TÜRKĠYE CUMHURĠYETĠ MARMARA ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
14–16 YAŞ ERKEK BASKETBOLCULARDA TEK EKLEMLİ KUVVET ÇALIŞMALARI İLE ÇOK EKLEMLİ FONKSİYONEL
KUVVET ÇALIŞMALARININ PERFORMANSA ETKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
PINAR ESKĠKAYA YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
HAREKET VE ANTRENMAN ANABĠLĠM DALI
DANIġMAN
Yrd. Doç. Dr. Ġrfan GÜLMEZ
ĠSTANBUL-2011
ii
iii BEYAN
Bu tez çalıĢmasının kendi çalıĢmam olduğunu, tezin planlanmasından yazımına kadar bütün aĢamalarda etik dıĢı davranıĢımın olmadığını, bu tezdeki bütün bilgileri akademik ve etik kurallar içinde elde ettiğimi, bu tez çalıĢmasıyla elde edilmeyen bütün bilgi ve yorumlara kaynak gösterdiğimi ve bu kaynakları da kaynaklar listesine aldığımı, yine bu tezin çalıĢılması ve yazımı sırasında patent ve telif haklarını ihlal edici bir davranıĢımın olmadığı beyan ederim.
21.12.2011 PINAR ESKĠKAYA
iv TEŞEKKÜR
ÇalıĢmamda bana rehberlik ederek yol gösteren danıĢman hocam Sayın Yrd.Doç. Dr. Ġrfan GÜLMEZ „e,
Test ölçümlerimde yardım eden Ç.Ü. Öğr. Gör. Cenab TÜRKERĠ‟ne,
Manevi desteğini esirgemeyen değerli hocalarım M.Ü. ArĢ.Gör. Dr.Müfide YORUÇ ÇOTUK‟a ve M.Ü. ArĢ.Gör. Dr. Asiye Filiz ÇAMLIGÜNEY‟e,
Asspor ve Çınarlıspor sporcularına, velilerine ve kulüp baĢkanlarına,
Her zaman yanımda olan sevgi ve desteğini esirgemeyen canım aileme ve dostlarıma teĢekkür ederim.
v
İÇİNDEKİLER
TEZ ONAYI ii
BEYAN iii
TEŞEKKÜR iv
İÇİNDEKİLER v
KISALTMALAR VE SİMGELER LİSTESİ viii
RESİMLER LİSTESİ ix
TABLOLAR LİSTESİ x
ÖZET xi
SUMMARY xii
1. GİRİŞ VE AMAÇ 1
2. GENEL BİLGİLER 4
2.1. Basketbolun Tanımı ve Özellikleri 4
2.2. Kuvvetin Tanımı ve Kuvveti Etkileyen Faktörler 5 2.2.1.Kuvvet Türleri, Antrenman ve Yüklenme
Yöntemleri 6
2.3. Gençlerde Kuvvet GeliĢimi 8
2.3.1.Çocuklarda ve Gençlerde Maksimal Kuvvet
GeliĢimi 9
2.3.2.Çocuklarda ve Gençlerde Çabuk Kuvvet GeliĢimi 9 2.3.3.Çocuklarda ve Gençlerde Kuvvette Devamlılık
GeliĢimi 10
2.4.Kuvvet Antrenmanı Egzersizleri 11
2.4.1.Kondisyon Makinelerinde Yapılan Kuvvet
AntrenmanınınAvantajı ve Dezavantajı 12
2.4.2.Serbest Ağırlıklarla Yapılan Kuvvet
Antrenmanının Avantajı ve Dezavantajı 14 2.4.3. Kondisyon Makinelerinde ve Serbest Ağırlıklarda
Kuvvet Kazanımının Kullanımı 16
vi 2.4.4. Kondisyon Makinelerinde Kuvvet Kazanımının Spor
Performansına Aktarılması 17
2.4.5. Serbest Ağırlıkların Kuvvet Kazanımının
Spor Performansına Aktarılması 17
2.4.6. Serbest Ağırlık Antrenmanının Uygunluğu 19 2.4.7. Kondisyon Makinelerinin Halk Arasında Uygun
Olmasının Nedenleri 19
2.5. Gençlerde Kuvvet Antrenmanı 20
2.6. Basketbolda Kuvvet Antrenmanı 23
2.6.1. Basketbol Sezonu Evreleri ve Kuvvet ÇalıĢmaları 24 2.6.1.1. HazırlıkDönemi (Sezon Öncesi) 24 2.6.1.2. Müsabaka Dönemi (Sezon Ġçi) 25 2.6.1.3. Müsabaka Sonrası Dönem (Sezon Sonrası) 25
3. GEREÇ VE YÖNTEM 26
3.1. AraĢtırma Modeli 26
3.2. AraĢtırma Grubu 26
3.3. Veri Toplama Araçları 30
3.4. Verilerin Toplanması 30
3.4.1. Testler 31
3.5. Verilerin Analizi 34
4. BULGULAR 36
5. TARTIŞMA VE SONUÇ 42
5.1. Sonuç 51
5.2.Öneriler 52
6. KAYNAKLAR 53
7. EKLER 65
7.1 Kondisyon Makinesi Grubu Öğrenci Veli Ġzin Formu 65 7.2 Kondisyon Makinesi Grubu Kulüp Ġzn Formu 66
vii 7.3 Serbest Ağırlık Grubu Öğrenci Ġzin Formu 67 7.4 Serbest Ağırlık Grubu Kulüp Ġzin Formu 68 7.5 Kontrol Grubu Öğrenci Veli Ġzin Formu 69
7.6 Kontrol Grubu Kulüp Ġzin Formu 70
7.7 Etik Kurul Onayı 71
7.8 ÖzgeçmiĢ 72
viii
KISALTMALAR VE SİMGELER
p: Anlamlılık değeri Ort: Ortalama
s.: Sayfa
sd: Serbestlik derecesi
t: t testinin değeri
MT: Maksimum tekrar
KM: Kondisyon Makinesi
ix
RESİMLER LİSTESİ
Resim 1 Boy ve ağırlık ölçümü 30
Resim 2a. 30 metre sürat testi ölçümü 31 Resim 2b. 30 metre sürat testi ölçümü 31 Resim 3. Dikey sıçrama test ölçümü 32
Resim 4a. ġut testi ölçümü 33
Resim 4b. ġut testi ölçümü 33
Resim 5. Past testi ölçümü 34
x TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1. AraĢtırma Modelimizin Simgesel Görünümü 26 Tablo 2. Kondisyon Makinesi ve Serbest Ağırlık Kuvvet Antrenmanı
AlıĢtırma Seçimi ve Ġlgili Kaslar 28
Tablo 3. I. Deney Grubu: Kondisyon Makinesi Kullanılarak Antrenman
Uygulayanlar 29
Tablo 4. II. Deney Grubu: Serbest Ağırlık Kullanılarak Antrenman
Uygulayanlar 29
Tablo 5. Grupların YaĢ ve Antropometrik Ölçüm Ortalamaları 36 Tablo 6. Dikey Sıçrama Testi Değerlendirme ve KarĢılaĢtırmaları 37 Tablo 7. 30m Sürat Testi Değerlendirme ve KarĢılaĢtırmaları 38 Tablo 8. ġut Testi Değerlendirme ve KarĢılaĢtırmaları 39 Tablo 9. Pas Testi Değerlendirme ve KarĢılaĢtırmaları 40 Tablo 10. Ön test - son Test Farkları 41
xi
ÖZET
Bu araĢtırmanın amacı, 14-16 yaĢ erkek basketbolcularda kondisyon makinesi ve serbest ağırlıklarla yapılan kuvvet antrenmanlarının basketbol performansına etkisinin incelenmesidir.AraĢtımaya adelosan dönemi 27 sporcu katılmıĢtır. Test öçümleri 26 sporcu ile tamamlanmıĢtır.Uygulama grubu, 9 sporcu kondisyon makinesiyle, 9 sporcu serbest ağırlıklarla uygulanan 8 haftalık (haftada 2 gün, günde 1 antrenman saati) kuvvet antrenmanına katılmıĢtır.Kontrol grubu (9 Sporcu) 8 haftalık sürede basketbol teknik ve taktik antrenmana katılmıĢtır. Her grup çalıĢma öncesi ve sonrası motor beceri ve teknik testlere tabii tutulmuĢtur. Grupların ön test ve son test değerleri Wilcoxon(Non-parametric),gruplar arasındaki karĢılaĢtırmalarda Kruscal-Wallis(Non-parametric) testi kullanılmıĢtır.Analiz sonuçlarına göre; 8 haftalık süreç sonunda kondisyon makinesi ve kontrol grubunda dikey sıçrama değerlerinde anlamlı geliĢme görülmezken, serbest ağırlık grubunda dikey sıçramada anlamlı geliĢim gözlenmiĢtir (p<.05). 3 grup arasında, 30 metre sürat, Ģut ve pas testlerinde anlamlı geliĢme gözlenmemiĢtir (p>.05).Elde edilen bulgular ıĢığında adelosan dönemi sporcularda uygulanan 8 haftalık serbest ağırlık grubuna uygulanan kuvvet antrenmanın 30 metre sürat, Ģut ve pas testi dıĢında serbest ağırlık grubunda dikey sıçrama üzerine olumlu etkileri olduğu tespit edilmiĢtir.
Anahtar Sözcükler: Basketbol, Kuvvet, Makineler, Performans.
xii
SUMMARY
THE EFFECTS OF SINGLE JOİNT EXERCİES AND MULTİ-JOİNT FUNCTIONAL STRENGTH EXERCİSES ON PERFORMANCE OF CHİLDREN AGED 14-16 MALE BASKETBALL PLAYERS
The purpose of this study, is to investigate the effects of the strength trainings, performed with the use of condition machine and free weights by 14-16 year-old male basketball players, on basketball performance.27 adolescent basketball players participated in the study. Test measurements were completed with 26players.
Application group, 9 of them with condition machines, 9 of them with free weights, joined a 8 week-force (strength) training (2 days per week, training hours 1 a day) The control group (9 players) also participated in a 8-week basketball technical and tactical training. Each working group has been tested before and after the trainings for the motor skills and technique. While comparing between the groups‟ pre-and post-test values Wilcoxon(Non-parametric)test was used and while comparing the groups, Kruscal-Wallis(Non-parametric)test was used. According to the results of the analysis, at the end of the 8-week period while there was no significant improvement in the vertical leap values for the machine and control groups, a significant improvement was observed in the vertical bounce for the free weights group (p <.05).
Among the 3 groups, a significant improvement wasn‟t observed (p> .05) in 30- meter sprint, shooting and passing tests. Acoording to the analysis of the data obtained during the study, it can be said that the 8-week strength training which was applied to the free weights group of the adolescent basketball players had beneficial effects on vertical jump smash but not on the 30-meter sprint, and past test.
Keywords: Basketball, Strength, Machines, Performance.
1
1. GİRİŞ VE AMAÇ
Kuvvet parametresi her spor dalında olduğu gibi basketbolda da önemli bir yer tutar. Kuvvet antrenmanı programı içerisinde bir kuvvete direnmeyi ve yetenek kullanımını arttırmak için kullanılan özel bir kondisyon formu içerisinde direnç metotları kullanılır ve kuvvet antrenmanları direnç antrenmanı olarak da tanımlanabilir. Direnç antrenmanlarının ana hedeflerinden biri de kuvvetin geliĢtirilmesidir (Dreger, 2005). Ayrıca, direnç antrenmanının performansı arttırdığı ve sağlık açısından pek çok konuda katkı sağladığı gözlenmiĢtir (Muratlı ve ark.2000a ).
Kuvvet; biyomekanik açıdan değerlendirildiğinde, kuvvet uygulama hareketleri, beceride istenilen etkiyi yaratmak açısından son derece önemlidir.Kuvvet uygulama hareketleri değiĢik Ģekilde ortaya çıkar. Bu hareketler, basketbolda turnike atıĢındaki hız alma koĢusu, sıçrama ve kol hareketleri gibi birbirini izleyen hareketleri içerir. Kuvvet antrenmanında, ağırlık kaldıran sporcunun kuvvet uygulama hareketleri sonucunda sporcunun, bacaklarındaki, sırtındaki, kollarındaki ve omuzlarındaki kasların aynı anda kasılması ile gerçekleĢir (Muratlı ve ark 2000a).
Uluslararası kuvvet ve kondisyon birliği (NSCA), çocuklara uygulanan kuvvet antrenmanının doğru bir yöntemle uygulandığında güvenliği olduğu, kuvvetlerinde artıĢ sağlayabileceği, motor becerilerinde, spor performanslarında artıĢa yardımcı olacağını ve uyguladıkları spor branĢında sakatlıklardan korunmayı sağlayacağını öngörmektedir (Faigenbaum et al 2009f).
Ergenlik çağı çocukluk ile yetiĢkinlik arasındaki dönemdir ve kızlarda 12-18 erkeklerde 14-18 yaĢ aralıklarını içerir ve gençlerde kuvvet antrenmanı popülaritesini arttırmaktadır.Bu dönemde kuvvet antrenmanı, direnç yüzdelerinin geniĢ açısının geliĢen kullanımını içeren özel bir kondisyon yöntemidir ve sağlığı, beden formunu, spor performansını arttırmak için uyarlanan antrenman modellerinin bir çeĢididir (Faigenbaum et al 2009f).
2 Son 15 yılda yapılan çalıĢmalar gençlerde uygulanan kuvvet antrenmanının yararlı olacağını kanıtlamaktadır.Kuvvet antrenmanı çocuklarda ve gençlerde kas kütlesinde küçük kuvvet artıĢlarıyla beraber motorsal koordinasyonda, motorsal aktivasyonda ve sinirsel uyumda artıĢ göstermektedir.Gençler üzerindeki kuvvet antrenmanları ile ilgili çoğu çalıĢma, kuvvet antrenmanlarının kas kuvveti ve motorsal performans üzerinde olumlu etkileri bulunmuĢtur (Ignjatovic, Radovanovic and Stankovic 2007).
Kuvvet antrenmanlarında en çok uygulanan iki yöntem vardır.Bunlar, tek eklemli kuvvet antrenmanları ve çok eklemli kuvvet antrenmanlarıdır.Tek eklemli kuvvet antrenmanları tek bir kas grubunu kuvvetlendirmek için kullanılırken, daha çok kondisyon makinalarında kasın izole edilerek yapıldığı çalıĢmalardır. Çok eklemli kuvvet antrenmanları ise; vücut ağırlığı, dambıl, ağırlık tabakları, barlar, sağlık topları gibi malzemelerin kullanılarak uygulandığı, büyük eklem hareket geniĢliğinde yapılan, bir hareket yapılırken vücutta bir çok kasın da harekete katkı sağladığı alıĢtırmalardır.
Kondisyon makinesinde yapılan egzersizler tek ekleme ya da büyük kas gruplarında etkili olurken, serbest ağırlıklarla yapılan çok eklemli egzersizler ise; tek eklemli ya da büyük kas grupları yanı sıra bir çok kas üzerinde daha baskındır (Haff 2000). Tek eklemli egzersizler hedef alındığında özel bir kas grubu için kullanılır ve uygulanan teknik ve yeteneği azaltmasından dolayı daha az sakatlık riski olacağına inanılmaktadır(Kramer and NA 2004).
Serbest ağırlıklar kullanılarak yapılan çok eklemli egzersizler ise daha çok sinirsel aktivasyon ve koordinasyon gerektiren hareketleri kapsamaktadır.Daha geniĢ kas kütlesine hâkim olduğu için bu egzersizler genellikle kas kuvveti ve gücü arttırmak için en etkili egzersizler olarak dikkate alınır.Bu egzersizlerin en uygun kazanımı için gerekli olabilecek egzersiz performansını maksimum düzeye çıkartmak için kas kuvvetinde hipertrofide ve güçte artıĢ göstermektedir.Serbest ağırlıklarla yapılan çok eklemli egzersizler geniĢ olarak güç antrenmanlarında kullanılır.
3 Bu egzersizlerin kapsamı çabuk kuvvet üretimini gerektiren egzersizler kadar gereklidir (Kramer and NA 2004).
Bir çok kuvvet ve kondisyon uzmanları hem serbest ağırlıkları hem de kondisyon makinelerini kuvvet, güç ve sporcunun performansını geliĢtirmek için kullanırlar. Her iki modelin de yararları olduğu birçok bilim adamı ve antrenörler tarafından kabul görmektedir. Her iki yöntem için farklı görüĢler vardır ve her iki yöntem de amaçlanan kas grubundaki kuvvet artıĢında etkilidir (Kramer and NA 2004).Ancak her iki yöntemin de aynı çalıĢmada karĢılaĢtırıldığı araĢtırmalar çok azdır.
ÇalıĢmamızın amacı, basketbolda kondisyonmakinesi ve serbest ağırlıklarla uygulanan direnç antrenmanlarının Ģut, pas, sürat ve dikey sıçramaya olan etkilerini değerlendirerek, Türk basketbolunda yapılan direnç antrenman uygulamalarına yeni bir yaklaĢım getirmektir.
4
2. GENEL BİLGİLER
2.1. Basketbolun Tanımı ve Özellikleri
Basketbol, dayanıklılık, kuvvet, sürat, beceri ve hareketlilik gibi fiziki özellikleri çocukluk ve gençlik çağlarından baĢlayarak amaçlı çalıĢmalarla istenilen bir biçimde geliĢtirilerek, yetiĢkinlik çağında da pekiĢtirilerek üstün bir düzeye getirilen bir takım sporudur (Sevim 1997b). Bu spor 28 x 15 m ölçülerinde bir alanda her biri 5‟er kiĢiden oluĢan iki takım arasında oynanmaktadır. Bu oyun her biri 10‟ar dakika olan 4 periyottan ve topun oyun içerisinde olduğu toplam 40 dakika süre içerisinde gerçekleĢmektedir. Oyunun amacı, her takımın rakip takım alanında bulunan 3.05 m yüksekliğindeki sepete top atıĢıyla sayı yapma esasına dayalıdır.
Oyunun kısa sürede, dar alanda teknik becerilerin yanı sıra hava hâkimiyetine dayalı olmasından ötürü oyuncuların fiziki, fizyolojik ve motorik özelliklerine bağlı karakteristiğini belirginleĢtirmektedir (Korkmaz 2006).
Basketbolda oyuncu ne kadar iyi top sürebilir, isabetli Ģut atar ve baĢarılı paslar gerçekleĢtirirse, maçta kalma süresi o kadar artar (Göllü 2006, ġen 2000).
Basketbol oyuncusu, fiziksel uygunluk açısından birçok bileĢenden etkilenmektedir bunlar;
DolaĢım-Solunum Sistemi
Kas Gücü
Kas Dayanıklılığı
Esneklik
Vücut Kompozisyonudur (Dündar 1999, Göllü 2006).
5 2.2. Kuvvetin Tanımı ve Kuvveti Etkileyen Faktörler
Kuvvet, maksimum efor sarf edilerek kısa bir zaman diliminde yapılabilen patlayıcı güç özelliğidir. Bu güç ve hız sporcuların sıçrama, fırlatma ve atma gibi aktivitelerinde kendini gösterir (Gallahue 1982).
Helmut‟a göre (1985) kuvvet, bir cismin Ģeklini, iĢ düzenini veya bulunduğu konumunu değiĢtirebilen etkiye denir.
Nett (1970) kuvveti bir kasın kasılma ve gevĢeme yoluyla belli bir dirence karĢı koyabilme yeteneği olarak açıklamıĢtır.
Meusel’e göre(Powera and Howley 1997) kuvvet, insanın temel özelliği olup, bunun yardımı ile beraber bir kütleyi hareket ettirebilmesi, belli bir direnci aĢabilmesi ya da kas gücü ile ona karĢı koyabilmesidir.
En geniĢ anlamda kuvvet kavramını, kuvvet insanın temel özelliği olup, bunun yardımıyla bir kütleyi hareket ettirir, bir direnci aĢar ya da onun kas gücü ile karĢı koyar düĢüncesi ile değerlendirmiĢtir (Sevim 2002d).
Kuvvet dar anlamda ise, kuvvet uygulayabilme yeteneği olarak tanımlanabilir.Ayrıca kuvvet antrenmanı bir kiĢinin yeteneğini bir güce karĢı sarf etmesi veya güce karĢı koymasını arttırtmak için kademeli dirençli metotların kullanımı olarak da tanımlanır.Kuvvet geliĢimi, yaĢ, vücut ölçüleri, fiziksel aktivite yaĢı ve çeĢitli büyüme fazlarına bağlıdır (Bomba 2003).
Kuvvet; biyomekanik açıdan değerlendirildiğinde, kuvvet uygulama hareketleri, beceride istenilen etkiyi yaratmak açısından son derece önemlidir (Muratlı, Çoban, Çetin 2000a).Antrenman programları içerisinde kuvvet antrenmanları da önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca kuvvet antrenmanı programı içerisinde bir kuvvete direnmeyi ve yetenek kullanımını arttırmak için uygulanan özel bir kondisyon formu içerisinde direnç metotları kullanılır ve kuvvet antrenmanları direnç antrenmanı olarak da tanımlanabilir (Holly et al 2003).
6 Kuvveti etkileyen birçok faktör vardır bunlar;
Fizyolojik etkenler,
Koordinatif etkenler,
Morfolojik etkenler,
Psikodinamik etkenler(Muratlı, Çoban ve Çetin 2000a).
2.2.1 Kuvvet Türleri, Antrenman ve Yüklenme Yöntemleri Kuvvet türleri4 sınıflama altında toplanabilir;
1. Sınıflama:
Genel Kuvvet: Bir spor türüne özgü olmayan, tüm kas gruplarının çok yönlü ürettiği kuvveti anlatır.
Özel Kuvvet: Bir spor branĢında gerekli olan kuvvet anlamına gelir.
2. Sınıflama:
Maksimal Kuvvet: Kasların yavaĢ kasılması ile ürettiği en büyük kuvvettir.
Çabuk Kuvvet: Belirli bir direnci, birim zamanda en sık yenen kuvvettir.
Kuvvette Devamlılık: Bir direnci uzun süre yenebilme özelliğidir.
3. Sınıflama:
Statik Kuvvet: Ġzometrik kas kasılması sonucunda ortaya çıkan kuvvettir
Dinamik kuvvet: Ġzotonik kas kasılmaları sonucu ortaya çıkan kuvvettir.
4. Sınıflama:
Absolut ( Mutlak ) Kuvvet: Tüm kasların en yüksek kuvvetidir.
Relatif ( Göreli) Kuvvet: Vücudun kilogramı baĢına ürettiği kuvvettir (Muratlı 2007c).
7 Kuvvet antrenmanlarında faydalanılan üç temel antrenman yöntemi vardır.
Bu üç farklı yöntem, üç farklı kuvvet özelliklerini içermektedir (Sevim 2002d).
a) Ġntensiv interval yöntemi: Çabuk kuvvet ve kısmen kuvvette devamlılık için yararlanılan antrenman yöntemi.
b) Ekstensiv interval yöntemi: Kuvvette devamlılık için yararlanılan antrenman yöntemi.
c) Tekrar yöntemi: Maksimal kuvvet ve patlayıcı kuvvet için yararlanılan antrenman yöntemi.
Maksimal( Temel) Kuvvet: Kasların geliĢtirebileceği en büyük kuvvettir.
Maksimal kuvvet antrenmanının ilkesi; yüklenme ne denli yüksek olursa, yorulma da o denli fazla olur (Sevim 2002d).Bu nedenle kuvvet antrenmanlarında istenen en uygun yüklenmeyi sağlamak gerekir. Genellikle temel kuvvet piramidal yöntemle geliĢtirilir. En çok kullanılan yöntemler Ģunlardır;
Piramidal Metot
Tekrar Metodu
Kısa Süreli Maksimal Uyumlar Metodu
Ġzometrik ÇalıĢmlar
Maksimal (Temel) kuvvet çalıĢmaları genellikle hazırlık evresinin ilk bölümünde yoğun olarak yaptırılır.ÇalıĢmalara baĢladıkça tekrar sayıları çok, yoğunluk azdır. ÇalıĢmalar ilerledikçe tekrar sayıları azaltılır ve yoğunluk yükseltilir (Sevim 1997b, Savucu 2001).
Çabuk Kuvvet: Sinir ve kas sisteminin yüksek bir kasılma hızı ile dirençleri yenebilme kuvvetidir.
Çabuk kuvvet kazandırıcı çalıĢma uygulanırken temel ilke; hafif yüklerden yararlanmaktır. Özellikle basketbolcular için uygulanacak ağırlık çalıĢmalarında en yüksek kuvvetin % 40 – 60 olmasında yarar vardır (Savucu 2001, Sevim 1997b).
8 Kuvvette Devamlılık: Sürekli kuvvet gerektiren çalıĢmalarda organizmanın yorulmaya karĢı gösterdiği direnç yeteneğidir. Kuvvette devamlılığı geliĢtirmek için çalıĢma, az yüklenme ve çok tekrar sırası ile yapılır. ÇalıĢmalarda yük yerine tekrarlar arttırılır. ÇalıĢma aralıksız uygulandığından kas dayanıklılığı sağlanır.Bu çalıĢmalar hazırlık evresinde ve müsabaka devresinde kullanılır (Savucu 2001, Sevim 1997b).
2.3 Gençlerde Kuvvet Gelişimi
Kuvvet geliĢimi Hettinger‟e göre11 yaĢından itibaren, Martin‟e göre10 yaĢlarından itibaren cinsiyet farklarının görülmeye baĢlaması ile hızlanan kuvvet geliĢimi, 13-14 yaĢlarında büyük bir geliĢim oranına eriĢir. Ancak bir çok araĢtırmacı 10 yaĢına kadar da kuvvet geliĢimini ortaya koymuĢtur. Bununla birlikte on yaĢ öncesi dönemde kas kütlesinde bir artıĢ olmadığı yine belirtilmektedir (Martin 1988a).
7-18 yaĢları arasındaki geliĢim profiline bağlı olarak, okul çocuğu çağı sonunda kuvvet yeteneğinin geliĢimi sınırlı kalır. Ek olarak yapılan kulüp çalıĢmaları bu dönemdeki çocuklarda önemli farklar oluĢturmaz. Bununla birlikte erkek ve kız çocuklarında (Antrenmanlı- Antrenmansız) geliĢim eğimi aynı değildir. Kulüplerde çalıĢan çocukların ortalama verim düzeyi biraz daha yüksektir (Letzelter and Kraft 1990). Kuvvet türlerinin dönemlere göre geliĢimleri farklılık gösterir (Muratlı 2007c).
Cinsiyetler arasındaki farklılık 14-17 yaĢları arasında çok büyüktür. 14 yaĢındaki bir kız çocuğunun olgunluk dönemi kuvvetinin %75 ini kazanmıĢ olduğu görülürken, aynı yaĢtaki erkek çocuğun kendi olgunluk çağı kuvvetinin ancak % 60'ına eriĢebildiği belirlenmiĢtir. Erkek çocuklarda ise kuvvette en büyük geliĢim hızına 13-15 yaĢları arasında eriĢmektedir. 11 yaĢında ise en düĢük orandadır (Muratlı 2007c).
9 Çocukların kuvvet kazanımları kalıcı bir özellik göstermektedir. YetiĢkinlerin aksine, antrenmana ara verilse bile kuvvette büyük düĢüĢler görülmemektedir (Martin 1988b).
Hipertrofi antrenmanı için, çocuk ve gençlerde haftada 2 kez kuvvet antrenmanı uygun düĢer. 6-8 haftalık düzenli antrenmandan sonra etkisi ortaya çıkar (Virgilo 1997).
2.3.1 Çocuklarda ve Gençlerde Maksimal Kuvvet Gelişimi
ġimdiye kadar yapılan araĢtırmalar bize maksimal kuvvet geliĢimi hakkında daha çok bilgi sahibi olmamıza olanak sağlamıĢtır. Okul çağındaki erkeklerde bu kuvvet türünde üç basamaklı bir geliĢim söz konusudur. 2. Okul çocuğu çağının baĢında dik bir artıĢ, sonunda yeniden yatay bir eğri çizer. 18 yaĢında genç erkeklerde kol ve bacaklarda maksimal kuvvet geliĢiminde en büyük değere eriĢir (Muratlı 2007c).
Okul çağından sonra az da olsa maksimal kuvvet artmaya devem eder. Bu geliĢim basamaklarını erkek çocuklarda, 10-13 yaĢları arasında geliĢim önceki dönemlere göre daha az olurken 13-14 yaĢında yeniden bir hız kazanır. Bu geliĢim hormonal düzeye bağlı olmakla birlikte antrenman ile geliĢen hipertrofi de geliĢimde etkindir (Muratlı 2007c).
2.3.2 Çocuklarda ve Gençlerde Çabuk Kuvvet Gelişimi
Çabuk kuvvet; Maksimal kuvvet ile paralel geliĢmez. Çabuk kuvvet kendi içerisinde bile kendi türlerine göre farklı geliĢim eğilimi gösterir (Muratlı 2007c).
10 Çocuk yaĢlarda sprint kuvvetindeki geliĢimin üç belirleyici bileĢeni vardır (Letzelter and Kraft 1990).
Ekstremitelerin büyümesi
Kasların geliĢimi
Adım frekansının artması ( amaca uygun hale gelmesi) (Muratlı 2007c).
Hem ekstremitenin büyümesi hem de kas geliĢimi yaklaĢık 13 yaĢından sonra dengelenir. Kızlar en iyi çıkıĢ hızına 14-15 yaĢlarında eriĢir. Erkeklerde ise okul döneminin baĢlangıcında 17-18 yaĢına kadar aynı Ģekilde artar (Muratlı 2007c) .
Yatay sıçrama ve dikey sıçrama kuvvetlerinin geliĢimi tipik bir benzerlik gösterir. Sıçrama kuvvetinde; sprint ve fırlatma kuvvetinin aksine, maksimal kuvvetle ve itme kuvveti ile uyumlu bir geliĢim gösterir (Letzelter and Kraft 1990).
Yeni baĢlayan sporcularda çabuk kuvvet antrenmanlarında daha çok genel alıĢtırmalar uygulanırken, özel kuvvet antrenmanlarında “Dinamik Uyum” ilkesine uyulur. Çabuk kuvvet antrenmanlarında yüklenme Ģiddeti arttırılarak, çocuğun maksimal kuvvet antrenmanı yapabilmesine hazırlık yapılmalıdır (Muratlı 2007c).
2.3.3 Çocuklarda ve Gençlerde Kuvvette Devamlılığın Gelişimi
Çabuk kuvvette devamlılık (mekik testi) tüm çocukluk süresince pozitif olarak geliĢmektedir. Test sonuçları kız ve erkek çocuklarda eĢit ölçüde artıĢ göstermektedir. 10 yaĢından sonra erkek çocukların çok az bir üstünlük sağladığı dikkat çekmektedir (Muratlı 2007c).
Maksimal kuvvete yönelik kuvvette devamlılık ölçümlerinde durum farklılık göstermektedir. Diekmann maksimalin %75 olan ek olan ek bir yükle mümkün olan en çok Benç-pres tekrarı uygulanır. Erkek ve kız öğrenciler arasında önemli fark bulunmaz (Muratlı 2007c).Sonuç olarak kuvvette yaĢ ve cinsiyet farklı görülmemiĢtir (Muratlı 2007c).
11 2.4 Kuvvet Antrenmanı Egzersizleri
Kuvvet antrenmanı kas kuvvetini ve kütlesini arttırmak için etkili bir metot olarak görülür.Sporculara kondisyon, sağlık ayrıca kassal ve ortopedik sakatlıklarda rehabilitasyon için kuvvet antrenmanı önerilir (Carpinalli and Robert 1998).
Kuvvet eğitimi, kiĢinin kuvvet dayanıklılığı ya da kullanma yeteneğini arttırmak için kullanılan dayanıklılık metodudur.Serbest ağırlık çalıĢmaları, kendi vücut ağırlığı, kondisyon makineleri ya da diğer aletlerle (Elastik bantlar, Jimnastik topu) yapılan çalıĢmalar kuvvet artıĢını ve aynı zamanda dayanıklılığı sağlar (Holly et al 2003).
Genel bir sıralama yapılacak olursa aĢağıdaki gibi sıralanabilir.
1-Kendi vücut ağırlığımızla (Ģınav) 2-EĢli alıĢtırmalarla
3-Küçük aletlerle (Sağlık topları ve dambıl)
4-Özel olarak geliĢtirilmiĢ kondisyon makineleri ve aletlerle yapılan egzersizler
5-Büyük ağırlıklarla (Halter ve özel ağırlıkları)
6-Derinlik sıçramaları ve Ģok çalıĢmalarıyla kombine olarak yapılabilmektedir (Sevim 1999c, TaĢer 2004).
Kuvvet antrenmanlarında kendi içerisinde birçok yöntem uygulanır. En çok uygulanan yöntemler kondisyon makineleri ve serbest ağırlıklardır. Bir çok kuvvet ve kondisyon uzmanları hem serbest ağırlıkları hem de kondisyon makinelerini kuvveti, gücü ve sporcunun performansını geliĢtirmek için kullanır.Hem kondisyon makineleriyle yapılan tek eklemli hem de serbest ağırlıklarla yapılan çok eklemli güçlendirme eğitimi egzersizleri hareketini bir atletin fiziksel geliĢimini kolaylaĢtıran genel aktivitelerdir (Mannie 2002).
12 Her iki modelinde yararları olduğu birçok bilim adamı ve antrenörler tarafından bilinir.Ancak her iki yöntem için farklı görüĢler vardır. Aynı zamanda serbest ağırlıkların ve kondisyon makinelerinin faydasını karĢılaĢtırmak zordur çünkü yapılan çalıĢmaların çoğu serbest ağırlıklar ve kondisyon makineleriyle beraber uygulanmıĢtır (Haff 2000).
Bir çok kuvvet ve kondisyon uzmanları hem serbest ağırlıkları hem de kondisyon makinelerini kuvvet, güç ve sporcunun performansını geliĢtirmek için kullanırlar. Her iki modelinde yararları olduğu birçok bilim adamı ve antrenörler tarafından bilinir.Ancak her iki yöntem için farklı görüĢler vardır(Haff 2000).
2.4.1. Kondisyon Makineleriyle Yapılan Kuvvet Antrenmanlarının Avantajları ve Dezavantajları
Harman‟a göre (Haff 2000);
Avantajları;
Kullanıcıları korkutmaz.
Her yönde kuvvet geliĢtirmek için dizayn edilmiĢtir.
Ağırlık değiĢimleri kolay ve daha çabuktur.
Gözleme ihtiyaç yoktur.
Daha az teknik bilgi gerektirir.
Büyük kas gruplarını çalıĢtırmak için daha kolaydır ve dairesel antrenmana izin verir.
Dezavantajları ise,
Ġzole edilmiĢ kas gruplarında çalıĢmaya olanak sağlar.
Patlayıcı kuvvete katkı sağlamaz.
Hareketlerin doğasına göre uyarlanamaz.
Sporun özelliği olan kas aktivasyonunu sağlamaz ve pahalıdır.
13 Wathen‟e göre (Haff 2000);
Avantajları;
Gözetmene ihtiyaç yoktur, genellikle kolay uygulanabilir ve güvenilirdir.
Kuvvet artıĢına dereceli olarak izin verir, daha az yer kaplar ve bazı hareketleri yapmak daha kolaydır.
Denge gerektirmez.
Dezavantajları ise,
Maliyeti arttırır,
Sadece 1 hareket uygulamaya izin verir ve esnekliği sağlamaz,
Herkese göre uygun değildir,
Bazı hareketleri nasıl yapacağını anlamak bir yardımcı olmadan zordur.
Çoğu araçlar 1 kas grubunu çalıĢtırır.
Denge gerektirmez, çökme, power clean gibi hareketleri kondisyon makinelerine uyarlamak imkânsızdır.
Kondisyon makinelerinin sürekli bakıma ihtiyacı vardır.
Carpinelli „e göre (Haff 2000); teorik olarak avantajı ve dezavantajı vardır ama serbest ağırlıklardan avantajı olduğuna dair güçlü bir bilimsel kanıt yoktur.
Stone‟ a göre (Haff 2000);
Kondisyon makineleri tek kas grubuna hitap ettiği için kas kütlesinde artıĢ avantaj olarak görülebilir.
Kondisyon makinelerininserbest ağırlıklardan daha güvenilir olduğu bir tartıĢma konusudur. Ancak bu varsayım için kanıt yoktur (Saunders 1980).
Serbest ağırlıklar kadarkondisyon makinelerinin de az ya da çok sakatlık durumları vardır. Sakatlıklar, zayıf teknik ya da kötü programlarla birleĢen kötü teknik ve antrenman yönteminin dikkatsizliği sonucudur.
14 2.4.2 Serbest Ağırlıklarla Yapılan Kuvvet Antrenmanlarının Avantajları ve Dezavantajları
Harman'a göre (Haff 2000);
Serbest ağırlıkların avantajları,
Vücudun geniĢ bir kısmını içeren egzersizler için kullanılır.
Patlayıcı egzersizlerde katkıda bulunur.
Hareketlerin doğasına benzetebilmek mümkündür.
Bir çok kas grubunun uyguladığı benzer kas aktivasyonu ve hareket açısı sağlar ve ucuzdur.
Dezavantajları ise;
Direnç hareketler aĢağı doğru inerken azdır.
Kondisyon makinelerinde geçen süre serbest ağırlıklarda daha fazladır.
Ağırlık tabaklarının yanlıĢ bir Ģekilde koyması sporcuya zarar verebilir.
Çoğu zaman gözetmen gerekebilir.
Kondiyon makinelerine göre daha çok teknik bilgi gerekir
Wathen'e göre (Haff 2000);
Serbest ağırlıkların avantajları,
Çok yönlü, ucuz, bir çok varyasyonunun olması.
Spor hareketlerinde denge ve koordinasyonun sağlanması.
Kuvvette küçük değiĢkenlere ve çok yönlü çalıĢmalara izin verir.
15 Dezavantajları ise,
Bazı hareketlerde gözetmene ihtiyaç duyulabilir.
Kondisyon makinelerinden daha çok yer kaplar.
Denge ve koordinasyon gerektirir, bazı hareketlerin uyarlanması serbest ağırlıklarla zordur ( leg curls, leg pres, calf raises..).
Serbest ağırlıkların avantajı ve dezavantajı hakkında bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır.Belki kondisyon makinelerine göre daha çok denge ve koordinasyon gerektirmektedir. Hem kondisyon makinelerinin hem de serbest ağırlıkların aletlerin kullanımından dolayı sakatlık riski olabilir (Carpinalli and Robert 1998).
Stone‟a göre serbest ağırlıkları barlar, ağırlık tabakları, sağlık topları ve vücut kütlesi bir diğer deyiĢle normal kuvvet oluĢumunu durdurmayan özgür vücut hareketleri olarak tanımlamaktadır. Serbest ağırlıklar ucuzdur.Kondisyon makineleri sınırlı hareketlere izin verirken serbest ağırlıklar birçok hareketlerin uygulanmasına olanak sağlamaktadır. Kondisyon makinelerinde her kiĢiye göre ayarlanma durumunda sıkıntılar olabilmektedir.Birçok kondisyon makinesi yetiĢkinlere göredir.
Çocuklara göre kondisyon makineleri bulunmamaktadır. Ancak serbest ağırlıklarda böyle bir sıkıntı yoktur. Birçok kas grubu ile yapılan ve küçük kas gruplarına yönelik yapılan egzersizlerde daha fazla enerji kullanımı vardır.Vücut kütlesi ve vücut kompozisyonu toplam enerji tüketiminden etkilenir. Böylece birçok kas grubu ile yapılan egzersizlerde vücut kompozisyonu ve metabolik adaptasyon daha çok etkilenir. Birçok kas grupları serbest ağırlıklarla uygulanabilir. Serbest ağırlıklarla yapılan egzersizlerde büyük kas kütlesi ve 4-8 küçük kas grubunun da çalıĢması mümkündür (örneğin çökme hareketi). Böylece zaman kazanımı olabilir (Haff 2000).
Serbest ağırlıklar hareket modelleri kadar hız ve güç geliĢimi parametlerini de (kuvvetin büyüklüğü, kuvvet geliĢimi aralığı, hız ve güç içerir (Haff 2000).
16 2.4.3 Kondisyon Makinelerinin ve Serbest Ağırlıkların Kuvvet Kazanımının Kullanımı
Harman (Haff 2000),serbest ağırlıklar kadar kondisyon makinelerindeki kuvvet kazanımının olduğunu belirtmektedir (Tomas and Ridder 1989,Hortobagyi, Katch and Lachance 1991, Jozsi et al 1999 ,Stanforth et al 1992,DeMichele et al 1997, Faigenbaum et al 1999). Serbest ağırlıklarla yapılan Bench-Pres ile kondisyon makinelerinde yapılan Bench-Pres‟i karĢılaĢtıran bir çalıĢma her iki egzersiz sırasında kas aktivitelerinin benzerlik derecesinin yüksek olduğunu göstermiĢtir.
Kuvvet kazanımlarında faklılık olmamıĢtır (McCaw and Friday 1994).
Wathen, kullanılan test metodu kullanılan kuvvet miktarına bağlı olarak, özel kurallar çok uygun olduğunu belirtmektedir (Wathen 1980a). Her iki yöntemde de test uygulandığında ve antrenman yapıldığında kondisyon makinelerine göre serbest ağırlıkların daha çok aktarma durumunun olduğunu gösteren birkaç kanıt vardır (Haff 2000).
Stonehem kondisyon makinelerinde hem de serbest ağırlıklarda kuvvet kazanımı olmasına rağmen, kuvvet kazanımı uygulanan test ile uygulanan egzersizin benzerliğine bağlı olduğunu belirtmektedir (Haff 2000). Uygulanan test ile egzersiz hareketlerinin uyumsuz olması sonucunda gruplar arasında farklılıklar görülmüĢtür.
Saunders (1980), Silvester ve arkadaĢlarının (1982) yaptığı bir çalıĢmaya göre antrenmanın dinamik testin izometrik olduğu bir durumda maksimal kuvvet kazanımında kuvvet kazanımının azalması ve gözlemlenen kuvvet azalımı gizlenebilmektedir (Messier and Dill 1985). Messier ve Dill‟e göre (Rutherford and Jones 1986)serbest ağırlıklarla yapılan çömelme hareketi ve kondisyon makinelerinde yapılan bacak itme (leg pres) hareketi ile yapılan antrenman sonucunda ölçülen kuvvet testinde kondisyon makinelerinde antrenman yapan grup test sırasında daha avantajlı olabilir çünkü antrenman yöntemi test modeli ile benzerdir.
17 2.4.4 Kondisyon Makinelerinin Kuvvet Kazanımının Spor Performansına Aktarılması
Harman, serbest ağırlıklarla yapılan egzersizlerin spor performansına etkisi olduğunu belirtmektedir. Kondisyon makinelerinin spor performansına etkisi konusunda az sayıda çalıĢma bulunmaktadır. Çünkü kuvvet kazanımının spor performansına etkisi hakkındaki çoğu çalıĢma ya sadece serbest ağırlıklar ya da kondisyon makineleri ve serbest ağırlıklarla kombine edilmiĢtir. Sadece kondisyon makinelerinin etkisini ayırmak zordur. Ancak serbest ağırlıklarla yapılan egzersizlerin dikey sıçrama ve bacak kuvvetinde geliĢme olduğunu gözlemleyen birkaç çalıĢma vardır (Wenzel and Perfetto 1992).
Wathen, her antrenman modeli mutlaka kuvvet kazanımı elde eder. Ancak spor performansı geliĢimi için uygulanan yeteneğe yönelik antrenmanlar spor performansında da önemli bir yere sahip olduğunu belirtmektedir (Haff 2000).
2.4.5 Serbest Ağırlıkların Kuvvet Kazanımının Spor Performansına Aktarılması
Harman‟a göre,serbest ağırlıkların spor performansını arttırdığına dair bolca çalıĢma bulunmaktadır (Voigt and Klausen 1990). Serbest ağırlık antrenmanının bir sonucu olarak spor performansının geliĢiminin birçok çalıĢma, kısa mesafe koĢusunda(Dintiman 1964), koĢu ekonomisinde(Johnson et al 1997), fırlatma hızında(Hoff and Almasbakk 1995,Newton and McEvoy 1994) yüzme hızında(Davis 1955,Jensen 1963) artıĢ göstermektedir. Serbest ağırlık antrenmanı dikey sıçrama yeteneğinde etkili olabilir çünkü çömelme (Squad) ve power clean gibi egzersizler dikey sıçrama mekaniğine uygun egzersizlerdir (Haff 2000).
Serbest ağırlıkla yapılan çömelme (Squad) hareketinin dikey sıçrama performansında izokinetik olarak uygulanan antrenmandan daha etkili olduğunu gözlenmiĢtir.(Dintiman 1964). Hepsinden önemlisi, çoğu spor performansı, dinamik, çok eklemli, çok planlı, denge gerektiren ve eksantrik ve konsantrik hareketleri içeren hareketler ile ilgilidir (Dintiman 1964, Michael et al 2000).
18 Serbest ağırlıkların ve kondisyon makinelerinin faydasını karĢılaĢtırmak zordur çünkü yapılan çalıĢmaların çoğu serbest ağırlıklar ve kondisyon makineleriyle beraber uygulanmıĢtır (Haff 2000).
Carpinelli, kuvvet antrenmanın eğer serbest ağırlıklarla çok eklemli bir çalıĢma yapılırsa, “Kuvvet ve Güç” aktarımının daha yararlı olacağını iddia etmekte ve kuvvet aktarımının spor hareketleri ve serbest ağırlıklarla yapılan egzersizlerin arasındaki sinirsel benzerliklerin olduğunu savunmaktadır (Garhammer 1981).
Stone ise serbest ağırlıkların daha iyi olduğunu veya kondisyon makineleriyle karĢılaĢtırıldığında daha iyi sonuçlar verdiğini iddia etmektedir (Fry, Powel and Kramer 1992).
Wathen ve Shutes düĢük Ģiddette ve yüksek Ģiddette yapılan çömelme hareketi sonucunda çömelme kuvvetinde artıĢ gözlemlemiĢtir (Wathen and Shutes 1982b).
Stone, bir kaç istisna ile kısa dönemde serbest ağırlıklarda dikey sıçramada yüksek değerler bulunmaktadır. Performansta kuvvet kazanımını arttırmak için yüklenilmesi gereken kinematik ve kinetik birçok parametre vardır (Haff 2000).
Bir çok ölçüm ve çalıĢma daha çok dikey sıçrama üzerine yapılmıĢtır. Bunun nedeni; serbest ağırlıklarla yapılan çalıĢmaların dikey sıçrama ile benzerlik göstermesidir (Wathen and Shutes 1982b). Antrenman içerisinde ağırlıklarla kullanılan metod ve model ile ilgilidir.Antrenmana uyum her zaman çok faktörlü olmasına rağmen, yardımcı olan unsurlardan biri de ağırlık kaldırma hareketleri ile dikey sıçrama arasında gözlemlenebilir hareket açısıdır (Drabik 1996, Harre 1982).
19 2.4.6 Serbest Ağırlık Antrenmanların Uygunluğu
Harman, bedenimizin uyum içinde çalıĢması için serbest ağırlıklar önemlidir.
Özellikle kaldırmalarda ve kuvvet gerektiren sıçrama ve kısa mesafe koĢuları gibi aktivitelerde önemli bir unsurdur. Barlarla yapılan antrenmanlar dikey sıçrama geliĢiminde kondisyon makinelerinden daha etkili olduğunu göstermiĢtir (Hortobagyi et al 1991).
Wathen, birçok kuvvet antrenmanları serbest ağırlıklarla ve kondisyon makineleriyle birleĢtirilmiĢtir. bazı egzersizler serbest ağırlıklarla uygulandığında daha etkili iken bazı hareketlerde kondisyon makinelerinde daha etkilidir.Genellikle seçilen antrenman modeli kiĢinin bireysel amacına uygun olarak seçilir (Haff 2000).
Stone, kondisyon makineleriyle yapılan birkaç egzersizin avantajlı olmasına rağmen insanlar için egzersizlerin çoğu serbest ağırlıklarla uygulanabilir (Haff 2000).
2.4.7 Kondisyon Makinelerinin Halk Arasında Yaygın Olmasının Nedenleri
Kondisyon makineleri daha çok büyük kas grupları için uygundur(Haff 2000).Barbarla yapılan antrenmana göre daha hızlıdır. Ancak kondisyon makinelerinin avantajlarının olması serbest ağırlıkları kullanmamalıyız anlamına gelmemektedir çünkü serbest ağırlıklar günlük hayatta uygulanan aktivitelere uyum açısından avantaja sahiptir ve kaslarımızın uyumlu bir Ģekilde çalıĢmasını sağlar.
Ancak her ikisinin de beraber kullanılması daha etkili olacaktır (Haff 2000).
Yapılan çalıĢmalar uygulanan antrenmanın tam anlamıyla gerçekleĢtiği zaman hem kondisyon makinelerinin hem de serbest ağırlıkların aynı sonuçları ortaya koyduğunu belirtilmektedir(Carpinalli and Robert 1998).
Yapılan çalıĢmalar serbest ağırlıkların güvenli olduğunu ve performans geliĢiminde etkili olduğunu önermektedir(Haff 2000, Kyle et al 2008).
20 2.5 Gençlerde Kuvvet Antrenmanı
Ergenlik (adolesan) çağı çocukluk ile yetiĢkinlik arasındaki dönemdir ve kızlarda 12-18 erkeklerde 14-18 yaĢ aralıklarını içerir.Bu dönemde kuvvet antrenmanı direnç yüzdelerinin geniĢ açısının geliĢen kullanımını içeren özel bir kondisyon yöntemidir ve sağlığı, beden formunu, spor performansını arttırmak için uyarlanan antrenman modellerinin bir çeĢididir (Kyle et al 2008).
12–14 yaĢlarında postürü koruyan kasların kuvvetlendirilmesi, 14 yaĢından sonrahipertrofi antrenmanı, 16 yaĢından sonra ise spor türüne özgü antrenmanlara baĢlanabilir (Sevim 1999c).
Kuvvet antrenmanlarına baĢlamak için en erken yaĢ 13-14 dür. Bu yaĢtan önce kemik ve eklemlere yük bindirmeden, vücudun kendi ağırlığı ile yapılan çalıĢmalar uygulanabilir. 13-14 yaĢından büyük gençler ise vücudun alt bölgeleri için 15-20, üst bölgeleri için 10-15 tekrardan az olmamak kaydı ile haftada 1-2 kuvvet antrenmanı yapabilirler (TaĢer 2004).
Ergenlik öncesi dönemde yapılan kuvvet antrenmanı ergenlik döneminde yapılan kuvvet antrenmanındaki kuvvet artıĢı büyümeyle doğru orantılı olarak oluĢan kuvvet ile beraber artıĢ göstermektedir.Sonuç olarak çocuklarda kuvvet artıĢını gözlemleyen her araĢtırma doğal geliĢimi de göz önünde bulundurarak tam bir değerlendirme yapmalıdır (Holly et al 2003).
Uygulanan antrenman hangi kuvvet antrenmanı yöntemi olursa olsun, ergenlik öncesi ve ergenlik döneminde yer alan çocuklarda oluĢabilecek risk faktörleri tartıĢma konusu olmuĢtur. Yapılan çalıĢmalarda kesin bir sonuç elde edilmemiĢtir. Sakatlığı neden olan unsurlar (Kyle et al 2008);
Zayıf teknik
AĢırı yüklenme
Yorgunluk
Ġyi dizayn edilmemiĢ spor araçları
Kaliteli denetimin olmaması
21
Antrenmana baĢlamak için spor araçlarının hazır olmaması olarak sıralanmıĢtır
Sürmekte olan raporların amacı modernize etmek ve 1996 senesindeki ön görülen 4 önemli tavsiyeleri daha anlaĢılır hale getirmektir (Faigenbaum et al 2009f).
Bunlar aĢağıda belirtilmiĢtir;
a) Potansiyel riskler ve gençlerde direnç antrenmanları ile ilgili kaygılar.
b) Gençlerde direnç antrenmanının sağlığa ve bedensel forma muhtemel yararları.
c) Çocuklarda ve gençlerde sağlık için ihtiyaç duyulan kuvvet antrenmanın miktarı ve çeĢidi.
d) Uzun dönem antrenmanının uyumunu en uygun hale getirmek için tasarlanan programı değerlendirme.
Son 10 Yıldır ergenlik öncesi ve ergenlik dönemi için sakatlık riski üzerinde düĢünülmektedir (Faigenbaum, 2000; Pikosky, Faigenbaum , Westcott, and Rodriguez, 2000). Kuvvet antrenmanının çocuklarda ve gençlerde tehlikeli ve etkisiz olduğu inancına rağmen bu gibi programların etkili ve güvenli olduğuna dair veriler bulunmaktadır (Faigenbaum 2000).
Çocuklarda direnç antrenmanındaki muhtemel çalıĢmalar, sakatlık riskinin düĢük olduğunu göstermektedir. Çocuklarda kas dayanıklılığını geliĢtirmek yaĢ, vücut ölçüsü önceki fiziksel aktivite (spor yaĢı) ve geliĢiminin birçok safhası ile ilgilidir. Hamill' in çalıĢmaları hem gençlerin, hem de çocukların kuvvet eğitimi kadar kaldırma gücü ve kaldırma dayanıklılığı sporlarının desteğine dayanmaktadır.
Ayrıca Faigenbaum ve Polakowski çocuk ve gençlerin ağırlık kaldırmalarını destekler ancak fazla ağırlıklarla yapılan teknik hareketler ve kaldırma hareketlerinin bir süre sonra sakatlık riskini arttıracağı için uygulanan tekniklerde kaliteli denetimin sakatlık riskini azaltacağını ve bunun önemli olduğunu vurgulamaktadır (Wendy and Foster 2009).
22 ÇeĢitli antrenman yaklaĢımlarına ve yönetimlerine rağmen çocukların kapasitelerine uygun programları sağlamak için öngörülmüĢ ve adım adım denetlenen antrenman programları kullanılmıĢtır. ÇalıĢmaların çoğu direnç antrenmanı programı esnasında göz önünde olmayan sakatlıklar rapor edilen sakatlıklardır (Faigenbaum et al 2009f).
Amerikan Spor Sağlık Koleji, iyi programlanmıĢ ve tam olanak gözlemlenen kuvvet antrenman programlarının spor performansını ve motorsal özelliklerinin arttırabileceğini belirtmiĢtir (Faigenbaum and Wescott 2009e).
Kuvvet artıĢı ile beraber kuvvet antrenmanı gençlerde spor performansını geliĢtirmektedir. Gençlerde kuvvet antrenmanları kondisyon makineleri, serbest ağırlıklar ve kendi vücut ağırlıkları ile uygulanan kuvvet egzersizlerini içerir.
Gençlerde kuvvet antrenmanı basketbol, hentbol ve diğer takım sporları arasında oldukça yaygındır (Ignjatovic et al 2007).
Son 15 yılda yapılan çalıĢmalar gençlerde uygulanan kuvvet antrenmanının yararlı olacağını kanıtlamaktadır. Kuvvet antrenmanı çocuklarda ve gençlerde kas kütlesinde küçük kuvvet artıĢlarıyla beraber motorsal koordinasyonda, motorsal aktivasyonda ve sinirsel uyumda artıĢ göstermektedir (Ignjatovic et al 2007).
Gençler üzerindeki kuvvet antrenmanları ile ilgili çoğu çalıĢma, kuvvet antrenmanlarının kas kuvveti ve motorsal performans üzerinde olumlu etkileri bulunmuĢtur. Kuvvet geliĢimi için uygulanan kuvvet antrenmanlarında motorsal performansta en yüksek izometrik kas kasılmasında artıĢ oluĢmuĢtur (Ignjatovic et al 2007).
Gençlerde kuvvet antrenmanı esnasında güvenliğe dikkat edilmesi ve hareketlerin doğru ve eksiksiz yapılması sonucunda kuvvetlerinde artıĢ, vücut kompozisyonlarında ve sporsal performanslarında ilerleme olmaktadır (Ignjatovic et al 2007).
23 Kuvvet Antrenmanının Yararları:
1. Kas, bağ ve tendonlar kuvvetli olduğunda sakatlanma olasılığı azalır.
2. Hâkim oldukları branĢta performanslarını sahaya daha etkili yansıtırlar.
3. Oyuncular kendilerini sahada daha hazır hissederler ve ek bir güven duygusu ile oynarlar (TaĢer 2004).
2.6 Basketbolda Kuvvet Antrenmanı
Kasların yaratabildiği en büyük direnç olarak tanımlanan kuvvet, sürat, patlayıcılık gibi kondisyon öğelerine altyapı oluĢturması nedeniyle basketbol için aranan özelliktir.Bazı klinik ve araĢtırmalarda yüksek yoğunluktaki ağırlık kaldırımının çocuklarda yapısal sakatlıklara neden olabileceği ihtimalinden dolayı, kastaki kuvvet değiĢikliklerini değerlendirmek için 1 MT testi kullanılmamaktadır (Faigenbaum et al 2009f).
Basketbol kısa süreli ve Ģiddetli eforlardan oluĢan bir spor dalı olduğu için patlayıcı kuvvet yani yaratılan kuvvetin mümkün olan en kısa sürede uygulanabilmesi oldukça önemlidir. Bu özellik kuvvet ve sürat geliĢiminin bir karıĢımı olup blok yapma, dönen topu alma, ani hızlanma gibi basketbola yönelik becerilerdeki baĢarının belirleyicisidir. Aynı zamanda kuvvetli basketbolcuların oyunda daha uzun süreler kalabildiği, daha uzun mesafelerden Ģut kullanabildiği, daha kolay hata-basket yapabildiği düĢünüldüğünde kuvvet antrenmanı basketbolda önemli bir yere sahiptir. Basketbola yönelik kuvvet geliĢimi sağlamanın pek çok yolu vardır. Bar, ağırlık tabakları gibi serbest ağırlıklar, kondisyon makineleri ve oyuncuların kendi vücut ağırlıklarından yararlanılarak çok sayıda farklı kuvvet programı oluĢturulabilir (TaĢer 2004).
Basketbolda, yıllık antrenman programı belirlenirken, hazırlık (2-4 ay) genel dayanıklılık, maksimal kuvvet, sürat gibi motorik özellikli antrenman metodlarına ağırlık verilir (Sevim 1997b, Sevim 1999c, Göllü 2006).
24 2.6.1 Basketbol Sezonu Evreleri ve Kuvvet Çalışmaları
Geleneksel olarak bir müsabaka yılı üç antrenman dönemine ayrılır;
Hazırlık ( Sezon öncesi),
Müsabaka ( Sezon içi) ve
Müsabaka sonrası (Sezon sonrası) dönemlerdir(TaĢer 2004).
Basketbol sezonu evreleri birbiri ile yakın iliĢkilidir, bir önceki evrede yapılan çalıĢmalar bir sonraki evreye alt yapı sağlayacak Ģekilde olmaktadır.Bu durumda her sezon evresinde farklı amaçlar üzerinde durulmaktadır. Her evre oyuncuyu bir sonraki evreye hazırlar nitelikte olmalıdır (TaĢer 2004).
2.6.1.1 Hazırlık Dönemi (Sezon Öncesi)
Hazırlık döneminde kuvvet ve güç antrenmanları sinir kas uyumu evresi çalıĢmaları ile baĢlar.Bu evrenin amacı ve içeriği, yükselen yoğunluklar ile anatomik gerilimlere karĢı; bağları, kiriĢleri ve kas dokularını kuvvetlendirerek sonraki dönemlere hazırlamaktır. Bu dönem sporcunun sportif geçmiĢine, geçiĢ döneminin süresine, geçiĢ dönemi sırasında sporcunu yaptığı hazırlığa göre 4-6 hafta arasında sürebilir (Muratlı, Kalyoncu ve ġahin 2007b).
Hazırlık dönemi ikinci evresinde yer alan antrenmanlar en yüksek sayıda kas fibrillerinin kullanımı için kas-sinir sistemlerinin uyumunu arttırmayı amaçlar. Bu amaca göre yüksek yoğunluktaki antrenmanlarla haftada 2-3 kez uygulanır.Maksimal kuvvet çalıĢması 3 haftanın altında ise çalıĢma verimli olmaz. Bu sürede kaslar kas fibrillerinin iĢlevini arttıracak yeterli uyarılma süresi bulamazlar (Muratlı, Kalyoncu ve ġahin 2007b).
Bu dönem takımla yapılan ilk kondisyon antrenmanından ilk resmi maça kadar geçen 8-12 haftayı kapsayan dönemdir. Bu evrenin iki küçük dönem Ģeklinde hazırlanmasında yarar vardır. 1. Evre olarak yer alan dönemde sporcular hafif kilolarla çok tekrar çalıĢması yaparlar. Bu evrede set sayısı 2-3 çalıĢmaların süresi
25 45-60 sn. toplam egzersiz sayısı 12- 15 arasında, kaldırıĢlar yavaĢ ve kontrollü ve çalıĢmaların Ģiddeti düĢük olmalıdır (TaĢer 2004).
Haftalar ilerledikçe kaldırılan kilolar aĢamalı olarak arttırılmalıdır. 5-6 hafta süren bu evrede haftada 2 ya da 3 gün antrenman uygulanmalı ve en az bir gün dinlenme verilmelidir (TaĢer 2004).
Sezon öncesi 2. Evre fonksiyonel kuvvet olarak da adlandırılan bu dönemde ilk resmi maça kadar kazanılmıĢ olan kuvvet basketbola yönelik, patlayıcı kuvvet durumuna getirilmeye çalıĢılır. Bu evrede çalıĢmaların süresi 50-60 dk. Setler arsı dinlenme zamanı 90-120 sn. toplam egzersiz 10-12 set sayısı 2-3 dür. Bu çalıĢmaların Ģiddeti yüksektir, skuat ve omuz silke gibi patlayıcı hareketlere bu dönemde daha çok yer verilir (TaĢer 2004).
2.6.1.2 Müsabaka Dönemi (Sezon İçi)
Sezon içi olarak adlandırılan evre aynı zamanda müsabaka dönemi olarak da adlandırılır.Bu dönemde vücudun üst bölgeleri için yapılan egzersizlerde 8-12 tekrarda ve alt bölgeleri için yapılan egzersizlerde 12-14 tekrarda oyuncuların kaldırabilecekleri en büyük ağırlıklar kullanılır. Set tekrar sayısı 1-2, çalıĢma süresi 30-45 dk, setler arası dinlenme 60-90 sn. toplam egzersiz sayısı 8-10 arasında, çalıĢma Ģiddeti orta düzeyde olmalıdır(TaĢer 2004).
2.6.1.3 Müsabaka Sonrası Dönem (Sezon Sonrası)
Aktif dinlenme olarak da tanımlanabilen sezon sonrası 4-6 hafta süren bu evrede düĢük Ģiddetli ve çok tekrarlı kuvvet antrenmanları haftada 1-2 set ve 15-20 tekrardan oluĢan çalıĢmalar yeterli olur. DüĢük Ģiddette istasyon çalıĢmaları ve oyuncuların kendi vücut ağırlıklarında oluĢan çalıĢmalar kullanılır (TaĢer 2004).
26 3. GEREÇ VE YÖNTEM
3.1. Araştırma Modeli
Bu araĢtırmada ön test ve son test kontrol gruplu deney modeli kullanılmıĢtır.
Yansız atama ile oluĢturulan üç grupdan ikisi deney grubu diğeri de kontrol grubu olarak kullanılmıĢtır. Solomon dört grup modelinde yer alan iki deney iki kontrol grubu yer alırken araĢtırmamızda tek kontrol grubu yer almıĢtır (Karsar,N., 2003).
Tablo 1. AraĢtırma Modelimizin Simgesel Görünümü
3.2. Araştırma Grubu
Katılımcılar:
AraĢtırmaya katılımcılar; yıldız erkek basketbol takımında oynayan ve herhangi bir sağlık sorunu olmayan sporculardan seçilmiĢtir.
Katılımcı Seçimi:
As Spor Kulübü yıldız erkek basketbol takımında yer alan ve mevkilerine bakılmaksızın 18 sporcu ve yine mevkilerine bakılmaksızın Çınarlı Spor Kulübü yıldız erkek basketbol takımında yer alan 9 sporcu seçilmiĢtir.
Antrenman Süresi 8 hafta/ 2 gün
Ön test G I. Kondisyon Makinesi Son Test
Ön test G II. Serbest Ağırlık Son Test
Ön test G III Kontrol Grubu Son Test
27 Katılımcı bilgilendirme:
AraĢtırmaya katılan takımlar için kulüp baĢkanlarına ve sporcuların velilerine çalıĢmanın amacı, içeriği, test ölçümleri ve antrenman programı hakkında bilgilendirme yapılmıĢ ve ardından detaylı bilgi formu dağıtılmıĢtır. Daha sonra çalıĢmaya katılan takımın kulüp baĢkanı ve araĢtırma kapsamına alınan çocukların velilerinden çocuklarının araĢtırmaya katılımına gönüllü olduklarını belirten formu okuyarak imzalamaları istenmiĢtir.
Katılımcı Randomizasyonu
AraĢtırmada deney grubunu belirlemek üzere aynı kulüp (As Spor Kulübü) oyuncularından oluĢan 18 sporcu deney grubunu oluĢturdu. Bu grup kura yöntemiyle ikiye bölünerek, 9 sporcu; kondisyon makinelerinde diğer 9 sporcu da serbest ağırlıklarda antrenman yapmak üzere deney grubunu olĢturdu.
Kontrol grubu tek bir spor kulübünden (Çınarlı Spor Kulübü) kurayla belirlenen 9 sporcudan oluĢtu.
Antrenman Prosedürü
I. deney grubu üyeleri kondisyon makinelerinde kuvvet antrenmanı yaparken, II. Deney grubu üyeleri serbest ağırlıklarla kuvvet antrenmanı uygulamıĢtır. Bu antrenmanlar basketbol kulüplerin hazırlık döneminde, 8 hafta, haftada 2 gün(ÇarĢamba ve Cuma), günde 1 saat ve gün aĢırı olarak gerçekleĢtirildi.
Kondisyon makineleri ve serbest ağırlık antrenmanları Adana ili “Dosage Fitness”
salonunda yapıldı. Ayrıca her iki deney grubu kuvvet çalıĢmaları dıĢında PerĢembe ve Cumartesi günleri, 1.20dk. basketbol teknik ve taktik antrenmanı yaptı. Adana BeĢocak Stadyumu basketbol salonunda gerçekleĢen antrenmanlara her iki deney grubu birlikte katılarak aynı antrenmanı gerçekleĢtirdi.
Kontrol grubu da, Adana BeĢocak Stadyumu basketbol salonunda 8 hafta, haftada 2 gün, 1, 20dk. basketbol teknik ve taktik antrenmanları uygulandı.
28 Tüm gruplar antrenman programı baĢlangıcında 10dk.lık ısınma antrenman sonunda 5dk. soğuma egzersizleri(statik stretching) uyguladı.
Kondisyon makinesi grubu ve serbest ağırlık grubunun hareket seçimlerinde aynı kas gruplarının aktive edilmesine yönelik benzer hareketler seçilmeye dikkat edildi.
8 haftalık antrenman süreci baĢlangıcında ilk 4 hafta için sporcuların 15 MT(Maksimal Tekrar) değerleri belirlenmiĢtir. Ġlk dört haftalık antrenman bitiminde 5-8. haftalar için 15MT yükleri yeniden düzenlenmiĢtir. Kontrol grubu haftalık basketbol antrenmanlarına devam etmiĢlerdir.
Tablo 2. Kondisyon Makinesi ve Serbest Ağırlık Kuvvet Antrenmanı Grubu AlıĢtırma Seçimi ve Ġlgili Kaslar
I.Deney Grubu Kondisyon Makina Alıştırmaları
Hareketlerin Çalıştırdığı Kaslar
II. Deney Grubu
Serbest Ağırlık Alıştırmaları
Bench Press Pectoralis Major Swiss ball dumbell bench press Triceps extension Triceps Ayakta triceps extension
Leg extension Quadriceps Dumbell Squat
Leg curl Hamstring Swissball leg curl
Shoulder Press Deltoid Ayakta dumbell shoulder press
Biceps curl Biceps Ayakta dumbell biceps curl
Latpull down Latissimus Dorsi Tek ayak tek kol Dumbell row / Calf Raise Gastrec Nemius/soleus Ayakta dumbell calf raises Sehpada Mekik Abdominal Kompleks Swisball mekik/supine pozisyon
29 Tablo 3 I. Deney Grubu: Kondisyon Makinesi Kullanılarak Antrenman Uygulayanlar
Kuvvet Antrenman Grubu Program Özellikleri
Kondisyon Makinesi Alıştırmaları
Uygulama Grupları 8 kiĢi Bench Press
Uygulama Süresi 8 hafta Triceps extension Haftalık Antrenman 2 gün Leg extension Toplam Antrenman Sayısı 16 Leg curl Tempo (1-4 hafta) % 50-60 Shoulder Press Tempo (4-8 hafta) % 60-70 Biceps curl Ağırlık Yüklenme Yöntemi 12-15 MT Latpull down Setler Arası Dinlenme 1-3 dk Calf Raise
Set Sayısı 3 Sehpada Mekik
Tekrar Sayısı 12-15 MT Bench Press
Tablo 4. II. Deney Grubu: Serbest Ağırlık Kullanılarak Antrenman Uygulayanlar
Kuvvet Antrenman Grubu Program Özellikleri
Serbest Ağırlık Alıştırmaları
Uygulama Grupları 8 kiĢi Swiss ball dumbell bench press Uygulama Süresi 8 hafta Ayakta triseps extension Haftalık Antrenman 2 gün Dumbell squat
Toplam Antrenman Sayısı 16 Swissball leg curl
Tempo (1-4 hafta) % 50-60 Ayakta dumbell shoulder press Tempo (4-8 hafta) % 60-70 Ayakta dumbell biceps curl Ağırlık Yüklenme Yöntemi 12-15 MT Dumbell row tek ayak tek kol Setler Arası Dinlenme 1-3 dk Ayakta dumbell calf raises
Set Sayısı 3 Swisball ile mekik
Tekrar Sayısı 12-15 MT Swiss ball dumbell bench press
30 3.3. Veri Toplama Araçları
Çocukların fiziksel özelliklerinden boy ve ağırlık ölçümleri için, Nan marka standart bir boy ölçekli baskül aracı kullanılmıĢtır.
30 metre sürat testi ölçümü için, New Test 2000 test bataryası, „Sprint timing system„ kullanılmıĢtır.
Dikey sıçrama ölçümü için, Takei A5406 marka jump metre kullanılmıĢtır.
ġut testi için, Leilich Basketbol Testi Ģut protokolü kullanılmıĢtır.
Pas testi için, Stroup Basketbol Testi pas testi protokolü kullanılmıĢtır.
3.4. Verilerin Toplanması
Resim1. Boy ve Ağırlık Ölçümü Ağırlık ölçümü;
Ölçüm alınan tüm sporcular sırayla kalibrasyonu yapılmıĢ Nan marka aleti üzerinde çıplak ayakla ve asgari giysileri (tayt, mayo veya Ģort) ile çıkartılmıĢ ve daha sonra tartı aletinde görünen değer okunup kilogram (kg) cinsinden kayda geçirilmiĢtir.
31 Boy Ölçümü;
Ölçüm alınan tüm sporcular sırayla Nan marka boy uzunluğunu ölçen alete çıplak ayakla çıkartılmıĢ, aletin „cm‟ cinsinden ölçü çizgilerinin bulunduğu çıtaya sırtlarını ve baĢının arka kısmını dayayıp , anatomik pozisyon aldıktan sonra , baĢın en üst kısmına değecek Ģekilde ölçüm aletinin ölçme çıtası ayarlanmıĢ ve daha sonra sporcunun boy ölçüsü okunup kaydedilmiĢtir.
3.4.1. Testler
Ölçümler antrenman programına baĢlamadan önce ve 8 haftalık antrenman programından sonra uygulanmıĢtır. Deneklerin ve kontrol grubunun program öncesi ve sonrası fizyolojik ölçümleri, aynı ekip tarafından aynı yerde ve aynı ortamda gerçekleĢtirilmiĢtir. Test ölçümleri 15-20 dk ısınmadan sonra test aralarında dinlenmeler ile beraber sırasıyla 30 metre sürat, dikey sıçrama, Ģut ve pas testleri yapılmıĢtır.
30 m Sürat Testi
Resim2a Resim2b
Resim 2a- 2b 30 metre Sürat Testi Ölçümü
Sporcuların 30 metre sürat performansını değerlendirmek içinNew Test 2000 test bataryası, „Sprint timing system„ fotosel ve yardımcılar kullanılmıĢtır.
32 En az 50 metrelik düz bir zeminde yapılan bu testte öğreci baĢlama çizgisinin 1 metre gerisinde destek ayağı önce olacak Ģekilde koĢmaya hazır bir Ģekilde beklenmesi istenmiĢtir. Cihazdan gelen sesten sonra kendini hazır hissettiği zaman koĢuya baĢlanmıĢtır. KoĢunun maksimum düzeyde olması istenmiĢtir. Her sporcuya 2 hak verildi ve en iyi derece 30 metre sürat derecesi olarak kabul edilmiĢtir.
Dikey Sıçrama Testi
Resim3 Dikey Sıçrama Test Ölçümü
Test ölçümü Takei A5406 jump metre kullanılarak değerlendirilmiĢtir.
Sporcuların bellerine jump metre bağlandıtan sonra, ayaklar bitiĢik ve vücut dik durumda iken çift ayak yukarı sıçranmıĢtır. Cihazın gösterdiği rakam santimetre ‟cm‟
cinsinden kaydedilmiĢtir.Yukarı sıçranması esnasında, adım alınmaması ve dizlerin 900 bükülmesi konusunda sporcular uyarılmıĢtır. Sporculara iki hak verilmiĢ ve yapılan iki sıçramadaki en iyi derece dikey sıçrama değeri olarak kabul edilmiĢtir.
33 Şut Testi
Resim4a Resim 4b
Resim 4a-4b ġut Testi Ölçümleri
Leilich Basketbol Testi Ģut protokolü uygulanmıĢtır (Kamar 2003).
Pota önüne V Ģeklinde çizgiler çizilmiĢtir. Bu çizgilerin potaya olan açısı 45 derece ve – V – Ģeklinde oluĢturulan çizgilerin uzunluğu 5,5 metre olarak ayarlanmıĢtır. Bu çizginin baĢlangıcına 60 santimetrelik çizgi çizilip bu 60 santimetrelik çizginin her birine, ön ayakları çizgiye dokunmakta olan birer sandalye yerleĢtirilmiĢtir.Verilen komut ile sporcu sağ taraftaki sandalyeden topu alır bir kere yere vurup ve potaya Ģut atması ve attığı topu alıp, sandalyenin yanında duran sporcuya vermesi istenmiĢtir.Sporcu diğer sandalyeye koĢup, topu alıp, bir kez yere vurup ve potaya Ģut atmıĢtır. Test deneyin potaya toplam 10 Ģut atması ile sonuçlanmıĢtır. Değerlendirme, isabet puanlaması yapılarak elde edilmiĢtir.Her isabet iki puan olarak kaydedilmiĢtir.Topun potaya isabeti, fakat sayı olmadığı durumlar bir puan ile değerlendirilmiĢtir. Potaya isabet etmeyen atıĢlara puan verilmemiĢtir.
34 Pas Testi
Resim 5
Resim 5. Pas Testi Ölçümleri
Stroup Basketbol Testi pas testi protokolü uygulanmıĢtır(Kamar 2003).
Denek duvardan 185 cm uzaktaki önlem çizgisinin gerisinde durması istenmiĢtir. Sporcu 1 dakika içinde mümkün olduğu kadar çok sayıda duvar ile pas yapmıĢtır. Yere düĢen pas ve deneğin önlem çizgisini geçerek yaptığı paslar geçersiz sayılmıĢtır. 1 dakika bitiminde pas sayısı değerlendirilmiĢtir. Pas testi için 7 mumara Molten basketbol topu kullanılmıĢtır.
3.5 Verilerin Analizi
AraĢtırma verileri SPSS version 14 ile değerlendirilmiĢtir (Kalaycı 2009).
AraĢtırma grubunun örneklem sayısı nedeniyle non-parametrik istatistik yöntemi kullanılmıĢtır. AraĢtırma grubunun minimum, maksimum ve standart sapma değerleri için tanımlayıcı istatistik, grup içi ön ve son test karĢılaĢtırmaları için Wilcoxon, gruplar arası karĢılaĢtırmalar içinse Kruscal-Wallis kullanılmıĢtır.
35 Sınırlılıklar
1. Sporcuların okul durumundan dolayı bazı antrenmanlara katılamamaları
2. Sporcuların sakatlık durumundan dolayı bazı antrenmanlara katılamamaları
3. Spor salonunu sadece 2 gün kullanılabilmesinden dolayı telafi antrenmanlarının yapılamaması
Varsayımlar
1. Genel hazırlık döneminin 1-4 haftası anatomik adaptasyon 4-8 haftalarının kassal dayanıklılık geliĢimi haftaları olduğu ve haftada 2 gün antrenmanın bu yaĢ grubu açısından yeterli olduğu varsayılmıĢtır.
2. Sporcuların verilen hareketleri en doğru biçimde uyguladığı varsayılmıĢtır.
3. 15 MT testinde sporcuların gerçek eforlarını yansıttıkları varsayılmıĢtır.
