SPOR VE PSİKOLOJİ
Psikoloji, davranışları ve insan davranışlarının altında yatan sebepleri araştıran bilim dalıdır.
Spor ortamında da “Süper normal” insan davranışları vardır ve spor psikologları bunlarla uğraşırlar (Salmella, 1996; Nideffer, 2002).
Mahoney (1979)
“Performans psikopatoloji ile ters orantılıdır”
Morgan (2001)
Performans için günümüzde yoğun mali olanaklar kullanılmaktadır. Bu nedenle önceden saptanan olumsuzluklar ortadan kaldırılmalı ya da seçimlerle bu bireyler (elit olamayacak olanlar) ayrıştırılmalıdır”
SPOR MULTİDİSİPLİNER BİR YAPIDIR.
SPOR PSİKOLOJİSİ S SPOR BİYOMEKANİĞİ
SPOR PEDAGOJISİ P EGZERSİZ FİZYOLOJİ.
SPOR SOSYOLOJİSİ O SPORCU BESLENMESİ
SPOR TARİHİ R SPOR ANATOMİSİ vb.
Spor Psikolojisinin konu alanları Spor Psikolojisinin konu alanları
1.1. Psikomotor gelişim(Çocuğun motorik alandaki Psikomotor gelişim(Çocuğun motorik alandaki gelişimi).
gelişimi).
2.2. Motor öğrenme(Bir hareketin nasıl öğrenileceği).Motor öğrenme(Bir hareketin nasıl öğrenileceği).
3.3. Spor psikolojisiSpor psikolojisi
Spor psikolojisi;
‘Sporun kendisinin insan davranışları üzerine etkisidir’ (Alderman,1980)
‘Psikoloji ilkelerinin spor ortamına uygulanmasını içeren bir çalışma alanıdır’
(Cox,1985)
‘Sporcular ve spor branşları üzerine odaklanan psikolojinin bir alt kategorisidir’
(Cratty,1989)
‘Spor ortamında insan davranışlarıyla ilgili sorulara cevap bulmaya çalışan spor ve egzersiz biliminin bir dalıdır’ (Gill,1986)
‘Spor ve fiziksel etkinliklere katılım ve performansla ilişkili psikolojik etmenlerin bilimsel olarak çalışılmasıdır (APA,1996)
Spor psikolojisinin APA’ya göre 2 amacı vardır.
1.Sporcuların performansları için gerekli olan psikoloji ilkelerinin kullanılmasına yardımcı olmak.
2.Spora katılımın bireyin yaşamı boyunca psikolojik gelişimini ve sağlıklı oluşunu nasıl etkilediğini anlamak.
SPOR PSİKOLOJİSİNİN İŞLEVLERİSPOR PSİKOLOJİSİNİN İŞLEVLERİ
• Fiziksel performansı artırmak ve toparlanmaya yardımcı olmak amacına yönelik uygulamalar.
• Sporcuların teknik öğrenimlerini hızlandırıcı ve müsabakaya hazırlanmalarını sağlamak amacına yönelik uygulamalar.
• Performansı engelleyen faktörlerin ortadan kaldırılmasına yönelik uygulamalar.
ABD Olimpiyat komitesi (USOC) ve (Uygulamalı spor psikolojisi birliği (AAASP) spor psikologlarını iki gruba ayırmaktadırlar.
1.Uygulamacılar
a.Klinikçiler
b.Eğitim-öğretimciler
2.Araştırmacılar.
UYGULAMA ALANINDA
ÇALIŞAN SPOR PSİKOLOGLARI
Gerek elit gerekse sağlık amaçlı çalışan spor katılımcılarının psişik iyilikleriyle ilgilenirler, performanslarını artırmada onlara yardımcı olurlar.
KLİNİK SPOR PSİKOLOGLARI
Özellikle sporcuların yaşadıkları çeşitli duygusal problemler ve kişilik bozuklukları ile ilgili (örn. depresyon,yeme bozuklukları vb.)eğitim ,öğretim almış kişilerden oluşmaktadır (Wann,1997).Bu tür müdahaleler için klinik yada danışmanlık eğitimi almış spor psikologlarına gereksinim vardır. Yapılan araştırmalar spor alanında %10 kadar klinik psikoloğa gereksinim olduğunu göstermektedir (Weinberg & Gould, 2002)
EĞİTİCİ-ÖĞRETİCİ SPOR PSİKOLOGU ROLÜ
Spor psikolojisi ilkeleri ışığında, sporculara ve antrenörlere gevşeme antrenmanı, hedef belirleme çalışmaları, dikkat ve konsantrasyon çalışmaları, zihinsel
antrenman, vb. konularda yardımcı olur.
ARAŞTIRMACI SPOR PSİKOLOGU
Spor psikolojisi alanında
araştırmalar yapan kişiler bu grubu oluştururlar.
Uygulama alanında çalışan spor psikologlarına yeni bilgiler sağlarlar. Daha çok akademisyenlerden oluşan bir gruptur.
UYGULAMALI SPOR PSİKOLOGUNUN EĞİTİMİ VE SERTİFİKALANDIRMA PSİKOLOJİ &PSİKİYATRİKÖKENLİLER, Spor bilimlerinin temel konularını
SPOR BİLİMLERİ KÖKENLİLER ise, Psikolojinin temel konularını bilmek durumundalar.
Eğitici – Öğretici Spor psikologu olmak için AAASP’ın koymuş olduğu ölçütler
1-Dr. programını tamamlamış olmak.
2-Bilimsel ve mesleki etik bilgisi
3-Sporun fizyolojik temellerini bilmek 4-Spor tarihi,felsefesi,motor davranışın Temellerinin bilinmesi
5-Psiko-patoloji bilmek
6-Psikolojik danışma alanında eğitim almış olmak
7-Spor beceri ve teknik bilgisine sahip olmak
8-Araştırma planı,istatistik,psikolojik test bilgisine sahip olmak
9-Davranışın biyolojik , sosyal ve bilişsel temellerini bilmek
KARŞILIKLI OLARAK BİLİNMESİ GEREKEN KONULAR
SPOR BİLMLERİ KONU ALANLARI -Biyo-mekanik
-Egzersiz fizyolojisi -Psiko-motor gelişim -Beceri öğrenimi
-Motor kontrol -Spor pedagojisi -Spor sosyolojsi -Spor tıbbı
PSİKOLOJİNİN KONU ALANLARI
-Klinik Psikoloji
-Psikolojik Danışmanlık -Gelişim Psikolojisi
-Deneysel Psikoloji -Kişilik Psikolojisi -fizyolojik Psikoloji
-Anormallikler psikolojisi
(May, 1986; Suinn, 1992)
SPOR PSİKOLOGUNU N YAKLAŞIMI SPOR PSİKOLOGUNU N YAKLAŞIMI
• A-Temas ve görüşme:Yardım tipi A-Temas ve görüşme:Yardım tipi
görüşülerek sporcu tanınır ve uygun görüşülerek sporcu tanınır ve uygun
görülürse başkasına refere edilir.
görülürse başkasına refere edilir.
• B-İlişki kurma:karşılıklı güven ve saygı B-İlişki kurma:karşılıklı güven ve saygı oluşturulur.
oluşturulur.
• C-Sporcuya özel bir profil geliştirir.C-Sporcuya özel bir profil geliştirir.
• D-Bireyselleşmiş zihinsel antrenman D-Bireyselleşmiş zihinsel antrenman prg.yapar.
prg.yapar.
• E-Prg. Uygulaması süreci içinde devamlı E-Prg. Uygulaması süreci içinde devamlı değerlendirmeler yapar.
değerlendirmeler yapar.
• F-Zihinsel beceriler kazandırıldığında F-Zihinsel beceriler kazandırıldığında
gereğinde yeniden bir ilişki için açık kapı gereğinde yeniden bir ilişki için açık kapı
bırakılarak ilişki sonlandırılır.
bırakılarak ilişki sonlandırılır.
SPOR PSİKOLOJİSİNİN ETİK SPOR PSİKOLOJİSİNİN ETİK
SORUNLARI SORUNLARI
1-Sorumluluk 1-Sorumluluk
Spor psikologu davranışlarının Spor psikologu davranışlarının sorumluluğunu taşı.
sorumluluğunu taşı.
2-Yeterlik 2-Yeterlik
Spor psikoloğu yeterli olduğu alanlarda Spor psikoloğu yeterli olduğu alanlarda hizmet verir.
hizmet verir.
SPOR DUYGU DEMEKTİR,
(MUTLUKTUR, SEVİNÇTİR, HÜZÜNDÜR, COŞKUDUR)
DUYGULARLA YAŞAMAK DEMEKTİR.
SPORDAKİ DUYGULARI ANLAMAK İÇİN DE
SPORU BİLMEK GEREKİR
DAVRANIŞIN ARKASINDAKİ SEBEPLERİ BİLMEK GEREKİR
PSİKOLOJİYİ BİLMEK GEREKİR
T E Ş E K K Ü R E D E R İ M….
