçek niteliği, onun kalkınma ile ilişkisinin kurulmasında yaşamsal bir önem kazanır. Çünkü, eğer konut bir yatırım malı ise gelişmesini hızlandırmak isteyen, kaynakları sınırlı bir ülkede konuta yatırım yapmaktan kaçınılmayacaktır.
Eğer konut bir tüketim malı ise, sınırlı kaynakların daha başka alanlara, daha verimli yatırım alanlarına kaydırılması daha gerçekçi olur.
• Konutun bir yatırım malı mı, yoksa tüketim malı mı olduğu yolundaki tartışma, konut yatırımlarının
verimliliğiyle yakından ilgilidir.
• Konut yatırımlarının ekonomik kalkınma bakımından
taşıdığı önem üzerinde ekonomik plancılar ile toplumsal plancılar genellikle görüş ayrılığı içindedir.
• Ekonomik plancılar, konut yatırımlarını az verimli, sermaye hasıla katsayısı yüksek ve dolayısıyla
ekonomik kalkınma yönünden yeğlenmemesi gereken bir yatırım alanı olarak görürler. Konut yatırımlarını, dış ödemeler dengesine bir katkısı olmayan, tersine,
enflasyoncu etkileri olan yatırımlar sayarlar.
• Bir grup yazar, huzur ve güven sağlayan bir konutun ve çevrenin içinde yaşayan insanların verimliliğini artırdığı görüşünü savunurlar. Bunlara göre, rahat
yaşanabilir bir konutun ekonomiye katkısı yalnız içinde yaşayanların verimliliğini artırması değil, fakat aynı zamanda artan konut yatırımlarının yapı gereçleri
mefruşat ve benzeri konuta yakın kesimlerdeki istemi ve iş olanaklarını da artırmasıdır.
• Konut ve konuta ilişkin çevrenin savsaklanması, ileride temizleme, yenileme ve yeniden imar gibi kent planlamasının doğası gereği pahalı olan araçlarına
başvurmayı gerekli kılar. Şu halde bu harcamaları zamanında yapmayı göze almakla, ekonomi ileride katlanmak zorunda olduğu birtakım yüklerden kurtulmuş olmaktadır.
• İkinci gruptaki görüşleri savunanlar, konut yatırımlarının yalnız ekonomik açıdan değil, aynı zamanda toplumsal nedenlerle de savunulması gerektiği görüşündedir.
• Konut yatırımlarının özellikle gelişmekte olan ülkelerde göz ardı edilemeyecek önemde istihdam artırıcı etkileri vardır.
• Her ülke, konut alanında kendi özel koşullarına uygun gelen bir yol tutmaktadır. Ama ulusal gelirden konuta ayrılacak payın
saptanmasında, işgücünün verimliliği önemli bir ölçüt rolü oynamaktadır.
• Konut yatırımları, ekonominin belli bir kesimindeki iş
gücünün verimliliğini ne kadar artırıyorsa, o kesimde çalışan işçilerin barınma koşullarının iyileşmesine o ölçüde fazla
yatırım yapmak yerinde sayılmaktadır.
• Konut yatırımlarının konuttan başka kesimlerdeki işgücünün marjinal verimliliğine yapacağı katkı, konut dışında kalan kesimlerdeki marjinal hasıladan yüksek olmalıdır ki, konut yatırımları ekonomik yönden haklı çıkarılmış olsun.
• Birleşmiş Milletler yayınları, ülkeden ülkeye değişiklikler göstermekle beraber konut yatırımları oranlarının genellikle gayrisafi milli hasıla içinde %2 ile %5, tüm yatırımlar içinde ise
%25 ile %30 arasında değiştiğini göstermektedir.
• Konut ve onunla yakından ilgili bulunan kesimlerin geniş yatırım kaynakları tüketmek dışında istihdam da yaratmakta olmaları, verimliliği etkilemeleri, devletin ve kamu kuruluşlarının bu
kesimlere geniş ölçüde karışmalarına yol açmaktadır.
• Gelişmekte olan ülkelerde çalışmayan ya da az çalışan nüfusun kendi konutunun yapımına kendi gücü ile katılmasının kamusal kuruluşlarca desteklenmesi, bir başka deyişle, destekli imece yönteminden
yararlanılmasına, konut sorununun çözümlerinden biri gözüyle bakılmaktadır.
• Yerli yapı gereçleri kullanılması ve alışılagelmiş yapı sistemlerinden fazla uzaklaşılmaması da, konut sahibi yapmak için izlenen bir yol da, ailelerin gereksinme duydukça genişletebilecekleri çekirdek ya da nüve konular yaparak konut mal oluşunun aile bütçelerindeki yükünü azaltmaya
çalışmışlardır.
