GGY 210
Kent Ekonomisi ve Yönetimi
Prof. Dr. Ruşen KELEŞ
Takdim Planı
- Kent, kentleşme ve ekonomi ilişkileri
- Kent ve kentleşme kavramlarının tanımı, yeryüzünde ve Türkiye’de kentleşme hareketlerinin özellikleri.
- Kentleşmenin ekonomik nedenleri ve sorunları.
- Kentlerde işsizlik ve gizli işsizlik.
- Kentleşmeden doğan ekonomik sorunlarının çözüm yolları
• Kentler kendilerini yönetebilme becerisine sahip yönetim merkezleri olmaları yanında ekonomik faaliyetlerin merkezi olma misyonlarıyla da öne çıkmaktadırlar.
• Mal ve hizmet üretme işlevlerinin yoğunlaştığı ve
buna bağlı olarak demografik yapılarının diğer yerlere göre dinamik bir karakter gösterdiği mekânlardır.
Giriş
• Kentsel gelişmenin sürdürülebilir bir seviyede
tutulması, refah standardının içinde yaşayan toplumun tüm katmanlarına yaygınlaştırılması, kentsel kaynaklı sorunların en aza indirgenerek memnuniyetin
arttırılması, ekonomik faaliyetlerin düzenlenmesinde kentin ekonomi yönetimi ve politikalarının önemli bir fonksiyon üstlendiğini söyleyebiliriz.
Kentleşmenin Ekonomik Nedenleri
• Kentleşmenin ekonomik nedenlerinden bir kısmı, köylü nüfusu
köyünden iten, tarım kesimin içinde bulunduğu koşullardan kaynak alan nedenlerdir. Bunlara itici etmenler ya da olumsuz göç nedenleri adı da verilebilir.
• Köylerden kentlere doğru bir nüfus hareketinin başlaması, tarımda bir üretim fazlasının artık ürünün elde edilmesine bağlıdır. Bu ise, tarımda daha çok anamal kullanılmasını, daha üstün teknoloji ve girişim gücüyle üretimde bulunulmasını gerektirir.
• Tarımda çağdaş üretim araçlarının kullanılması,
makinenin tarıma girmesi, tarımsal üretim sürecinin her aşamasında ilkel yöntemlerin terk edilmesi; buna karşılık üretimi etkileyen yeni girdilerin artan oranda kullanılması, tarımda çalışmasına gereksinme
duyulan insan gücü miktarını azaltmaktadır.
• Kısacası, kapitalistleşmiş tarım işletmeleri,
tarımdaki işgücünün azalmasını özendirici etkide bulunmaktadır.
• Özellikle, az gelişmiş ülkelerde tarımın verimliliği ve kişi başına düşen tarımsal gelir köylüyü köyünde tutmaya
yetmeyecek kadar düşüktür. Gerek bu yetersiz gelirin, gerekse toprak mülkiyetinin dengesiz dağılımı, tarım topraklarının çok parçalanmış olması, iklim koşulları ve erozyon, bu itici
etmenleri güçlendiren nedenlerdir.
• Ekonomik nedenlerden bir diğer bölümü ise, köyünde
beslenemeyen gelecek için güvence bulamayan nüfusu kent özekliklerine çeken nedenlerdir. Bunlara çekici etmenler ya da olumlu göç nedenleri adı verilmektedir.
• Sanayileşmekte olan toplumlarda kentlerdeki iş olanakları köylük yerlere oranla daha hızlı çoğalır. Ekonomik gelişmeyle birlikte kişi başına düşen gerçek gelir yükseldikçe kentlerde üretilen mal ve hizmetlere duyulan istem, tarım ürünleri istemine oranla fazla olmaktadır.
• Üçüncü olarak, çeşitli ekonomik etkilerin belli bir özekte yığılma sonucunda sağladıkları kimi üstünlükler vardır ki, bunlara da kentleşme biriktirimleri adı verilmektedir.
• Ucuz ve kullanışlı bir ulaşım sistemi, işyeri yapmak için elverişli arsa ve arazi, çeşitli yardımcı hizmetler, araştırma ve eğitim kolaylıkları, yedek hammadde stokları yapma olanağı bu üstünlüklerden birkaçıdır.
• Kentleşme biriktirimleri, kent büyüdükçe bir noktaya kadar artar. Kentleşmenin dördüncü üstünlüğü de,
özellikle emek ve girişim gücünde olduğu gibi, ekonomik üretim etmenlerinin kentlerde ucuz ve kolay bulunması olanağıdır.
• Kentler çok sayıda yetenekli ve nitelikli insan gücünün kolay bulunduğu yerleşmelerdir. Bu yargı, kadın insan gücü sunusu bakımında da doğrudur.
• Sendikalar gibi kentsel örgütler kentteki emeğin fiyatını kırsal alanlara oranla yükseltmiştir.
• Son olarak, kentte yaşayan insanlar daha geniş gelişme olanaklarının yanı sıra köylerde bulmaları güç olan türlü mal ve hizmetlerden yararlanabilirler.
• Kentlerin sunduğu bütün bu göreceli ekonomik üstünlükler, kent büyüdükçe artar ve daha fazla sayıda bireyi kırsal
alanlardan kentlere doğru çeker.
