SPOR BİLİMLERİNİN SPOR BİLİMLERİNİN PSİKOLOJİK TEMELLERİ PSİKOLOJİK TEMELLERİ

(1)

SPOR BİLİMLERİNİN SPOR BİLİMLERİNİN

PSİKOLOJİK TEMELLERİ PSİKOLOJİK TEMELLERİ

H.SUNAY H.SUNAY

(2)

SPOR PSİKOLOJİSİ SPOR PSİKOLOJİSİ İnsan vücudu;

İnsan vücudu;

1.Fizyolojik, 1.Fizyolojik, 2.Psikolojik

2.Psikolojik ve ve

3.Sosyolojik bir saç ayağı üzerinde

3.Sosyolojik bir saç ayağı üzerinde iç iç ve dış dengesini

ve dış dengesini kurmuştur. kurmuştur.

Bu ayakların her biri,

Bu ayakların her biri, insanın sağlıklı insanın sağlıklı bir yaşam sürmesini ve sağlıklı

bir yaşam sürmesini ve sağlıklı davranışlar sergilemesine

davranışlar sergilemesine neden neden olmaktadır.

olmaktadır.

(3)

Spor Psikoloji ile ilgili bazı temel kavramlar ; Spor Psikoloji ile ilgili bazı temel kavramlar ;

1-Başarının psikolojik önkoşulları nelerdir? (1) 1-Başarının psikolojik önkoşulları nelerdir? (1) Sportif başarı bedensel performans zihinsel

Sportif başarı bedensel performans zihinsel

performans ve psikolojik performansın toplamlıdır.

Özellikle

Özellikle derby maçlarıderby maçları olarak tanımlanan, üstün olarak tanımlanan, üstün fizik kondisyon ve mükemmel tekniğe sahip en iyi fizik kondisyon ve mükemmel tekniğe sahip en iyi sporculardan oluşan takımlar arasındaki

sporculardan oluşan takımlar arasındaki müsabakalar aslında

müsabakalar aslında ““psikolojik maçlar”dırpsikolojik maçlar”dır. .

Bu gibi durumlarda başarılı olmak için gereken ön Bu gibi durumlarda başarılı olmak için gereken ön koşulları bilen ve uygulayabilen

koşulları bilen ve uygulayabilen sporcu ile sporcu ile antrenör başarılı

antrenör başarılı olacaktır. olacaktır.

(4)

1-Başarının psikolojik önkoşulları nelerdir? (2) 1-Başarının psikolojik önkoşulları nelerdir? (2)

Kazanmak

Kazanmak,, galip gelmek ya da galip gelmek ya da

yenilmemek olarak düşünülmemelidir.

Sadece sonucu düşünmek ve ne Sadece sonucu düşünmek ve ne

olursa olsun galip gelmeye çalışmak olursa olsun galip gelmeye çalışmak

sporcunun doğru düşünmesini ve sporcunun doğru düşünmesini ve

doğru davranmasını engeller.

Sporcu sadece mevcut potansiyelini Sporcu sadece mevcut potansiyelini

sergilemeyi düşünmelidir.

(5)

1-Başarının psikolojik önkoşulları nelerdir? (3) 1-Başarının psikolojik önkoşulları nelerdir? (3)

Sporcu

Sporcu başarısını sağlayanında,başarısını sağlayanında, engelleyeninde

engelleyeninde yalnızca kendisi olduğunu yalnızca kendisi olduğunu bilmelidir.

bilmelidir.

Sporcunun başarısında

Sporcunun başarısında tek rakiptek rakip vardır, o vardır, o da sporcunun kendisi kendisini yendiği

da sporcunun kendisi kendisini yendiği zaman, yani

zaman, yani izleyicinin, basının, izleyicinin, basının,

rakibinin, hakemin, hatta hava ve saha rakibinin, hakemin, hatta hava ve saha

durumunun

durumunun başarısına tanık olmaya hazır başarısına tanık olmaya hazır beklediğine inandığı zaman kazanmış

beklediğine inandığı zaman kazanmış demektir.

demektir.

(6)

2-Sporda psikolojik bilgi edinme nedir?(1) 2-Sporda psikolojik bilgi edinme nedir?(1)

Bir antrenör sporcularını seçerken ve antrenman Bir antrenör sporcularını seçerken ve antrenman planlaması yaparken onların fiziksel özellikleri planlaması yaparken onların fiziksel özellikleri kadar,

kadar, psikolojik özelliklerini depsikolojik özelliklerini de göz önünde göz önünde bulundurmalıdır.

bulundurmalıdır.

Birçok antrenör sporcuların neler hissettiğini çok iyi Birçok antrenör sporcuların neler hissettiğini çok iyi bildiğini, onları anlayabildiği çünkü daha önce

bildiğini, onları anlayabildiği çünkü daha önce (sporcuyken)

(sporcuyken) benzer şeyleri kendisinin hissetmiş benzer şeyleri kendisinin hissetmiş olduğunu düşünür. Ancak bu tür sübjektif

olduğunu düşünür. Ancak bu tür sübjektif

değerlendirmeler yanıltıcıdır. Sporcular hakkında değerlendirmeler yanıltıcıdır. Sporcular hakkında doğru bilgiler elde edebilmek için bilinçli yöntemler doğru bilgiler elde edebilmek için bilinçli yöntemler seçilmelidir.

seçilmelidir.

(7)

2-Sporda psikolojik bilgi edinme nedir?(2) 2-Sporda psikolojik bilgi edinme nedir?(2) Vak’a tarihçesi:

Vak’a tarihçesi:

Bir sporcunun hayatı ve özgeçmişi hakkında Bir sporcunun hayatı ve özgeçmişi hakkında

bilgi toplamadır.

Bilgiler

Bilgiler genellikle genellikle anket yöntemianket yöntemi ile toplanır. ile toplanır.

Gerekli olduğu hallerde

Gerekli olduğu hallerde sporcuya yakın sporcuya yakın kişilerle görüşme

kişilerle görüşme yapılır. yapılır.

Amaç,

Amaç, sporcunun umutları, hobileri, spor sporcunun umutları, hobileri, spor geçmişi, ulaşmak istediği hedefler,

geçmişi, ulaşmak istediği hedefler,

evindeki yaşam koşulları, ailesinin tavrı evindeki yaşam koşulları, ailesinin tavrı

ve eğitim tarzı, geçmişteki başarı ve ve eğitim tarzı, geçmişteki başarı ve

başarısızlıkları ile okul ve mesleki başarısızlıkları ile okul ve mesleki

durumunu

durumunu tespit edebilmektir. tespit edebilmektir.

(8)

Gözlem:

Planlı bir şekilde sporcunun gözlenmesidir.

Sporcunun bir başkası tarafından gözlenmesi Sporcunun bir başkası tarafından gözlenmesi

(dış gözlem) sonucu,

(dış gözlem) sonucu, yorgunluk belirtileri, yorgunluk belirtileri, saldırgan tepkileri, öğrenmedeki ilerlemesi, saldırgan tepkileri, öğrenmedeki ilerlemesi,

korkuları, etkileşim şekilleri ve belirli korkuları, etkileşim şekilleri ve belirli

durumlardaki duygusal tepkiler

durumlardaki duygusal tepkiler saptanabilir. saptanabilir.

Bunun yanı sıra sporcunun da kendisini Bunun yanı sıra sporcunun da kendisini

gözleyerek (içebakış)

gözleyerek (içebakış) ne zaman heyecanının ne zaman heyecanının yükseldiğini, hangi durumlarda dikkatini tam yükseldiğini, hangi durumlarda dikkatini tam

olarak toplayabildiğini özel antrenman ve olarak toplayabildiğini özel antrenman ve yarışmalarda ne düşündüğünü, neler hayal yarışmalarda ne düşündüğünü, neler hayal

ettiğini

ettiğini saptaması yararlı olur saptaması yararlı olur

(9)

Deney:

Bir olayın planlı ve kasıtlı olarak Bir olayın planlı ve kasıtlı olarak gerçekleştirilmesidir.

gerçekleştirilmesidir.

Sporda

Sporda deney ve testideney ve testi kesin olarak birbirinden kesin olarak birbirinden ayırmak olası değildir.

ayırmak olası değildir.

Deneyde daima bağımlı bağımsız değişkenler Deneyde daima bağımlı bağımsız değişkenler bulunur.

bulunur. Bağımsız değişkenBağımsız değişken deneyi yöneten kişi deneyi yöneten kişi tarafından tespit edilip düzenlenir.

tarafından tespit edilip düzenlenir. Bağımlı Bağımlı değişken ise

değişken ise tespit edilmiş koşulları bağlı olarak tespit edilmiş koşulları bağlı olarak gözlemlenen değişiklilerdir.

gözlemlenen değişiklilerdir. Örneğin,Örneğin, uykusuzluğun uykusuzluğun basketboldeki isabet yüzdesi üzerine etkisi

basketboldeki isabet yüzdesi üzerine etkisi araştırıldığında,

araştırıldığında, uykusuzluk bağımsız değişken, uykusuzluk bağımsız değişken, isabet yüzdesi bağımlı değişkendir.

isabet yüzdesi bağımlı değişkendir.

(10)

Test:

Sporda test yöntemleriyle hem Sporda test yöntemleriyle hem

yetenekler hem de kişilik özellikleriyle yetenekler hem de kişilik özellikleriyle

ilgili bilgiler toplanır.

Örneğin

Örneğin zeka testleri, fiziksel zeka testleri, fiziksel uygunluk testleri v. b

uygunluk testleri v. b

Bu testlerin kullanım, uygulama ve Bu testlerin kullanım, uygulama ve

değerlendirilmesi ilgili test değerlendirilmesi ilgili test

prosedürüne uygun yapılmalıdır.

(11)

2-Sporda psikolojik bilgi edinme nedir?(6) 2-Sporda psikolojik bilgi edinme nedir?(6) Sosyometri:

Sosyometri:

Bir Bir grup veya takımıngrup veya takımın öncelikle öncelikle duygusal duygusal yapısını belirlemeye yarayan

yapısını belirlemeye yarayan tüm tüm çalışmaların ortak adıdır.

çalışmaların ortak adıdır.

Bu çalışmalar

Bu çalışmalar belli kriterlere göre kabul belli kriterlere göre kabul görme veya reddedilme yoluyla

görme veya reddedilme yoluyla gerçekleşir.

gerçekleşir. Böylece gruptan Böylece gruptan

dışlananlar ve sevilen kişiler ile grup dışlananlar ve sevilen kişiler ile grup

içi ilişkiler ve sorunların nedenleri içi ilişkiler ve sorunların nedenleri

tespit edilebilir tespit edilebilir

(12)

3-Sporda düşünce süreçleri nelerdir?(1) 3-Sporda düşünce süreçleri nelerdir?(1)

Yarışmalar sırasında

Yarışmalar sırasında heyecan heyecan

duyulan ortamlarda ve beklenmedik duyulan ortamlarda ve beklenmedik

durumlarla karşı karşıya olan durumlarla karşı karşıya olan

sporcunun isteneni yapabilmesi kolay sporcunun isteneni yapabilmesi kolay

değildir.

Oysa, yarışmalarda gerçekleştirilmesi Oysa, yarışmalarda gerçekleştirilmesi

istenen

istenen düşünce süreçleridüşünce süreçleri ancak ancak

yarışmaya benzeyen anlam ve önemi yarışmaya benzeyen anlam ve önemi

olan ortamlarda öğretilebilir.

(13)

Sporda görülen düşünce çeşitleri;

Somut düşünce Somut düşünce::

Özellikle

Özellikle küçük yaştaki sporcularınküçük yaştaki sporcuların düşünme şekli,

düşünme şekli, somut olarak somut olarak algılanabilmesine bağlıdır.

algılanabilmesine bağlıdır.

Bu yüzden oyun içindeki olası gelişmeleri Bu yüzden oyun içindeki olası gelişmeleri

önceden zihinde canlandırarak soyutlamaları önceden zihinde canlandırarak soyutlamaları

mümkün değildir. Ancak

mümkün değildir. Ancak 10-12 yaşından 10-12 yaşından itibaren sporcudan somut düşünceyi itibaren sporcudan somut düşünceyi

gerçekleştirmeleri

gerçekleştirmeleri beklenebilir. beklenebilir.

(14)

3-Sporda düşünce süreçleri nelerdir?(3) 3-Sporda düşünce süreçleri nelerdir?(3) Yeniden üretilen düşünce

Yeniden üretilen düşünce::

Yeni ilişkileri kavrama ve yeni çözümler Yeni ilişkileri kavrama ve yeni çözümler

geliştirmede büyük yarar sağlar.

Sporcunun hayal gücüyle yakından ilişkilidir.

Özellikle dans, artistik patinaj, ritmik Özellikle dans, artistik patinaj, ritmik

cimnastikte yaratıcı düşünce cimnastikte yaratıcı düşünce

yeteneğine

yeteneğine gereksinim vardır. gereksinim vardır.

Genelde

Genelde tüm performans sporcularıtüm performans sporcuları için için de de yaratıcı düşünceyaratıcı düşünce zorunludur zorunludur

(15)

Kavram düşüncesi Kavram düşüncesi::

Hareketlerin öğrenilmesi ve Hareketlerin öğrenilmesi ve

uygulanmasında temel oluşturur.

Sözlü olarak, yapması gerekeni Sözlü olarak, yapması gerekeni

anlayabilen sporcu, becerilerini daha anlayabilen sporcu, becerilerini daha

net ve istenen hedefe yönelmiş olarak net ve istenen hedefe yönelmiş olarak

gerçekleştirebilir.

(16)

Soyut düşünce Soyut düşünce: :

Sporcunun edindiği deneyimleri göz Sporcunun edindiği deneyimleri göz

önünde bulundurarak karşılaştığı önünde bulundurarak karşılaştığı

benzer sorunların üstesinden benzer sorunların üstesinden

gelebilmesini sağlar. Bu sayede gelebilmesini sağlar. Bu sayede

sporcu, var olan yetenek ve sporcu, var olan yetenek ve

becerilerini organize edebilir.

(17)

Sezgisel düşünce:

Sporcunun daha önceden edindiği benzer bir Sporcunun daha önceden edindiği benzer bir

deneyim olmamasına karşı yeni olan sorun ile deneyim olmamasına karşı yeni olan sorun ile

ilgili çabuk ve doğru karar verebilmesidir.

Örneğin sporcunun uygulanmakta olan taktiğe Örneğin sporcunun uygulanmakta olan taktiğe

uygun olmayan bir harekete bulunarak uygun olmayan bir harekete bulunarak

takımına sayın kazandırması ya da takımına sayın kazandırması ya da

antrenörün iyi bir oyuncuyu görünen bir neden antrenörün iyi bir oyuncuyu görünen bir neden

olmaksızın değiştirmesi gibi.

(18)

Kontrollü düşünce:

Sporcunun kendi hareketlerini analiz Sporcunun kendi hareketlerini analiz edebilmesi ve hatayı kendi dışındaki edebilmesi ve hatayı kendi dışındaki

nedenlerle(rakip, antrenör, takım nedenlerle(rakip, antrenör, takım

arkadaşları, hakem v. b)

arkadaşları, hakem v. b) aramak yerine, aramak yerine, kendi yanlışlarını tespit etmeye

kendi yanlışlarını tespit etmeye yönelmesidir.

yönelmesidir.

Bu sayede sporcu kendisini bilinçli olarak Bu sayede sporcu kendisini bilinçli olarak izleyerek var olan yanlışlarını düzeltebilir.

izleyerek var olan yanlışlarını düzeltebilir.

(19)

Batıl düşünce:

Bu düşünce şeklinde,

Bu düşünce şeklinde, arasında ilişki arasında ilişki bulunmayan olay da nesnelerle

bulunmayan olay da nesnelerle

başarı ya da başarısızlık arasında ilişki başarı ya da başarısızlık arasında ilişki

kurulmaktadır.

Örneğin;

Örneğin; belli bir forma, maskot, belli bir forma, maskot, muska, v. b

muska, v. b özellikle genç özellikle genç sporcularda

sporcularda duygusal dengenin duygusal dengenin

korunması açısından yararlı olabilir.

(20)

4-Motivasyon nedir?

4-Motivasyon nedir? (1)(1) Sportif

Sportif yüksek performansınyüksek performansın elde elde edilmesi için;

edilmesi için;

1.Sporcunun

1.Sporcunun uzun ve yoğunuzun ve yoğun antrenmanlara katlanması, antrenmanlara katlanması,

2.Ulaşmış olduğu performansı 2.Ulaşmış olduğu performansı

değişik hava koşulları altında, değişik hava koşulları altında,

3.3.Rakip ve seyirci etkisineRakip ve seyirci etkisine rağmen rağmen sergileyebilmesi

sergileyebilmesi

Sporcunun motivasyonu ile ilgilidir.

(21)

4-Motivasyon nedir?

4-Motivasyon nedir? (2)(2)

Motivasyon;

Bilinçli ve bilinçsiz,

Bilinçli ve bilinçsiz, kalıtımsal ve kalıtımsal ve

öğrenilen psikolojik seyir ve durum

öğrenilen psikolojik seyir ve durum için için kullanılan bir terimdir.

kullanılan bir terimdir.

Motivasyon;

Motivasyon; performansı olumlu yönde performansı olumlu yönde etkileyecek şekilde kullanabilmek için

etkileyecek şekilde kullanabilmek için

1.Antrenörün sporcularını yakından 1.Antrenörün sporcularını yakından

tanıması, tanıması,

2.Onların ilgi ve gereksinimleri 2.Onların ilgi ve gereksinimleri konusunda ilgilere sahip olması konusunda ilgilere sahip olması

gerekmektedir.

(22)

Yeterli motivasyon nedir?

Sporcunun fizyolojik ve psikolojik Sporcunun fizyolojik ve psikolojik

açıdan yarışmaya hazır olma açıdan yarışmaya hazır olma

durumudur.

(23)

Yetersiz motivasyon nedir?

Burada motivasyon düzeyi düşüktür.

Yetersiz motivasyon durumundaki Yetersiz motivasyon durumundaki

sporcu;

1.Keyifsizdir, 1.Keyifsizdir,

2.Nedensiz yorgunluk hisseder, 2.Nedensiz yorgunluk hisseder,

3.Yarışmayı bırakma eğiliminde veya 3.Yarışmayı bırakma eğiliminde veya

bir an önce yarışmanın bitmesi bir an önce yarışmanın bitmesi

isteğindedir.

İşte bu ortamda sporcuda

İşte bu ortamda sporcuda ““start start tembelliği”

tembelliği” söz konusudur. söz konusudur.

(24)

Start tembelliği nedir?

Sporcunun bir yarışmada yetersiz Sporcunun bir yarışmada yetersiz

motivasyona sahip olması nedeniyle motivasyona sahip olması nedeniyle

ortaya çıkan durumdur.

Bu arada sporcu;

1.Genelde isteksizdir, 1.Genelde isteksizdir,

2.yarışmayı bırakmak ister, 2.yarışmayı bırakmak ister,

3.savaşım isteği yoktur, 3.savaşım isteği yoktur,

4.sahip olduğu motor yetenekler 4.sahip olduğu motor yetenekler

verimli kullanılmaz.

(25)

Aşırı motivasyon nedir?

Aşırı motivasyon durumundaki Aşırı motivasyon durumundaki

sporcu;

1.sinirli ve telaşıdır, 1.sinirli ve telaşıdır,

2.Bacaklarda halsizlik, ellerde titreme 2.Bacaklarda halsizlik, ellerde titreme

görülebilir.

””Start telaşı”Start telaşı” olarak isimlendirilen olarak isimlendirilen bir durum söz konusudur.

bir durum söz konusudur.

Sporcunun davranışlar kontrolsüzdür.

(26)

Start telaşı nedir?

Sporcunun bir yarışmada aşırı Sporcunun bir yarışmada aşırı

motivasyona sahip olması nedeniyle motivasyona sahip olması nedeniyle

ortaya çıkan durumdur.

Burada

Burada sporcu kontrolsüz davranış sporcu kontrolsüz davranış ve aşırı gergin bir davranış biçimi ve aşırı gergin bir davranış biçimi

sergiler.

Start telaşından nasıl kurtulunur?

Start telaşı durumundaki bir

Start telaşı durumundaki bir sporcuda sporcuda yapılması gereken

yapılması gereken ruhsal gerilimi ruhsal gerilimi azaltmaktır.

azaltmaktır.

(27)

Zihinsel antrenman nedir?(1) Zihinsel antrenman nedir?(1)

Zihinsel antrenman

Zihinsel antrenman yapılacak olan yapılacak olan

hareketin uygulama olmaksızın yoğun bir hareketin uygulama olmaksızın yoğun bir

şekilde

şekilde zihinde canlandırılmasıdır.zihinde canlandırılmasıdır.

Vücut

Vücut bilinçli hareketlerinin tamamında bilinçli hareketlerinin tamamında beynin verdiği emirlere uymak

beynin verdiği emirlere uymak durumundadır.

durumundadır.

Bu yüzden

Bu yüzden zihinsel antrenmanzihinsel antrenman, , fiziksel fiziksel antrenman ile birlikte düşünülmeli

antrenman ile birlikte düşünülmeli ve ve antrenman programları kapsamında antrenman programları kapsamında

mutlaka yer almalıdır.

(28)

Zihinsel antrenman nedir?(2) Zihinsel antrenman nedir?(2)

Bir hareketin

Bir hareketin zihinde canlandırılmasızihinde canlandırılması sırasında sırasında ilgili kaslarda, o hareketin uygulamalı olarak

ilgili kaslarda, o hareketin uygulamalı olarak yapıldığı zamanda olduğu gibi

yapıldığı zamanda olduğu gibi elektrik elektrik akımlarının

akımlarının oluştuğu tespit edilmiştir. oluştuğu tespit edilmiştir.

Bu yüzden sporcuların kendi spor dallarında Bu yüzden sporcuların kendi spor dallarında

öğrenmek veya geliştirmek istedikleri becerileri öğrenmek veya geliştirmek istedikleri becerileri

doğru şekliyle zihinde canlandırmaları, daha çok doğru şekliyle zihinde canlandırmaları, daha çok

tekrar yapmalarını sağlayacağı için yararlıdır.

Hareketi durmadan, korkmadan doğru ve Hareketi durmadan, korkmadan doğru ve

akıcı bir şekilde zihinde canlandırma akıcı bir şekilde zihinde canlandırma

uygulamalı olarak yapmaktan daha kolaydır.

Hareketin mükemmelliği

Hareketin mükemmelliği zihinde sağlandıktan zihinde sağlandıktan sonra

sonra bunu pratikte gerçekleştirmek kolaylaştırır bunu pratikte gerçekleştirmek kolaylaştırır

(29)

Zihinsel antrenman nedir?(3) Zihinsel antrenman nedir?(3) Zihinsel antrenman

Zihinsel antrenman koordinasyon koordinasyon gelişimde etkili bir yöntemdir.

gelişimde etkili bir yöntemdir.

Sporcunun uygulayacağı

Sporcunun uygulayacağı teknik ve teknik ve taktik karmaşıklaştıkça

taktik karmaşıklaştıkça zihinsel zihinsel antrenman daha da önem kazanır.

antrenman daha da önem kazanır.

(30)

Stres nedir?

Organizmanın ruhsal ve bedensel Organizmanın ruhsal ve bedensel

olarak zorlanması

olarak zorlanması sonucu ortaya sonucu ortaya çıkan

çıkan

1.Bedensel, 1.Bedensel,

2.Zihinsel, 2.Zihinsel,

3.Psikolojik ve davranışsal 3.Psikolojik ve davranışsal

rahatsızlıklar

rahatsızlıklar şeklinde ortaya çıkan şeklinde ortaya çıkan durum

durum

stres stres

olarak adlandırılır olarak adlandırılır

(31)

Stresin performans üzerinde etkisi nedir?(1) Stresin performans üzerinde etkisi nedir?(1) Her insan belirli durumlarda

Her insan belirli durumlarda kaygı kaygı duyar. duyar.

Bu normaldir ve kendini koruması gereklidir.

Ancak

Ancak kaygı uzun süreli ve yoğun kaygı uzun süreli ve yoğun yaşandığında strese

yaşandığında strese dönüşür. dönüşür.

Kaygı,

Kaygı, olayları algılama durumuna bağlı olayları algılama durumuna bağlı olarak

olarak farklı düzeylerdefarklı düzeylerde yaşanır. yaşanır.

Bazıları kişilik özelliği olarak kaygı duymaya Bazıları kişilik özelliği olarak kaygı duymaya

meyillidir. Bu kişilerin belirli durumlarda meyillidir. Bu kişilerin belirli durumlarda

yaşanacak olan kaygıyı daha yoğun yaşanacak olan kaygıyı daha yoğun

yaşadıkları görülmektedir.

(32)

Stresin performans üzerinde etkisi nedir?(2) Stresin performans üzerinde etkisi nedir?(2)

sporcunun

sporcunun fiziksel özellikleri ne fiziksel özellikleri ne kadar mükemmel ve geçirdiği kadar mükemmel ve geçirdiği

antrenman süreci ne kadar antrenman süreci ne kadar

kusursuz olursa olsun

kusursuz olursa olsun başarıya başarıya ulaşması

ulaşması stresle başa çıkabilme stresle başa çıkabilme yeteneğine

yeteneğine bağlıdır. bağlıdır.

(33)

Sporcu ile iletişim nasıl olmalıdır?(1) Sporcu ile iletişim nasıl olmalıdır?(1)

Sporcular yüksek performans hedefleyen Sporcular yüksek performans hedefleyen

yolda başta

yolda başta antrenörler, idareciler antrenörler, idareciler

izleyiciler, basın, takım arkadaşları ve izleyiciler, basın, takım arkadaşları ve

ailesinden

ailesinden destek görmek ister. destek görmek ister.

Olumlu ve etkili bir iletişim pozitif düşünme, Olumlu ve etkili bir iletişim pozitif düşünme, güven duyma, doğru davranışları pekiştirme güven duyma, doğru davranışları pekiştirme

ve övme hatta ödüllendirme ile olur.

Etkili bir iletişim

Etkili bir iletişim ise ise sözlü olduğusözlü olduğu kadar kadar sözsüz mesajdır

sözsüz mesajdır (jestler, mimikler, el-(jestler, mimikler, el- kol hareketleri)

kol hareketleri) önemini bilerek doğru ve önemini bilerek doğru ve yerinde kullanmaya dayanır.

yerinde kullanmaya dayanır.

(34)

Spor, Egzersiz Ve Performans Psikolojisinde Spor, Egzersiz Ve Performans Psikolojisinde

Pekiştireç, Geribildirim ve Spor İlişkisi Pekiştireç, Geribildirim ve Spor İlişkisi

SPOR ORTAMINDA PEKİŞTİREÇ İLKELERİ SPOR ORTAMINDA PEKİŞTİREÇ İLKELERİ

İki tane iç içe geçmiş etkili pekiştireç yolu mevcuttur. Bunlar İki tane iç içe geçmiş etkili pekiştireç yolu mevcuttur. Bunlar pekiştirecin temelini oluşturmaktadır. İlki, eğer bir şeyler pekiştirecin temelini oluşturmaktadır. İlki, eğer bir şeyler yapıldığında etkili bir sonuçla biterse(ödül alma), birey daha fazla yapıldığında etkili bir sonuçla biterse(ödül alma), birey daha fazla olumlu sonuç almak için davranışı devam ettirme gereksinimi olumlu sonuç almak için davranışı devam ettirme gereksinimi duyacaktır; ikincisi eğer bir şeyler yaptığında hoş olmayan bir duyacaktır; ikincisi eğer bir şeyler yaptığında hoş olmayan bir sonuçla biterse(ceza alma) bireyler daha fazla olumsuz sonuçtan sonuçla biterse(ceza alma) bireyler daha fazla olumsuz sonuçtan kaçınmak için davranışı tekrar etmeme eğiliminde olacaktır.

kaçınmak için davranışı tekrar etmeme eğiliminde olacaktır.

Bireylerin aynı pekiştirmelere farklı tepkiler vermesinden ötürü, Bireylerin aynı pekiştirmelere farklı tepkiler vermesinden ötürü,

pekiştireç ilkeleri karmaşıktır pekiştireç ilkeleri karmaşıktır

GERİBİLDİRİM (FEEDBACK) GERİBİLDİRİM (FEEDBACK)

Kişinin performansı hakkındaki geribildirim ona çeşitli yönlerden Kişinin performansı hakkındaki geribildirim ona çeşitli yönlerden

fayda sağlayabilir. Bu temel fonksiyonlardan ikisi; eğitmek ve fayda sağlayabilir. Bu temel fonksiyonlardan ikisi; eğitmek ve

motive etmektir. Motivasyonel geribildirim, güveni arttırır, daha motive etmektir. Motivasyonel geribildirim, güveni arttırır, daha

büyük çaba ve enerji harcayabilme konusunda ilham verir ve büyük çaba ve enerji harcayabilme konusunda ilham verir ve

olumlu duygu yaratarak performansı kolaylaştırır. Geribildirimin olumlu duygu yaratarak performansı kolaylaştırır. Geribildirimin

motivasyon sağlayabilecek ikinci yolu, bireyin olumlu ya da motivasyon sağlayabilecek ikinci yolu, bireyin olumlu ya da

olumsuz duygularını tetikleyecek değerli bir pekiştireç sunmaktır.

(35)

SPOR, EGZERSİZ VE PERFORMANS PSİKOLOJİSİNDE SPOR, EGZERSİZ VE PERFORMANS PSİKOLOJİSİNDE

GRUP SARGINLIĞIVE SPOR İLİŞKİSİ GRUP SARGINLIĞIVE SPOR İLİŞKİSİ

Bireylerin içerisinde bulundukları grupların kendi içlerinde Bireylerin içerisinde bulundukları grupların kendi içlerinde

kalmalarını sağlayan güçlerin toplamına sargınlık denir. İnsanların kalmalarını sağlayan güçlerin toplamına sargınlık denir. İnsanların

grup içerisinde kalmalarını sağlayan iki farklı güç vardır. Bunlar;

grubun çekiciliği ve kontroldür. Grubun çekiciliği, bireyin grubun grubun çekiciliği ve kontroldür. Grubun çekiciliği, bireyin grubun

diğerleri ile kişiler arası etkileşim arzusunu ve grup aktivitelerine diğerleri ile kişiler arası etkileşim arzusunu ve grup aktivitelerine

katılma arzusunu belirtir. Kontrol ise üyenin gruba üye olmakla katılma arzusunu belirtir. Kontrol ise üyenin gruba üye olmakla

birlikte sağladığı güçtür.

Görev sargınlığı

Görev sargınlığı, ortak amaçları başarmak için grup üyelerinin , ortak amaçları başarmak için grup üyelerinin birlikte çalışma becerilerini belirtir.

birlikte çalışma becerilerini belirtir.

Sosyal sargınlık

Sosyal sargınlık ise, takım üyelerinin birbiriyle olan ilişkilerini ise, takım üyelerinin birbiriyle olan ilişkilerini ifade eder.

ifade eder.

sargınlığın gelişimini etkileyen 4 önemli öncül vardır. Bunlar;

çevresel, çevresel,

kişisel, kişisel,

liderlik ve liderlik ve

takım

takım faktörleridir faktörleridir

(36)

LİDERLİK VE SPOR İLİŞKİSİ LİDERLİK VE SPOR İLİŞKİSİ

Bir bireyin ortak bir hedefe ulaşma amacıyla bir grup insanı Bir bireyin ortak bir hedefe ulaşma amacıyla bir grup insanı etkileme sürecine liderlik denir. Etkileme süreci motivasyonu etkileme sürecine liderlik denir. Etkileme süreci motivasyonu kolaylaştırmayı içerir, liderin kişileri ortak hedefe birlik

kolaylaştırmayı içerir, liderin kişileri ortak hedefe birlik olunabilecek bir düzeyde odaklamasını sağlar

olunabilecek bir düzeyde odaklamasını sağlar ^.^.

Yönetici planlama, organizasyon, program yapma, bütçe, Yönetici planlama, organizasyon, program yapma, bütçe, personel gibi konularla ilgilenirken, liderler işin yapılmasına personel gibi konularla ilgilenirken, liderler işin yapılmasına yönelik destek ve kaynaklar sağlar aynı zamanda

yönelik destek ve kaynaklar sağlar aynı zamanda

organizasyonun hedef ve amaçlara ulaşmak için aldığı yolu organizasyonun hedef ve amaçlara ulaşmak için aldığı yolu çizer. Risk ve sorumluluk alırlar.

çizer. Risk ve sorumluluk alırlar.

Otorite olan bir başka lider tarafından göreve getirilenlere Otorite olan bir başka lider tarafından göreve getirilenlere atanmış liderler denir. Bazen de liderler grupların içerisinden atanmış liderler denir. Bazen de liderler grupların içerisinden sivrilerek çıkar ve sorumluluğu üstlenirler. Bunlara ise

sivrilerek çıkar ve sorumluluğu üstlenirler. Bunlara ise

kendiliğinden ortaya çıkan lider denir. Kendiliğinden ortaya kendiliğinden ortaya çıkan lider denir. Kendiliğinden ortaya çıkan liderler atanmış olanlara göre grup içerisinde daha çıkan liderler atanmış olanlara göre grup içerisinde daha

etkilidirler. Çünkü takımın desteğini ve saygısını edinmişlerdir.

Yine bu kişiler konuyla ilgili özel yeteneklere, yeterli tecrübeye Yine bu kişiler konuyla ilgili özel yeteneklere, yeterli tecrübeye ve deneyime sahiptirler.

ve deneyime sahiptirler.

(37)

İMGELEMEVE SPOR İLİŞKİSİ İMGELEMEVE SPOR İLİŞKİSİ

İmgeleme hayal etmedir yani bir tür taklittir. Gerçek hayatta yaşanmış İmgeleme hayal etmedir yani bir tür taklittir. Gerçek hayatta yaşanmış duyusal bir deneyime benzerdir, fakat deneyimin hepsi zihinde

duyusal bir deneyime benzerdir, fakat deneyimin hepsi zihinde yaşanır. Olumlu deneyimleri veya yeni olayları tekrar yaşayarak yaşanır. Olumlu deneyimleri veya yeni olayları tekrar yaşayarak bireyin kendini zihinsel rekabete hazırlaması imgeleme ile

bireyin kendini zihinsel rekabete hazırlaması imgeleme ile

mümkündür. İmgeleme, görselleme olarak tanımlansa da dokunma, mümkündür. İmgeleme, görselleme olarak tanımlansa da dokunma, koklama ve kinestetik duyu da bu potansiyel için önemlidir. Kinestetik koklama ve kinestetik duyu da bu potansiyel için önemlidir. Kinestetik duyu, içten gelen duyum, hareket duyumu anlamlarına gelmektedir.

duyu, içten gelen duyum, hareket duyumu anlamlarına gelmektedir.

Birden fazla duyu organının imgeleme sürecine katılması daha etkin Birden fazla duyu organının imgeleme sürecine katılması daha etkin bir görselleme yaşanmasını sağlar.

bir görselleme yaşanmasını sağlar. İmgeleme işlem yolunda 5 tane İmgeleme işlem yolunda 5 tane anahtar özellik

anahtar özellik belirtmiştir belirtmiştir

Kullanılan İşlem Yolu Modeli:

Kullanılan İşlem Yolu Modeli: İmgelemede kullanılan tüm duyular İmgelemede kullanılan tüm duyular (işitsel, görsel, dokunsal, kokusal ve kinestetik)

(işitsel, görsel, dokunsal, kokusal ve kinestetik) Bakış Açısı:

Bakış Açısı: Kullanılan görsel bakış açısı (içsel ve dışsal) Kullanılan görsel bakış açısı (içsel ve dışsal)

Açı: Dışsal bir bakış açısından bakıldığında görüş açısı (tepeden, Açı: Dışsal bir bakış açısından bakıldığında görüş açısı (tepeden, arkadan, önden ya da yandan)

arkadan, önden ya da yandan) Aracılık:

Aracılık: İmgelenen davranışın yazarı ya da aracısı (kendi veya başka İmgelenen davranışın yazarı ya da aracısı (kendi veya başka biri)

biri)

Danışma:

Danışma: İmgelenenin kasıtlı ya da kendiliğinden gelişim derecesi İmgelenenin kasıtlı ya da kendiliğinden gelişim derecesi

(38)

HEDEF BELİRLEME VE SPOR İLİŞKİSİ HEDEF BELİRLEME VE SPOR İLİŞKİSİ

Spor literatürü incelendiğinde hedef Spor literatürü incelendiğinde hedef (goal) nesnel ve öznel olmak üzere (goal) nesnel ve öznel olmak üzere

ikiye ayrılır. Nesnel hedef, genelde ikiye ayrılır. Nesnel hedef, genelde

belirli bir süreçte belli bir yeterliğe belirli bir süreçte belli bir yeterliğe

ulaşmaya odaklanır ve ölçülebilirdir ulaşmaya odaklanır ve ölçülebilirdir^.^.

Öznel hedefler ise, amaçla ilgili Öznel hedefler ise, amaçla ilgili

ifadeleri belirtir, nesnel olmayan ve ifadeleri belirtir, nesnel olmayan ve

ölçülemeyen hedefleri kapsar.

(39)

SAKATLANMA, YARALANMAVE SPOR İLİŞKİSİ SAKATLANMA, YARALANMAVE SPOR İLİŞKİSİ

Bireyin geçici veya kalıcı bir fiziksel yetersizlik yaşaması ve bazı Bireyin geçici veya kalıcı bir fiziksel yetersizlik yaşaması ve bazı motor fonksiyonlarının kısıtlanması ile sonuçlanan bedensel bir motor fonksiyonlarının kısıtlanması ile sonuçlanan bedensel bir travma anlamına gelir. Sakatlık bazı ölçütlerle işe vuruk hale travma anlamına gelir. Sakatlık bazı ölçütlerle işe vuruk hale getirilir. Bunlar;

getirilir. Bunlar;

Ağrı ya da sakatlık spora katılım sırasında zihinsel dikkat Ağrı ya da sakatlık spora katılım sırasında zihinsel dikkat gerektirir

gerektirir

Performansı doğrudan etkileyen fonksiyon kaybını içerir Performansı doğrudan etkileyen fonksiyon kaybını içerir Sakatlanan bir kişi sakatlık iyileşince spora devam edip Sakatlanan bir kişi sakatlık iyileşince spora devam edip etmeyeceğine karar vermelidir.

etmeyeceğine karar vermelidir.

(40)

ÇOCUKLAR VE SPOR İLİŞKİSİ ÇOCUKLAR VE SPOR İLİŞKİSİ

ÇOCUKLAR NEDEN SPORA KATILIR?

Kızlar:

Kızlar: Eğlenmek, formda olmak, egzersiz yapmak, Eğlenmek, formda olmak, egzersiz yapmak, becerileri geliştirmek, iyi olduğu bir şeyler yapmak, becerileri geliştirmek, iyi olduğu bir şeyler yapmak, yeni beceriler öğrenmek, yarışma heyecanı, takımın yeni beceriler öğrenmek, yarışma heyecanı, takımın bir parçası olmak, yeni arkadaşlar edinmek,

bir parçası olmak, yeni arkadaşlar edinmek, mücadelecilik

mücadelecilik Erkekler:

Erkekler: Eğlenmek, iyi olunan bir şeyler yapmak, Eğlenmek, iyi olunan bir şeyler yapmak, becerileri geliştirmek, yarışma heyecanı, formda becerileri geliştirmek, yarışma heyecanı, formda kalmak, mücadelecilik, egzersiz yapmak, yeni kalmak, mücadelecilik, egzersiz yapmak, yeni

beceriler öğrenmek, takımın bir parçası olmak, daha beceriler öğrenmek, takımın bir parçası olmak, daha yüksek bir düzeye ulaşabilme isteği

yüksek bir düzeye ulaşabilme isteği

(41)

SALDIRGANLIK VE SPOR İLİŞKİSİ SALDIRGANLIK VE SPOR İLİŞKİSİ

Saldırganlık terimi genel anlamda iyi ve kötü saldırganlık olmak Saldırganlık terimi genel anlamda iyi ve kötü saldırganlık olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İyi saldırganlık daha çok ortama

üzere ikiye ayrılmaktadır. İyi saldırganlık daha çok ortama faydalı halde olurken, kötü saldırganlık ise durumu ve kişiyi faydalı halde olurken, kötü saldırganlık ise durumu ve kişiyi

kötü yönde etkileyecek şekilde olan saldırganlık durumudur. Bu kötü yönde etkileyecek şekilde olan saldırganlık durumudur. Bu durumda da saldırganlık terimi olumlu veya olumsuz yargılar durumda da saldırganlık terimi olumlu veya olumsuz yargılar üretmektedir

üretmektedir ^(16).^(16).Psikologlar saldırganlık durumunu, diğer Psikologlar saldırganlık durumunu, diğer canlılara zarar verme ya da onu incitmeye yönelik tüm canlılara zarar verme ya da onu incitmeye yönelik tüm davranış biçimleri olarak tanımlamaktadırlar

davranış biçimleri olarak tanımlamaktadırlar ^(2).^(2).

Saldırganlığın

Saldırganlığın 4 temel unsuru4 temel unsuru ortaya çıkar. Bunlar; ortaya çıkar. Bunlar;

Bir davranış biçimidir.

Niyet içerir.

Zarar ya da hasar içerir.

Yaşayan bir organizmaya

Yaşayan bir organizmaya yönlendirilmiştir.yönlendirilmiştir.

(42)

BAŞARILAR DİLERİM BAŞARILAR DİLERİM

H.SUNAY H.SUNAY